تحلیل خطمشی‌های حکمرانی خوب در توسعه کارآفرینی جمهوری اسلامی ایران

محورهای موضوعی : مدیریت

هادی ابوالفتحی ^{1 *}

1 - استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران

تاریخ دریافت : 1402/07/28 تاریخ پذیرش : 1402/10/21 تاریخ انتشار : 1404/02/18

کلید واژه: حکمرانی خوب , توسعه کارآفرینی , بدنه دولت جمهوری اسلامی ایران,

چکیده مقاله :

این تحقیق در راستای بررسی تاثیر مولفه های حکمرانی خوب بر توسعه کارآفرینی در بدنه دولت جمهوری اسلامی ایران انجام شده است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر نوع داده ها کمی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق عبارت از کلیه کارکنان بدنه دولت جمهوری اسلامی ایران در تهران می باشند که تعداد آنها حدودا 350000 نفر می باشد. روش نمونه گیری در این پژوهش روش نمونه گیری ساده می باشد. از جامعه آماری مذکور با توجه به ضوابط نمونه گیری (براساس شیوة نمونه گیری مندرج در جدول مورگان تعداد 384 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شده و سپس با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته در سه بعد و 44 گویه تنظیم براساس مقیاس پنج گزینه ای لیکرت، و گویه های مستخرجه در نمونه آماری تحقیق مورد پرسش قرار گرفته است. در بخش آمار توصیفی نیز، توصیف داده ها در دو بخش متغیرهای زمینه ای و متغیر های اصلی ارائه گردیده و در بخش آمار استنباطی، جهت بررسی فرضیه ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی ساده استفاده شده است. با توجه به داده های تحقیق می توان گفت، مولفه های حکمرانی خوب بر توسعه کارآفرینی در بدنه دولت جمهوری اسلامی ایران اثر مثبت و معنی داری دارد.

چکیده انگلیسی:

The aim of the current applied, Investigate the effect of Good Governor on Developing of Entrepreneurship in the Government of Islamic Republic of Iran. The research population comprised 350000 students in in the Government of Islamic Republic of Iran in Tehran out of whom a sample 384 was randomly selected, based on Morgan Table, to participate in the study. The research data were collected using a researcher-made five-point level Likert scale questionnaire comprising 3 factors and 44 items tapping the participants’ responses were. Therefore, 400 questionnaires were distributed among members of the target population. Having distributed and collected the questionnaires, we analyzed descriptively and inferentially. Descriptively, features like absolute and relative frequency, mean, standard deviation and variance of background and main variables were estimated. Inferentially, correlational tests, multiple regression and spirman used indicated that Good Governor had a significant effect on Developing of Entrepreneurship in the Government of Islamic Republic of Iran.

منابع و مأخذ:

تبیانیان، حسن و آقایی، معصومه، (1399)، بررسی عوامل مؤثر بر حکمرانی بد در سازمان‌های امروزی، ششمین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های نوین حسابداری، علوم انسانی در هزاره سوم، تهران، قابل دسترسی: - https://civilica.com/doc/1183161
حجازی، سید رضا؛ حسینی، محمدرضا (1392)، تاثیر گرایش به کارآفرینی بر عملکرد بانک‌‌ها، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، عامی و فرهنگی کار و جامعه، شماره 166، 54-44.
حق‌شناس، علی‌محمد و همکاران (1379)، فرهنگ معاصر هزاره، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.
زارعی، بهادر (1399)، حکومت محلی و توسعه ایران، تهران: ستوس.
ساعی، علی، و روشن، تینا. (1389). تحلیل درک کیفیت حکمرانی در ایران. فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 6(21).
سامتي، مرتضي. رنجبر، همايون. محسني، فضيلت. (1390). تحليل شاخص¬هاي حکمراني خوب بر شاخص توسعه انساني مطالعه موردي: کشورهاي جنوب شرقي آسيا. فصلنامه علمي پژوهشي. پژوهش¬هاي رشد و توسعه اقتصادي. سال اول. 4.
عبداله نسب،محمدرضا،میرزازاده،فرامرز. (1401). شاخصه‌های حکمرانی خوب در نظام اسلامی: با تأکید بر اندیشه آیت‌الله شهید بهشتی. رهیافتهای نوین در مدیریت جهادی و حکمرانی اسلامی،1-21.
مرشد زاد، علی. (1396). حکمرانی خوب، و حکمرانی مطلوب تمدن اسلامی. آینده پژوهی ایران، 2(2).
معین، محمد (1387)، فرهنگ فارسی معین (یک جلدی)، چاپ اول، تهران: انتشارات فرهنگ‌نما.
میدری، احمد و جعفر خیرخواهان (1383)، حکمرانی خوب، بنیان توسعه، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر بررسی‌های اقتصادی.
ویسی، هادی (1392)، درآمدی بر دولت محلی، چاپ اول، تابستان، تهران: سمت.
Altaf, M. Hameed, W. Nadeem, S. & Arfan, S. (2019). Successful Entrepreneurial Process as Contributor towards Business Performance in Banking: Moderating Role of Passion for Inventing. South Asian Journal of Management Sciences, 13(1), 13-40.‏
Antoncic B. Hisrich R D. (2003). Corporate entrepreneurship contingencies and organizational wealth creation. Journal of Management Development. 23, 6,518-550.
Armesh, H. Wei, C. Marthandan, G. (2014). Corporate Entrepreneurship Antecedents and Firm Performance: J. Basic. Appl. Sci. Res. 4(5):36-51
Bharosa, N., Janssen, M., Hulstijn, J., van Wijk, R., de Winne, N., & Tan, Y. H. (2011, September). Towards a lean-government using new IT-architectures for compliance monitoring. In Proceedings of the 5th International Conference on Theory and Practice of Electronic Governance (pp. 147-156).‏
Covin, J. and Miles p. (2009), "Corporate Entrepreneurship and Pursuit of Competitive Advantage", Entrepreneurship Theory and Practice, 23.
Divakara, S. (2021). Factors Influence on the Development of Corporate Entrepreneurship on the Large Organizations in Sri Lanka: A Narrative-Based Model. Sri Lanka Journal of Marketing, 7(2).‏
Ferreira, J.J., Fernandes, C.I., Kraus, S., 2019. Entrepreneurship research: mapping intellectual structures and research trends. Review of Managerial Science 13 (1), 181–205.
Gebhardt, K. Riel, A. & Maes, T. (2019). Corporate entrepreneurship in complex organizations: towards a holistic decision aid tool set to analyses and plan innovative design projects. Procardia CIRP, 84, 644-649.‏
Grindle، Merilee (October 2004). "Good Enough Governance: Poverty Reduction and Reform in Developing Countries". Governance. 17 (4): doi:10.1111/j.0952-1895.2004.00256.x
Héctor Cuevas, V., Neftalí Parga, M., Rudy Fernández, E (2019), Effects of Entrepreneurial Orientation on Business Performance: The Mediating Role of Customer Satisfaction—A Formative–Reflective Model Analysis, Original Research, 1-14.
Jafarpour Ghalehteimouri, K. (2024). Empowering urban spaces: a functional evaluation of women’s participation through participatory planning–a case study of Tehran’s 20th district. Journal of Research and Innovation for Sustainability, 1(1), 36-54.
Janssen, M., & Estevez, E. (2013). Lean government and platform-based governance -Doing more with less. Government Information Quarterly, 30, S1-S8.‏
Johnson, I. (1997). Redefining the Concept of Governance .
Kaufmann، Daniel and Kraay، Aart، "Growth Without Governance" (November 2002). World Bank Policy Research Working Paper No. 2928.
Miles, M.P., Verreynne, M.L., Luke, B., Eversole, R., Barraket, J., 2013. The relationship of entrepreneurial orientation, vincentian values and economic and social performance in social enterprise. Review of Business 33 (2), 91–102.
Morris, M. H. Kuratko, D. F. & Covin, J. G. (2010). Corporate entrepreneurship & innovation. Cengage Learning.‏
Mudde، C.; Kaltwasser، C.R. (2017). Populism: A Very Short Introduction. Very Short Introductions. Oxford University Press.. ISBN 978-0-19-023489-
Onetti, A. Zucchella, A. Jones, M. V. & McDougall-Covin, P. P. (2012). Internationalization, innovation and entrepreneurship: business models for new technology-based firms. Journal of Management & Governance, 16(3), 337-368.‏
Poluha، Eva; Rosendahl، Mona (2002). Contesting 'good' governance:crosscultural perspectives on representation، accountability and public space. Routledge. ISBN 978-0-7007-1494-0.
Rothstein، Bo (2011). The quality of government: corruption، social trust، and inequality in international perspective. Chicago، IL: University of Chicago Press.
Sarvar, R. (2021). Political economy and integrated greenbelt management of Tehran metropolitan area. Urban Economics, 6(1), 27-40.
Umrani, W. A. Kura, K. M. & Ahmed, U. (2018). Corporate entrepreneurship and business performance. PSU Research Review.‏
Yunis, M. Tarhini, A. & Kassar, A. (2018). The role of ICT and innovation in enhancing organizational performance: The catalysing effect of corporate entrepreneurship. Journal of Business Research, 88, 344-356.‏

متن کامل:



 

 

تحلیل خطمشی‌های حکمرانی خوب در توسعه کارآفرینی جمهوری اسلامی ایران 

 

هادی ابوالفتحی، استادیار، گروه مدیریت دولتی، واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران رایانامه: [e-mail]

 

چکیده

این تحقیق در راستای بررسی تاثیر مولفه های حکمراني خوب بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران انجام شده است. روش تحقیق به کار گرفته شده در این پژوهش از نظر هدف کاربردی، از نظر نوع داده ها کمی و از نظر نحوه گردآوری داده ها، توصیفی و از نوع همبستگی است. جامعه آماری این تحقیق عبارت از کلیه کارکنان بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران در تهران می باشند که تعداد آنها حدودا 350000 نفر می باشد. روش نمونه گیری در این پژوهش روش نمونه گیری ساده می باشد. از جامعه آماری مذکور با توجه به ضوابط نمونه گیری (براساس شیوة نمونه گیری مندرج در جدول مورگان تعداد 384 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شده و سپس با استفاده از پرسشنامه محقق ساخته در سه بعد و 44 گویه تنظیم براساس مقیاس پنج گزینه ای لیکرت، و گویه های مستخرجه در نمونه آماری تحقیق مورد پرسش قرار گرفته است. در بخش آمار توصیفی نیز، توصیف داده ها در دو بخش متغیرهای زمینه ای و متغیر های اصلی ارائه گردیده و در بخش آمار استنباطی، جهت بررسی فرضیه ها از آزمون همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی ساده استفاده شده است. با توجه به داده های تحقیق می توان گفت، مولفه های حکمراني خوب بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران اثر مثبت و معنی داری دارد.

کلید واژه‌ها: حکمراني خوب ، توسعه کارآفرينی ، بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

استناد: ابواالفتحی، هادی (1404). تحلیل خطمشی‌های حکمرانی خوب در توسعه کارآفرینی جمهوری اسلامی ایران. سیاستگذاری شهری و منطقه‌ای، 4(13)، 1-17.

---

 

سیاستگذاری شهری و منطقه‌ای، 1403، دوره 4، شماره 13، صص. 1-17		نوع مقاله: علمی
دریافت: 28/07/1402		ناشر: دانشگاه آزاد اسلامی واحد اهواز
پذیرش: 21/10/1402
© نویسندگان

 

مقدمه

حکمرانی به کلیه فرآیندهای حکمرانی، نهادها، فرآیندها و شیوه‌هایی اطلاق می‌شود که از طریق آنها موضوعات مورد علاقه مشترک تصمیم گیری و تنظیم می‌شوند. حکمرانی خوب یک ویژگی هنجاری یا ارزشی به فرآیند حکومت می‌افزاید. از منظر حقوق بشر، اساساً به فرآیندی اطلاق می‌شود که در آن نهادهای عمومی امور عمومی را اداره می‌کنند، منابع عمومی را مدیریت می‌کنند و تحقق حقوق بشر را تضمین می‌کنند. در حالی که هیچ تعریف مورد توافق بین‌المللی از «حکمرانی خوب» وجود ندارد، اما ممکن است موضوعات زیر را شامل شود: احترام کامل به حقوق بشر، حاکمیت قانون، مشارکت مؤثر، مشارکت‌های چند بازیگر، کثرت گرایی سیاسی، فرآیندها و نهادهای شفاف و پاسخگو، بخش عمومی کارآمد و مؤثر، مشروعیت، دسترسی به دانش، اطلاعات و آموزش، توانمندسازی سیاسی مردم، برابری، پایداری، و نگرش‌ها و ارزش‌هایی که مسئولیت، همبستگی و مدارا را تقویت می‌کنند. سازمان‌های کمک‌رسان و مقامات کشورهای توسعه‌یافته اغلب معنای «حکمرانی خوب» را بر مجموعه‌ای از الزامات متمرکز می‌کنند که با دستور کار سازمان منطبق است، و «حکمرانی خوب» متضمن چیزهای مختلفی در زمینه‌های مختلف است. (Poluha:2002)

شاخص‌های حکمرانی جهانی برنامه‌ای است که توسط بانک جهانی برای اندازه‌گیری کیفیت حکمرانی بیش از 200 کشور تأمین می‌شود. از شش بعد حکمرانی برای سنجش خود استفاده می‌کند، صدا و پاسخگویی، ثبات سیاسی و عدم خشونت، اثربخشی دولت، کیفیت نظارتی، حاکمیت قانون، و کنترل فساد. آن‌ها از سال 1996 به مطالعه کشورها پرداخته‌اند. (2928 Kaufmann:2002:p) در برخی از نظریات مصادیق را مشخص کرده‌اند؛ جای تعجب نیست که تأکید بر حکمرانی خوب گاهی اوقات می‌تواند با ترویج حکومت دموکراتیک برابر باشد. (Menocal:2011) شاخص‌ها به‌عنوان ابزار حکمرانی جهانی، پدیده‌های تجربی را کمّی و ساده کرده و به درک بهتر واقعیت‌های پیچیده کمک ‌می‌کنند. شاخص‌ها همچنین برای سنجش و ارزیابی بسیاری از جنبه‌های حکمرانی جهانی، مانند اقدامات حکومت‌ها، تحولات خاص سیاست‌ها یا نهادهای بین‌المللی، ضروری هستند. شاخص‌های کلان و شاخص‌های ترکیبی برای توصیف و سنجش مفاهیم چند بعدی مانند توسعه پایدار، حکمرانی، رفاه و بهزیستی انسانی و رقابت پذیری، و همچنین عملکرد دولت‌ها، سازمان‌های بین‌المللی یا منطقه‌ای و حوزه‌های مختلف اجرای سیاست‌ها استفاده می‌شوند. بنابراین، این سنجش‌ها اغلب ارتباط نزدیکی با قضاوت‌ها و نسخه‌های خط‌مشی دارند و ممکن است به ابزاری برای اندازه‌گیری و تعیین استاندارد تبدیل شوند.

حکمرانی خوب ایده‌ای است که به‌دنبال ناکارآمدی سازوکارهای پیشین توسعه مطرح شد. درواقع، این ایده به‌دنبال آن است که دولت‌ها و به‌طورکلی ساختار اداری و سیاسی را به‌سمتی هدایت کند که کمترین فساد و آسیب‌های درونی ‌که معمولاً باعث تضعیف دستگاه‌های مدیریتی و سیاسی می‌شود بروز کند. این ایده با سازوکارهایی همچون پاسخگویی بیشتر در بدنه دولت، قانون‌محوری، عدالت‌جویی، مشارکت‌جویی و کارایی و اثربخشی و...، گرچه دیرزمانی نمی‌گذرد که به‌عنوان یک نگرش جدید مدیریتی مطرح شده است، تا کنون مباحث زیادی را پیرامون خود برانگیخته و اندیشمندان بسیاری را به تحقیق و اظهارنظر در این ‌باره وا داشته و به یکی از مهم‌ترین و جذاب‌ترین مفاهیم در علوم اجتماعی، به‌ویژه مدیریت دولتی، مبدل شده است. (مرشدزاده:1396: 125) حکمرانی مفهوم گسترده‌ای است که با حوزه‌هایی چون محیط اقتصادی و یا به عبارتی امنیت اقتصادی، سیاست، اجتماع و حقوق ارتباط مستقیم دارد. علل بسیاری در ایجاد حکمرانی بد وجود دارد، از جمله: بی کفایتی، نادانی و عدم توانایی رهبری و همچنین زیرساخت‌های نامناسب، فساد، ناتوانی، مؤسسات و ...، است. (تبیانیان و دیگران:1399: 40) به عنوان مثال در تحقیقات علمی که در سال 1389 در یکی از کشورهای خاورمیانه بین اساتید دانشگاهها در خصوص نحوه مطلوبیت یا عدم مطلوبیت حکمرانی در آن کشور بر اساس شاخص "فساد" صورت گرفته چنین نتایجی بدست آمده است:

شواهد تجربی نشان می‌دهد که بطور متوسط 67 درصد از پاسخگویان کیفیت حکمرانی را کاملاً منفی تا عمدتاً منفی ارزیابی کرده‌اند. تنها (1/3) از آنان کیفیت حکمرانی را کاملاً خوب ارزیابی کرده‌اند و 12 درصد پاسخگویان در نقطه گذار قرار دارند. نقطه گذارجایی است که بیشترین ابهام را از حیت این که آیا یک مورد بیشتر عضو یا غیرعضو است، دارد. این افراد درباب کیفیت حکمرانی خوب یا بد تردید دارند. درواقع اکثریت پاسخگویان درک منفی در باب کیفیت حکمرانی در دارند. (ساعی و دیگران:1389: 167) به نظر می‌رسد عدم وحدت فکری در اصول حکمرانی  باعث سیاستگذاری نادرست، غیرعلمی و متناقضی شده است که در لایه‌های میانی مدیریت باعث فساد و شکل‌گیری ذی‌نفعان متنفذی برای حفظ مناسبات غلط حاکم بر شئون مختلف یک کشور شده است که در یک چرخه باطل با تاثیرگذاری بر روند سیاستگذاری باعث تداوم وضعیت موجود می‌شوند. به همین دلیل، انتظار اصلاحات از لایه‌های مدیریتی و حتی بعضاً سیاستگذاری تقریباً احاله به محال است. اصلاحات در همه سطوح معطوف به ریل‌گذاری برای جهش همه جانبه باید از اجماع حاکمیت بر سر اصول حکمرانی و استخراج سیاستگذاری‌های درست از دل این اصول آغاز شود؛ راهی که عموم کشورهای دارای رشد همه جانبه پایدار را طی کرده‌اند.

از طرفی کارآفرینی در سازمان می‌تواند به‌عنوان راهبرد حیاتی سازمان و یک عامل کلیدي در نظر گرفته شود که به حفظ رقابت و بهبود عملکرد سازمان کمک می‌نماید (التفا و همکاران، 2019). همچنین، مرور ادبیات در حوزه کارآفرینی سازمانی حاکی از آن است که این پدیده یک مفهوم چندبعدي و پیچیده دارد و داراي ابعاد و مؤلفه‌های متعددي است که شامل نوآوري، پیشگامی، نوسازي راهبردي و ریسک‌پذیری است (آنتویک و هیسریچ، 2001). ازاین‌رو، در عصر حاضر شاخص کارآفرینی سازمانی نیز به‌عنوان یکی از مهم‌ترین عامل توسعه اقتصادی و سازمانی برای سازمان‌ها محسوب می‌گردد که سال‌هاست موردتوجه دولت‌مردان و محققان است(Jafarpour,2024). ازنظر بسیاری از پژوهشگران، کارآفرینی سازمانی به‌عنوان یک مفهوم راهبردی است که منجر به کسب مزیت رقابتی و رشد سازمان‌ها می‌گردد (موریس و همکاران،2010؛ کوین و همکاران،2009). علاوه براین، سازمان‌ها نیز جهت دستیابی به اهدافی ازجمله توسعه نوآوری، سوددهی، نوسازی راهبردی و کسب موفقیت و دانش جهت تدوین برنامه‌هایشان در آینده و ... به بهره‌مندی از کارآفرینی روی آورده‌اند (اونتی  و همکاران، 2012).

 همچنین، واژه کارآفرینی سازمان‌ها، غالباً در رابطه با سازمان‌های تجاری موردتوجه بوده است، اما امروزه، در مباحث مرتبط با بانکداری نیز مطرح است که به شکل عمده، ناشی از اهمیت جوامع در راستای خلق تحول در این سازمان‌ها است (آرمش و همکاران، 2014). همچنین، اکثر سازمان‌ها به‌شدت به دنبال خلق رویکردها و روش‌های کارآفرینانه و نوآورانه جهت بهبود انعطاف‌پذیری، کارآمدی و اثربخشی در بخش ارائه خدمات خود هستند (یونس و همکاران،2018)، در همین راستا، کارآفرینی سازمانی در حال تبدیل‌شدن به یک سلاح انتخابی است؛ زیرا کارآفرینی سازمانی به‌عنوان تلاشی جهت خلق نوآوری در محصولات و خدمات، ریسک‌پذیری، پیشگام بودن، سرمایه‌گذاری و خود تجدیدی جهت ورود این ویژگی‌های در درون برنامه‌ها و فعالیت‌های سازمان‌ها محسوب می‌گردد (گبهارد و همکاران، 2019)؛ بنابراین، بدنه دولت نیز از این موضوع مستثنا نیست. بدنه دولت هر کشور به‌عنوان بسترهای اصلی در توسعه و رشد اقتصادی محسوب می‌گردد. درنتیجه، ناکارآمد بودن این بخش چالش‌های مختلفی برای جوامع به همراه خواهند داشت. کارآفرینی یک موضوع بسیار پیچیده و مهم است که شامل طیف وسیعی از فعالیت‌ها می‌گردد. همچنین، کارآفرینی سازمانی نیز دربرگیرنده‌ای موضوعات و شاخص‌های متفاوتی است(Sarvar, 2021)؛ اهتمام به موضوع کارآفرینی سازمانی در سازمان‌ها، موجب افزایش بهره‌وری و توسعه اقتصادی می‌گردد (دیواکارا، 2021)؛ بنابراین، با توجه به مطالب ذکرشده شناسایی و طبقه‌بندی عوامل مؤثر بر پیاده‌سازی کارآفرینی سازمانی در بدنه دولت بیش از بیش مشهود است.

همچنین، در بستر وقوع تغییرات ساختاری و تکنولوژیکی گوناگون و عدم اطمینان‌های محیطی پی‌درپی، سازمان‌هایی قادر به کسب موفقیت هستند که توانایی بهره‌مندی از فرصت‌ها در عرصه کسب‌وکارشان نسبت به سایر رقبا را داشته باشند. امروزه اکثر صاحب‌نظران اعتقاددارند که کارآفرینی به‌عنوان تنها راه‌حل رفع مشکلات سازمان‌ها است که در این راستا مقوله کارآفرینی از منظر حفظ رقابت و بهبود عملکرد سازمان از اهمیت بسیار بالایی برخوردار است (عمرانی  و همکاران، 2018).

در حال حاضر نهاد دولت ناگزیر از تغییرات اساسی در بافتار ساختاری دولت ، تحول در فرایندهای اجرایی ، کاهش بار اداری و رشد نوآوری از طریق استاندارد سازی فرایندها است. دولت ها در شرایط فعلی به دلیل بحران های نوظهور همچون بحران های مالی ، اقتصادی ، تغییرات اقلیمی و بحران های ناشی از مسائل عمومی غیرقابل پیش بینی همچون پاندومی کرونا ، از یک سو در تنگنای فشارهای مالی و کارآمدی و از سویی در معرض انتظارات اجتماعی در خصوص نیازمندی به خدمات عمومی مطلوب قرار گرفته اند. سیر تحول و جهش از ساختارهای سنتی به مدرن و ضرورت نوسازی و طراحی و استراتژی های کاری جدید در بخش دولتی، کاربست روش ها و تکنیک های  ناب را با ارزش کرده است. (یانسن و استیوز،2013) در این شرایط به دلیل آشفتگی های مالی فزاینده در بازارهای مالی دولت ها ، نیازمند به کارگیری روش های بخش خصوصی در دولت هستند. این امر به کاهش اندازه و هزینه های عملیاتی دولت منجر شده است. لذا دولت ها نیازمند کوچک شدن از طریق انجام فعالیت بیشتر با تاکید بر هدر رفت منابع کمتر شده است.( بهاروسا و همکاران، 2011)

با توجه به مطالب فوق، در این تحقیق تاثیر مولفه های حکمراني خوب بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران مورد بررسی قرار گرفته است.

فرضیه های تحقيق

فرضیه اصلی:

 مولفه های حکمراني خوب بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

فرضیه‏های فرعی

1.       حق اظهارنظر و پاسخگويي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

2.       ثبات سياسي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

3.       کارايي و اثربخشي دولت بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

4.       کيفيت قوانين و مقررات بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

5.       حاکميت قانون بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

6.       تمرکز زدايي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

7.       مشارکت بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

 

 

پیشینه و مبانی نظری تحقیق 

کارآفرینی 

ریچارد کانتیلون اقتصاددان فرانسوی – ایرلندی قرن 17 و 18 میلادی، جوهرۀ اصلی کارآفرینی را در ریسک کردن می‌‌داند. وی کارآفرینی را چنین تعریف می‌‌کند: فردی که کسب و کاری را سر و سامان می‌‌بخشد و ریسک کار را می‌‌پذیرد. با این امید که سودی به دست آورد (فریرا و همکاران، 2019).

گوردون بتی در اوایل دهه هشتاد در مورد کارآفرینی کتابی با عنوان «کارآفرینی در دهه هشتاد» نوشت. بتی در این کتاب به تمرکز بر اقدام تاکید کرده است. وی تفاوت کارآفرینان با سایر افراد جامعه را در این می‌‌داند که کارآفرینان قصد اقدام دارند. آنها به اقدام کردن و عمل کردن می‌‌اندیشند. آنها اگر جایی حرفی بشنوند، شکایتی ببینند، متوجه تهدیدی شوند، راهکار را در اقدام کردن می‌‌دانند و با خلق کسب و کار می‌‌کوشند نسبت به آنچه دیده‌‌اند و احساس کرده‌‌اند، عکس‌‌العمل نشان دهند (مایلز، 2013).

هوارد استینوسن مدیر انتشارات دانشگاه هاروارد در تعریف کارآفرینی می‌‌نویسد: کارآفرینی تعقیب فرصت‌‌هاست. فرصت‌‌هایی که فراتر از منابعی هستند که امروز در دسترس داریم. اریک شورنبرگ در مقاله خود تعریف استینوسن بهترین تعریف از کارآفرینی دانسته است. استینوسن زمانی این تعریف را ارائه کرده است که کارآفرینی چیزی شبیه اختلال شخصیت و ریسک‌‌پذیری بیمارگونه بود (حجازی و حسینی، 1392).

کارآفرینی فرآیندی است که در محیط و مجموعه مختلف انجام می‌‌شود و در طول آن، تغییرات در سیستم اقتصادی رخ می‌‌دهد که این امر باعث ایجاد ارزش فردی و اجتماعی می‌‌گردد (هکتور و همکاران، 2019).

کارآفرینی سازمانی به‌عنوان ابزار خلق کسب‌وکارهای تازه در درون ساختار بنگاه‌های اصلی بیان می‌نمایند. آریلا اعتقاد دارد كه كارآفرینی سازمانی دارای سه جنبه است ازجمله: نوآوری، گسترش کالا، خدمات یا فرآیندهای نوین و مخاطره پذیری. همچنین، كارآفريني سازماني یعنی توانايي يك شرکت در فراگیری از طريق شناسایی دانش جديد و استفاده از دانش و با سرعت در حال تبديل به يك ابزار یا سلاح فعلی است (کوین و همکاران، 2012). در تحقیقی دیگر، کوراتکو¹ (2014) اظهار داشتند که کارآفرینی سازمانی اولاً تیمی است و ثانیاً فرآیندی است که بنگاه طی می‌نماید تا همه کارکنان بتوانند در نقش کارآفرین انجام‌وظیفه بنمایند و تمام عملکردهای کارآفرینانه به‌طور پیوسته و با سرعت در بنگاه صورت می‌گیرد. در رابطه با ابعاد کارآفرینی سازمانی تحقیقات متعددی انجام‌شده دریکی از مطالعات به چهار مؤلفه‌ی کارآفرینی سازمانی اشاره‌شده است که شامل: بازسازی پیوسته، نوسازی سازمانی، نوسازی راهبردی و دگرگونی قلمرو است كارآفریني سازمانی مسیری جهت تجدید حیات و نوآورتر نمودن بنگاه‌های فعلی است (الطاف و همکاران، 2019).

حکمرانـی خوب 

 حکمرانی در لغت به معنای اداره و تنظیم امور است و به رابطه میان شهروندان و حکومت‌کنندگان اطلاق می‌شود (Johnson, 1997:9). همچنین به معنای حکومت، فرمانروایی، راهبری و حکمرانی تعریف شده است (حق‌شناس و همکاران، 1379: 689). فرهنگ فارسی معین در تعریف حکمران و حکمفرما واژگان متردافی نظیر «حاکم، والی، فرمانروا، حکمران» را آورده است (معین، 1387: 416). به نظر می‌رسد که مفهوم حکمروایی در زبان فارسی «حکم روا کردن» و یا «حکم روا داشتن» و معنای حکمرانی، «حکم راندن» است (ویسی، 1392: 102). واژه «حکمرانی» واژه جدیدی است که در رابطه با واژه قدیمی «دولت» معنا و مفهوم روشنی ندارد. در فرهنگ لغت آمریکایی «هریتیج» واژه «حکمرانی» به عنوان «فعالیت، شیوه عمل یا قدرت حکمراندن؛ دولت» معنا شده است. در فرهنگ لغت انگلیسی آکسفورد، حکمرانی «فعالیت یا روش حکمراندن، اعمال کنترل یا قدرت بر فعالیت‌های زیردستان؛ نظامی از قوانین و مقررات» تعریف شده است. در دایره‌المعارف بین‌المللی علوم اجتماعی نه تنها تعریف واژه «حکمرانی» وجود ندارد بلکه در نمایه آن نیز چنین واژه‌ای درج نشده است (میدری و خیرخواهان، 1383: 193). زارعی به نقل از مک‌کیم و همکارانش می‌نویسد: «حکمرانی به روابط بین دولت و جامعه مدنی، حکمرانان و حکمرانی شوندگان، حکومت و حکومت شوندگان مربوط می‌شود» و تعریف بانک جهانی از حکمرانی را چنین بیان می‌کند: «فرآیندها و نهادهایی که از طریق آن تصمیمات اتخاذ و اقتدار در یک کشور اعمال می‌شود». همچنین تعریف برنامه عمران سازمان ملل را این‌گونه می‌آورد: «اعمال اقتدار اقتصادی، سیاسی و اجرایی به منظور اداره امور یک جامعه در تمام سطوح حکمرانی شامل مکانیسم‌ها، فرآیندها و نهادهایی است که از طریق آن شهروندان و گروه‌ها منافع‌شان را منسجم و مشخص می‌کنند، با وظایف‌شان آشنا می‌شوند و اختلافات‌شان را حل و فصل می‌کنند» (زارعی، 1399: 260- 259).

حکمرانی مفهومی است که بر تنظیم اداره امور متمرکزاست. لذا در حکمرانی روابط دولت – شهروند از طریق سازوکار فرایند های نهادهای دولتی وغیر دولتی و مدنی شکل می گیرد.(عبداله نسب ومیرزاده، 1401) 

مفهوم حکمرانی خوب بر گرفته از مکتب نهادگرایی است و محصول مشارکت سه نهاد دولت، بخش خصوصی و جامعه مدنی است. حکمرانی خوب نه تنها روایتی نو از مفاهیمی همچون دموکراسی، حقوق بشر، پاسخگویی، مشارکت و حاکمیت قانون است، بلکه درعین حال چارچوبی ارائه می دهد که همه ی اهداف و ارزش ها در یک جا جمع شوند و اهداف توسعه انسانی اعم از توسعه اقتصادی، سیاسی، اجتماعی و فرهنگی با محوریت مردم، را دنبال نماید (سامتی و همکاران،1390).

به طور مشابه، حکمرانی خوب را می‌توان با ارائه خدمات عمومی به شیوه‌ای کارآمد، مشارکت بیشتر برای گروه‌های خاصی از جمعیت مانند فقرا و اقلیت‌ها، تضمین این که شهروندان فرصت کنترل و تعادل در دولت، استقرار را دارند، تقریب داد. و اجرای هنجارهای حفاظت از شهروندان و اموال آنها و وجود سیستم‌های قضایی مستقل است. (Grindle:2014:p524) چنین استانداردهایی را لاوسون (2011) در بررسی کتاب روتشتاین «کیفیت دولت: فساد، اعتماد اجتماعی و نابرابری در دیدگاه بین‌المللی» مورد بحث و بررسی قرارداده است. (Rothstein:2011:p21 next) در برخی از دکترین‌ها ویژگی کلیدی حکمرانی خوب، بی طرفی نهادهای دولتی است. (Rothstein:2008:p165)

 

مدل تحقيق

متغیر مستقل: جهانی شدن (حق اظهارنظر و پاسخگويي، ثبات سياسي ، کارايي و اثربخشي دولت ، کيفيت قوانين و مقررات ، حاکميت قانون ، تمرکز زدايي، مشارکت)

متغیر وابسته: توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران

 

 

نمودار 1- مدل تحليلي تحقيق - محقق ساخته برگرفته ازادبیات تحقیق

 

متغیر مستقل: جهانی شدن (حق اظهارنظر و پاسخگويي، ثبات سياسي ، کارايي و اثربخشي دولت ، کيفيت قوانين و مقررات ، حاکميت قانون ، تمرکز زدايي، مشارکت)

متغیر وابسته: توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران

 

روش پژوهش

تحقیق حاضر از نوع کاربردی می‌باشد زيرا هدف از انجام اين تحقيق توسعه دانش کاربردی در يک زمينه خاص، به‌قصد کاربرد نتايج يافته‌ها برای توسعه قابلیت اعتماد می‌باشد. همچنین درزمینه‌ی نحوه گردآوری داده‌ها نیز مطالعه حاضر مطالعه‌ای توصیفی از نوع پیمایشی است. جامعه آماری این تحقیق عبارت از کلیه کارکنان بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران در تهران می باشند که تعداد آنها حدودا 350000 نفر می باشد. از جامعه آماری مذکور با توجه به ضوابط نمونه‌گيری (بر اساس شيوة نمونه‌گيري مندرج در جدول مورگان تعداد 384 نفر به عنوان نمونه تحقیق انتخاب شده اند. در این مطالعه به‌منظور تحلیل داده‌ها از دو رویکرد کلی آماری آمار توصیفی و آمار استنباطی استفاده گردید. آمار توصیفی به‌منظور توصیف ویژگی‌های جمعیت شناختی جامعه آماری در کنار سنجش شاخص‌های پراکندگی داده‌ها مورداستفاده قرار گرفت. همچنین، آمار استنباطی و به‌کارگیری آزمون‏ همبستگی پیرسون و رگرسیون خطی ساده برای بررسی معناداری تأثیر مفروض متغیرها بر یکدیگر مورداستفاده قرار گرفت. مطالعه حاضر دربردارنده یک فرضیه اصلی و 7 فرضیه فرعی می باشد.

 

یافته‌های تحقیق 

آزمون فرضیه ها ی تحقیق

1-فرضیه اصلی 

" مولفه های حکمراني خوب بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد."

فرض صفر : مولفه های حکمراني خوب بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر نمی باشد.

فرض مقابل : مولفه های حکمراني خوب بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

   مقدار ضریب تعیین 498/0 می‌باشد که این موید آن است که 8/49% از تغییرات متغیر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران به کمک متغیر مولفه های حکمراني خوب قابل تبیین است. در این فرضیه مقدار آماره دوربین واتسون برابر 878/1 به دست آمده است که بسیار مناسب است. با توجه به مقداره آماره آزمون F و معني‌داري آن در سطح اطمينان بالاي 95% معادله رگرسيون معتبر بوده و نتايج آن قابل تحليل است.

 

جدول 1- خلاصه نتايج مدل رگرسيوني فرضیه اصلی

متغير	B	خطاي استاندارد	BETA (ضريب استاندارد شده بتا)		آماره t		سطح معنی داری
عدد ثابت	624/0	126/0	-		952/4		000/0
مولفه های حکمراني خوب	958/0	049/0	706/0		462/19		000/0
ضریب همبستگی= 706/0	ضریب تعیین= 498/0			آماره دوربین واتسون=878/1		آماره F= 783/78

 

  با توجه به جدول 1 مشاهده مي‌شود سطح معني‌داري متغير مولفه های حکمراني خوب (000/0) كمتر از 05/0 است (sig<0.05)، بنابراين متغير مولفه های حکمراني خوب وارد مدل رگرسيوني مي‌شود. با توجه به مثبت بودن ضريب رگرسيوني (B) مي‌توان گفت مولفه های حکمراني خوب بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران اثر مثبت و مستقیم دارد. فرضیه فوق تایید می گردد.

فرضیه فرعی اول

" حق اظهارنظر و پاسخگويي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد."

فرض صفر : حق اظهارنظر و پاسخگويي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر نمی باشد.

فرض مقابل : حق اظهارنظر و پاسخگويي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

   مقدار ضریب تعیین 483/0 می‌باشد که این موید آن است که 3/48% از تغییرات متغیر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران به کمک متغیر حق اظهارنظر و پاسخگويي قابل تبیین است. در این فرضیه مقدار آماره دوربین واتسون برابر 782/1 به دست آمده است که بسیار مناسب است. با توجه به مقداره آماره آزمون F و معني‌داري آن در سطح اطمينان بالاي 95% معادله رگرسيون معتبر بوده و نتايج آن قابل تحليل است.

 

                جدول 2- خلاصه نتايج مدل رگرسيوني فرضیه اول

متغير	B	خطاي استاندارد	BETA (ضريب استاندارد شده بتا)		آماره t		سطح معنی داری
عدد ثابت	36/1	071/0	-		165/19		000/0
حق اظهارنظر و پاسخگويي	534/0	028/0	695/0		883/18		000/0
ضریب همبستگی= 695/0	ضریب تعیین= 483/0			آماره دوربین واتسون=782/1		آماره F= 364/56

 

  با توجه به جدول 2 مشاهده مي‌شود سطح معني‌داري متغير حق اظهارنظر و پاسخگويي (000/0) كمتر از 05/0 است (sig<0.05)، بنابراين متغير ویژگی‌های فردی وارد مدل رگرسيوني مي‌شود. با توجه به مثبت بودن ضريب رگرسيوني (B) مي‌توان گفت حق اظهارنظر و پاسخگويي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران اثر مثبت و مستقیم دارد. فرضیه فوق تایید می گردد.

فرضیه فرعی دوم

" ثبات سياسي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد."

فرض صفر : ثبات سياسي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر نمی باشد.

فرض مقابل : ثبات سياسي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

   مقدار ضریب تعیین 17/0 می‌باشد که این موید آن است که 17% از تغییرات متغیر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران به کمک متغیر ثبات سياسي قابل تبیین است. در این فرضیه مقدار آماره دوربین واتسون برابر 637/1 به دست آمده است که بسیار مناسب است. با توجه به مقداره آماره آزمون F و معني‌داري آن در سطح اطمينان بالاي 95% معادله رگرسيون معتبر بوده و نتايج آن قابل تحليل است. 

 

                جدول 3-خلاصه نتايج مدل رگرسيوني فرضیه دوم

متغير	B	خطاي استاندارد	BETA (ضريب استاندارد شده بتا)		آماره t		سطح معنی داری
عدد ثابت	909/1	087/0	-		935/21		000/0
ثبات سياسي	374/0	042/0	412/0		836/8		000/0
ضریب همبستگی= 412/0	ضریب تعیین= 17/0			آماره دوربین واتسون=637/1		آماره F= 068/78

 

  با توجه به جدول 3 مشاهده مي‌شود سطح معني‌داري متغير ثبات سياسي (000/0) كمتر از 05/0 است (sig<0.05)، بنابراين متغير عوامل نگرشی وارد مدل رگرسيوني مي‌شود. با توجه به مثبت بودن ضريب رگرسيوني (B) مي‌توان گفت ثبات سياسي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران اثر مثبت و مستقیم دارد. فرضیه فوق تایید می گردد.

فرضیه فرعی سوم

" کارآيي و اثربخشي دولت بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد."

فرض صفر : کارآيي و اثربخشي دولت بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر نمی باشد.

فرض مقابل : کارآيي و اثربخشي دولت بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران تهران موثر می باشد.

   مقدار ضریب تعیین 15/0 می‌باشد که این موید آن است که 15% از تغییرات متغیر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران به کمک متغیر کارآيي و اثربخشي دولت قابل تبیین است. در این فرضیه مقدار آماره دوربین واتسون برابر 97/1 به دست آمده است که بسیار مناسب است. با توجه به مقداره آماره آزمون F و معني‌داري آن در سطح اطمينان بالاي 95% معادله رگرسيون معتبر بوده و نتايج آن قابل تحليل است.

 

                جدول 4- خلاصه نتايج مدل رگرسيوني فرضیه سوم

متغير	B	خطاي استاندارد	BETA (ضريب استاندارد شده بتا)		آماره t		سطح معنی داری
عدد ثابت	532/1	138/0	-		101/11		000/0
کارآيي و اثربخشي دولت	319/0	039/0	387/0		202/8		000/0
ضریب همبستگی= 387/0	ضریب تعیین= 15/0			آماره دوربین واتسون=97/1		آماره F= 277/67

 

  با توجه به جدول 4 مشاهده مي‌شود سطح معني‌داري متغير کارآيي و اثربخشي دولت (000/0) كمتر از 05/0 است (sig<0.05)، بنابراين متغير عوامل آموزشی وارد مدل رگرسيوني مي‌شود. با توجه به مثبت بودن ضريب رگرسيوني (B) مي‌توان گفت کارآيي و اثربخشي دولت بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران اثر مثبت و مستقیم دارد. فرضیه فوق تایید می گردد.

فرضیه فرعی چهارم

" کيفيت قوانين و مقررات بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد."

فرض صفر : کيفيت قوانين و مقررات بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر نمی باشد.

فرض مقابل : کيفيت قوانين و مقررات بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

   مقدار ضریب تعیین 235/0 می‌باشد که این موید آن است که 5/23% از تغییرات متغیر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران به کمک متغیر کيفيت قوانين و مقررات قابل تبیین است. در این فرضیه مقدار آماره دوربین واتسون برابر 996/1 به دست آمده است که بسیار مناسب است. با توجه به مقداره آماره آزمون F و معني‌داري آن در سطح اطمينان بالاي 95% معادله رگرسيون معتبر بوده و نتايج آن قابل تحليل است.

 

                جدول 5- خلاصه نتايج مدل رگرسيوني فرضیه چهارم

متغير	B	خطاي استاندارد	BETA (ضريب استاندارد شده بتا)		آماره t		سطح معنی داری
عدد ثابت	827/1	079/0	-		047/23		000/0
کيفيت قوانين و مقررات	327/0	03/0	485/0		841/10		000/0
ضریب همبستگی= 485/0	ضریب تعیین= 235/0			آماره دوربین واتسون=996/1		آماره F= 53/71

 

  با توجه به جدول 5 مشاهده مي‌شود سطح معني‌داري متغير  کيفيت قوانين و مقررات (000/0) كمتر از 05/0 است (sig<0.05)، بنابراين متغير کيفيت قوانين و مقررات وارد مدل رگرسيوني مي‌شود. با توجه به مثبت بودن ضريب رگرسيوني (B) مي‌توان گفت عوامل فنی بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران اثر مثبت و مستقیم دارد. فرضیه فوق تایید می گردد.

فرضیه فرعی پنجم

" حاکميت قانون بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد."

فرض صفر : حاکميت قانون بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر نمی باشد.

فرض مقابل : حاکميت قانون بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

   مقدار ضریب تعیین 571/0 می‌باشد که این موید آن است که 1/57% از تغییرات متغیر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران به کمک متغیر حاکميت قانون قابل تبیین است. در این فرضیه مقدار آماره دوربین واتسون برابر 655/1 به دست آمده است که بسیار مناسب است. با توجه به مقداره آماره آزمون F و معني‌داري آن در سطح اطمينان بالاي 95% معادله رگرسيون معتبر بوده و نتايج آن قابل تحليل است.

 

                جدول 6- خلاصه نتايج مدل رگرسيوني فرضیه پنجم

متغير	B	خطاي استاندارد	BETA (ضريب استاندارد شده بتا)		آماره t		سطح معنی داری
عدد ثابت	948/0	077/0	-		245/12		000/0
حاکميت قانون	689/0	031/0	756/0		551/22		000/0
ضریب همبستگی= 756/0	ضریب تعیین= 571/0			آماره دوربین واتسون=655/1		آماره F= 34/50

 

  با توجه به جدول 6 مشاهده مي‌شود سطح معني‌داري متغير حاکميت قانون (000/0) كمتر از 05/0 است (sig<0.05)، بنابراين متغير عوامل اقتصادی وارد مدل رگرسيوني مي‌شود. با توجه به مثبت بودن ضريب رگرسيوني (B) مي‌توان گفت حاکميت قانون بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران اثر مثبت و مستقیم دارد. فرضیه فوق تایید می گردد.

فرضیه فرعی ششم

" تمرکز زدايي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد."

فرض صفر : تمرکز زدايي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر نمی باشد.

فرض مقابل : تمرکز زدايي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

   مقدار ضریب تعیین 127/0 می‌باشد که این موید آن است که 7/12% از تغییرات متغیر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران به کمک متغیر تمرکز زدايي قابل تبیین است. در این فرضیه مقدار آماره دوربین واتسون برابر 655/1 به دست آمده است که بسیار مناسب است. با توجه به مقداره آماره آزمون F و معني‌داري آن در سطح اطمينان بالاي 95% معادله رگرسيون معتبر بوده و نتايج آن قابل تحليل است.

 

                جدول 7-خلاصه نتايج مدل رگرسيوني فرضیه ششم

متغير	B	خطاي استاندارد	BETA (ضريب استاندارد شده بتا)		آماره t		سطح معنی داری
عدد ثابت	856/1	109/0	-		049/17		000/0
تمرکز زدايي	279/0	037/0	356/0		456/7		000/0
ضریب همبستگی= 356/0	ضریب تعیین= 127/0			آماره دوربین واتسون=809/1		آماره F= 19/68

 

  با توجه به جدول 7 مشاهده مي‌شود سطح معني‌داري متغير تمرکز زدايي (000/0) كمتر از 05/0 است (sig<0.05)، بنابراين متغير تمرکز زدايي وارد مدل رگرسيوني مي‌شود. با توجه به مثبت بودن ضريب رگرسيوني (B) مي‌توان گفت تمرکز زدايي بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران اثر مثبت و مستقیم دارد. فرضیه فوق تایید می گردد.

فرضیه فرعی هفتم

" مشارکت بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد."

فرض صفر : مشارکت بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر نمی باشد.

فرض مقابل : مشارکت بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.

   مقدار ضریب تعیین 446/0 می‌باشد که این موید آن است که 6/44% از تغییرات متغیر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران به کمک متغیر مشارکت قابل تبیین است. در این فرضیه مقدار آماره دوربین واتسون برابر 72/1 به دست آمده است که بسیار مناسب است. با توجه به مقداره آماره آزمون F و معني‌داري آن در سطح اطمينان بالاي 95% معادله رگرسيون معتبر بوده و نتايج آن قابل تحليل است.

 

 

 

 

 

 

                جدول 8- خلاصه نتايج مدل رگرسيوني فرضیه هفتم

متغير	B	خطاي استاندارد	BETA (ضريب استاندارد شده بتا)		آماره t		سطح معنی داری
عدد ثابت	03/1	094/0	-		915/10		000/0
مشارکت	577/0	033/0	668/0		542/17		000/0
ضریب همبستگی= 668/0	ضریب تعیین= 446/0			آماره دوربین واتسون=72/1		آماره F= 22/73

 

  با توجه به جدول 8 مشاهده مي‌شود سطح معني‌داري متغير مشارکت (000/0) كمتر از 05/0 است (sig<0.05)، بنابراين متغير مشارکت وارد مدل رگرسيوني مي‌شود. با توجه به مثبت بودن ضريب رگرسيوني (B) مي‌توان گفت مشارکت بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران اثر مثبت و مستقیم دارد. فرضیه فوق تایید می گردد.

 

برازش مدل تحقیق

طبق نتایج حاصل از فرضیه های تحقیق مشخص گردید مولفه های حکمراني خوب بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران موثر می باشد.حال با کمک رگرسیون خطی چندگانه مدل رگرسیونی نهایی تحقیق برازش داده شده است. مقدار ضریب تعیین 491/0 می‌باشد که این موید آن است که 1/49% از تغییرات متغیر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران به کمک متغیر مشارکت قابل تبیین است. در این فرضیه مقدار آماره دوربین واتسون برابر 862/1 به دست آمده است که بسیار مناسب است. با توجه به مقداره آماره آزمون F و معني‌داري آن در سطح اطمينان بالاي 95% معادله رگرسيون معتبر بوده و نتايج آن قابل تحليل است.

 

جدول 9- خلاصه نتايج مدل رگرسيوني فرضیه هشتم

متغير	B	خطاي استاندارد	BETA (ضريب استاندارد شده بتا)		آماره t		سطح معنی داری
عدد ثابت	002/1	068/0	-		743/14		000/0
حق اظهارنظر و پاسخگويي	265/0	015/0	291/0		954/17		000/0
ثبات سياسي	183/0	025/0	238/0		460/7		000/0
کارآيي و اثربخشي دولت	160/0	014/0	204/0		815/11		000/0
کيفيت قوانين و مقررات	209/0	018/0	242/0		836/11		000/0
حاکميت قانون	267/0	037/0	293/0		275/7		000/0
تمرکز زدايي	074/0	015/0	11/0		780/4		000/0
مشارکت	232/0	014/0	282/0		164/17		000/0
ضریب همبستگی= 701/0	ضریب تعیین= 491/0			آماره دوربین واتسون=862/1		آماره F= 19/81

 

  با توجه به جدول 9 مشاهده مي‌شود سطح معني‌داري تمام مولفه های حکمراني خوب (000/0) كمتر از 05/0 است (sig<0.05)، بنابراين تمام مولفه های حکمراني خوب وارد مدل رگرسيوني مي‌شوند. با توجه به مثبت بودن ضريب رگرسيوني (B) مي‌توان گفت تمام مولفه های حکمراني خوب بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران اثر مثبت و مستقیم دارد. فرضیه فوق تایید می گردد. با توجه به قدرمطلق ضریب بتای استاندارد شده می توان گفت متغیر حاکميت قانون با ضریب بتای استاندارد شده 293/0، حق اظهارنظر و پاسخگويي با ضریب بتای استاندارد شده 291/0 و متغیر مشارکت با ضریب بتای استاندارد شده 282/0 بیشترین تاثیر را بر توسعه کارآفرينی در بدنه دولت جمهوري اسلامي ايران دارند.

 

 

نتیجه‌گیری

امروزه دولت هاي ما غرق در گرفتاري هستند. در هزاره جديد شايد فکر بازآفريني دولت در نظر کساني که دولت را ثابت و بدون تغيير مي دانند جسورانه جلوه کند. امروزه دنياي مديريت بار ديگر در معرض دگرگوني هاي بزرگ است. پيدايش اقتصاد جهاني پساصنعتي و دانش مدار، واقعيات کهنه را در سراسر جهان به چالش کشيده و فرصت هاي به شدت جالب و گرفتاري هايي ترس آور فراهم آورده است. دولت ها چه کوچک و چه بزرگ، چه فدرال، چه ايالتي و چه محلي به اين پديده واکنش نشان مي دهند. ما از عبارت دولت کارآفرين براي توصيف نظم جديد استفاده مي کنيم. شايد اين عبارت بسياري از خوانندگان را متحير سازد زيرا آن ها کارآفرين را فقط و فقط به عنوان مردان و زنان اهل کسب و کار مي دانند. اما معناي واقعي واژه کارآفرين گسترده تر از آن است، چرا که کارآفرينان منابع اقتصادي را از حوزه هاي کم بازده به حوزه هاي پربازده منتقل مي کنند. اين تعريف به طور يکسان بخش خصوصي، بخش دولتي و بخش سوم يعني داوطلبي را شامل مي شود. وقتي از کارآفرينان دولتي صحبت مي کنيم منظور، آن دسته از نهادهاي بخش عمومي است که همواره از منابع خود به شيوه هاي نو استفاده مي کنند تا کارآيي و ثمربخشي خود را بيشتر کنند. .ناکامي اصلي امروز دولت ها از نوع ابزار است نه از جنس هدف. در هر صورت، ايده-هاي بخش خصوصي از دهه 90 بر تفکرات مرتبط با تحول در بخش دولتي اثرگذار بوده است.

با توجه به این که امروزه به اصول حکمرانی خوب در اکثر نهادها و ارگان ها اهمیت داده نمی شود، لذا ضعف در بکارگیری و عملی ننمودن این اصول به مهم‌ترین موانع رشد و توسعه در کشورها تبدیل شده است. رعایت اصول حکمرانی خوب در بدنه دولت جمهوری اسلامی ایران از جمله مشارکت به معنی حضور مستقیم یا غیرمستقیم در تعیین سرنوشت و آزادی بیان، حاکمیت قانون به معنی حمایت از حقوق افراد به‌ویژه اقلیت‌ها در جامعه، کنترل فساد و برقراری حقوق مساوی و پایبندی به عدالت رفاه و آرامش پایدار در جامعه، حق اظهارنظر و پاسخگویی به معنی بازخواست دولت در برابر آنچه که بر مردم تأثیر می گذارد و اثربخشی و کارایی که در مقوله حکمرانی از جمله مباحثی است که با گذشت زمان، اهمیت بیشتری پیدا کرده، باعت افزایش توانمندسازی، توسعه پذیری، افزایش میزان رضایتمندی شهروندان و بهبود عملکرد دولت می شود و از سوی دیگر باتوجه به اینکه دولت کارآفرین افزایش اشتغال، افزایش سود و سرمایه سرمایه گذاران و ایجاد فرصت های جدید را باعث می شود و موجب گذر از رکود اقتصادی، جبران عقب ماندگی های اقتصادی و آسان شدن روند رشد، توسعه کشور، تأمین رفاه اجتماعی، ایجاد رقابت صنایع به ویژه صنایع دستی مشابه داخلی با یکدیگر و سرانجام موجب بهبود و بالا رفتن کیفیت کالاها و به وجود آمدن محصولات، خدمات، روش ها، سیاست ها، افکار و راهکارهای نو برای حل مشکلات جامعه می شود.

 

 

 

 

حکمرانی خوب به‌عنوان یک چارچوب نظری و عملی، نقش محوری در توسعه کارآفرینی در بدنه دولت جمهوری اسلامی ایران ایفا می‌کند. یافته‌های این پژوهش نشان داد که مولفه‌های حکمرانی خوب، شامل حق اظهارنظر و پاسخگویی، ثبات سیاسی، کارایی و اثربخشی دولت، کیفیت قوانین و مقررات، حاکمیت قانون، تمرکززدایی و مشارکت، تأثیر مثبت و معناداری بر توسعه کارآفرینی دارند. این نتایج تأیید می‌کنند که بهبود کیفیت حکمرانی می‌تواند به‌عنوان اهرمی برای تقویت نوآوری، ریسک‌پذیری، و پیشگامی در بخش دولتی عمل کند. به‌ویژه، حاکمیت قانون، حق اظهارنظر و پاسخگویی، و مشارکت به دلیل تأثیرات قوی‌تر خود، باید در اولویت سیاست‌گذاری قرار گیرند.

دولت کارآفرین، با بهره‌گیری از اصول حکمرانی خوب، نه‌تنها می‌تواند بهره‌وری و اثربخشی خود را افزایش دهد، بلکه قادر است با خلق فرصت‌های جدید، به بهبود رقابت‌پذیری اقتصادی، کاهش فساد، و ارتقای رضایت‌مندی شهروندان کمک کند. در عصر تحولات سریع جهانی و چالش‌های پیچیده نظیر بحران‌های مالی، تغییرات اقلیمی، و انتظارات فزاینده اجتماعی، بازآفرینی دولت از طریق کارآفرینی سازمانی ضرورتی اجتناب‌ناپذیر است. این پژوهش نشان داد که اصلاحات ساختاری و سیاستی مبتنی بر اصول حکمرانی خوب می‌تواند زمینه‌ساز جهش همه‌جانبه در عملکرد دولت و توسعه پایدار کشور شود. با این حال، دستیابی به این هدف نیازمند اجماع حاکمیتی، تعهد به اجرای سیاست‌های علمی، و رفع موانع نهادی و فرهنگی است.

پیشنهادات سیاستی

برای تقویت تأثیر حکمرانی خوب بر توسعه کارآفرینی در بدنه دولت جمهوری اسلامی ایران، پیشنهادات سیاستی زیر ارائه می‌شود:

1.       تقویت حاکمیت قانون و شفافیت:

o       ایجاد نظام‌های قضایی مستقل و کارآمد برای تضمین اجرای عادلانه قوانین.

o       توسعه سامانه‌های شفافیت اطلاعات برای کاهش فساد و افزایش اعتماد عمومی.

o       تدوین قوانین حمایتی برای کارآفرینان دولتی، با تأکید بر کاهش بوروکراسی و موانع قانونی.

2.       ارتقای مشارکت و پاسخگویی:

o       طراحی مکانیزم‌های مشارکت شهروندان و کارکنان دولت در فرآیندهای تصمیم‌گیری، نظیر پلتفرم‌های دیجیتال مشورتی.

o       تقویت فرهنگ پاسخگویی در نهادهای دولتی از طریق ارزیابی‌های دوره‌ای عملکرد و انتشار عمومی نتایج.

o       برگزاری دوره‌های آموزشی برای مدیران دولتی جهت تقویت مهارت‌های ارتباطی و پاسخگویی.

3.       تمرکززدایی و توانمندسازی محلی:

o       واگذاری اختیارات بیشتر به نهادهای محلی برای تصمیم‌گیری و اجرای پروژه‌های کارآفرینانه.

o       حمایت از ابتکارات کارآفرینانه در سطح منطقه‌ای با تخصیص بودجه‌های هدفمند.

o       ایجاد شبکه‌های همکاری بین نهادهای محلی و مرکزی برای تبادل دانش و تجربیات.

4.       افزایش کارایی و اثربخشی دولت:

o       استانداردسازی فرآیندهای اداری با بهره‌گیری از فناوری‌های نوین، مانند اتوماسیون و هوش مصنوعی.

o       بازطراحی ساختارهای سازمانی برای کاهش هزینه‌های عملیاتی و افزایش چابکی.

o       اجرای برنامه‌های آموزشی مستمر برای کارکنان دولت در زمینه نوآوری و مدیریت تغییر.

5.       تقویت ثبات سیاسی و کیفیت مقررات:

o       تدوین سیاست‌های بلندمدت و پایدار برای حمایت از کارآفرینی، با اجتناب از تغییرات مکرر و غیرعلمی.

o       ایجاد نهادهای نظارتی مستقل برای ارزیابی کیفیت قوانین و مقررات و اصلاح مستمر آن‌ها.

o       تقویت دیپلماسی اقتصادی برای جذب سرمایه‌گذاری خارجی و انتقال دانش کارآفرینی.

6.       ترویج فرهنگ کارآفرینی در بخش دولتی:

o       راه‌اندازی برنامه‌های تشویقی برای کارکنان دولتی که ایده‌های نوآورانه ارائه می‌دهند.

o       ایجاد مراکز نوآوری و شتاب‌دهنده‌های دولتی برای حمایت از پروژه‌های کارآفرینانه.

o       همکاری با دانشگاه‌ها و مراکز پژوهشی برای توسعه مدل‌های بومی کارآفرینی سازمانی.

7.       کنترل فساد و تقویت اعتماد عمومی:

o       پیاده‌سازی سیستم‌های دیجیتال برای رصد و گزارش‌دهی فساد در نهادهای دولتی.

o       تقویت قوانین افشاگری برای حمایت از افرادی که تخلفات را گزارش می‌کنند.

o       اجرای کمپین‌های عمومی برای افزایش آگاهی شهروندان درباره حقوق و نقش آن‌ها در نظارت بر عملکرد دولت.

منابع

تبیانیان، حسن و آقایی، معصومه، (1399)، بررسی عوامل مؤثر بر حکمرانی بد در سازمان‌های امروزی، ششمین کنفرانس بین المللی پژوهش‌های نوین حسابداری، علوم انسانی در هزاره سوم، تهران، قابل دسترسی: - https://civilica.com/doc/1183161

حجازی، سید رضا؛ حسینی، محمدرضا (1392)، تاثیر گرایش به کارآفرینی بر عملکرد بانک‌‌ها، ماهنامه اجتماعی، اقتصادی، عامی و فرهنگی کار و جامعه، شماره 166، 54-44.

حق‌شناس، علی‌محمد و همکاران (1379)، فرهنگ معاصر هزاره، تهران: انتشارات فرهنگ معاصر.

زارعی، بهادر (1399)، حکومت محلی و توسعه ایران، تهران: ستوس.

ساعی، علی، و روشن، تینا. (1389). تحلیل درک کیفیت حکمرانی در ایران. فصلنامه مطالعات فرهنگی و ارتباطات، 6(21).

سامتي، مرتضي. رنجبر، همايون. محسني، فضيلت. (1390). تحليل شاخص­هاي حکمراني خوب بر شاخص توسعه انساني مطالعه موردي: کشورهاي جنوب شرقي آسيا. فصلنامه علمي پژوهشي. پژوهش­هاي رشد و توسعه اقتصادي. سال اول. 4.

عبداله نسب،محمدرضا،میرزازاده،فرامرز. (1401). شاخصه‌های حکمرانی خوب در نظام اسلامی: با تأکید بر اندیشه آیت‌الله شهید بهشتی. رهیافتهای نوین در مدیریت جهادی و حکمرانی اسلامی،1-21.

مرشد زاد، علی. (1396). حکمرانی خوب، و حکمرانی مطلوب تمدن اسلامی. آینده پژوهی ایران، 2(2).

معین، محمد (1387)، فرهنگ فارسی معین (یک جلدی)، چاپ اول، تهران: انتشارات فرهنگ‌نما.

میدری، احمد و جعفر خیرخواهان (1383)، حکمرانی خوب، بنیان توسعه، تهران: مرکز پژوهش‌های مجلس شورای اسلامی، دفتر بررسی‌های اقتصادی.

ویسی، هادی (1392)، درآمدی بر دولت محلی، چاپ اول، تابستان، تهران: سمت.

Altaf, M. Hameed, W. Nadeem, S. & Arfan, S. (2019). Successful Entrepreneurial Process as Contributor towards Business Performance in Banking: Moderating Role of Passion for Inventing. South Asian Journal of Management Sciences, 13(1), 13-40.‏

Antoncic B. Hisrich R D. (2003). Corporate entrepreneurship contingencies and organizational wealth creation. Journal of Management Development. 23, 6,518-550.

Armesh, H. Wei, C. Marthandan, G. (2014). Corporate Entrepreneurship Antecedents and Firm Performance: J. Basic. Appl. Sci. Res. 4(5):36-51

Bharosa, N., Janssen, M., Hulstijn, J., van Wijk, R., de Winne, N., & Tan, Y. H. (2011, September). Towards a lean-government using new IT-architectures for compliance monitoring. In Proceedings of the 5th International Conference on Theory and Practice of Electronic Governance (pp. 147-156).‏

Covin, J. and Miles p. (2009), "Corporate Entrepreneurship and Pursuit of Competitive Advantage", Entrepreneurship Theory and Practice, 23.

Divakara, S. (2021). Factors Influence on the Development of Corporate Entrepreneurship on the Large Organizations in Sri Lanka: A Narrative-Based Model. Sri Lanka Journal of Marketing, 7(2).‏

Ferreira, J.J., Fernandes, C.I., Kraus, S., 2019. Entrepreneurship research: mapping intellectual structures and research trends. Review of Managerial Science 13 (1), 181–205.

Gebhardt, K. Riel, A. & Maes, T. (2019). Corporate entrepreneurship in complex organizations: towards a holistic decision aid tool set to analyses and plan innovative design projects. Procardia CIRP, 84, 644-649.‏

Grindle، Merilee (October 2004). "Good Enough Governance: Poverty Reduction and Reform in Developing Countries". Governance. 17 (4): doi:10.1111/j.0952-1895.2004.00256.x

Héctor Cuevas, V., Neftalí Parga, M., Rudy Fernández, E (2019), Effects of Entrepreneurial Orientation on Business Performance: The Mediating Role of Customer Satisfaction—A Formative–Reflective Model Analysis, Original Research, 1-14.

Jafarpour Ghalehteimouri, K. (2024). Empowering urban spaces: a functional evaluation of women’s participation through participatory planning–a case study of Tehran’s 20th district. Journal of Research and Innovation for Sustainability, 1(1), 36-54.

Janssen, M., & Estevez, E. (2013). Lean government and platform-based governance -Doing more with less. Government Information Quarterly, 30, S1-S8.‏

Johnson, I. (1997). Redefining the Concept of Governance .

Kaufmann، Daniel and Kraay، Aart، "Growth Without Governance" (November 2002). World Bank Policy Research Working Paper No. 2928.

Miles, M.P., Verreynne, M.L., Luke, B., Eversole, R., Barraket, J., 2013. The relationship of entrepreneurial orientation, vincentian values and economic and social performance in social enterprise. Review of Business 33 (2), 91–102.

Morris, M. H. Kuratko, D. F. & Covin, J. G. (2010). Corporate entrepreneurship & innovation. Cengage Learning.‏

Mudde، C.; Kaltwasser، C.R. (2017). Populism: A Very Short Introduction. Very Short Introductions. Oxford University Press.. ISBN 978-0-19-023489-

Onetti, A. Zucchella, A. Jones, M. V. & McDougall-Covin, P. P. (2012). Internationalization, innovation and entrepreneurship: business models for new technology-based firms. Journal of Management & Governance, 16(3), 337-368.‏

Poluha، Eva; Rosendahl، Mona (2002). Contesting 'good' governance:crosscultural perspectives on representation، accountability and public space. Routledge. ISBN 978-0-7007-1494-0.

Rothstein، Bo (2011). The quality of government: corruption، social trust، and inequality in international perspective. Chicago، IL: University of Chicago Press.

Sarvar, R. (2021). Political economy and integrated greenbelt management of Tehran metropolitan area. Urban Economics, 6(1), 27-40.

Umrani, W. A. Kura, K. M. & Ahmed, U. (2018). Corporate entrepreneurship and business performance. PSU Research Review.‏

Yunis, M. Tarhini, A. & Kassar, A. (2018). The role of ICT and innovation in enhancing organizational performance: The catalysing effect of corporate entrepreneurship. Journal of Business Research, 88, 344-356.‏

 

---

[1]  Kuratko