• صفحه اصلی
  • اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی

اشتراک گذاری

آدرس مقاله


کد مقاله : psych-1198229 بازدید : 194 صفحه: 36 - 49

10.71610/psych.2025.1198229

نوع مقاله: پژوهشی

اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی

محورهای موضوعی : روانشناسی

مائده صفری دستجردی 1 , مینا مجتبائی 2 *

1 - کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران.
2 - دانشیار و عضو هیئت علمی گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران.

تاریخ دریافت : 1403/10/02 تاریخ پذیرش : 1403/11/01 تاریخ انتشار : 1403/11/13

کلید واژه: روانپویشی فشرده کوتاه مدت, بازبینی کردن, شستشو, اختلال وسواس فکری عملی.,

چکیده مقاله :

هدف از این پژوهش اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی بود. جامعه آماری، 54 نفر از زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی بودند که به مرکز مشاوره وفور شهر تهران در سال 1402 مراجعه نمودند و جهت انتخاب نمونه، با استفاده از روش نمونه‌گیری غیرتصادفی-هدفمند 30 نفر از طریق مصاحبه انتخاب و غربالگری شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح ‌پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه کنترل همراه با پیگیری (2ماه) بود و برای گروه آزمایشی 20جلسه یک ساعته روان‌درمانی پویشی کوتاه مدت انجام شد. داده‌ها با کمک مقیاس وسواس فکری- عملی مادزلی (1977) جمع‌آوری شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از تحلیل واریانس مختلط مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها‌ نشان داد که روان‌د‌رمانی پویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی موثر است و در سطح مطلوبی بعد از سپری شدن عامل زمان توانسته علائم این اختلال را کاهش دهد. در نتیجه، روان‌درمانی پویشی فشرده کوتاه‌مدت با تأثیر بر دفاع‌ها از طریق رویارویی فعال و با پرداختن به آسیب‌های گذشته و شناسایی افکار، منجر به کاهش نشانه‌های وسواس می‌شود.

چکیده انگلیسی:

The purpose of this research was the effectiveness of short-term intensive psychodynamic therapy on reducing revision and washing in women with obsessive-compulsive disorder. The statistical population consisted of women suffering from obsessive compulsive disorder who referred to Vafur Counseling Center in Tehran in 1402 and in order to select a sample, 30 people were selected and screened through interviews using a non-random-voluntary sampling method and randomly in Two experimental and control groups were assigned. The research method was a semi-experimental design with a pre-test, post-test with a control group with follow-up (2 months) and for the experimental group, 20 one-hour sessions of short-term dynamic psychotherapy were conducted. Data were collected with the help of Maudsley Obsessive-Obsessive Scale. Research data were analyzed using mixed analysis of variance. Research data were analyzed using mixed analysis of variance. The findings showed that short-term intensive dynamic psychotherapy is effective in reducing rumination and washing in women with obsessive-compulsive disorder, and it was able to reduce the symptoms of this disorder at a favorable level after the passage of time. As a result, Intensive short-term dynamic psychotherapy can reduce obsessive-compulsive symptoms by influencing defenses through active coping and by addressing past trauma and identifying thoughts.

منابع و مأخذ:

احمدی، ف.، وطن‌خواه‌امجد، ف.، کاظمی‌رضایی، س.ع.، محمدی، س. (1400). اثربخشی روان درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت در علائم اضطراب، افسردگی، استرس پس از سانحه و إحساس گناه در افراد داغدیده ناشی از بیماری کووید 19. فصلنامه مدیریت پرستاری، 10(3)، 71-81. URL: http://ijnv.ir/article-1-837-fa.html
بخشی‌بجستانی، ع.، شهابی‌زاده، ف.، وزیری، ش. و لطفی‌کاشانی،ف. (1400). اثربخشی درمان روان پویشی کوتاه مدت بر کاهش پریشانی روان شناختی و علایم روانتنی بیماران مبتلا به اختلال عملکرد گوارشی با تیپ شخصیت D. مجله علوم پزشکی خراسان شمالی، 13(4)، 1-11.
URL: http://dx.doi.org/10.52547/nkums.13.4.1
جمالی، س. (1399). بررسی اثربخشی روان درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت بر نشانه‌های وسواس، ترس از احساس گناه، پرخاشگری نهفته و خود-ترس‌آور بیماران زن مبتلا به وسواس آلودگی. (پایان‌نامه دکترا، رشته روانشناسی). دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.
URL: http://jhpm.ir/article-1-1256-en.html
رنجبر‌سودجانی، ی.، شریفی، ‌ک.، سیاح، ‌س. و ملک‌محمدی‌گله، ز. (1396). اثربخشی روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده (ISDTP) بر اصلاح باورهای غیرمنطقی و کاهش اجتناب شناختی زوجین مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی. پژوهش های مشاوره، 6(16), 140-169.
URL: http://irancounseling.ir/journal/article-1-364-fa.html
معظمی، ب.، منیرپور، ن.، میرزاحسینی، ح. (1400). اثربخشی روان درمانی پویشی فشرده و کوتاه مدت بر کاهش علائم و مکانیسم‌های دفاعی اختلالات شخصیت وسواسی-جبری و اجتنابی. مجله دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي مشهد، 64 (1)، 2482-2495.
URL : https://mjms.mums.ac.ir/article_18145.html
Aardema, F., Wong, S. F., Audet, J. S., Melli, G., & Baraby, L. P. (2019). Reduced fear‐of‐self is associated with improvement in concerns related to repugnant obsessions in obsessive–compulsive disorder. British Journal of Clinical Psychology, 58(3):327-341. URL: https://doi.org/10.1111/bjc.12214
Abbass, A., & Katzman, J. W. (2013). The cost-effectiveness of intensive short-term dynamic psychotherapy. Psychiatric Annals, 43(11), 496-501. URL: https://doi.org/10.3928/00485713-20131105-04
Becker, J. P., Paixão, R., Silva, S., Quartilho, M. J., & Custódio, E. M. (2019). Dynamic psychotherapy: the therapeutic process in the treatment of obsessive-compulsive disorder. Behavioral Sciences, 9(12), 141 URL: https://doi.org/10.3390/bs9120141
Davanloo, H. (1995). Unlocking the unconscious: Selected papers of Habib Davanloo, MD. Wiley URL:http://www.amazon.de/Unlocking-Unconscious-Selected-Papers-Davanloo/dp/0471956112/ref=ntt_at_ep_dpt_2

اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی----------- مجتبائی 49
Eenink, S. M., Kampman, M., Hendriks, L., & Hendriks, G. J. (2019). Intensive, short-term treatment for adolescents with persevering obsessive-compulsive disorder: three case-reports. Tijdschrift Voor Psychiatrie, 61(12), 884-890. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31907903/
Fatfouta, R., & Merkl, A. (2014). Associations between obsessive–compulsive symptoms, revenge, and the perception of interpersonal transgressions. Psychiatry research, 219(2), 316-321 .
URL: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2014.05.038

Fradkin, I., Strauss, A. Y., Pereg, M., & Huppert, J. D. (2018). Rigidly applied rules? Revisiting inflexibility in obsessive compulsive disorder using multilevel meta-analysis. Clinical Psychological Science, 6(4), 481-505. URL: https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/2167702618756069
Heinzel, S., Tominschek, I., & Schiepek, G. (2014). Dynamic patterns in psychotherapy-discontinuous changes and critical instabilities during the treatment of obsessive compulsive disorder. Nonlinear dynamics, psychology, and life sciences, 18(2), 155-176. URL: https://psycnet.apa.org/record/2014-14788-003
Hodgson, R. J., & Rachman, S. (1977). Obsessionalcompulsive complains. Behaviour Research and Therapy, 15, 389-395 URL: https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/0005-7967(77)90042-0
Leichsenring, F., & Steinert, C. (2017). Short-term psychodynamic therapy for obsessive-compulsive disorder: A manual-guided approach to treating the “inhibited rebel”. Bulletin of the Menninger Clinic, 81(4), 341-389 . URL: https://doi.org/10.1521/bumc_2017_81_07

Rachman, S.J., Hodgson, R.J. (1980). Obsessions and compulsions. Englewood Cliffs, NJ: Prentic-Hall. URL: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-0-387-29681-4_19

Rocco, D., Calvo, V., Agrosì, V., Bergami, F., Busetto, L. M., Marin, S., ... & Abbass, A. (2021). Intensive short-term dynamic psychotherapy provided by novice psychotherapists: effects on symptomatology and psychological structure in patients with anxiety disorders. Research in Psychotherapy: Psychopathology, Process, and Outcome, 24(1). URL: https://doi.org/10.4081%2Fripppo.2021.503
Solbakken, O. A., & Abbass, A. (2016). Symptom-and personality disorder changes in intensive short-term dynamic residential treatment for treatment-resistant anxiety and depressive disorders. Acta neuropsychiatrica, 28(5), 257-271 URL: https://doi.org/10.1017/neu.2016.5
Thoma, N. C., & Abbass, A. (2022). Intensive short-term dynamic psychotherapy (ISTDP) offers unique procedures for acceptance of emotion and may contribute to the process-based therapy movement. Journal of Contextual Behavioral Science, 25, 106-114.
URL: https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/j.jcbs.2022.07.003
Żerdziński, M., Burdzik, M., Żmuda, R., Witkowska-Berek, A., Dȩbski, P., Flajszok-Macierzyńska, N., Piegza, M., John-Ziaja, H., & Gorczyca, P. (2022). Sense of happiness and other aspects of quality of life in patients with obsessive-compulsive disorder. Frontiers in Psychiatry, 13, 1077337 . URL: https://doi.org/10.3389/fpsyt.2022.1077337

متن کامل:


 

Journal of Psycho Res and Edu Studies

     Volume 2, Issue 4- Winter 2025 - Pages 36-49                                              

doi:org 10.71610/psych.2025.1198229

 

 

The Effectiveness of short-term intensive psychodynamic therapy on reducing Checking and Cleaning in women with obsessive compulsive disorder

  Maedeh Safari Dastjerdi1, Mina Mojtabai2*

     1. M.A. in Clinical Psychology, Department of Psychology, Islamic Azad University,Rudehen Branch, Rudehen, Iran. 

2. Assocaite Professor, University faculty member, Department of Psychology, Islamic Azad University, Rudehen Branch, Rudehen, Iran.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

OPEN ACCESS

Research Article

 

*Correspondence : Mina Mojtabai*

Mojtabaie_in@yahoo.com

                                                   

 

Received: December 22, 2024

Accepted: January 20, 2025

Published: Winter 2025                                                    

Citation: Safari Dastjerdi, M, Mojtabai, M. (2025). The Effectiveness of short-term intensive psychodynamic therapy on reducing Checking and Cleaning in women with obsessive compulsive disorder. Journal of Psycho Research and Educational Studies, 2(4): 36-49.

 

 

 

doi:org 10.71610/psych.2025.1198229

Abstract

The purpose of this research was the effectiveness of short-term intensive psychodynamic therapy on reducing revision and washing in women with obsessive-compulsive disorder. The statistical population consisted of women suffering from obsessive compulsive disorder who referred to Vafur Counseling Center in Tehran in 1402 and in order to select a sample, 30 people were selected and screened through interviews using a non-random-voluntary sampling method and randomly in Two experimental and control groups were assigned. The research method was a semi-experimental design with a pre-test, post-test with a control group with follow-up (2 months) and for the experimental group, 20 one-hour sessions of short-term dynamic psychotherapy were conducted. Data were collected with the help of Maudsley Obsessive-Obsessive Scale. Research data were analyzed using mixed analysis of variance. Research data were analyzed using mixed analysis of variance. The findings showed that short-term intensive dynamic psychotherapy is effective in reducing rumination and washing in women with obsessive-compulsive disorder, and it was able to reduce the symptoms of this disorder at a favorable level after the passage of time. As a result, Intensive short-term dynamic psychotherapy can reduce obsessive-compulsive symptoms by influencing defenses through active coping and by addressing past trauma and identifying thoughts.

Key words: short-term intensive psychodynamics, Checking, Cleaning, obsessive compulsive disorder.

 

 

 

 

 

 

 

Journal of Psycho Research and Educational Studies, 2(4): 36-49 Winter 2025                                                      37

Extended Abstract

Introduction

Obsessive-Compulsive Disorder (OCD) is a prevalent mental health condition categorized under anxiety disorders. It is characterized by persistent and intrusive thoughts, accompanied by repetitive and compulsive behaviors. This disorder can significantly impact individuals' daily lives and reduce their overall quality of life. It also induces severe anxiety and concern, affecting daily functioning and interactions with others. Various therapeutic methods have been studied and implemented for OCD, one of which is Intensive Short-Term Dynamic Psychotherapy (ISTDP). The Intensive Short-Term Dynamic Psychotherapy (ISTDP) is based on Freud’s psychoanalytic model. In this approach, the traditional long-term and unstructured psychoanalysis is transformed into a short-term, organized, and effective method. This therapy helps individuals regulate their anxieties, modify their defenses, and confront the emotions they have been avoiding (Emani, Haji-Ali-Zadeh, Zarei, & Dartaj, 2020). Essentially, ISTDP serves as a combined therapeutic approach, integrating and condensing various techniques and methods into a cohesive treatment strategy. also This treatment was developed to meet the demands of patients seeking short-term solutions to specific problems, particularly when symptoms disrupt social and occupational functioning, as seen in OCD (Becker, Piazzo, Silva, Quartilho, & Castodio, 2019). This study aims to evaluate the effectiveness of ISTDP in reducing cleaning and checking behaviors in women with OCD.

Methodology

The statistical population of this research comprised women with obsessive-compulsive disorder (OCD) who referred to the Vofur Psychology and Counseling Center in Tehran in 2023. The sampling method employed was non-random voluntary sampling. The sample, consisting of 30 participants, was randomly allocated into two groups of 15 individuals each: an experimental group and a control group. Both groups completed the Maudsley Obsessive-Compulsive Inventory (1977) for baseline data collection. Subsequently, the experimental group underwent 20 one-hour sessions of intensive short-term psychodynamic therapy, conducted weekly, while the control group did not receive any treatment during this period. One week after the final psychotherapy session, both groups were administered a retest of the Maudsley Obsessive-Compulsive Inventory. Two months later, a post-test was conducted for both groups. The collected data were entered into SPSS-27 software and analyzed using mixed variance statistical models (mixed ANOVA).

Discussion and Result

The research findings indicate that Intensive Short-Term Dynamic Psychotherapy (ISTDP) is effective in reducing checking behaviors in women with Obsessive-Compulsive Disorder (OCD). The impact of this treatment on decreasing repetitive checking symptoms in OCD was linked to several factors, including addressing the exposure to obsessions, changes in attitudes and beliefs, development of coping skills, and sustained improvement post-treatment. Additionally, evidence suggests that ISTDP effectively reduces cleaning symptoms in OCD to a significant extent even after a considerable period. These findings highlight that women with OCD who underwent ISTDP experienced a notable reduction in frequent cleaning behaviors and improved their ability to manage their obsessions, thereby decreasing the need for repetitive activities such as handwashing.

The research findings indicate that Intensive Short-Term Psychodynamic Therapy (ISTDP) has been effective in reducing checking behaviors (P<0.05, d=0.67) and cleaning behaviors (P<0.05, d=0.60) in the sample population.

 

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری

سال دوم، شماره چهارم، زمستان 1403- صفحات 36-49

 

doi:org 10.71610/psych.2025.1198229

 

 

اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو

در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی

مائده صفری دستجردی1، مینا مجتبائی2*

1-کارشناسی ارشد روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران.

2-دانشیار و عضو هیئت علمی گروه روانشناسی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد رودهن، رودهن، ایران.

 

 

 

 

 

 

 

دسترسي آزاد

مقاله علمي پژوهشي

نويسنده مسئول*: مینا مجتبائی

Mojtabaie_in@yahoo.com

 

                                                  

تاريخ دريافت: 2/10/1403

تاريخ پذيرش: 1/11/1403

تاريخ انتشار: زمستان 1403

استناد: صفری دستجردی، مائده، مجتبائی، مینا. (1403). اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی. فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 36- 49.

 

 

doi:org 10.71610/psych.2025.1198229

چکیده

هدف از این پژوهش اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی بود. جامعه آماری، 54 نفر از زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی بودند که به مرکز مشاوره وفور شهر تهران در سال 1402 مراجعه نمودند و جهت انتخاب نمونه، با استفاده از روش نمونه‌گیری غیرتصادفی-هدفمند 30 نفر از طریق مصاحبه انتخاب و غربالگری شدند و به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. روش پژوهش، نیمه آزمایشی با طرح ‌پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه کنترل همراه با پیگیری (2ماه) بود و برای گروه آزمایشی 20جلسه یک ساعته روان‌درمانی پویشی کوتاه مدت انجام شد. داده‌ها با کمک مقیاس وسواس فکری- عملی مادزلی (1977) جمع‌آوری شدند. داده‌های پژوهش با استفاده از تحلیل واریانس مختلط مورد تحلیل قرار گرفتند. یافته‌ها‌ نشان داد که روان‌د‌رمانی پویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی موثر است و در سطح مطلوبی بعد از سپری شدن عامل زمان توانسته علائم این اختلال را کاهش دهد. در نتیجه، روان‌درمانی پویشی فشرده کوتاه‌مدت با تأثیر بر دفاع‌ها از طریق رویارویی فعال و با پرداختن به آسیب‌های گذشته و شناسایی افکار، منجر به کاهش نشانه‌های وسواس می‌شود.

واژگان کلیدی: روانپویشی فشرده کوتاه مدت، بازبینی کردن، شستشو، اختلال وسواس فکری عملی.

 

 

 

اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی----------- مجتبائی                          39  

مقدمه

اختلال وسواس فکری و عملی1 (OCD)، یکی از اختلالات روانی رایج و دسته‌بندی‌شده در دسته اختلالات اضطرابی است که با افکار تکراری و ناخودآگاه، همراه با عملکردهای رفتاری مکرر و پیگیرانه همراه می‌شود. این اختلال می‌تواند بر زندگی روزمره افراد تأثیرات زیادی بگذارد و کیفیت زندگی آنان را کاهش دهد. همچنین، باعث اضطراب و نگرانی شدید در فرد مبتلا می‌شود و به طور قابل توجهی بر کیفیت زندگی، عملکرد روزمره و تعاملات افراد با دیگران تأثیر می‌گذارد. مطالعات قبلی نشان داده است که در مقایسه با جمعیت عمومی، بیماران مبتلا به وسواس فکری- عملی، اغلب مشکلاتی در عملکرد رابطه‌ای و روابط بین‌فردی (فتفوتا و مرکل2،2014)، در احساسات (در، لازاروو، لیبرمن3،2016) و بینش (انجمن روانشناسی آمریکا،2022) دارند و به طور کلی کیفیت زندگی پایین‌تری دارند (زردزینسکی، بوردزیک، زمودا، ویتکوسکا، دبسکی4 و همکاران، 2022). نرخ شیوع وسواس، در ایالات متحده 2/1 است که با شیوع بین‌المللی آن یعنی 1/1 تا 8/1 درصد تفاوت چندانی ندارد. زنان در بزرگسالی کمی بیشتر از مردان مبتلا می‌شوند، اگرچه مردان در دوران کودکی بیشتر تحت تأثیر قرار می‌گیرند (انجمن روانشناسی آمریکا،2022). همچنین شیوع اختلال وسواس فکری عملی در جمعیت ایرانی 8/1 درصد (7/0 درصد در مردان و 8/2 درصد در زنان) برآورده شده است.

با اینکه وسواس یکی از اختلالات مورد توجه در روان‌تحلیل‌گری است، ولی مدل‌های درمانی دیگر از قبیل مدل شناختی- رفتاری، فراشناختی و انگیزشی، برای کنترل وسواس و کاهش نشانه‌های آن، بیشتر مورد توجه درمان‌گران و پژوهش‌گران قرار گرفته است. اما علی‌رغم پیشرفت‌های قابل توجه در درک و درمان اختلال وسواس فکری اجباری (OCD)، گزینه‌های درمانی فعلی، از نظر اثربخشی برای بهبود علائم محدود هستند، بنابراین، ارزیابی نقش بالقوه روان‌درمانی‌های جایگزین مهم است (کاستل، فاسنر، لاپسا، ریچر، حسین، لوسیکیک و دروموند5، 2022). در این زمینه، روش‌های مختلف درمانی مطالعه و اجرا شده‌اند، که یکی از آنها درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت(ISTDP) است. این درمان، که برای غلبه بر محدودیت‌های روانکاوی سنتی گسترش پیدا کرد و به تقاضای گسترده بیمارانی که به دنبال کمک برای مقابله با مشکلات خاص در کوتاه مدت هستند، به خصوص هنگامی که علائم، باعث ایجاد اختلالات اجتماعی و شغلی می‌شود، مانند اختلال وسواس فکری-اجباری(OCD) پاسخ می‌دهد (بکر، پیاکسو، سیلوا، کوارتیلو و کاستودیو6،2019). اخیراً یافته‌های دلگرم‌کننده‌ای در مورد اثربخشی درمان مناسب برای بیماران مبتلا به اختلالات روان‌شناختی مقاوم به درمان در ادبیات پژوهشی، ظاهر شده است، به عنوان مثال؛ سولباکان و اباس7،(2015)و استالست، گود، رنستاد و مونسن8،(2012)، نشان داده‌اند که درمان‌های فشرده و کوتاه مدت، در کمک به بخش بزرگی از بیماران مبتلا به اختلالات افسردگی و اضطراب مقاوم مؤثر است. آنها طی اجرای یک برنامه درمانی روانپویشی فشرده کوتاه مدت 8 هفته‌‌ای که برای بیماران مبتلا به اختلالات افسردگی، اضطراب و اختلالات شخصیت مقاوم به درمان طراحی شده بود، به این نتیجه رسیدند که این درمان تأثیرات زیادی بر شکایات اصلی، علائم روانپزشکی و مشکلات بین فردی داشت و در طی پیگیری 14 ماه بعد از اتمام درمان، بخش بزرگی از بیماران در تمام این اقدامات به عنوان بهبود یافته طبقه‌بندی شدند (سولباکان و اباس،2015، 2014). دیدگاه پویشی فشرده کوتاه مدت، براساس الگوی روانکاوی فروید است، که در آن روش بلند مدت و سازمان‌نایافته روان‌تحلیلی، تبدیل به یک روش کوتاه‌مدت، سازمان‌یافته و اثربخش شده است و به فرد کمک می‌شود تا بتواند اضطراب‌هایش را تنظیم کند و دفاع‌هایش را تغییر دهد و با احساساتی که از آن‌ها اجتناب می‌کند روبرو شود (امانی، حاجی‌علیزاده، زارعی و درتاج، 1399).

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 36- 49 --------------------------------------- مجتبائی                              40     

 در واقع، رواندرمانی روانپویشی فشرده به عنوان یک رویکرد ترکیبی درمانی، اقدام به تلفیق مختصر و یکجا کردن تکنیک‌ها و روش‌های مختلف درمانی می‌نماید. در این مفهوم، این روش به‌ویژه در مدت زمان محدودی اجرا می‌شود اما با تأثیرات مثبت بر کاهش علائم وسواس فکری عملی شناخته شده است که به بیمار در تجربه هیجانات ناخودآگاهی که منجر به اضطراب ناخودآگاه، علائم و مکانیسم‌های دفاعی متعدد می‌شود، کمک می‌کند و درحالی که مکانیسم‌های دفاعی بیمار، مورد چالش و تصریح قرار می‌گیرند، مداخله عمده تکنیکی، تشویق به آگاهی و تجربه کردن احساسات انجام می‌شود و با کاهش دادن دفاع‌ها، بیمار می‌تواند با احساسات حل نشده‌ای که به شکست دلبستگی در گذشته و تروماهای بعدی ارتباط دارد مواجه شود (دوانلو، 2001). (ISTDP) را دوانلو9 طي چهل سال گذشته تدوین نمود و هدف آن رهایي کامل بیمار از اختلالات نشانه‌ای و همچنین تغییرات چند بعدی ساختاری منش10 است (معظمی، منیرپور و میرزا حسینی، 1399). این درمان بر پایه‌های ارزیابي دقیق علائمي که بیمار از آنها شكایت دارد و انتقال، به‌عنوان راهنمایي، برای یافتن ریشه‌های ناخودآگاه آن علائم، بنا نهاده شده است و ازجمله مشترکات الگوی دوانلو و تفكر روان‌تحلیلي در درمانگری، مي‌توان به پذیرش اهمیت تجربه احساسات واقعي، پذیرش مقاومت، پذیرش دیدگاه فروید در خصوص اضطراب و مثلث‌های تعارض و شخص اشاره کرد (دوانلو،1995؛ نقل از معظمی، منیرپور و میرزا‌حسینی، 1399). (ISTDP) به دنبال کمک به بیمار است تا تجربیات خود را در زمان حال به روش‌های کمتر خود تخریب‌آمیز هدایت کند و در عوض احساسات خود را که مربوط به شرایط فعلی اوست احساس کند، بنابراین (ISTDP) در ابتدا به جای تمرکز بر کاوش در گذشته، مانند درمان سنتی روانکاوی، بر زمان حال متمرکز است (توما و اباس11، 2022). همچنین، این روش درمانی می‌تواند به کاهش هزینه‌های درمانی بلندمدت مرتبط با اختلال وسواس فکری و عملی کمک کند. به عنوان مثال در پژوهشی که (اباس و کتزمن12،2013) به بررسی کاهش هزینه‌های درمانی در طولانی مدت در موسسه روان‌درمانی پویشی کوتاه مدت پرداختند، نتایج کاهش میانگین هزینه در هر مورد درمان شده در طول 3 سال پیگیری را نشان داد. در نتیجه چنین، بیان کردند که (ISTDP) می‌تواند در کاهش هزینه‌های درمانی، در خدمات روان‌پزشکی مفید باشد. جمالی در سال (1399)، در پژوهشی به بررسی اثر بخشی روان‌درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت بر نشانه‌های وسواس، ترس از گناه، پرخاشگری نهفته و خود-ترس‌آور در بیماران زن مبتلا به وسواس آلودگی پرداخت و نتایج نشان داد که روان‌درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت، در کاهش نشانه‌های وسواس، موثر است و اثربخشی این درمان بر نشانه‌های وسواس، ترس از گناه و خود-ترس‌آور بیشتر از پرخاشگری نهفته بود. معظمی، منیرپور، میرزاحسینی، سال (1400)، در پژوهشی با عنوان اثربخشی رواندرمانی پویشی فشرده و کوتاه مدت بر کاهش علائم و مکانیسم های دفاعی اختلالات شخصیت وسواسی جبری و اجتنابی، به بررسی اثربخشي رواندرماني پویشي فشرده و کوتاه‌مدت بر کاهش علائم و مكانیسم‌های دفاعي اختلالات شخصیت وسواسي جبری و اجتنابي پرداختند. نتایج نشان داد که درمان روانپویشي فشرده و کوتاه مدت سبب کاهش نشانه‌های اختلالات شخصیت وسواسي جبری و اجتنابي مي‌شود و مطابق با یافته‌های به دست آمده مي‌توان نتیجه گرفت که درمان روانپویشي فشرده و کوتاه‌مدت بر کاهش علائم و مكانیسم‌های دفاعي اختلالات شخصیت وسواسي جبری و اجتنابي تاثیر معناداری دارد. احمدی، وطن‌خواه، کاظمی‌رضایی و محمدی (1400)، در پژوهشی با عنوان، اثربخشی روان درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت در علائم اضطراب، افسردگی، استرس پس از سانحه و احساس گناه در افراد داغ‌دیده ناشی از بیماری کووید، به بررسی اثربخشی روان‌درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت در علائم اضطراب، افسردگی، استرس پس از سانحه و افراد داغ‌دیده پرداختند. نتایج پژوهش آنها نشان داد که درمان پویشی فشرده کوتاه مدت به شیوه گروهی، راهبردی مؤثر در بهبود علائم اضطراب، افسردگی، استرس پس از سانحه و احساس گناه در افراد داغدیده ناشی از بیماری کووید 19 بود و می‌توان از آن به عنوان روش درمانی مؤثر بهره برد. 

 

اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی----------- مجتبائی                          41  

هینزل، تامینچک و شیپک13، (2014)، در پژوهشی با عنوان، الگوهای روان‌درمانی پویشی در تغییرات ناپیوسته و بی‌ثباتی‌های بحرانی در طول درمان اختلال وسواس فکری عملی، به بررسی این مورد پرداختند. بنابراین مطالعه آنها بر سودمندی روش‌های پویشی کوتاه مدت با رتبه‌بندی‌های فرکانس بالا (اندازه‌گیری‌های روزانه) در عمل روتین درمانی تأکید می‌کنند. لیچسنرینگ و اشتینرت (2017)، در پژوهش خود به درمان روانپویشی کوتاه مدت با دستورالعمل و راهنمایی پرداختند که درمان شامل تمرکز بر موضوع اصلی رابطه تعارضی، مرتبط با علائم OCD  و ایجاد یک اتحاد درمانی ایمن بود و عناصر درمانی خاص اختلال، عبارت بودند از، پرداختن به دوسوگرایی، تمایز بین فکر و عمل، کاهش سوپرایگو، پرداختن به مسائل وجودی  و اجرای توصیه اولیه فروید برای وادار کردن بیماران  OCD  به رویارویی با موقعیت ترسناک و استفاده از تجربیات برای کار بر روی تعارض اساسی، و در نهایت نتایج حاکی از آن بود که این درمان در کاهش علایم اختلال وسواس فکری عملی مفید است.

بنابرآنچه که ذکر شد، اختلال وسواس فکری-اجباری (OCD)، منجر به پریشانی شدید، ناتوانی عملکردی و آسیب‌های شدید شغلی و اجتماعی می‌شود و بیماران به یک راه‌حل کوتاه مدت نیاز دارند که تمرکز بر علائم و رنج‌هایی که آنها را به دنبال درمان سوق داده است را ضروری می‌کند (لیچسنرینگ و اشتینرت14، 2017). درمان روان‌پویشی کوتاه مدت، روشی مختصر از درمان مبتنی بر اصول روان‌تحلیلی است که با توجه به توانایی آن در پوشش دادن طیف وسیع­تري از بیماران، بر سایر انواع رواندرمانی‌هاي کوتاه مدت مشابه، ارجح است و تأکید آن بر کمک فوري به بیمار، براي تجربه هیجانات ناهشیاري است که موجب بروز اضطراب ناهشیار، نشانه‌هاي اختلال و دفاع‌هاي گوناگون شده است (‌بخشی‌بجستانی، شهابی‌زاده، وزیری و کاشانی، 1400). منظور از انجام این پژوهش، سنجش اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش علائم زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی بوده؛ که این علائم شامل کاهش بازبینی کردن، کاهش شستن می باشد. بنابراین در این پژوهش سوال اصلی بدین ترتیب مطرح می­شود که مداخله روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش علائم وسواس(بازبینی و شستشو) درزنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی موثر است یا خیر؟

روش اجرای پژوهش

در این پژوهش به بررسی اثربخشی روان‌درمانگری پویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی پرداخته شده است. بنابراین در ابتدا، یافته‎های مربوط به داده‌های توصیفی در دوگروه آزمایش و کنترل گزارش شده است. در بخش آمار استنباطی، در راستاي تحليل داده‌ها و بررسی فرضیه‌های پژوهش، از مدل‌هاي آماري  واریانس مختلط (آنوا آمیخته) استفاده شده است.

جامعه این پژوهش، 54 نفر از زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی بودند که به مرکز مشاوره و روانشناسی وفور شهر تهران در سال (1402) مراجعه نمودند. روش نمونه گیری این پژوهش غیرتصادفی-هدفمند است و نمونه پژوهش حاضر با استفاده از جدول کوهن با اندازه اثر 25/0 و توان آزمون 85/0، 30 نفر از طریق مصاحبه انتخاب و غربالگری شدند و سپس به صورت تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل گمارده شدند. تعداد 15 نفر در هرگروه تعیین شد.

روش پژوهش حاضر از نوع پژوهش‌های نیمه آزمایشی با طرح ‌پیش‌آزمون، پس‌آزمون با گروه کنترل همراه با پیگیری (2ماه) می­باشد. بدین ترتیب که تعداد 30 نفر از زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی توسط پژوهشگر به صورت غیرتصادفی-داوطلبانه مبتنی بر هدف انتخاب شد و به صورت تصادفی در دو گروه 15 نفری تخصیص یافت که یک گروه آزمایش و یک گروه کنترل می‌باشد. مقیاس وسواس فکری عملی را هردو گروه پاسخ دادند و نتایج آن جمع آوری شد.

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 36- 49 --------------------------------------- مجتبائی                              42    

پس از آن گروه آزمایش به مدت 20 جلسه یک ساعته، هفته‌ای یکبار، تحت درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت (براساس مراحل هفتگانه؛ پرسش در خصوص مشکلات، فشار، چالش، مقاومت انتقالی، تجربه احساسات انتقالي، تحليل انتقال، كاوش پويشي در ناهشيار)، به شرح جدول 1 و مطابق با کتابچه راهنمای روان‌درمانی پویشی دوانلو (1996)، به صورت گروهی قرارگرفت و در این مدت گروه کنترل هیچگونه درمانی را تجربه نکرد. یک هفته پس از آخرین جلسه رواندرمانی گروه آزمایش مجدد مقیاس وسواس فکری عملی به هردو گروه داده شد. در نهایت دوماه بعد از گروه آزمایش مجدد پس آزمون گرفته شد، و نتایج حاصل از جمع آوری داده‌ها وارد نرم افزار spss-27   شد.

در شروع پژوهش، اجرا و پاسخ‌دهی، توضیحات کافی درباره پژوهش و اهمیت همکاری اعضای گروه ارائه شد و تعهدات اخلاقی گرفته شد، بنایراین، افت آزمودنی وجود نداشت. یک ماه بعد از پایان جلسه آخر نیز، در جلسه پیگیری جهت بررسی تداوم اثربخشی روان‌درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت (ISTDP)، مجددا آزمون اجرا شد.

ابزار سنجش

 مقیاس وسواس فکری- عملی مادزلی (MOCI): این پرسشنامه توسط هاجسون و راچمن15 (1977) به منظور پژوهش در مورد نوع و حیطه مشکلات وسواسی تهیه شده است. این پرسشنامه شامل 30 ماده، نیمی با کلید درست و نیمی با کلید نادرست است و در اعتباریابی اولیه در بیمارستان مادزلی، 50 بیمار وسواسی را از 50 بیمار روان‌نژند به خوبی تفکیک کرده است. تحلیل محتوای بعدی پاسخ‌های 100 بیمار، چهار جزء عمده را که منعکس کننده چهار نوع مشکل وسواسی در بیماران بود، مشخص کرد. این چهار جزء عبارتند از: وارسی، تمیزی، کندی و شک وسواسی. نحوه نمره‌گذاری به این صورت است که هر پاسخی که با کلید همخوانی دارد نمره یک دریافت می‌کند و در غیر این صورت نمره آن صفر است. این پرسشنامه طوری طراحی شده که یک فرد کاملا وسواسی دقیقا به نیمی از سوال‌ها پاسخ مثبت و به نیم دیگر پاسخ منفی می‌دهد. دامنه نمره کل مادزلی بین صفر تا 30 می‌باشد. در مطالعات مختلف نقاط برش متفاوتی برای وسواسی بودن افراد انتخاب شده است. پایایی و اعتبار آزمون وسواسی مادزلی در مطالعات انجام شده بر روی نمونه‌های بالینی کشورهای مختلف تائید شده است. به عنوان مثال ساناویو همبستگی بین نمرات کل آزمودنی مادزلی و آزمون پادوآ 70/0 بدست آورد. ضریب پایایی محاسبه شده بین آزمون و آزمون مجدد بالا بوده است (89/0- r) ( راجمن و هاجسون 1980). در ایران استکتی (1976) پایایی این ابزار را به روش بازآزمایی 85/0 و دادفر (1376) ضریب پایایی کل آزمون را 84/0 و روایی همگرا آن با مقیاس وسواس اجباری ییل – براون 87/0 بدست آورد. در پژوهشی با چهل بیمار، هاجسون و راچمن (1997) نشان دادند که نمره کل این پرسشنامه نسبت به تغییرات درمانی حساس است. کلا ثابت شده است که پرسشنامه وسواس فکری – عملی مادزلی ابزار مناسبی برای درمانگران و پژوهشگران در رابطه با پیامد درمانی است. همچنین وسیله خوبی است برای بررسی سبب شناسی، سیر و پیش آگهی انواع مختلف شکایت‌های وسواسی (امل کمپ، هوکسترا و ویسر، 1985).

درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت (ISTDP): پروتکل درمان روانپویشی فشرده و کوتاه مدت، براساس دستورنامه روانپویشی فشرده کوتاه مدت (مراحل هفتگانه)، مطابق با کتابچه راهنمای روان‌درمانی پویشی دوانلو (1996)،  در این پژوهش، به صورت مشخص و برنامه‌ریزی‌شده، برای فرایند درمان، انجام شد. این فرایند با مصاحبه اولیه با بیمار شروع می‌شود سپس به مراحل مشخصی تقسیم می‌شود و هر مرحله با مداخله‌ای ویژه از طرف درمانگر و پاسخی خاص از طرف بیمار تایین می‌شود. در پژوهش حاضر 20 جلسه یک ساعته به صورت گروهی و هفته‌ای یک‌بار درنظر گرفته شد.

 

 

اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی----------- مجتبائی                          43  

جدول1) محتوای جلسات روان‌پویشی فشرده کوتاه مدت

مرحله

جلسه

محتوا

مرحله اول:

پرسش در خصوص مشکلات

1

 بیان اصول و قواعد اجرای جلسات درمانی و مصاحبه اولیه با اجرای توالی پویشی. اجرای پیش آزمون 

2

مشخص شدن توانايي و ظرفيت بيمار در پاسخگويي و كاوش در خصوص ماهيت و عوامل مشكل و كسب اطلاعات عميق تر و دقيق تر

3

ارزیابی اولیه مشکل و همچنین، مشخص كردن زمان شروع و ادامه مشكل

مرحله دوم:

فشار

4

آغاز فشار با تقاضاي جزيي و عيني و مشخص در برابر پاسخ هاي مبهم

5

دنبال كردن پرسش ها و افزايش فشار براي حس كردن احساسات بر اساس مداخلات فني

مرحله سوم:

چالش

6

شناسايي و روشن كردن دفاع ها:

 با توجه به نوع دفاع‌های (یازدگانه)، مداخلات مناسب و مؤثر مربوط به هرکدام به اجرا درمی‌آید.

برانگیختن بیمار بر ضد دفاع های خود

7

چالش بر اساس مداخلات فني: شک کردن، چالش کردن، چالش با دفاع

8

بررسی واژه‌های تخصصی مورد استفاده شرکت کنندگان، دفاع‌های تاکتیکی گفتار غیر مستقیم و افکار مرضی و احتمالی. مداخله مؤثر: چالش با دفاع ها و مشخص کردن گفتار، چالش با دفاع و تردید در دفاع

9

  بررسی دفاع نشخوار ذهنی و دلیل تراشی. مداخله‌های مؤثر به ترتیب: روشن کردن، درخواست پاسخ قطعی، تردید در دفاع، چالش با دفاع، چالش، مسدود کردن دفاع.

10

بررسی دفاع نشخوار ذهنی و دلیل تراشی. مداخله‌های مؤثر به ترتیب: روشن کردن، درخواست پاسخ قطعی، تردید در دفاع، چالش با دفاع، چالش، مسدود کردن دفاع

دفاع‌های عقلی سازی و کلی گویی و تعمیم دادن. مداخله موثر: روشن سازی، سد کردن، چالش و مشخص کردن، چالش با دفاع

11

تاکتیک‌های منحرف سازی و فراموش کردن. مداخله موثر: روشن کردن، تردید در دفاع و چالش با دفاع

انکار و تکذیب کردن. مداخله موثر: روشن کردن، تردید در دفاع و چالش با دفاع

12

بیرونی سازی و ابهام. مداخله موثر: روشن کردن، چالش با دفاع

طفره رفتن، تردید وسواسی. مداخله موثر: روشن کردن، چالش با دفاع

بدنی سازی و عمل کردن به عنوان دفاعی بر ضد احساسات. مداخله موثر: روشن سازی.

13

سرکشی، نافرمانی، مقدمه چینی و گریه کردن و استفاده از دفاع‌های واپس رونده. مداخله موثر:  رویارویی، چالش و درگیری مستقیم، روشن سازی

مرحله چهارم:

مقاومت انتقالی

14

علائم بروز مقاومت انتقالي

درگيري مستقيم با مقاومت انتقالي بر اساس مداخلات فني

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 36- 49 --------------------------------------- مجتبائی                              44     

 

مرحله پنجم:

تجربه احساسات انتقالی

15

- ادامه فشار و چالش تا بروز علايمي مبني بر نزديك شدن به احساسات و تكانه ها

 

- تمركز به جاي دفاع بر لمس و تجربه مستقيم احساسات

- اعلام احساس خود به درمانگر و توصيف آن

16

صحبت کردن به جای لمس کردن احساسات، علایم غیر کلامی. تبعیت – انفعال. مداخله موثر: روشن کردن تردید در دفاع، چالش با دفاع، روشن کردن، چالش

17

- به تجربه درآمدن احساس با تمام مولفه هاي شناختي/ فيزيولوژيكي/ حركتي

- تقويت شدن اتحاد درماني

مرحله ششم:

تحلیل انتقال

18

- برقراي ارتباط و تحليل شباهت ها بين الگوي ارتباط بيمار در انتقال با ديگر روابط وي در زندگي كنوني و گذشته اش

مرحله هفتم:

کاوش پویشی در ناهشیار

19

- تحليل مواد افشاء شده با دو مثلث تعارض و شخص

- كاوش در زندگي خانوادگي

- پويشي تر ساختن پرسش ها و روشن كردن ساخت تعارض هسته اي بيمار

20

تحکیم دستاوردها، برنامه پیگیری و به خصوص زمان انجام پس‌آزمون و ضمن تشکر از بیماران، پایان جلسات اعلام شد.

یافته ها

بررسی آماری متغیر جمعیت‌شناختی نشان داد که اکثر بیماران در سطح سنی 31-40 سال،(%40) قرار داشتند، اکثرا مجرد (%47) و در سطح تحصیلی دیپلم و لیسانس (3/43 %) بودند. شاخص‌های توصیفی (میانگین و انحراف معیار) نمرات وسواس به تفکیک گروه‌ها در جدول 2 آمده است.

جدول 2. شاخص‌های آماری مرتبط با نمرات وسواس فکری عملی

 

گروه

 

مرحله

شاخص‌هاي

گرايش مركزي

شاخص‌هاي

پراكندگي

شاخص‌هاي

توزيع

نما

ميانه

ميانگين

دامنة تغييرات

واريانس

انحراف معيار

خطاي معيار

ضريب كجي

ضريب كشيدگي

آزمایش ISTDP

پیش­آزمون

20

21

80/21

7

60/4

14/2

55/0

49/0

64/0-

پس­آزمون

16

16

46/15

7

12/4

03/2

52/0

61/0

10/0

پیگیری

15

15

06/15

8

49/4

12/2

54/0

83/0

73/0

کنترل

پیش­آزمون

21

21

60/21

7

82/4

19/2

56/0

07/0

01/1-

پس­آزمون

20

22

06/22

7

21/4

05/2

52/0

41/0

73/0-

پیگیری

20

22

06/22

7

21/4

05/2

52/0

41/0

73/0-

در جدول 2. میانگین و انحراف استاندارد نمرات وسواس در پیش آزمون در گروه آزمایش به ترتیب 8/21 و14/2 و در گروه کنترل به ترتیب 60/21 و 19/2 است. همچنین میانگین و انحراف استاندارد نمرات وسواس در پس آزمون در گروه آزمایش به ترتیب 46/15 و 03/2 و در گروه کنترل به ترتیب 06/22 و 05/2 است.

 

اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی----------- مجتبائی                          45  

 با توجه به مقایسه نمرات میانگین و انحراف استاندارد عامل وسواس در هردو گروه، نشان می‌دهد که روش روان‌درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت بر نشانه‌های اختلال وسواس فکری-عملی موثر بوده است.

 

جدول3. نتایج آزمون لون جهت بررسی پیش فرض برابری واریانس‌ها

متغیرها

F

df1

df2

سطح معنی داری

پیش‌آزمون وسواس

018/0

1

28

89/0

پس‌آزمون وسواس

012/0

1

28

91/0

پیگیری

075/0

1

28

78/0

با توجه به گزارش جدول 3. در مورد آزمون لون، برای گروه آزمایش، کنترل و پیگیری، معنادار نیست زیرا سطح معناداری بیشتر از 05/0 است بنابراین فرض برابری واریانس‌ها برقرار است.

جدول4. نتایج آزمون تحلیل واریانس آمیخته برای نمره بازبینی در اختلال وسواس فکری عملی

منبع تغييرات

مجموع مجذورات

درجة آزادي

ميانگين مجذورات

ميزان F

سطح معني‌داري

شدت اثر

زمان

417/10

1

417/10

56/57

001/0>

67/0

اثرتعاملی زمان * بین گروهی

01/16

1

01/16

51/88

001/0>

76/0

خطا

06/5

28

18/0

 

 

 

با توجه به جدول 4. و با تاکید بر مقادیر F محاسبه شده، مطرح می‌شود که نمرات پیگیری نشانه بازبینی در سطح α=0/05 با توجه به تاثیر درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت با شدت اثر 67/0 معنادار بوده است. به عبارت دیگر تفاوت بین گروه‌ها در نمرات نشانه بازبینی در دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری دارد که با توجه به اندازه اثر67/0 اندازه اثر بزرگی محسوب می­شود، بنابراین با توجه به این جدول می­توان اشاره کرد که درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت در سطح مطلوبی بعد از سپری شدن عامل زمان توانسته است نشانه بازبینی در اختلال وسواس فکری عملی را کاهش دهد. 

 

جدول 5. نتایج آزمون تحلیل واریانس آمیخته برای نمره شستن در اختلال وسواس فکری عملی

منبع تغييرات

مجموع مجذورات

درجة آزادي

ميانگين مجذورات

ميزان F

سطح معني‌داري

شدت اثر

زمان

60/9

1

60/9

44/42

001/0>

60/0

اثرتعاملی زمان * بین گروهی

06/13

1

06/13

76/57

001/0>

58/0

خطا

33/6

28

22/0

 

 

 

با توجه به جدول 5. و با تاکید بر مقادیر F محاسبه شده، مطرح می‌شود که نمرات پیگیری نشانه شستن در سطح α=0/05 با توجه به تاثیر درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت با شدت اثر 60/0 معنادار بوده است. به عبارت دیگر تفاوت بین گروه‌ها در نمرات نشانه شستن در دو گروه آزمایش و کنترل تفاوت معناداری دارد که با توجه به اندازه اثر60/0 اندازه اثر بزرگی محسوب می­شود، بنابراین باتوجه به این جدول می­توان اشاره کرد که درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت در سطح مطلوبی بعد از سپری شدن عامل زمان توانسته است نشانه شستن در اختلال وسواس فکری عملی را کاهش دهد. 

 

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 36- 49 --------------------------------------- مجتبائی                              46     

بحث و نتیجه گیری

در پژوهش حاضر به بررسی اثربخشی درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر نشانه‌های اختلال وسواس فکری-عملی در زنان مبتلا که به مرکز مشاوره و روانشناسی وفور تهران مراجعه کرده بودند پرداختيم. با جمع‌آوری داده‌ها و تحلیل نتایج، سعی در ارائه یک تصویر جامع و دقیق از این روش درمانی خواهیم داشت تا به پزشکان، روانشناسان بالینی، روانکاوان، رواندرمانگران، دانشجویان رواشناسی و اساتید محترم رشته روانشناسی و مراکز مشاوره و روان‌درمانی که خدمات حرفه‌ای در راستای سلامت بهداشت روان ارائه می­دهند و همچنین، افراد مبتلا به این اختلال اطلاعات مفیدی ارائه گردد. در بررسی سوال پژوهش که مداخله روان درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت (ISTDP) بر کاهش نشانه‌های اختلال وسواس فکری- عملی تاثیرگذار است؟ یافته های پژوهش نشان داد درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری موثر است. نتایج آزمون تحلیل واریانس آمیخته برای نمره بازبینی در اختلال وسواس فکری عملی نشان داد که بین گروه‌ها در نمرات نشانه بازبینی در دو گروه آزمایش و کنترل، تفاوت معناداری وجود دارد و درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت در سطح مطلوبی بعد از سپری شدن عامل زمان توانسته است نشانه بازبینی در اختلال وسواس فکری عملی را کاهش دهد. درنتیجه فرض صفر رد و فرضیه اصلی پژوهش که درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت می‌تواند بر کاهش بازبینی کردن زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری تأثیرگذار باشد، تائید می‌شود. در مقایسه نتیجه این فرضیه، از پژوهش‌هایی که مشابه با این پژوهش در زمینه تاثیر ISTDP  بر نشانه‌های اختلال وسواس فکری عملی بودند، استفاده شد که این یافته با پژوهش‌های، روکو16 و همکاران (2021)، آردما17 و همکاران (2019)، فردکین18 و همکاران (2018)، رنجبرسودجانی و همکاران (1395) همسو است. در تبیین این یافته می‌توان گفت که، اختلال وسواس فکری جبری یک اختلال عصبی‌شناختی است که بازبینی و بازداری و انعطاف ناپذیری را شامل می‌شود. بازبینی یکی از نشانه‌ها و علائم اختلال وسواس فکری و عملی است و به معنای تجربه دوباره از وسواس‌ها و رفتارهای مرتبط با آن و یا احساس نگرانی و استرس مرتبط با آنها است، حتی بعد از انجام درمان‌های مختلف، این ممکن است برای افراد مبتلا به اختلال وسواس فکری و عملی ناامیدکننده باشد، زیرا احساس می‌کنند که مشکلاتشان دوباره بروز می‌کند یا درمان ناکام می‌ماند. بازبینی در این اختلال با ترس از اینکه ممکن است چه اتفاقی بیفتد همراه است، سازه‌ای که از لحاظ نظری و تجربی مربوط به افکار و انگیزه‌های ناخواسته در OCD (یعنی وسواس‌های نفرت انگیز) است و بررسی‌ها نشان داد که تغییرات در ادراک از این ترس ممکن است مکانیسمی باشد که از طریق آن علائم  OCD از طریق درمان بهبود می‌یابد. بر اساس این یافته، در درمان روانپویشی از طریق مداخلات فشرده و کوتاه مدت، افراد توانستند به سرعت به تغییر و بهبود دست یابند و نگرش‌های منفی و بازبینی کردن را کاهش دهند. تأثیر این نوع درمان در کاهش نشانه‌های بازبینی مجدد در اختلال وسواس فکری عملی، به چندین عامل مرتبط بود، ازجمله؛ توجه به مواجهه با وسواس‌ها، تغییر در نگرش‌ها و باورها، توسعه مهارت‌های مقابله و پایداری پس از اتمام درمان. همچنین، نتایج پژوهش‌های دیگر نیز حاکی از این هستند که ISTDP در درمان بیماران مبتلا به اختلالات اضطرابی به طور قابل‌توجهی در تمام شاخص‌های نتیجه‌گیری، از جمله ارزیابی جهانی عملکرد، فهرست علائم و فهرست مشکلات بین فردی، در پایان درمان و در پیگیری شش و دوازده ماهه تاثیر دارد و بیماران کاهش علائم دارند. بنابراین می‌توان نتیجه گرفت که ISTDP می‌تواند یک گزینه موثر واقعی برای مداخله در اختلال وسواس فکری و کاهش نشانه بازبینی کردن باشد، و این ممکن است بهبود قابل توجهی در کیفیت زندگی افراد مبتلا به این اختلال داشته باشد. در پژوهش احمدی، وطن‌خواه، کاظمی‌رضایی و محمدی (1400)، با عنوان اثربخشی روان درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت در علائم اضطراب، افسردگی، استرس پس از سانحه و احساس گناه در افراد داغ‌دیده ناشی از بیماری کووید، به بررسی اثربخشی روان‌درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت در علائم اضطراب، افسردگی، استرس پس از سانحه و افراد داغ‌دیده پرداختند.

اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی----------- مجتبائی                          47  

 نتایج پژوهش آنها نشان داد که درمان پویشی فشرده کوتاه مدت به شیوه گروهی، راهبردی مؤثر در بهبود علائم اضطراب، افسردگی، استرس پس از سانحه و احساس گناه در افراد داغدیده ناشی از بیماری کووید 19 بود و می‌توان از آن به عنوان روش درمانی مؤثر بهره برد. همچنین شواهد نشان داده است که درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش شستن زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی موثر است. نتایج آزمون تحلیل واریانس آمیخته برای نمره شستن در اختلال وسواس فکری عملی نشان می‌دهد که درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت در سطح مطلوبی بعد از سپری شدن عامل زمان توانسته است نشانه شستن در اختلال وسواس فکری عملی را کاهش دهد. درنتیجه فرض صفر رد و فرضیه اصلی پژوهش که درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت می‌تواند بر کاهش شستن زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری تأثیرگذار باشد، تائید می‌شود. نتیجه این فرضیه، با پژوهش‌هایی که مشابه با این پژوهش در زمینه تاثیر ISTDP  بر نشانه‌های اختلال وسواس فکری عملی بودند، مقایسه شد و این یافته با پژوهش‌های، بکر و همکاران (2019)، آردما و همکاران (2019)، انینک19 و همکاران (2019)، جمالی (1399) همسو می‌باشد. در تبیین این یافته می‌توان گفت که این روش درمانی از تکنیک‌های مختلفی استفاده می‌کند که به فرد کمک می‌کند تا با وسواس‌های خود مواجهه شده و مهارت‌های مقابله‌اش را تقویت کند، که این موارد ممکن است منجر به کاهش شدت وسواس و نیاز به شستن مکرر در زنان مبتلا شود. این یافته بیانگر این است که زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی که درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت را دریافت کردند، بهبود قابل ملاحظه‌ای در کاهش فراوانی شستن‌های مکرر داشتند و پس از درمان توانایی بهبود یافته در مدیریت وسواس خود را تجربه کردند و نیاز به انجام فعالیت‌های مکرر نظیر شستن دست‌ها را کاهش دادند. اين پژوهش با محدوديت‌هايي مواجه بود از جمله انتخاب نمونه، زیرا نمونه‌گیری از یک مجموعه محدود از زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی انجام شد که می‌تواند تعمیم‌پذیری نتایج را محدود کند. همچنین استفاده از پرسشنامه برای اندازه‌گیری علائم اختلال وسواس فکری عملی ممکن است تا حدی بر دقت و اعتبار نتایج تأثیرگذار باشد. با توجه به محدوديت‌هاي پژوهشي به پژوهشگران بعدی پیشنهاد می گردد با پژوهش‌های بیشتر و گسترش دامنه شرکت‌کنندگان از نظر جنسیت، سن، میزان شدت علائم و غیره تعمیم‌پذیری و قابلیت اعتماد نتایج را افزایش دهند. انجام مطالعات مقایسه‌ای که درمان روانپویشی را با دیگر روش‌های درمانی، مانند روش‌های دارویی یا روش‌های رفتاری، مقایسه می‌کند، می‌تواند اطلاعات مفیدی درباره اثربخشی این روش در مقایسه با روش‌های دیگر فراهم کند. همچنین بررسی اثربخشی ترکیب این رویکرد با سایر روش‌های درمانی مانند دارو درمانی یا درمان شناختی-رفتاری، می‌تواند بینش‌های ارزشمندی را در مورد مؤثرترین استراتژی‌های درمانی برای این جمعیت ارائه دهد. ارزیابی عوامل مداخله‌ای مانند مهارت‌های مقابله با استرس، حمایت اجتماعی و سایر عوامل روان‌شناختی که ممکن است تأثیری بر اثربخشی درمان داشته باشند، می‌تواند به تفهیم بهتر فرآیند درمان و عوامل مؤثر در آن کمک کند. مطالعه تأثیرات جنسیتی بر اثربخشی درمان روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش علائم وسواس فکری عملی می‌تواند به ما کمک کند تا تفاوت‌هایی که ممکن است بین زنان و مردان در پاسخ به این درمان وجود دارد را درک کنیم. 

سپاسگزاری

از مرکز مشاوره و روانشناسی وفور شهر تهران و شرکت کنندگاني که ما را در انجام پژوهش حاضر ياري نموده و همکاري لازم را داشتند صميمانه قدردان و سپاسگزاريم.

تعارض منافع

نويسنده این مقاله کسب منافع مثل دريافت وجه يا به دست آوردن سهم در هر سازماني در قبال نوشتن اين مقاله را انكار کرده و در مراجع قانوني پاسخگو مي باشد.

فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1403 2(4): 36- 49 --------------------------------------- مجتبائی                              48     

منابع

احمدی، ف.، وطن‌خواه‌امجد، ف.، کاظمی‌رضایی، س.ع.، محمدی، س. (1400). اثربخشی روان درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت در علائم اضطراب، افسردگی، استرس پس از سانحه و إحساس گناه در افراد داغدیده ناشی از بیماری کووید 19.  فصلنامه مدیریت پرستاری، 10(3)، 71-81. URL: http://ijnv.ir/article-1-837-fa.html

بخشی‌بجستانی، ع.، شهابی‌زاده، ف.، وزیری، ش. و لطفی‌کاشانی،ف. (1400). اثربخشی درمان روان پویشی کوتاه مدت بر کاهش پریشانی روان شناختی و علایم روانتنی بیماران مبتلا به اختلال عملکرد گوارشی با تیپ شخصیت D. مجله علوم پزشکی خراسان شمالی، 13(4)، 1-11.

URL: http://dx.doi.org/10.52547/nkums.13.4.1

جمالی، س. (1399). بررسی اثربخشی روان درمانی پویشی فشرده کوتاه مدت بر نشانه‌های وسواس، ترس از احساس گناه، پرخاشگری نهفته و خود-ترس‌آور بیماران زن مبتلا به وسواس آلودگی. (پایان‌نامه دکترا، رشته روانشناسی). دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی دانشگاه شهید چمران اهواز.

URL: http://jhpm.ir/article-1-1256-en.html

رنجبر‌سودجانی، ی.، شریفی، ‌ک.، سیاح، ‌س. و ملک‌محمدی‌گله، ز. (1396). اثربخشی روان درمانی پویشی کوتاه مدت فشرده (ISDTP) بر اصلاح باورهای غیرمنطقی و کاهش اجتناب شناختی زوجین مبتلا به اختلال وسواس فکری-عملی. پژوهش های مشاوره،  6(16), 140-169.

URL: http://irancounseling.ir/journal/article-1-364-fa.html

معظمی، ب.، منیرپور، ن.، میرزاحسینی، ح. (1400). اثربخشی روان درمانی پویشی فشرده و کوتاه مدت بر کاهش علائم و مکانیسم‌های دفاعی اختلالات شخصیت وسواسی-جبری و اجتنابی. مجله دانشكده پزشكي دانشگاه علوم پزشكي مشهد، 64 (1)، 2482-2495.

URL : https://mjms.mums.ac.ir/article_18145.html

Aardema, F., Wong, S. F., Audet, J. S., Melli, G., & Baraby, L. P. (2019). Reduced fear‐of‐self is associated with improvement in concerns related to repugnant obsessions in obsessive–compulsive disorder. British Journal of Clinical Psychology, 58(3):327-341. URL: https://doi.org/10.1111/bjc.12214

Abbass, A., & Katzman, J. W. (2013). The cost-effectiveness of intensive short-term dynamic psychotherapy. Psychiatric Annals, 43(11), 496-501. URL: https://doi.org/10.3928/00485713-20131105-04

Becker, J. P., Paixão, R., Silva, S., Quartilho, M. J., & Custódio, E. M. (2019). Dynamic psychotherapy: the therapeutic process in the treatment of obsessive-compulsive disorder. Behavioral Sciences, 9(12), 141  URL: https://doi.org/10.3390/bs9120141 

Davanloo, H. (1995). Unlocking the unconscious: Selected papers of Habib Davanloo, MD. Wiley URL:http://www.amazon.de/Unlocking-Unconscious-Selected-Papers-Davanloo/dp/0471956112/ref=ntt_at_ep_dpt_2

 

اثربخشی روانپویشی فشرده کوتاه مدت بر کاهش بازبینی کردن و شستشو در زنان مبتلا به اختلال وسواس فکری عملی----------- مجتبائی                          49  

Eenink, S. M., Kampman, M., Hendriks, L., & Hendriks, G. J. (2019). Intensive, short-term treatment for adolescents with persevering obsessive-compulsive disorder: three case-reports. Tijdschrift Voor Psychiatrie, 61(12), 884-890. URL: https://pubmed.ncbi.nlm.nih.gov/31907903/

Fatfouta, R., & Merkl, A. (2014). Associations between obsessive–compulsive symptoms, revenge, and the perception of interpersonal transgressions. Psychiatry research, 219(2), 316-321   .  

              URL: https://doi.org/10.1016/j.psychres.2014.05.038

 

Fradkin, I., Strauss, A. Y., Pereg, M., & Huppert, J. D. (2018). Rigidly applied rules? Revisiting inflexibility in obsessive compulsive disorder using multilevel meta-analysis. Clinical Psychological Science, 6(4), 481-505. URL: https://psycnet.apa.org/doi/10.1177/2167702618756069 

Heinzel, S., Tominschek, I., & Schiepek, G. (2014). Dynamic patterns in psychotherapy-discontinuous changes and critical instabilities during the treatment of obsessive compulsive disorder. Nonlinear dynamics, psychology, and life sciences, 18(2), 155-176. URL: https://psycnet.apa.org/record/2014-14788-003 

Hodgson, R. J., & Rachman, S. (1977). Obsessionalcompulsive complains. Behaviour Research and Therapy, 15, 389-395 URL: https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/0005-7967(77)90042-0 

Leichsenring, F., & Steinert, C. (2017). Short-term psychodynamic therapy for obsessive-compulsive disorder: A manual-guided approach to treating the “inhibited rebel”. Bulletin of the Menninger Clinic, 81(4), 341-389 . URL: https://doi.org/10.1521/bumc_2017_81_07 

 

Rachman, S.J., Hodgson, R.J. (1980). Obsessions and compulsions. Englewood Cliffs, NJ: Prentic-Hall. URL: https://link.springer.com/chapter/10.1007/978-0-387-29681-4_19 

 

Rocco, D., Calvo, V., Agrosì, V., Bergami, F., Busetto, L. M., Marin, S., ... & Abbass, A. (2021). Intensive short-term dynamic psychotherapy provided by novice psychotherapists: effects on symptomatology and psychological structure in patients with anxiety disorders. Research in Psychotherapy: Psychopathology, Process, and Outcome, 24(1). URL: https://doi.org/10.4081%2Fripppo.2021.503 

Solbakken, O. A., & Abbass, A. (2016). Symptom-and personality disorder changes in intensive short-term dynamic residential treatment for treatment-resistant anxiety and depressive disorders. Acta neuropsychiatrica, 28(5), 257-271 URL: https://doi.org/10.1017/neu.2016.5 

Thoma, N. C., & Abbass, A. (2022). Intensive short-term dynamic psychotherapy (ISTDP) offers unique procedures for acceptance of emotion and may contribute to the process-based therapy movement. Journal of Contextual Behavioral Science, 25, 106-114.

URL: https://psycnet.apa.org/doi/10.1016/j.jcbs.2022.07.003 

Żerdziński, M., Burdzik, M., Żmuda, R., Witkowska-Berek, A., Dȩbski, P., Flajszok-Macierzyńska, N., Piegza, M., John-Ziaja, H., & Gorczyca, P. (2022). Sense of happiness and other aspects of quality of life in patients with obsessive-compulsive disorder. Frontiers in Psychiatry, 13, 1077337                  .  URL: https://doi.org/10.3389/fpsyt.2022.1077337

 

 

[1]  Obsessive-Compulsive Disorder

[2]  Fatfouta & Merkl

[3]  Dar, Lazarov & Liberman

[4]  Żerdziński, Burdzik, Żmuda, Witkowska-Berek, Dȩbski

[5]  Castle, Feusner, Laposa, Richter, Hossain, Lusicic & Drummond

[6]  Becker, Paixão,Silva, Quartilho & Custódio

[7]  Solbakken & Abbass

[8]  Stålseth, Gude, Rønnestad & Monsen

[9]  Davanloo

[10]  Character

[11]  Thoma & Abbass

[12]  Katzman

[13]  Heinzel, Tominschek & Schiepek

[14]  Leichsenring & Steiner

[15]  Hodgson & Rachman

 

 

 

[16]  Rocco

[17]  Aardema

[18]  Fradkin

[19]  Eenink


مقالات مرتبط

حقوق این وب‌سایت متعلق به سامانه مدیریت نشریات دانشگاه آزاد اسلامی است.
حق نشر © 1404-1400

صفحه اصلی| عضویت/ ورود| درباره سند| تماس با ما|
[English] [العربية] [en] [ar]