بازتاب حکمت ایران باستان بر زیبایی و عشق عرفانی سهروردی با تکیه بر زیباییشناسی
محورهای موضوعی : کاوش های عقلی"
1 - استادیار گروه هنر، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران
کلید واژه: سهروردی, عشق عرفانی, حکمت, زیباییشناسی, هنر, فلسفه,
چکیده مقاله :
چکیده حکمت و فلسفه در ایران، از قدمت کهنی، برخوردار است. در ایران باستان، به‌ویژه در عهد خسرو انوشیروان، تلاش زیادی برای توسعه فلسفه و حکمت در ایران انجام گرفت. با آمدن اسلام به ایران نیز این روند تداوم پیدا کرد تا به سهروردی رسید. سهروردی، عامل پیوند بین فلسفه یونان باستان، ایران باستان و فلسفه اسلام است. او با دسترسی به منابع کهن، به‌ویژه اوستای زرتشت و شاهنامه فردوسی، پیوند قابل تأملی بین فلسفه شرق و غرب به وجود آورد. سهروردی به عنوان احیاگرِ حکمت ایران باستان، با آگاهی کامل از اندیشه فلسفی ایرانیان، تفسیری عرفانی از شخصیت و کردار پهلوانان اساطیری ایران، مانند: کیخسرو، فریدون و کیومرث ارائه می‌دهد. همچنین، توجه ویژه سهروردی به نورالانوار، مبیّن انس وی با قرآن و فرهنگ ایران باستان است. وصفی که سهروردی از زرتشت و مفاهیم زرتشتی در زمینه توجه به نور، آتش، فرّ ایزدی، تقسیم عالم به دو بخش مینوی و گیتی، و همچنین فرشتگان زرتشتی ارائه می‌دهد، به‌وضوح، بیان‌گر میزان تأثیرپذیری او از حکمت ایران باستان است. در بحث زیباییشناسی، سهروردی به تمام جنبه‌های کارکرد اخلاقی عالم مثال زیبایی و عشق ومعرفت‌شناسی توجه ویژه‌ای دارد. که می‌توان بااحتیاط آنها را علم ویژه منبعث از زیباییشناسی به‌حساب آورد. در این پژوهش تلاش بر این است که بازتاب حکمت ایران باستان و بر زیبایی و عشق عرفانی سهروردی با تکیه بر فلسفه زیباییشناسی، مورد بررسی قرار دهد.
Abstract Wisdom and philosophy in Iran have an ancient history. In ancient Iran, especially during the reign of Khosrow Anushirvan, a lot of effort was made to develop philosophy and wisdom in Iran. With the coming of Islam to Iran, this process continued until it reached Suhrawardi. Suhravardi is the link between the philosophy of ancient Greece, ancient Iran and the philosophy of Islam. By accessing ancient sources, especially Zoroastrian Avesta and Ferdowsi's Shahnameh, he created a remarkable link between Eastern and Western philosophy. As a revivalist of the wisdom of ancient Iran, with full knowledge of Iranian philosophical thought, Suhravardi presents a mystical interpretation of the personality and actions of the legendary heroes of Iran, such as: Ki Khosro, Fereydon and Kiyomarth. Also, Suhravardi's special attention to "Nooral Anwar" shows his affinity with the Quran and ancient Iranian culture. The description that Sohrvardi gives of Zoroastrianism and Zoroastrian concepts in terms of attention to light, fire, divine furnace, division of the world into two parts, Minoan and Gitian, as well as Zoroastrian angels, clearly shows the extent to which he was influenced by the wisdom of ancient Iran. In the discussion of aesthetics, Suhrvardi pays special attention to all aspects of "moral function", "world of example", "beauty and love" and "epistemology". which can be cautiously considered as a special science originating from "aesthetics". In this research, an attempt is made to reflect on the wisdom of ancient Iran and on the beauty and mystical love of Sohrvardi, relying on the philosophy of aesthetics.
- اردالن، نادر؛ بختیار، الله، )1633(، حس وحدت، سنت عرفانی در معماری ایرانی، ترجمه حمید
شاهرخ، تهران: نشر خاک.
- اسفندیاری، سیمین، )1622(، »تطبیق زیباییشناسی در فلسفه افالطون و دکارت« نشریه فلسفه،
شماره ،1 بهار و تابستان .1622
- افالطون، )1633(، دوره آثار افالطون، ترجمه محمد حسن لطفی، تهران: خوارزمی.
- افالطون، )1633(، مجموعه آثار، ترجمه محمد حسن لطفی و رضا کاویانی، تهران: خوارزمی.
- برکشلی، مهدی، )2766(، اندیشه های علمی فارابی درباره موسیقی، تهران: فرهنگستان ادب و
هنر ایران.
- بلخاری قهی، حسن، )1633(، مبانی عرفان هنر و معماری اسالمی، دفتر اول و دوم: وحدت
وجود وحدت شهود، کیمیای خیال، تهران: سازمان تبلیغات اسالمی حوزه هنری سوره مهر.
- بورکهات، تیتوس، )1662(، »نظری به اصول و فلسفه هنر اسالمی«، ترجمه غالمرضا اعوانی،
در مبانی هنر معنوی: مجموعه مقاالت، تهران: چاپ دفتر مطالعات دینی هنر.
- بهار، مهرداد، )1631(، پژوهشی در اساطیر ایران، تهران: انتشارات آگاه.
- پاکباز، روئین، )1661(، در جستجوی زبان نو، )تحلیل از سیر تحول هنر نقاشی در عصر جدید(،
تهران: موسسة انتشارات نگاه.
فصلنامة علمی کاوشهای عقلی، مقاله پژوهشی، سال دوم، شمارة اول، فصل بهار ، 0422ص44-97 / 99
- پاکباز، روئین، )1631(، دایره المعارف هنر، )نقاشی،پیکره سازی،گرافیک(، تهران:فرهنگ معاصر.
- پورنامداریان، تقی، )1621(، رمز و داستآنهای رمزی در ادب فارسی: تحلیلی از داستآنهای
عرفانی فلسفی ابنسینا و سهروردی، تهران: علمی و فرهنگی.
- توحیدی، ابوحیان، )1633(، المقاسبات، حققه و قدم له محمد توفیق حسین، تهران: مرکز نشر
دانشگاهی. - تولستوی، لئون، )1666(، هنر چیست؟، ترجمه کاوه دهگان، تهران: موسسه انتشارات
امیر کبیر.
- حکمت، نصراهلل، )1631(، حکمت و هنر در عرفان ابن عربی: عشق، زیبایی و حیرت، تهران:
فرهنگستان هنر.
- رجبی، محمدعلی؛ خوشنظر، رحیم، )1636(، »حکمت نوری و تأثیر آن بر نگارگری ایرانی«،
کتاب ماه، هُنر، شماره،116 خرداد.1636
- رضی، هاشم، )1626(، حکمت خسروانی، سیر تطبیقی فلسفه و حکمت و عرفان در ایران
باستان از زرتشت تا سهروردی و استمرار آن تا امروز، تهران: انتشارات بهجت.
- سارتر، ژان پل، )1623(، زیبایی شناسی، ترجمه، رضا شیرمرز، تهران، نشر قطره، چاپ اول.
- سهروردی، شهابالدین، )1631(، حکمت اشراق، شرح و ترجمه سید جعفر سجادی، تهران:
دانشگاه تهران.
- سهروردی، شهابالدین، )1662(، مجموعه مصنفات شیخ اشراق، جلدهای ،1-6 به کوشش
سید حسین نصر، با مقدمه هانری کوربن، تهران: مؤسسه مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
- سهروردی، شهابالدین، )1632(، حکمتاشراق جلد 1،2 گزارش، شرح و سنجش دستگاه
فلسفی، سید یداهلل یزدانپناه، قم: پژوهشگاه حوزه و دانشگاه؛ تهران: سازمان مطالعه و تدوین کتب
علوم انسانی دانشگاهها )سمت(، مرکز تحقیق و توسعه علوم انسانی.
- شارپ، نورمن، )1631(، فرمانهای شاهنشاهان هخامنشی، شیراز: دانشگاه شیراز.
- شفیعی، فاطمه، فاضلی، علیرضا، )1622(، »زیبایی و شأن وجودی آن نزد سهروردی«،
پژوهشهای هستی شناختی، سال دوم، شماره،6 بهار و تابستان ،22 صص -122 .131
گیالنی / بازتاب حکمت ایران باستان بر زیبایی و عشق عرفانی سهروردی با تکیه بر زیباییشناسی
- عبدالباقی، محمد فؤاد، )1661(، المعجم الفهرست اللفاظ القرآن الکریم، تهران: نشر
- غزالی، ابی حامد محمد بن محمد، )1631(، کیمیای سعادت: نمونه کمنظیر نثر و شیوه نگارش
اخالق در سدة پنجم هجری، ج،1 تصحیح احمد آرام، تهران: کتابخانه مرکزی.
- فهیمی فر، علی اصغر، )1623(، تسالی زیبایی، مباحثی در فلسفه هنر، تهران: دانشکدة صدا و
سیمای جمهوری اسالمی ایران.
- قرآن کریم
- کمالی زاده، طاهره، )1632(، مبانی حکمی هنر و زیبایی از دیدگاه شهابالدین سهروردی،
تهران: مؤسسه تألیف، ترجمه و نشر آثار هنری »متن«.
- کِوُرکیان، ا.م.و سیکر،ژ.ب، )1666(، باغ های خیال، ترجمه: پرویز مرزبان، تهران: فرزان.
- معتمدی، احمدرضا، )1622(، » نقد افالطون بر رئالیسم در هنر«، فصلنامه راهبرد، شماره ،33
بهار .1622
¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬¬- مولوی، جاللالدین محمد بن محمد، )1663(، مثنوی معنوی، تصحیح
رینولد الین نیکلسن تصحیح مجدّد و ترجمه: حسن الهوتی، تهران: انتشارات علمی و فرهنگی
- نصر، سید حسین، )1632(، »تصوف و تأثیر آن در موسیقی«، جاودان خرد )مجموعه مقاالت(،
به اهتمام سید حسن حسینی، تهران: سروش.
- نصر، سید حسین، )1631(، سه حکیم مسلمان، مترجم احمد آرام، تهران: شرکت انتشارات
علمی و فرهنگی.
- نصر، سید حسین، )1621(، معرفت امر قدسی، ترجمه: فرزاد حاجی میرزائی، تهران: نشر فرزان
روز.
- نقی زاده، محمد، )1631(، مبانی هنر دینی در فرهنگ اسالمی )مبانی و نظام فکری(، تهران: دفتر
نشر فرهنگ اسالمی.
- نیون، اریک، )1666(، معنی زیبایی، ترجمه: پرویز مرزبان، تهران: شرکت انتشارات علمی
فرهنگی.
فصلنامة علمی کاوشهای عقلی، مقاله پژوهشی، سال دوم، شمارة اول، فصل بهار ، 0422ص44-97 / 97
- همتی، زهرا، )1633(، »رنگ احساس درونی مرا بیان میکند«، هنرهای تجسمی، شماره
.11،163