تحلیل تاریخی فراز و فرود دانش اعجاز قرآن کریم؛ مطالعه موردی قرن سیزدهم هجری
محورهای موضوعی : تاریخ و سیر تحول نظریه ها دربارۀ اعجاز قرآن
حمید حاجی اسمعیلی اردکانی
1
,
کمال صحرایی اردکانی
2
,
احمد زارع زردینی
3
,
نجف یزدانی
4
1 - دانش¬آموخته دكتري علوم قرآن و حدیث، دانشگاه ميبد، میبد، ایران (نویسنده مسئول)
2 - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران.
3 - دانشیار گروه علوم قرآن و حدیث، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران.
4 - استادیار گروه فلسفه و حکمت اسلامی، دانشکده الهیات، دانشگاه میبد، میبد، ایران.
کلید واژه: قرآن کریم, دانش اعجاز, تاریخ تحلیلی, قرن سیزدهم.,
چکیده مقاله :
با آنکه سخن از اصطلاح اعجازقرآن كريم از اواخر قرن سوم هجری رایج شده اما طی قرن‌ها تحولاتی را شاهد بوده است به گونهای که پس از افول همه جانبه در قرن دوازدهم، از نیمه دوم قرن سیزدهم هجری به تدریج مسیر رشد را میپیماید که در آن عوامل مختلف فردی واجتماعی در بستر تاريخ تاثيرگذار بوده است. در این مقاله با روش توصیفی تحلیلی و كمك گرفتن از منابع كتابخانهاي و با استفاده از رویکرد تحليل تاريخي، مولفه‌های مهم موثر در روند دانش اعجاز قرآن کریم بررسي شده است. نتایج حاصل از این پژوهش حاکی ازآن است که نهاد دین در خروج از رکود به وجود آمده در مباحث اعجاز قرآن کریم، نقش آفرین بوده است بهگونهای که نهضت احیاگری دینی شکل گرفته و منجر به حقارت زدایی قابل تامل در جامعه مسلمان در مقابل علم پرستی حاکم بر نهاد سیاست جهانی شده است. اما می‌توان گفت نقشی که توسط نهاد جهانی سیاست علم زده به جغرافیای جهان اسلام تحمیل شده در این دگرگونی تاثیرب یشتری داشته بهگونهای که دانش اعجاز قرآن کریم به سمت جريان تعريف شده توسط اين نهاد، متمایل شده و نهاد سیاست علم زده، نهاد دين را به انفعال در برابر خود واداشته است، گرچه این انفعال، عملا به قرن بعد رفته اما سرآغازی برای تحولات دیگر شده است.
Miracle of the Holy Qur’an has started since the end of the third century and the knowledge derived from this subject has changed over the centuries and after the widespread decline in the 13th century, it has grown gradually in the 14th century. It seems that social factors have more role than other factors in making mentioned changes. In this research, with descriptive-analytical method and using the sociological approach of knowledge, and in the direction of the convention of the development of miracle of the Qur’an to obtain the validity of the above hypothesis, the effective social components in the process of knowledge of the Qur’an such as the institution of religion and politics and structures such as sufis and other common discourses have been studied, and the effect of these factors on the transformation of the miracle of the Holy Qur’an is considered for analysis and for future use. The study shows that the efforts of the religion institution in the development of paying attention to the new dimensions of the miracle of the Qur’an as a scientific miracle has helped to strengthen the attention to scientific issues and create a feeling of inferiority.