مکاشفهی عرفانی از دیدگاه ملاصدرا و ابن عربی
محورهای موضوعی : کاوش های عقلی"
سید رحمت الله موسوی مقدم
1
,
سید سجاد ساداتی زاده
2
,
علی صبری
3
1 - دانشیار گروه معارف دانشگاه علوم پزشکی ایلام
2 - استادیار گروه معارف اسلامی، دانشکده پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی دزفول، دزفول، ایران
3 - دانش آموحته کارشناسی ارشد فلسفه و عضو باشگاه پژوهشگران و نخبگان جوان دانشگاه آزاد اسلامی واحد بهبهان
کلید واژه: ابن عربی, مکاشفه, ملاصدرا, شهود, وحدت وجود,
چکیده مقاله :
بحث کشف و شهود در معرفت‌شناسی اسلامی در مذهب عرفا از مسایل بنیادین و اساسی است؛ به حدی که پایه‌ی عرفان اسلامی بر اساس مکاشفه و مشاهده‌ی عالم غیب است. مکاشفات عرفانی، مهمترین منبع معرفتی عرفان نظری به عنوان یک نظام هستی شناختی محسوب می شوند. این مقاله درصدد است ابتدا مروری داشته باشد بر انواع مکاشفه نزد عرفا، ویژگی‌های اساسی آن، معیار ارزیابی آن و پیشینه‌ی مکاشفه در دیدگاه بانیان مکتب فکری اشراق و مشاء و همچنین چیستی، ماهیت و مراتب مکاشفه در دیدگاه فیلسوفان و عارفان اسلامی خصوصا صدرا و ابن عربی با تدقیق؛ صدرا به عنوان بانی حکمت متعالیه در بعضی از مسائل فلسفی که جزو ابتکارات خاص او محسوب می شوند، صراحتا ادعای انکشاف کرده و وابستگی خود را به عارف بزرگ ابن عربی نشان داده است. سوال اساسی این مقاله این است که آیا روش مکاشفات ملاصدرا مثل سایر فلاسفه و عرفاست یا سبک خاصی برای خود قایل است؟ همچنین می توان به این سوال هم اهمیت داد که ایا شهود صدرایی متاثر از ابن عربی است یا خیر؟ یافته های پژوهش موید این نکته است که ملاصدرا در پردازش مسایل ذوقی، به مباحث حکمی و بحثی تمایل پیدا کرده و استفاده نموده است؛ از این منظر متاثر از ابن عربی است.
The discussion of discovery and intuition in Islamic epistemology is one of the fundamental and essential issues in the mystic religion; So much so that the foundation of Islamic mysticism is based on revelation and observation of the unseen world. Mystical revelations are considered the most important epistemic source of theoretical mysticism as an ontological system. This article tries to first review the types of revelation among mystics, its basic features, its evaluation criteria and the background of revelation in the view of the founders of the Ashraq and Masha school of thought, and also the nature, nature, and levels of revelation in the view of Islamic philosophers and mystics, especially Sadra and Ibn Arabi, in detail; As the founder of transcendental wisdom, Sadra has openly claimed to develop some philosophical issues that are considered to be his special initiatives and has shown his dependence on the great mystic Ibn Arabi. The basic question of this article is whether the method of Mullah Sadra's revelations is like other philosophers and mystics or does he have a special style for himself? We can also pay attention to the question of whether Sadra'i intuition is influenced by Ibn Arabi or not. The findings of the research confirm the fact that Mulla Sadra has developed a tendency and used judgmental and debatable topics in processing taste issues; From this point of view, it is influenced by Ibn Arabi.
ابراهیمی دینانی، غالمحسین)1331(. شعاع اندیشه و شهود در فلسفه سهروردی. تهران: انتشارات
حکمت. چاپ هفتم.
ابنسینا )1310(. اشارات و تنبیهات، ترجمه: حسن ملکشاهی. تهران: انتشارات سروش. جلد اول.
ابن عربی، محیالدین)1331(.درخت هستی)شجره الکون(. ترجمه: گل بابا سعیدی. تهران:
انتشارات ذوار.
ابن عربی، محیالدین)1313(. رسائل ابن عربی )ده رساله فارسی شده(.ترجمه و تصحیح: نجیب
مایل هروی. تهران: انتشارات مولی.
احمدی سعدی، عباس)1330(."شهود صدرایی، عقالنی و عرفانی". فصلنامه اندیشه
دینی21.)3،1(، ص.1-21
اسمارت، نینیان)1333(.تجربه دینی بشر. ترجمه: محمد محمدرضایی، ابوالفضل محمودی. تهران:
انتشارات سمت.
بیات، محمدحسین)1334(.مبانی عرفان و تصوف. تهران: انتشارات دانشگاه عالمه طباطبایی.
پرادفوت، وین)1333(.تجربه دینی. ترجمه: عباس یزدانی. قم: موسسه فرهنگی طه.
فصلنامة علمی کاوشهای عقلی، مقاله پژوهشی، سال دوم، شمارة اول، فصل بهار ، 0462ص070-092 / 090
جوادی آملی، آیتاهلل)1333(.تلخیص رحیق مختوم)فلسفه صدرا(. قم: انتشارات اسراء.جلد اول.
جوادی آملی، آیتاهلل )1310(.دینشناسی.قم: نشر اسراء. چاپ ششم.
حسینی رستمی، سید مصطفی )1335(.معارف و معاریف: دایرالمعارف اسالمی. موسسه فرهنگی
آرایه. جلد پنجم.
حسین زاده، محمد)1331(. مبانی معرفت دینی. قم: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
رحیمیان، سعید)1333(. مبانی عرفان نظری. تهران: انتشارات سمت. چاپ اول.
سعیدی، حسن)1330(. عرفان در حکمت اشراق. تهران: انتشارات دانشگاه شهید بهشتی.
صدرا، محمد بن ابراهیم)1311(.الشواهد الربوبیه. ترجمه: جواد مصلح. تهران: سروش)انتشارات
صدا وسیما(. چاپ ششم.
عابدی، احمد، مسائلی، احمد)1312(. "هندسه معرفتی ابنعربی در سه محور شریعت، شهود و
عقل". مجله اندیشه نوین دینی، 11)34(،ص.3-21
عبودیت، عبدالرسول)1335(. درآمدی بهنظام حکمت صدرایی. تهران: انتشارات سمت. جلد اول.
علیزاده، بیوک، احمدی سعدی،عباس)1331(. "چیستی مکاشفه و تجربه عرفانی از دیدگاه ابن-
سینا". فصلنامه: اندیشه دینی11،)21(،ص.1-20
غریب، حسینی و دیگران)1310(."مکاشفه در اندیشه ابن عربی". مجله: کاوشنامه زبان و ادبیات
فارسی23.)23(،ص.11-33
فرقانی،محمدکاظم)1335(. مسائل فلسفه اسالمی و نوع آوری های مالصدرا. انتشارات دانشگاه
امام صادق.
قمی،محسن،حسینزاده،محمد)1335(. "مکاشفه و تجربه عرفانی".مجله معرفت 1،)11(، ص-33
.33
کاکایی، عباس، احمدی سعدی، عباس)1333(. "ماهیت مکاشفه عرفانی از دیدگاه صدرا". فصلنامه
اندیشه نوین دینی، 25)15(،ص.43-13
موسوی مقدم، ساداتی زاده، صبری / مکاشفهی عرفانی از دیدگاه مالصدرا و ابن عربی
موسوی بجنوردی،کاظم )1333(.دائرهالمعارف بزرگ اسالمی. تهران: وزارت فرهنگ و ارشاد
اسالمی.چاپ دوم.