بررسی وضعیت رابط کاربر پایگاه‌های اطلاعاتی فارسی(مگیران و پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی)

محورهای موضوعی : دانش شناسی

معصومه منصوری ¹ , یعقوب نوروزی ²

1 - کارشناس ارشد علم اطلاعات و دانش شناسی
2 - عضو هیات علمی گروه علم اطلاعات و دانش شناسی دانشگاه قم

تاریخ دریافت : 1392/08/10 تاریخ پذیرش : 1392/12/25 تاریخ انتشار : 1394/02/04

کلید واژه: رابط کاربر, تحقیقات ارزیابی, ارزیابی مکاشفه‌ای, پایگاه‌های اطلاعاتی, مگیران, پایگاه اطلاعات علمی جهاد دانشگاهی,

چکیده مقاله :

هدف: این پژوهش با هدف ارزیابی محیط رابط کاربر پایگاه های اطلاعاتی مگ ایران و سید انجام شده است، تا مشخص گردد از نظر کاربران متخصص میزان هم‌خوانی محیط رابط کاربر هر یک از دو پایگاه با مؤلفه‌های نیلسن چقدر است. روش پژوهش: این پژوهش از نوع کاربردی است، و به روش ارزیابی مکاشفه ای انجام گرفته است. 5 نفر از متخصصان علم اطلاعات و دانش شناسی به روش نمونه‌گیری نظری و با رویکرد نمونه گیری در دسترس به عنوان ارزیاب انتخاب شدند. پایگاه های فوق الذکر با استفاده از سیاهه وارسی شامل ده مؤلفه اصلی نیلسن و 115 مؤلفه فرعی مورد ارزیابی قرار گرفتند. برای هر یک از مؤلفه‌ها درجه شدت در نظر گرفته شد. حاصل‌ضرب امتیاز کسب شده از هر مؤلفه در درجه شدت مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. در نهایت برای هر یک از مؤلفه های اصلی جمع امتیازات و درصد امتیازات حاصل شد. یافته‌ها: یافته های پژوهش نشان داد پایگاه مگیران از مجموع 402 امتیاز مؤلفه های فرعی، 5/239 امتیاز و پایگاه " سید" 75/167 امتیاز را کسب کردند. بنابراین میزان هم‌خوانی پایگاه مگیران با ده مؤلفه نیلسن 73/59 (کمی بیش از حد متوسط) و در پایگاه سید 65/43 درصد (کمتر از حد متوسط) است. نتیجه گیری: نتایج ارزیابی نشان داد در پایگاه مگیران مؤلفه ثبات و یک‌دستی با رعایت 5/90 درصد معیارها، بیش از سایر مؤلفه ها با معیارها هم‌خوانی دارد، و مؤلفه انعطاف پذیری با رعایت 7/9 درصد معیارها کمترین هم‌خوانی را از بین ده مؤلفه نیلسن دارد. در پایگاه سید مؤلفه انطباق با دنیای واقعی با امتیاز 2/84 درصد بیشترین هم‌خوانی و مؤلفه شناسایی/ تصحیح خطا با کسب صفر درصد کمترین هم‌خوانی را از بین مؤلفه‌های نیلسن داشته است.

چکیده انگلیسی:

Purpose: The purpose of this study is to evaluate the user interface of Magiran& SID databases to define their compatibility to Nielsen criteria, and the fundamental problems of user interface based on expert user view. Methodology: This applied research has been carried out based on a heuristics evaluation. Five experts/academicians in knowledge and information science, who were selected through a theoretical sampling and accessible approach, evaluated the aforementioned databases by utilizing a checklist including 10 Nielsen main components and 115 sub-components. For each component was considered severity rating. Multiplying the score of each component in severity rating were analyzed in excel. Finally for each principal component was calculated the sum and the percentage of scores. Findings: Results showed that the Magiran database could obtain 239.5 scores and SID database got 167.75 out of 402 scores of the sub-components. Furthermore findings explain that the level of compatibility between Magiran database with 10 component of Nielsen is 59.73 (slightly more than average), and is 43.65 in the SID database (less than average). Conclusion: Among the 10 components of Nilsson which studied, in Magiran database element of Consistency and Standards showed more compatibility with the criteria in compliance with 90.5 percent of criteria, and the element of Flexibility and Minimalist Design in compliance with 9.7 percent showed minimum compatibility. In SID database the element of Match between System and the Real World showed maximum compatibility through obtaining 84.2 points, and the element of Help users Recognize, diagnose, and recover from errors showed minimum compatibility with a score of zero.

منابع و مأخذ:

آذری، ن. (1391). ارزیابی و مقایسه کتابخانه‌های دیجیتالی اسلامی از دیدگاه رابط کاربر و قابلیت­های جست‌وجو. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه قم، قم.

انتظاریان، ن.؛ فتاحی، ر. (1388). بررسی درک کاربران از محیط رابط پایگاه‎های اطلاعاتی بر اساس مدل نیلسن (مقایسه پایگاه مقاله‎های الکترونیکی مرکز منطقه­ای اطلاع‌رسانی علوم و فناوری با پایگاه مقاله‌های پژوهشگاه اطلاعات و مدارک علمی ایران). فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 3 (47)، 43-64. 

رنجبر، ه. ... و دیگران (1391). نمونه­گیری در پژوهش­های کیفی: راهنمای برای شروع. مجله علمی پژوهشی دانشگاه علوم پزشکی ارتش جمهوری اسلامی ایران،10(3)، 238-250. 

زره ساز، م. (1384). بررسی و تحلیل عناصر و ویژگی­های مطرح در رابط کاربر نرم افزار سیمرغ و تعیین میزان رضایت دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد از تعامل با این نرم­افزار. پایان­نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد.

عباس پور، ج.؛ رضایی شریف آبادی، س. (1385). ارزیابی رابط کاربر پایگاه اطلاعاتی چکیده پایان نامه­های مرکز اطلاعات و مدارک علمی ایران. فصل­نامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی، (41) ، 75-92. 

عباس پور، ج. (1388). ارزیابی مکاشفه­ای: روش کیفی برای ارزیابی رابط کاربر وب سایت­ها و پایگاه­های اطلاعاتی. کتابداری و اطلاع رسانی، 3  (47)، 264-279. 

غفاریان، س. (1388). بررسی رابط کاربر بانک اطلاعاتی نمایه از دیدگاه دانشجویان (کتابخانه مرکزی) دانشگاه فردوسی مشهد با روش مکاشفه ای. کتابداری و اطلاع رسانی، 14 (4)، 163-188. 

مهاجری، ف.؛ محمد صالحی، ر. (1388). ارزیابی ویژگی‌ها و عناصر تشکیل دهند رسا: نرم افزار جامع کتابخانه، مرکز اسناد و آرشیو بر اساس عامل رابط کاربر. فصل­نامه دانش­شناسی (علوم کتابداری و اطلاع رسانی و فناوری اطلاعات). 2 (6)، 75-88.

مهراد، ج.؛ عصاری شهری، ر. (1386). بررسی میزان رضایت دانشجویان دانشگاه شیراز از محیط رابط نرم افزار پارس آذرخش (افق) و تحلیل برخی عناصر مطرح در آن. علوم و فناوری اطلاعات، 23 (1و2).

نوروزی، ی. (1390). تحلیلی بر کاربرمداری رابط کاربر در صفحات وب فارسی کتابخانه­های دیجیتالی ایران و ارائه الگوی پیشنهادی. فصلنامه علمی پژوهشی، 26 (3 )، 655-674.

Crastini, F. (2004).A graphical user interface for the retrieval of hierarchically structured documents. Information Processing & Management, 40 (2), 269-289.

Demetriadis, S. (1999). Graphical Jog through expert based methodology for user interface evaluation applied in the case of an educational simulation interface. Computer & Education, 32 (4) 285-299.

Goldberg, Joseph H., Kotval, X. P. (1999). Computer interface evaluation using eye movements: Methods and constructs. International Journal of Industrial Ergonomics,24, 631-645.

Hearst, M. A .( 1999). Trends and controversies: mixed- initiative interaction. IEEE. Intelligent systems 14 (5), 14-23

Hensen, P. (1998). Evaluation of IR user interface implications for user interface design. Available at http://etjanst.hb.se/bhs/ith/2-98/ph.htm.( accessed at 2012.1.14).

Hu, P.J.H., Ma, P.C.,Chau,P.Y.K. ( 1999). Evaluation of user Interface design for information retrieval system: a computer- based experiment. Decision Support System. 27(1-2), 125-143.

Nielsen, J. (1992). Finding usability problems through heuristic evaluation.Proc. CHI' 92 conf. Monterey, CA, May 3-7, (PP. 373-380). ACM, New York.

Nielsen, J. (1994). How to conduct a heuristic evaluation. Available at www.useit.com/papers/heuristic/heuristic-evaluation.html.(accessed at 2011.2.18).

Nielsen, Jakob (1995). Technology transfer of heuristic evaluation and
usability Inspection. Available athttp://www.useit.com/papers/standards.html. (accessed at 2011.10.29).

Shneiderman, Ben (1992). Designing the user interface: strategies for effective human- computer interaction. U.K.: working ham.

Shneiderman, B. (1998). Designing the user interface: strategies for effective human-computer interaction. Massachusetts: Addison Wesley Longman.

Syarief, A., Griard, J. R., Detrie, T., Mcbeath M.    (2001). An initial cross- cultural survey of user perception on web icon design for travel website.Available at
http://www.idemployee.id.tue.nl/g.w.m.rauterberg/conferences/CD_doNotOpen/AD.C/final_paper/013.pdf. ( accessed at 2011.11.30).

Yushiana, Mansor; Abdul Rani, Widyawati (2007).Heuristic evaluation ofinterface usability for a web-based OPAC.Library Hi Tech, 25 (4), 538 – 549.

Zaharias, P., Koutsabasis, P. (2012). Heuristic evaluation of e-learning courses: a comparative analysis of two e-learning heuristic sets. Campus-Wide Information Systems, 29 (1), 45 – 60.