رویکرد عبدالقاهر جرجانی به بلاغت: مقایسه‌ای با برخی نظریه پردازان مدرن
محورهای موضوعی : تاریخ حدیث
1 -
کلید واژه: بلاغت, باختین, عبدالقاهر جرجانی, برک,
چکیده مقاله :
تحقیقات فراوانی دربارۀ مفهوم بلاغت، نقد ادبی و همچنین نظریه نظم عبدالقاهر جرجانی انجام شده است امّا مطالعات اندکی هستند که مفاهیم بلاغی جرجانی را با اندیشمندان دیگر، به خصوص اندیشمندان غربی مقایسه کرده باشند. هدف از این تحقیق، مقایسه بلاغت از دیدگاه جرجانی با عقاید و نظریه‌های دو تن از مشهورترین اندیشمندان بلاغی غرب در عصر حاضر، یعنی برک آمریکایی و باختین روس است. اندیشه‌های این متفکرین با استفاده از منابع داخلی و خارجی مطالعه و به صورت تطبیقی بررسی وموارد اشتراک و تفاوت آنها تبیین شده است. در پایان مشخّص گردید که تحولاتی که در بلاغت غرب رخ داده و باعث ایجاد عصر مدرن بلاغت شده، اشتراکات فراوانی با اندیشه‌های جرجانی دارد که قرنها پیش، آنها را بیان نموده است.
منابع
1ـ امیری خراسانی، احمد و پور یزدان پناه کرمانی، آرزو، «سهم ایرانیان در تکامل و تحوّل علم بلاغت»، پژوهشنامۀ نقد ادبی، دورۀ 1، شم 1، 1391ش.
2ـ انوار، امیر محمود و همکاران، «مبانی زیبایی‌شناسی استعاره از دیدگاه عبدالقاهر جرجانی»، پژوهشنامه زبان و ادبیات فارسی، سال دوم، شم 8، 1389ش.
3ـ تجلیل، جلیل، معانی و بیان، تهران، مرکز نشر دانشگاهی، 1374ش.
4ـ زرّین‌کوب، عبدالحسین، آشنایی با نقد ادبی، تهران، سخن، 1376ش.
5ـ سید قاسم، لیلا، «کاربرد بلاغی ساختارهای نحوی در تاریخ بیهقی»، اطلاعات، سال بیستم، شم 4445، 1392ش.
6ـ ـــــــــــــــــــ و هادی، روح الله، «همانندیهای نظریات عبدالقاهر جرجانی درکاربرد شناسی زبان ونقش گرایی هلیدی»، ادب پژوهشی، شم 28، 1393ش.
7ـ شمیسا، سیروس، بیان، تهران، انتشارات فردوس و انتشارات مجید، 1370ش.
8ـ ــــــــــــــــــــ بیان و معانی، تهران، فردوس، 1383ش.
9ـ علوی مقدّم، محمد، و اشرف زاده، رضا، معانی و بیان، تهران، سمت، 1376ش.
10ـ ــــــــــــــــــــ «بحثی در بارۀ بلاغت در قرن هشتم هجری»، ادبیات فارسی، شم 10، 1385ش.
11ـ غنی‌پور ملکشاه، احمد، و نیاچوبی، محسن، «مقایسۀ دو مناظرۀ شیرین و فرهاد و مست و هوشیار بر اساس نظریه دیالوگ‌های باختین»، رشد آموزش زبان و ادب فارسی، شم 4، 1392ش.
12ـ قائمی، فرزاد، «سنّت جهانی دفاع از شعر و بررسی دیدگاههای عبدالقاهر جرجانی در کتاب دلائل الاعجاز فی القرآن»، ادبیات دینی، سال اول، شم 1، 1390ش.
13ـ کزّازی، جلال الدین، زیباشناسی سخن پارسی، تهران، مرکز، 1368ش.
14ـ مشرف، مریم، «نظم و ساختار در نظریۀ بلاغت جرجانی»، پژوهشنامه علوم انسانی، شم 54، 1386ش.
15ـ مهدوی راد، محمّد علی، «نقد و معرفی کتاب: تفسیری نویافته از عبدالقاهر جرجانی»، آیینۀ پژوهش، شم 120، 1388ش.
16ـ نامور مطلق، بهمن، «گفتگومندی و چند صدایی مطالعۀ پیشابینامتنی باختینی»، پژوهشنامۀ علوم انسانی، شم 57، 1387ش.
17ـ نیک منش، کاوه، «ناباکوف و منطق مکالمه: تحلیلی از رمان لولیتا، اثر ولادیمیر ولاکوف»، کتاب ماه ادبیات، شم 149، 1388ش.
18ـ هاشمی، احمد، جواهر البلاغه، ترجمۀ حسن عرفان، قم، بلاغت، 1378ش.
19ـ همایی، جلال‌الدین، معانی و بیان، تهران، هما، 1370ش.
20ـ Al-Hārithy, Howayda N. , Architectural Form and Meaning in light of Al Jurjani’s Literary Theories, Oregon, Oregon School of design, 1985.
21ـ Bostad, Finn et al. , Bakhtinian Perspectives on Language and Culture: Meaning in Language, Art and New Media, Chippenham and Eastbourne, Antony Rowe Ltd, 2004.
Hochmuth, Marie, “Kenneth burke and the new rhetoric,” Quarterly Journal of Speech, Vol. 38 (2), 1952.