محیط رابط کاربر نرمافزار کتابخانهای و میزان بهرهگیری از آن: مطالعه تطبیقی دیدگاه دانشجویان و کتابداران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
محورهای موضوعی : دانش شناسیعلیرضا رحیمی 1 , رقیه قضاوی 2 , سیما شفیع 3 , پریسا شفیع 4
1 - استادیار، کتابداری و اطلاع‌رسانی پزشکی، دانشکده مدیریت و اطلاع رسانی پزشکی، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان
2 - کارشناس ارشد، علم‌سنجی، معاونت پژوهشی و فناوری، دانشگاه علوم پزشکی اصفهان، اصفهان و دانشجوی دکترای علم اطلاعات و دانش شناسی، دانشگاه شهید چمران اهواز
3 - کارشناس ارشد، کتابداری و اطلاع‌رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه الزهرا، تهران و مدرس دانشگاه پیام نور اصفهان،
4 - کارشناس ارشد، کتابداری و اطلاع رسانی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان
کلید واژه: دانشجویان, کتابداران, رابط کاربر گرافیکی, نرم‌افزارهای کتابخانهای, نرمافزار پارس آذرخش, بهرهگیری,
چکیده مقاله :
هدف: هدف از اجرای این پژوهش، شناسایی دیدگاه کاربران در کتابخانه‌های دانشگاه علوم پزشکی اصفهان نسبت به ویژگی‌های محیط رابط کاربر نرمافزار پارس آذرخش و سنجش میزان رضایت آنها از تعامل با این نرمافزار و بررسی تطبیقی دیدگاه دانشجویان و کتابداران است. روش پژوهش: این مطالعه از نوع توصیفی- پیمایشی است که به صورت مقطعی در سال 1388 انجام گرفت. برای گردآوری داده‌ها، از پرسشنامه‌ای محقق‌ساخته با روایی و پایایی (آلفای کرونباخ با مقدار 81/0) تأیید شده، استفاده شده است. جامعه پژوهش شامل دانشجویان و کتابداران دانشگاه علوم پزشکی اصفهان است، که برای کتابداران کل جامعه به صورت سرشماری (50 نفر) و نمونه ای از دانشجویان براساس نمونه گیری طبقه ای (210 نفر) مورد بررسی قرار گرفتند. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها نیز روش‌های آماری توصیفی استفاده شد. یافته‌ها: یافته‌های پژوهش نشان می‌دهند که در میان متغیرهای رضایت دانشجویان از رابط کاربری نرمافزار پارس آذرخش، وضعیت کلی نرمافزار، صفحه نمایش اطلاعات، واژگان و پیام‌های نرمافزار و یادگیری چگونگی کار با نرمافزار، در حد متوسط قرار دارند. هم‌چنین از دیدگاه کتابداران، وضعیت مواردی مانند صفحه نمایش اطلاعات، واژگان و پیام‌های نرمافزار و یادگیری چگونگی کار با نرمافزار، در وضعیت بالاتر از حد متوسط قرار دارند. در مجموع رضایت دانشجویان و کتابداران از تعامل با رابط کاربری نرمافزار پارس آذرخش در وضعیت متوسط قرار دارد. نتیجه‌گیری: نتایج هر دو گروه بیانگر این مطلب است که در میان متغیرهای مورد بررسی، متغیرهای راهنما و سایر امکانات و قابلیت‌های نرمافزار به بازنگری و ارتقای بیشتری نیاز دارند. شناسایی نیازهای کاربران نرمافزار کتابخانهای و رفع مشکلات موجود از سوی طراحان نرمافزار موجب ترغیب بیشتر کاربران به استفاده از نرمافزار می‌شود و نهایتاً رضایت آنها از تعامل با نرمافزار را به همراه دارد * این مقاله حاصل طرح تحقیقاتی به شماره 288186 و با حمایت مالی مرکز تحقیقات و فن آوری اطلاعات در علوم سلامت دانشگاه علوم پزشکی اصفهان می‌با
Purpose: The aim of this study was to determine the attitudes and satisfaction of students and librarians in Isfahan University of medical Sciences toward the traits of Pars Azarakhsh library software interface and comparing the students’ and librarians’ attitudes. Methodology: The research method was descriptive survey which conducted in 2009. For gathering data in this study a questionnaire was used, consisting of 51 closed questions which was confirmed its validity and reliability (α= 0.81). The population was included of students and librarians in Isfahan University of medical Sciences. Librarians were those who were working in libraries of Isfahan University of Medical Sciences (50 persons); and students were selected via quota sampling. Thereupon from all of Isfahan University of medical Sciences students (5144 persons), 210 persons were selected. Descriptive statistics methods (frequency distribution, mean and standard deviation) were used for data analysis. Findings: The results of this research showed that among variables of student's satisfaction from Pars Azarakhsh user interface environment, total status, pageant, letters and messages of software, learning how to use software was medium; and their satisfaction from help, and other capabilities was less than medium. In all students' satisfaction from Pars Azarakhsh software user interface environment was medium (3.03 of 5). Also in view of librarians, some variables like pageant, letters and messages of software, learning how to use software was medium and upper than medium, which showed that librarians have satisfaction from these variables. Also librarian's satisfaction from help and other capabilities was less than medium. All librarian' satisfaction from Pars Azarakhsh software user interface environment was medium (3.20 of 5). Conclusion: Between all studied variables of software interface, some variables like pageant, letters and messages of software, learning how to use software were in good situation but variables like help and other capabilities needed to be revised and improved. Recognition of user's needs from library software and obviating them persuade users to use library software and also will cause their satisfaction.
انتظاریان، ن.؛ فتاحی، ر.( 1389). مبانی طراحی رابط کاربر مبتنی بر شناخت ویژگی‌ها، ادراک و رفتار کاربران. فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 13(2).
خالقی، ن. ( 1385). مهم‌ترین معیارهای عمومی رابط کاربرهای مطلوب. فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 35(3)، 85-94.
رحیمی، ع. (1378). موفقیت و کارآیی نظام‌های رایانه‌ای، معیارهایی برای ارزیابی موفقیت نرم‌افزارهای کتابخانهای. در مجموعه مقالات همایش کاربرد و توسعه فهرست‌های رایانه‌ای در ایران، ویراسته رحمتالله فتاحی، 73-90. مشهد: دانشگاه فردوسی مرکز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی وزارت جهاد سازندگی.
زرهساز، م. ؛ فتاحی، ر. (1385). ملاحظات اساسی در طراحی رابط کاربر نظام‌های رایانه‌ای و پایگاه‌های اطلاعاتی. فصلنامه کتاب، 66، 251-268.
زرهساز، م. ؛ فتاحی، ر. ؛ داورپناه، م. ر. ( 1385). بررسی و تحلیل عناصر و ویژگی‌های مطرح در رابط کاربر نرمافزار سیمرغ و تعیین میزان رضایت دانشجویان دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه فردوسی مشهد از تعامل با این نرمافزار. فصلنامه کتابداری و اطلاع رسانی، 36(4)، 127-150.
صنعتجو، ا. ؛ عطایی، ح.( 1378). نرم‌افزارهای کتابخانهای: تقابل حقیقت با واقعیت. در مجموعه مقالات همایش کاربرد و توسعه فهرست‌های رایانه‌ای در ایران، ویراسته رحمتالله فتاحی، 27-38. مشهد: دانشگاه فردوسی مرکز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی وزارت جهاد سازندگی.
عصاره، ف.؛ فرزین، فرزانه ( 1378). مشکلات و مسائل فهرست‌های پیوسته رایانه‌ای هنگام توسعه و پیاده سازی: حاصل تجربیات چند کشور و یک نمونه از ایران. در مجموعه مقالات همایش کاربرد و توسعه فهرست‌های رایانه‌ای در ایران، ویراسته رحمتالله فتاحی، 57-72. مشهد: دانشگاه فردوسی مرکز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی وزارت جهاد سازندگی.
فتاحی، ر.؛ پریرخ،م. ( 1378). بررسی و ارزیابی کیفیت نمایش اطلاعات در فهرست‌های رایانه‌ای داخلی و ارائه رهنمودهایی برای بهبود آن. در مجموعه مقالات همایش کاربرد و توسعه فهرست‌های رایانه‌ای در ایران، ویراسته رحمتالله فتاحی، 73-90. مشهد: دانشگاه فردوسی مرکز اطلاع‌رسانی و خدمات علمی وزارت جهاد سازندگی.
مهراد، ج.؛ عصاریشهری،ر. ( 1386). بررسی میزان رضایت دانشجویان دانشگاه شیراز از محیط رابط نرمافزار پارس آذرخش (افق) و تحلیل برخی عناصر مطرح در آن. فصلنامه علوم و فناوری اطلاعات، 23(1-2)، 1-22.
Chan, J.( 1995). An evaluation of displays of bibliographic records in OPACs in Canadian academic and public libraries. [Dissertation]. University of Toronto. Http://www.fis.utoronto.ca/
index.php?option=com_content&task=view&id=732&itemid=379 (accessed 2011.09.14)
Hildreth Charles R. (2001). Accounting for users' inflated assessments of on-line catalogue search performance and usefulness: an experimental study. Information Research. 2001, 6 (2). Available at: http://InformationR.net/ir/6-2/paper101.html.
Raward, R.( 2011). Academic library web site design principles: development of a check list. AARL: Australian Academic and Research Libraries, 32(2), 123-136.