بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی در زنان متاهل متقاضی طلاق در تهران
محورهای موضوعی : روانشناسینگین زینلی 1 , فرهاد کهرازهی 2 , سوفیا خانقاهی 3
1 - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه روانشناسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان
2 - گروه آموزشی روانشناسی دانشکده علوم تربیتی وروانشناسی دانشگاه سیستان و بلوچستان
3 - دکتری گروه روانشناسی، استادیار واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد زاهدان
کلید واژه: تصویرسازی ارتباطی, دلزدگی زناشویی, تعارضات زناشویی, نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی و زنان متاهل متقاضی طلاق.,
چکیده مقاله :
رابطه زناشویی یکی از مهمترین و پایدارترین روابط بین فردي است که زن و شوهر باهدف رسیدن به تعلق خاطر و آرامش ازدواج می‌کنند؛ دربرخی از موارد زوجین تعلق خاطر و آرامش مورد انتظار خود را از ازدواج به دست نمی‌آورند و دچار مشکلات می‌شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود الگوهای ارتباطی زوجین تأثیر، دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی در زنان متاهل متقاضی طلاق در تهران انجام شد. پژوهش حاضر از نوع مطالعات نیمه تجربی بود و جامعه آماری پژوهش را زنان متقاضی طلاق مراجعه کننده به مراکز مشاوره خانواده تهران در منطقه دو در سال 1402 تشکیل دادند. ابزار جمع آوری داده‌ها، پرسشنامهي تعارضات زناشويي(براتی و ثنایی، 1375)، مقیاس دلزدگی زناشویی (پاینز، 1966)، پرسشنامه رضایت جنسی (لارسون، 1988) و پرسشنامه نگرش به رفتارهای فرا زناشویی (ویتلی، 2006) بود. بررسی نرمال بودن داده‌ها با استفاده از آزمون شاپیرو- ویلک، آزمون تحليل كواريانس در بخش آزمون استنباطي و آزمون تحلیل واریانس استفاده شد. تمامي آناليزها توسط نرم افزار آماري SPSS نسخه 26 در سطح معناداری05/0 انجام شد. نتایج نشان داد، بین گروه‌ها در پس آزمون و پیگیری، دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی تفاوت معنی‌داری وجود داشت(P<0.05) درمان مبتنی بر تصویرسازی ارتباطی در بهبود دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی در زنان متاهل متقاضی طلاق در تهران مؤثر هستند.
Marital relationship is one of the most important and stable relationships between people who marry with the aim of achieving belonging and peace. In some cases, couples do not get the comfort and peace they expect from marriage and face problems. The present study was conducted with the aim of investigating the effectiveness of communication visualization on improving couples' communication patterns, marital dissatisfaction, marital conflicts, sexual dissatisfaction and extramarital behaviors of married women seeking divorce in Tehran. The current research is a semi-experimental study and the statistical population of the research is made up of women applying for divorce who referred to the family counseling centers of the second district of Tehran in 1402. The data collection tool was the Marital Conflicts Questionnaire (Barati and Senai, 2014), the Marital Boredom Scale (Pines, 1966), the Sexual Satisfaction Questionnaire (Larson, 1988) and the Extramarital Behavior Attitude Questionnaire (Whitley), 2006. Checking the normality of the data was done using the Shapiro-Wilk test, the covariance analysis test in the inferential test section, and the analysis of variance test was used. All analyzes were performed by SPSS statistical software version 26 at a significance level of 0.05. The results showed that there is a significant difference between the groups in post-test and follow-up, marital boredom, marital conflicts, sexual dissatisfaction and extramarital behaviors (P<0.05). Therapy based on communication imagery is effective in improving marital exhaustion, marital conflicts, sexual dissatisfaction and extramarital behaviors of married women seeking divorce in Tehran
Abu Ali RM, Al Hajeri RM, Khader YS, Ajlouni KM. Factors associated with sexual dysfunction in Jordanian women and their sexual attitudes. Annals of Saudi medicine. 2009 Jul; 29(4):270-4. https://doi.org/10.4103/0256-4947.55312.
Ajam E. Effect of direct and indirect educations of satellite on marital conflict and attitude to infidelity. Journal of Islamic and psychology studies. 2016; 10(18): 121-42. [In Persian]
Alipour S, Ezazi Bojnourdi E, Honarmand Dorbadam M, Moosavi S, DashtBozorgi Z. Effectiveness of Imago Therapy Training on Perspective Taking and Forgiveness in Females Damaged by Marital Infidelity. Journal Health Promotion Management 2018; 6(6): 46-52. URL: http://jhpm.ir/article-1-775-fa.html. [In Persian]
Alizade Nough B. Factors affecting emotional divorce and marital dissatisfaction of couples. New approaches in Islamic studies. 2020 Jun 21;3(2):119-38.. [In Persian]
Arabkhani H. Investigating the effectiveness of Nagy’s contextual approach in self-compassion, subjective well-being and communication beliefs in maladjusted couples, Neyshabur Islamic Azad University, 2019. https://doi.org/10.22034/aftj.2023.364912.1784. [In Persian]
Askari-Nodoushan, A., Shams Ghahfarokhi, M., Shams Ghahfarrokhi, F. An Analysis of the Socioeconomic Characteristics of Divorce in Iran. Strategic Research on Social Problems, 2019; 8(2): 1-16. doi: 10.22108/srspi.2019.116983.1402. https://sid.ir/paper/400401/fa. [In Persian]
Bahrami N, Soleimani MA, Sharif Nia, SH, Masoudi R, Shaygan, H, Mohammad Rezaei Z. Sexual satisfaction of women in different contraceptive methods. Iranian Journal of Nursing, 2011; 25(76): 55-63. https://sid.ir/paper/114119/fa. [In Persian]
Bahrami N, Yaghoobzadeh A, Sharif Nia H, Soliemani M, Haghdoost A. Psychometric Properties of the Persian Version of Larsons Sexual Satisfaction Questionnaire in a Sample of Iranian Infertile Couples. irje 2016; 12(2): 18-31. http://irje.tums.ac.ir/article-1-5513-fa.html [In Persian]
Baratian A, Asadi M, Jamali A. The effectiveness of structural family therapy training on improving subscales of family function in couples. 2016. https://doi.org/10.1111/jmft.12597. [In Persian]
Barbara G, Pifarotti P, Facchin F, Cortinovis I, Dridi D, Ronchetti C, Calzolari L, Vercellini P. Impact of mode of delivery on female postpartum sexual functioning: spontaneous vaginal delivery and operative vaginal delivery vs cesarean section. The journal of sexual medicine. 2016 Mar; 13(3):393-401. https://doi.org/10.1016/j.jsxm.2016.01.004
Basharpoor S. The effectiveness of cognitive processing therapy on the improvement of posttraumatic symptoms, quality of life, self-esteem and marital satisfaction in the women exposed to infidelity. Family Counseling and Psychotherapy, 2012; 2(2): 193-208. DOR: 20.1001.1.22516654.1391.2.2.4.1. [In Persian]
Cheraey, L., Goudarzi, M., akbary, M. Comparing the Effectiveness of Couple Therapy with Imago-Therapy and Feldman's Integrated Approach on Intimacy Commitment of Conflicting Spouses. Quarterly Journal of Woman and Society, 2019; 10(39): 239-254. Https:// dorl.net.20.1001.1.20088566.1398.10.39.14.7. [In Persian]
DeLongis A, Zwicker A. Marital satisfaction and divorce in couples in stepfamilies. Current opinion in psychology. 2017 Feb 1; 13:158-61. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2016.11.003.
Farahbaksh k., Shafieabadi Abd Elah, Ahamadi S.A., Delavar A. Comparison of the effectiveness of marital counseling using Ellis's cognitive method, Glasera's reality therapy and a combination of the two in reducing marital conflicts. Counseling Research (News and Counseling Research). 2006; 5(18): 33-58. Available from: https://sid.ir/paper/70076/en. [In Persian]
Gholamrezaei H, Jarara J. The effectiveness of imagotherapy training (communicative visualization) on psychological symptoms (stress, anxiety and depression) of women affected by extramarital relations. Recent Advances in Behavioral Sciences. 2021; 6 (54): 492-500. URL: http://ijndibs.com/article-۱-۶۲۸-fa.html. [In Persian]
Gordon KC, Baucom DH, Snyder DK. An integrative intervention for promoting recovery from extramarital affairs. Journal of marital and family therapy. 2004 Apr; 30(2):213-31. https://doi.org/10.1111/j.1752-0606.2004.tb01235.x.
Halford WK, Sweeper S. Trajectories of adjustment to couple relationship separation. Family process. 2013 Jun; 52(2):228-43. https://doi.org/10.1111/famp.12006.
Hendrix H, Hunt H. Imago relationship therapy: Creating a conscious marriage or relationship. InPreventive approaches in couples therapy 1999 Jun 17 (pp. 169-195). Routledge.
Khoi Amini, Shafiabadi A, Delawar A, Nooranipour R. Comparing the effectiveness of two life skills training approaches and imagotherapy in improving the communication patterns of young couples in Bushehr city. Consulting research. 2014; 13(50): 54-79. http://irancounseling.ir/journal/article-1-94-fa.html. [In Persian]
khosravi, J., moradi, O., Ahmadiyan, H., Yousefi, N. Causal Model of Tendency to Emotional Divorce Based on Couples' Communication Patterns Mediated by Marital Boredom (Case Study: Qasrshirin City). Iranian Population Studies, 2019; 5(2): 185-210. doi: 10.22034/jips.2019.113849. [In Persian]
Larson JH, Anderson SM, Holman TB, Niemann BK. A longitudinal study of the effects of premarital communication, relationship stability, and self-esteem on sexual satisfaction in the first year of marriage. Journal of sex & marital therapy. 1998 Jul 1; 24(3):193-206.
Lavner JA, Barton AW, Beach SR. Improving couples’ relationship functioning leads to improved coparenting: A randomized controlled trial with rural African American couples. Behavior therapy. 2019 Nov 1; 50(6):1016-29. https://doi.org/10.1016/j.beth.2018.12.006
Leeker O, Carlozzi A. Effects of sex, sexual orientation, infidelity expectations, and love on distress related to emotional and sexual infidelity. Journal of marital and family therapy. 2014 Jan; 40(1):68-91. https://doi.org/10.1111/j.1752-0606.2012.00331.x. [In Persian]
Masumi Z, Shayan A, Ghaderi M, Roshanaei G, Fakori E. A Study on the Relationship Between Sexual Satisfactions and the Type of Delivery in Referrals to Clinics in Hamadan, 2014. Nursing and midwifery journal 2017; 15 (1): 67-75. http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-2984-fa.html. [In Persian]
Matin H, Hayati M. The effectiveness of IMAGO therapy group training on defensive mechanisms and Women's Problems. Counseling Culture and Psycotherapy. 2017 Dec 22; 8(32):63-87. https://doi.org/10.22054/qccpc.2018.23933.1577. [In Persian]
Muro L, Holliman R, Luquet W. Imago relationship therapy and accurate empathy development. Journal of Couple & Relationship Therapy. 2016 Jul 2; 15(3):232-46. https://doi.org/10.1080/15332691.2015.1024373
Navidi F. Investigating and comparing the relationship between marital burnout and organizational climate factors in employees of education offices and nurses in Tehran hospitals, Master's thesis in the field of counseling, Beheshti University, 2005. [In Persian]
Pines A. Couple burnout: Causes and cures. Routledge; 1996 Dec 19. ISBNO-415-916. 32-1.
Sanaei Zaker B, Barati, T. Measures of family and marriage.Tehran: Besat; 2007.[ In Persian]
Salarifar M, Dasht Bozorgi Z, Jadidi M. Comparing the Effectiveness of Imagotherapy Psychological Training and Acceptance and Commitment Therapy on Improving the Communication Patterns of Couples Seeking Divorce. Rooyesh-e-Ravanshenasi Journal 2022; 11(8): 79-90. URL: http://frooyesh.ir/article-1-3688-fa.html. [In Persian]
Schmidt CD, Luquet W, Gehlert NC. Evaluating the impact of the “Getting the love you want” couples workshop on relational satisfaction and communication patterns. Journal of Couple & Relationship Therapy. 2016 Jan 2; 15(1):1-8. https://doi.org/10.1080/15332691.2014.978061
Shaker F, the effectiveness of imagotherapy on the level of marital infidelity and emotional regulation of couples in Darab city, the fifth international conference on psychology, educational sciences and lifestyle, Qazvin, 2017. https://www.civilica.com/doc/815294. [In Persian]
Spring JA, Spring M. After the affair: Healing the pain and rebuilding trust when a partner has been unfaithful. (No Title). 1996. https://cir.nii.ac.jp/crid/1130003902038827648.
Toplu-Demirtaş E, Fincham FD. Dating infidelity in Turkish couples: The role of attitudes and Intentions. The Journal of Sex Research. 2017 Feb 12; 55(2): 252-62. Http:// doi.org.10.1080/00224499.2017.1365110
Trudel G, Goldfarb MR. Marital and sexual functioning and dysfunctioning, depression and anxiety. Sexologies. 2010 Jul 1; 19(3):137-42. https://doi.org/10.1016/j.sexol.2009.12.009
Veysi A. The study of effectiveness of image relationship therapy on marriage satisfaction. Knowledge & Research In Applied Psychology. 2010; 11(42): 89-102. Available from: https://sid.ir/paper/163826/en. [In Persian]
White RG, Gumley AI, McTaggart J, Rattrie L, McConville D, Cleare S, McLeod HJ, Mitchell G. Acceptance and commitment therapy for depression following psychosis: An examination of clinically significant change. Journal of Contextual Behavioral Science. 2015 Jul 1; 4(3):203-9. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2015.06.004.
Yasai Seke, & Mothbeyan. (2022). Examining the relationship between personality traits and the quality of marital relationship on the attitude towards extramarital relationship in married women. Journal of New Advances in Behavioral Sciences, 7(55), 325-341
Zare baghbidi, M., Etemadifard, A. Determining the Mediating Role of Communication Skills in the Relationship between alexithymia and marital burnout of divorce client Couples in Yazd. Social Psychology Research, 2020; 10(38): 135-150. doi: 10.22034/spr.2020.114700. [In Persian]
Journal of Psycho Res and Edu Studies Volume 2, Issue 3- Autumn 2024 - Pages 95-112 |
|
Investigating the Effectiveness of Communication Visualization on Improving Marital Boredom, Marital Conflicts, Sexual Dissatisfaction and Extramarital Behaviors in Married Women Seeking Divorce in Tehran
Nagin Zenali Iraqi1 , Farhad kahrazei 2*, Sophia khaneghahi 3
1-PhD student, Department of Psychology and Education, Islamic Azad University, Zahedan Branch, Zahedan, Iran.
2-Associate Professor, Department of Psychology and Education, University of Sistan and Baluchestan, Iran.
3-Assistant Professor, Department of Psychology and Education, Islamic Azad University, Zahedan Branch, Iran.
OPEN ACCESS Research Article
*Correspondence : Farhad kahrazei *
Received: October 21, 2024 Accepted: November 5, 2024 Published: Autumn 2024 Citation: kahrazei , F. (2024). Investigating the Effectiveness of Communication Visualization on Improving Marital Boredom, Marital Conflicts, Sexual Dissatisfaction and Extramarital Behaviors in Married Women Seeking Divorce in Tehran. Journal of Psycho Research and Educational Studies, 2(3): 95-112
| Abstract Marital relationship is one of the most important and stable relationships between people who marry with the aim of achieving belonging and peace. In some cases, couples do not get the comfort and peace they expect from marriage and face problems. The present study was conducted with the aim of investigating the effectiveness of communication visualization on improving couples' communication patterns, marital dissatisfaction, marital conflicts, sexual dissatisfaction and extramarital behaviors of married women seeking divorce in Tehran. The current research is a semi-experimental study and the statistical population of the research is made up of women applying for divorce who referred to the family counseling centers of the second district of Tehran in 1402. The data collection tool was the Marital Conflicts Questionnaire (Barati and Senai, 2014), the Marital Boredom Scale (Pines, 1966), the Sexual Satisfaction Questionnaire (Larson, 1988) and the Extramarital Behavior Attitude Questionnaire (Whitley), 2006. Checking the normality of the data was done using the Shapiro-Wilk test, the covariance analysis test in the inferential test section, and the analysis of variance test was used. All analyzes were performed by SPSS statistical software version 26 at a significance level of 0.05. The results showed that there is a significant difference between the groups in post-test and follow-up, marital boredom, marital conflicts, sexual dissatisfaction and extramarital behaviors (P<0.05). Therapy based on communication imagery is effective in improving marital exhaustion, marital conflicts, sexual dissatisfaction and extramarital behaviors of married women seeking divorce in Tehran. Key words: relational imagery, marital dissatisfaction, marital conflicts, sexual dissatisfaction and extramarital behaviors and married women seeking divorce |
Journal of Psycho Research and Educational Studies, 2(3): 95-112, Autumn 2024 96
Extended Abstract
Introduction
Marital relationship is one of the most important and stable relationships between a person that a husband and wife get married with the aim of achieving peace of mind; In some cases, couples do not get the peace and belonging they expect from marriage and suffer marital heartbreak. Marital heartbreak occurs when couples realize that, despite all their efforts, their marital relationship has not given any special meaning to their lives. Considering the communication pattern of couples and marital boredom and sexual dissatisfaction and marital conflicts and extramarital behaviors in married women applying for divorce and its disastrous effects on couples' relationships, it is necessary to have effective interventions to help couples who are facing this problem. In the explanation and treatment of couples who are facing these problems, various theoretical models have been presented, among them, one of the treatment models that can be effective in treating and reducing the problems caused by extramarital relationships is communication visualization training. Communication imaging training is a process that, while giving awareness and information, teaches couples to become aware of the unconscious aspects of relationships and investigate their roots instead of solving their conflicts on the surface; succeeding in this task will lead to healing, growth and emotional security for the other. Therefore, according to the above, the purpose of this research was to investigate the effectiveness of communication visualization on improving the of marital heartbreak, marital conflicts, sexual dissatisfaction and extramarital behaviors (cheating) in married women seeking divorce in Tehran.
Methodology
This semi-experimental research was conducted with a pre-test and post-test design with a control group and a 2-month follow-up. The research population consisted of all women applying for divorce who referred to family counseling centers in Tehran in 1402. The sample size includes 40 married women applying for divorce who were included in the study by available sampling method. Using block random assignment method, they were divided into 2 groups: evidence (20 people), communication visualization (20 people). It is worth mentioning that the ethical principles of the Declaration of Helsinki, including the consent of the subjects to participate in the research, the confidentiality of information, the freedom of the participants to withdraw from the research, etc., were observed in this study. In addition, standard questionnaires were used in pre-test, post-test and follow-up.
Discussion and Results
The results showed that there is a significant difference between the groups in the post-test and follow-up of couples' boredom, marital conflicts, sexual dissatisfaction, and extramarital behaviors (P<0.05). Therapy based on communication imagery is effective in improving marital burnout, marital conflicts, sexual dissatisfaction and extramarital behaviors of married women seeking divorce in Tehran. It is suggested that the results of this study be used in educational programs and policies of health and treatment and family health services and psychology and counseling clinics in public and private sectors.
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری سال دوم، شماره سوم، پاییز 1403- صفحات95 -112 |
|
بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی در زنان متاهل متقاضی طلاق در تهران
نگین زینلی عراقی1، فرهاد کهرازئی 2* ،سوفیا خانقاهی3
1- دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، زاهدان، ایران.
2- دکتری گروه روانشناسی، دانشیار دانشگاه سیستان و بلوچستان، ایران.
3- دکتری گروه روانشناسی، استادیار واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی واحد زاهدان، زاهدان، ایران.
دسترسي آزاد مقاله علمي پژوهشي نويسنده مسئول*: فرهاد کهرازئی Farhad_kahraz@ped.usb.ac.ir
تاريخ دريافت: 30/7/1403 تاريخ پذيرش: 15/8/1403 تاريخ انتشار: پاییز 1403 استناد: کهرازئی ، فرهاد.(1403). بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی در زنان متاهل متقاضی طلاق در تهران .فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری پاییز 1403 2(3): 95 -112 . | چکیده رابطه زناشویی یکی از مهمترین و پایدارترین روابط بین فردي است که زن و شوهر باهدف رسیدن به تعلق خاطر و آرامش ازدواج می‌کنند؛ دربرخی از موارد زوجین تعلق خاطر و آرامش مورد انتظار خود را از ازدواج به دست نمی‌آورند و دچار مشکلات می‌شوند. پژوهش حاضر با هدف بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود الگوهای ارتباطی زوجین تأثیر، دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی در زنان متاهل متقاضی طلاق در تهران انجام شد. پژوهش حاضر از نوع مطالعات نیمه تجربی بود و جامعه آماری پژوهش را زنان متقاضی طلاق مراجعه کننده به مراکز مشاوره خانواده تهران در منطقه دو در سال 1402 تشکیل دادند. ابزار جمع آوری داده‌ها، پرسشنامهي تعارضات زناشويي(براتی و ثنایی، 1375)، مقیاس دلزدگی زناشویی (پاینز، 1966)، پرسشنامه رضایت جنسی (لارسون، 1988) و پرسشنامه نگرش به رفتارهای فرا زناشویی (ویتلی، 2006) بود. بررسی نرمال بودن داده‌ها با استفاده از آزمون شاپیرو- ویلک، آزمون تحليل كواريانس در بخش آزمون استنباطي و آزمون تحلیل واریانس استفاده شد. تمامي آناليزها توسط نرم افزار آماري SPSS نسخه 26 در سطح معناداری05/0 انجام شد. نتایج نشان داد، بین گروه‌ها در پس آزمون و پیگیری، دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی تفاوت معنی‌داری وجود داشت(P<0.05) درمان مبتنی بر تصویرسازی ارتباطی در بهبود دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی در زنان متاهل متقاضی طلاق در تهران مؤثر هستند. واژگان کلیدی: تصویرسازی ارتباطی، دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی و زنان متاهل متقاضی طلاق. |
بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی ---------------------------------------------- کهرازئی 98
بیان مسئله
زندگی مشترک از عوامل متعددی متأثر میشود که پاره ای از آنها ممکن است زوجین را بع طرف اختلاف و درگیری، جدایی روای و دلزدگی و حتی طلاق سوق دهد(1). در یک ازدواج سرخورده یک یا هردو زوج ضمن تجربی احساس گستگی از همسر و کاهش علایق ارتباطات متقابل، نگرانی‌های قابل توجهی در خصوص تخریب فزاینده رابطه و پیشروی به سمت جدایی و طلاق دارند(2). طلاق یا متقاضی طلاق بودن یکی از شاخص‌های معتبر نارضایتی در روابط زناشویی و گسستگی عاطفی بین زوجین است(3). در این میان یکی از راه‌های نگریستن به ساختار خانواده وزوجین توجه به الگوهای ارتباطی است که از طریق آن زوج‌ها باید راه های جدید برقراری ارتباط با یکدیگر را فرا گیرندتا بتوانند فرضیه‌های اساسی پیوند دهنده خود و همسرشان را تغییر دهند(4). در واقع، الگوهای ارتباطی1 به عنوان مجموعهای از شبکههای ارتباطی شناخته می‌شوند که اغلب در یک خانواده رخ می‌دهند(5). رابطه زناشویی2 یکی از مهمترین و پایدارترین روابط بین فردي است که زن و شوهر باهدف رسیدن به تعلق خاطر و آرامش ازدواج می‌کنند؛ در برخی از موارد زوجین تعلق خاطر و آرامش مورد انتظار خود را از ازدواج به دست میآورند و دچار دلزدگی زناشویی3 می‌شوند(6). دلزدگی زناشویی زمانی بین زوجین، اتفاق میافتد که دو طرف، احساس خواهند کرد که تعهدشان هیچ مفهومی به زندگی آنها اضافه نخواهد کرد(7) و می‌تواند نوعی از فرسودگی جسمی، عاطفی باشد که از اختلاف بین واقعیات زندگی مشترک شروع میشود(8). همچنین رضایت جنسی4 به عنوان یک تجربه ذهنی، متشکل از واکنش‌های عاطفی و احساسی است که از ارزیابی کلی فعالیت جنسی ناشی میشود و به طور مستقیم بر سلامت عمومی فرد در ابعاد مختلف اثر می‌گذارد(9). رضایت جنسی از ارکان مهم زندگی زناشویی بحساب میآید و نقش مهمی در خوشبختی زوجین دارد. بنابراین سازگاری در روابط جنسی از مهمترین عوامل رضایت جنسی و شادکامی در زندگی زوجین است(10). نارضایتی جنسی ممکن است ناشی از اختلالات عملکرد جنسی باشد. اختلالات عملکرد جنسی، که از مشکلات رایج و قابل درمان هستند، می‌توانند به شکل چشمگیری بر اعتماد به نفس و کیفیت زندگی افراد تأثیر بگذارند و به عنوان یکی از عوامل اصلی تنش‌های عاطفی و مشکلات در روابط زناشویی شناخته شده‌اند(11). از مشکلات دیگر زناشویی میتوان به خیانت و رفتارهای خارج از چارچوب زناشویی اشاره کرد که نوعی اختلال در رفتار بحساب میآید(12). این رفتارها آسیب‌های فراوانی را برای افراد درگیر ایجاد می‌کنند. مطالعات بالینی و تحقیقات علمی نشان می‌دهند که خیانت، تأثیرات مخرب بر روابط زوجین می‌گذارد. که احساسات شدیدی از خشم علیه فرد مرتکب خطا تا احساسات درونی شرم، افسردگی، خستگی مفرط، احساس قربانی شدن و ترک شدن مشاهده میشود(13). همچنین، واکنش‌هایی مانند پرخاشگری، ضرب و شتم، قتل همسر و خودکشی و بروز مشکلات روانشناختی متعدد میتوان اشاره کرد(14). بنا به آمار منتشر شده در ایران از هر 5 ازدواج در کشور، یك مورد به طلاق کشیده میشود که شکست 20 درصدی در هر ازدواج را نشان می‌دهد(15). با توجه به شیوع مشکلات زناشویی مانند دلزدگی، عدم رضایت جنسی، تعارضات و رفتارهای خارج زناشویی در زنان خواستار طلاق و همچنین پیامدهای ناگوار این مشکلات بر روابط زوجین، ضرورت مداخلات موثر برای این زوجین آشکار می‌باشد(16). از طرفی مدل‌های نظری گوناگونی برای درمان این مشکلات ارائه شد. در میان این مدل‌ها، یکی از روش‌های درمانی که می‌تواند در درمان و کاهش مشکلات ناشی از روابط خارج از چارچوب زناشویی موثر باشد، آموزش تصویرسازی ارتباطی5 است(17).
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری پاییز 1403 2(3): 95 – 112----------------------------------- کهرازئی 99
آموزش تصویرسازی ارتباطی، روشی است که به زوج‌ها کمک می‌نماید تا از جنبه‌های ناخودآگاه روابط خود آگاه گردند و به جای رویکرد سطحی به حل تعارض‌ها، به کاوش در ریشه‌های مسائل بپردازند. موفقیت در این فرایند منجر به بهبود، رشد و افزایش امنیت عاطفی در رابطه میشود(18). به این ترتیب، زوج‌ها یاد می‌گیرند که تعارضات را به عنوان فرصتی برای افزایش صمیمیت و تعمیق ارتباط با یکدیگر ببینند. این تغییرات، حتی اگر کوچک باشند، می‌توانند تأثیر قابل توجهی بر شادی و رضایت زوجین داشته باشند و آنها را به منبعی از لذت برای یکدیگر تبدیل کنند(19). این روش درمانی در مقایسه با سایر درمان‌های معمولی، اثربخشی بالاتری در درمان مشکلات روانشناختی دارد. این شیوه در طیف وسیعی از متغیرها مانند افزایش ارتباطات دوستانه و صمیمی بین زوجین، بهبود رضایت زناشویی، تقویت تعهد و اعتماد در روابط، افزایش شور و هیجان جنسی و عشق، و کاهش تعارضات زناشویی، مؤثر واقع شده است(20). در همین زمینه سالاری فر و همکارانش(1401) نشان دادند، درمان تصویرسازی ارتباطی در الگوهای ارتباطی زوجین مؤثر هستند(21). همچنین غلامرضایی و همکارانش(1400) نشان دادند، آموزش تصویرسازی ارتباطی بر کاهش(استرس، اضطراب و افسردگی) زنان آسیب‌دیده از روابط فرا زناشویی مؤثر می‌باشد(22). و یا در مطالعه متین و همکارانش(1396) تصویرسازی ارتباطی در بهبود ارتباط زوجین و افزایش خوشبختی اثر خواهد داشت(23). با توجه به اينکه پژوهش‌هايی که تاکنون انجام گرفتهاند به بررسی تأثير رويکرد تصویرسازی ارتباطی به صورت جداگانه بر تعارضات زناشويی پرداختهاند، ولی تاکنون پژوهشی بر بهبود دلزدگی زناشویی و نارضایتی جنسی و تعارضات زناشویی و رفتارهای فرا زناشویی، با يکديگر نپرداخته است. بنابراين با توجه به مطالب فوق هدف از این تحقیق بررسی اثر بخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود ، دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی در زنان متاهل متقاضی طلاق در تهران بود.
روش اجرای پژوهش
اين پژوهش نیمه تجربی با طرح پیش آزمون و پس آزمون با گروه کنترل و دوره پیگیری 2 ماهه انجام شد. جامعه پژوهش را کلیه زنان متقاضی طلاق مراجعه کننده به مراکز مشاوره خانواده تهران در سال 1402 تشکیل دادند. حجم نمونه شامل 40 نفر از زنان متاهل متقاضی طلاق که به روش نمونه‌گیری در دسترس وارد مطالعه شدند. با استفاده از روش تخصیص تصادفی بلوکی به 2 گروه: کنترل (20نفر)، تصویرسازی ارتباطی (20نفر) تقسیم شدند. معیارهای ورود به مطالعه شامل مراجعه برای طلاق به دادگاه خانواده، داشتن حداقل سوادخواندن و نوشتن، عدم ابتلا به بیماری‌های حاد روانپزشکی بر اساس سوال در مورد سوابق روانپزشکی که تمایل برای شرکت در مطالعه بود. معیارهای خروج شامل غیبت بیش از 3 جلسه در جلسات آموزشی، شرکت همزمان در جلسات مشاوره و روان درمانی دیگر، شروع به مصرف داروهای روان پزشکی و عدم تمایل برای شرکت در مطالعه و همچنین بروز هرگونه حادثه غیرمنتظره تأثیرگذار بر زندگی در مدت انجام پژوهش و فوت نزدیکان بود. قابل ذکر است که هر دو گروه آزمون و کنترل از لحاظ ویژگی‌های سن و تحصیلات همتاسازی شدند.
بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی ---------------------------------------------- کهرازئی 100
شیوه انجام کار بدین شکل بود که پس از کسب مجوزهای لازم و کسب رضایت آگاهانه از افراد نمونه پرسشنامه اطلاعات دموگرافی میان آنها توزیع شد و برای تکمیل آنها محدودیت زمانی لحاظ نشد. سپس پرسش‌نامه‌های استاندارد تحقیق حاضر در مرحله پیش آزمون روی آنها اجرا شد. در ادامه آموزش روانشناختی تصویرسازی ارتباطی بر روی گروه آزمون اجرا گردید اما برای گروه گواه، هیچگونه مداخلهای اعمال نشد. همچنین درباره محرمانه بودن پرسشنامهها و نتایج آنها به آزمودنی‌ها توضیحات لازم داده شد؛ بلافاصله بعد از اتمام مداخلات برای گروه آزمون، پرسش‌نامه‌های پژوهش برای گروه‌ها اجرا گردید. بعد از 2 ماه از اجرای پس آزمون به منظور سنجش ماندگاری اثر درمان آموزش روانشناختی تصویرسازی ارتباطی پرسش‌نامه‌های استاندارد پژوهش با هدف آزمون پیگیری بین آزمودنیهای پژوهش توزیع شد و داده‌های مورد نیاز جمع آوری گردید. شایان ذکر است اصول اخلاقی بیانیه هلسینکی از جمله رضایت آزمودنی‌ها برای شرکت در پژوهش، محرمانه ماندن اطلاعات، آزادی شرکت کنندگان برای خروج از پژوهش و غیره در این مطالعه رعایت شد. به علاوه در پیش آزمون و پس آزمون و پیگیری از پرسش‌نامه‌های استاندارد زیر به کار رفت.
ابزار پژوهش
- پرسشنامهي تعارضات زناشويي (براتی و ثنایی، 1375): این پرسشنامه به وسيله ي براتي و ثنايي تهيه و تنظيم شده است(24) و داراي 42 پرسش مي‌باشد كه هفت بعد يا زمينه‌ي تعارضات زناشويي را اندازه گيري مي‌كند. در اين پرسشنامه جهت نمره‌گذاری از روش ليكرت استفاده شده است؛که به صورت هرگز، بندرت، گاهی اوقات، اکثر اوقات و همیشه بود و به ترتیب 1 تا 5 نمره گذاری گردید. در این ابزار نمره بیشتر به معنی تعارض بیشتر و نمره کمتر به معنای رابطه‌ی بهتر است. بيشترين نمره‌ي كل پرسشنامه 210 و كمترين آن 42 است. آلفاي كرونباخ براي كل پرسشنامه روي يك گروه 32 نفري برابر با 53/0 و براي 7خرده مقياس آن از اين پرسشنامهي تعارضات زناشويي از قرار زیر بود: كاهش همكاري 3/0، كاهش رابطه‌ي جنسي 5/0، افزايش واكنش‌هاي هيجاني73/0، افزايش جلب حمايت فرزند6/0، افزايش رابطه ي فردي با خويشاوندان خود 64/0، كاهش رابطه‌ي خانوادگي با خويشاوندان همسر و دوستان 64/0 و جدا كردن امور مالي از يكديگر51/0. است(24). همچنین فرح بخش و همکارانش در سال 2005 ميزان پايايي و روايي پرسشنامه را در شهر اصفهان با روش آلفاي كرونباخ براي كل آزمون 69/0 بدست آوردند(25).
- مقیاس دلزدگی زناشویی (پاینز،1966): این پرسشنامه شامل 21سوال است که نشان دهنده نشانگان دلزدگي است. این پرسشنامه داراي سه مولفه خستگی عاطفی(افسردگی، ناامیدی و در دام افتادن)، خستگی روانی(بی ارزشی، سرخوردگی و خشم نسبت به همسر) و خستگی جسمانی(خستگی، سستی و اختلال خواب) است. تمام گویه‌ها روی یک مقیاس هفت امتیازی از هرگز =1تا همیشه=7 پاسخ داده می‌شوند. در این مقیاس نمرات بالاتر نشان دهنده دلزدگي بیشتر است و حد بالاي نمره 147 و حد پایین نمره 21 می‌باشد(26). نویدی در سال 1384 ضریب پایایی این پرسشنامه براي یک دوره یک ماهه، 89/0 براي یک دوره دوماهه 76/0 و براي یک دوره چهارماهه 66/0 بود و ضریب آلفاي کرونباخ نیز بین 93/0تا 91 گزارش شده است(27).
- پرسشنامه رضایت جنسی (لارسون، 1998): پرسشنامه رضایت جنسی لارسون شامل 25 سوال به روش پاسخ‌دهی 5 گزینه‌ای لیکرت می‌باشد و رضایت جنسی به صورت کلی را می‌سنجد. آلفای محاسبه شده برای این پرسشنامه 93/0 گزارش شده است. پاسخ به سوالات این پرسشنامه به صورت 5 گزینه‌ای و بر اساس یک مقیاس لیکرتی از (هرگز، به ندرت، گاهی اوقات، بیشتر اوقات و همیشه) است. بر اساس این پرسشنامه نمرهها به طور کلی بین 25 تا 125 قرار میگیرد و طبقهبندی رضایت جنسی به سطوح عدم رضایت جنسی (نمره کمتر از 50)، رضایت کم (نمره بین 51 تا 75)، رضایت متوسط (نمره بین 76 تا100) و رضایت زیاد (نمره 101 به بالاست) روایی این مقیاس از طریق همبستگی آن با خرده مقیاس رضایت جنسی پرسشنامه انریچ نیز محاسبه گردید که میزان آن
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری پاییز 1403 2(3): 95 – 112---------------------------------- کهرازئی 101
74/0 بدست آمد همچنین پایایی توسط طراحان محاسبه و آلفای کرونباخ آن 91/0 به دست آمد(28).
بهرامی و همکاران(1395) در پژوهشی ثبات دروني سؤالات پرسشنامه رضايت جنسي به روش آلفاي كرونباخ، بيشـتر از 7/0 محاسـبه شـد.(29). بهرامی و همکاران(1391) نیز در مطالعهی خود از این ابزار برای بررسی رضایت جنسی زنان استفاده کرده و پایایی را از طریق آلفاي كرونباخ ارزيابي شد كه اين ضريب 93/0 اعلام کردند(30).
- پرسشنامه نگرش به رفتارهای فرا زناشویی(واتلی، 2008): دارای 12 سؤال است. این سؤالات شامل «وفادارنبودن هرگز به کسی آسیب نمی‌رساند» و «وفادارنبودن به یکدیگر امری طبیعی است» می‌شدند.. پاسخ‌ها در یک مقیاس هفت درجه‌ای لیکرتی از کاملاً موافقم (7) تا کاملاً مخالفم (1) تنظیم شده‌اند. سؤالات 2، 5، 6، 7، 8، 12 به‌صورت منفی نمره‌گذاری می‌شوند. کمینۀ نمره‌ای که فرد در این مقیاس به دست می‌آورد، 12 و بیشینۀ آن 84 است. یاسایی و همکارانش 1401 ضریب آلفای کرونباخ را بین 77/0 گزارش کرد که نشان‌دهندۀ همسانی درونی بالای این پرسشنامه است.(31). عجم(1395) در پژوهشی پایایی پرسشنامه‌ی خیانت زناشویی به روش آلفای کرونباخ برای کل پرسشنامه 89/0 گزارش کرده است(32). توپولو و دمیرتاش و فیچمن(2017) در پژوهشی پایایی پرسشنامه به روش آلفای کرونباخ 81/0 محاسبه کرده است (33).
- در این پژوهش از پروتکل تصویرسازی ارتباطی بر اساس نظریه هندریکس (1996) استفاده شده است (34). روایـی پروتکل تصویرسازی ارتباطی در داخـل ایـران نیـز، در پژوهــش گلســتانه و همــکاران مــورد تاییــد گــزارش شــده اسـت که در قالب 8 جلسه 60 دقیقهای (هفتهای دو جلسه) روی شرکت کنندگان اجرا شد. ساختار جلسات زوج درمانی مبتنی بر تصویرسازی ارتباطی در جدول 1 آمده است.
جدول 1: ساختار جلسات زوج درمانی مبتنی بر تصویرسازی ارتباطی
جلسات | اهداف | روش |
جلسه اول (معارفه و قرارداد) | براقراری ارتباط، ایجاد انگیزه، تصمیم به تلاش مسئولانه برای بهبود رابطه | مرور رفتارها و خاطرات خوب گذشته، آشناسازی و توجیه زوجین با تفاوت‌های موجود در ابعاد صمیمیت زن و مرد، تعیین روش‌های فعلی خشنود کردن همسر، مشخص کردن نیازها و آرزوهای برآورده نشده، ارائه هدیه‌های غیره منتظره، انجام فعالیت‌های مفرح مشترک |
جلسه دوم (افزایش خودآگاهی) | مرور خاطرات دوران کودکی و کشف ساختار ایماگو(تصویر ذهنی از خود) فرد، بررسی تاریخچه روابط صمیمانه و الگوهای ارتباطی، کشف ناکامی‌های اصلی دوران کودکی و نحوه واکنش به آنها | بازگشت به خانه کودکی و مرور خاطرات، بررسی سبک دلبستگی زوجین و الگوی برقراری ارتباط، بررسی الگوی ارتباطی در خانواده اصلی زوجین، نوشتن ویژگی‌های مثبت و منفی والدین و تأثیر آن بر فرد، بررسی نیازهای برآورده نشده مربوط به پیوندهای عاطفی و دلبستگی، توضیح مفهوم مغز قدیم وجدید و عملکردش در نحوه واکنش فرد به ناکامی‌ها و تجارب ارتباطی |
جلسه سوم(شناخت همسر) | شناخت عمیق همسر، بررسی انتظارات و نیاز همسر برای ایجاد و حفظ پیوند عاطفی، بررسی برنامه‌های پنهان ذهن و تأثیر آن بر روابط فعلی زوج‌ها | نوشتن ویژگی‌های مثبت و منفی همسر، مقایسه خصوصیات همسر با تصویر ذهنی خود(ایماگو)، بررسی نیازهای عاطفی برآورده نشده همسر، تأثیر متقابل تصویر ذهنی خود با ویژگی‌های همسر، بررسی تأثیر بحث و توضیح در مورد عاشق شدن از دیدگاه تصویرسازی ارتباطی |
بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی ---------------------------------------------- کهرازئی 102
جلسه چهارم (کار ناتمام از دوران کودکی و یادگیری مکالمه آگاهانه) | شناخت زخم‌های عاطفی یکدیگر، آشنایی با نیازها و مشکلات یکدیگر، ارسال پیام‌های موثر و روشن به یکدیگر، اصلاح الگوی ارتباطی و باورهای زوجین در مورد صمیمیت | مرور و در میان گذاشتن نتایج جلسه اول تا سوم با همسر، آموزش و تمرین روش مکالمه آگاهانه، بررسی تعریف هر یک از زوج‌ها از صمیمیت، بررسی انتظارات زوج‌ها از همدیگر برای صمیمت بیشتر و رفتارهای صمیمانه |
جلسه پنجم (بستن راه‌های خروجی) | ایجاد تعهد مشترک و اطمینان از با هم بودن، شناسایی تعارض‌ها زوجین و سبک‌های حل تعارض آنان، افزایش سطح صمیمیت و ارضاء نیازها | مشخص کردن راه‌های خروجی (راه‌های فرار از حل تعارض) خود و همسر، برنامه‌ریزی برای بستن راه‌های خروجی و توافق‌نامه متقابل، آموزش و تمرین روش‌های سازنده حل تعارض |
جلسه ششم (تجدید خاطرات عاشقانه و بهبود رابطه) | ایجاد منطقه امن، افزایش صمیمیت و التیام زخم‌های عاطفی، بررسی ابعاد صمیمیت زوجین، ابعاد چرخه‌های مثبت تعامل، افزایش رفتارهای مثبت متقابل و کاهش رفتارهای منفی | مرور رفتارها و خاطرات گذشته، آشناسازی و توجیه زوجین با تفاوت‌های موجود در ابعاد صمیمیت زن و مرد، تعیین روش‌های فعلی خشنود کردن همسر، مشخص کردن نیازها و آرزوهای برآورده نشده، ارائه هدیه‌های غیرمنتظره انجام فعالیت‌های مفرح مشترک |
جلسه هفتم (ابزار خشم و بخشودگی) | بیان و تخلیه خشم در یک محیط امن و سازنده، کاهش و حل رنجش‌های گذشته، التیام زخم‌های عاطفی | تعیین و بررسی احساسات منفی ابراز نشده و وضعیت‌های ناتمام و حل نشده، آموزش تمرین تخلیه و مهار خشم به شکل سازنده(مراوده کنترلی)، همدلی و بخشیدن یکیدیگر به خاطر آسیب‌های عاطفی وارده و تصمیم به جبران |
جلسه هشتم (جمعبندی و اختتام) | جمعبندی و نتیجه گیری، یکپارچهسازی خود | جمعبندی خلاصه بخش‌های مختلف خویشتن انکار شده، گمشده، دروغین و خویشتن واقعی، تمرین تجسم عشق |
داده‌های این پژوهش با استفاده از نرم افزار SPSS ویرایش 26 در دو سطح توصیفی و استنباطی مورد تحلیل قرار گرفت که در آن متناسب با سطح سنجش متغیرها از آمارهای توصیفی(میانگین و انحراف معیار) و استنباطی (تحلیل واریانس اندازه مکرر یک طرفه) در سطح معنادار بر اساس میزان آلفا 05/0 استفاده شد.
یافته ها
در این پژوهش 40 نفر از زنان متاهل متقاضی طلاق حضور داشتند که میانگین و انحراف معیار سن برای گروه تصویرسازی ارتباطی 12/7±2/38؛ گروه گواه 35/6±8/39 بود.
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری پاییز 1403 2(3): 95 – 112---------------------------------- کهرازئی 103
نتایج میانگین و انحراف معیار متغیر دلزدگی زناشویی، نارضایتی جنسی، رفتارهای فرا زناشویی و رفتارهای فرا زناشویی در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری در 2 گروه در جدول 2 ارائه شد. با توجه به اطلاعات این جدول، میانگین نمرات دلزدگی زناشویی برای گروه آزمایش (درمان مبتنی بر آموزش تصویرسازی ارتباطی) در پس آزمون و پیگیری کمتر از پیش آزمون 1بدست آمده است.
میانگین نمرات دلزدگی زناشویی برای گروه آزمایش (درمان مبتنی بر آموزش تصویرسازی ارتباطی) در پیش آزمون بیشتر از پس آزمون و پیگیری بود.
میانگین نمرات نارضایتی جنسی برای گروه آزمایش (درمان مبتنی بر آموزش تصویرسازی ارتباطی) در پیش آزمون بیشتر از پس آزمون و پیگیری بود.
میانگین نمرات تعارضات زناشویی برای گروه آزمایش (درمان مبتنی بر آموزش تصویرسازی ارتباطی) در پیش آزمون کمی بیشتر از پس آزمون بود و در پیگیری کمتر بدست آمده است.
میانگین نمرات رفتارهای فرا زناشویی برای گروه آزمایش (درمان مبتنی بر آموزش تصویرسازی ارتباطی) در پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری تفاوت چندانی مشاهده نشد.
همانطور که در جدول 2 ملاحظه میشود، نمرات آزمودنیهای گروه آزمایش (درمان مبتنی بر آموزش تصویرسازی ارتباطی) در نارضایتی جنسی و دلزدگی زناشویی در مراحل پیش آزمون پس آزمون و پیگیری تفاوت داشته است.
جدول 2: میانگین و انحراف معیار متغیرهای تحقیق در مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری در 2 گروه
متغیر | زمان | گروه آزمایش (آموزش تصویرسازی ارتباطی) | کنترل | ||
|
| میانگین | انحراف معیار | میانگین | انحراف معیار |
دلزدگی زناشویی | پیش آزمون | 70/112 | 658/5 | 9/113 | 76/4 |
پس آزمون | 10/75 | 82/7 | 45/114 | 86/4 | |
پیگیری | 70/75 | 783/6 | 35/114 | 17/5 | |
نارضایتی جنسی | پیش آزمون | 80/110 | 661/7 | 55/61 | 64/5 |
پس آزمون | 80/60 | 454/13 | 2/61 | 63/5 | |
پیگیری | 45/60 | 434/13 | 85/61 | 16/7 | |
تعارضات زناشویی | پیش آزمون | 80/165 | 418/9 | 35/164 | 29/8 |
پس آزمون | 25/166 | 638/8 | 15/164 | 04/12 | |
پیگیری | 95/165 | 513/8 | 75/164 | 07/13 | |
رفتارهای فرا زناشویی | پیش آزمون | 75/50 | 191/4 | 15/51 | 94/2 |
پس آزمون | 95/49 | 729/4 | 05/52 | 69/4 | |
پیگیری | 70/49 | 658/4 | 8/51 | 56/4 | |
بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی ---------------------------------------------- کهرازئی 104
با توجه به نتايج جدول 3 اگر مقدار سطح معني داري بزرگتر از مقدار خطا باشد، صفر را نتيجه می‌گیریم و در صورتي كه مقدار سطح معني داري از مقدار خطا كوچكتر باشد يك را نتيجه می‌گیریم.
جدول 3: نتيجه پیش فرض آزمون نرمال بودن متغیرهای پژوهش در پیش آزمون و پس آزمون
متغیر | آزمون شاپیرو ویلک | ||
آماره | درجه آزادی | سطح معنی داری | |
دلزدگی زناشویی | 979/0 | ۶۰ | 387/0 |
نارضایتی جنسی | 988/0 | ۶۰ | 817/0 |
تعارضات زناشویی | 967/0 | ۶۰ | 101/0 |
رفتارهای فرا زناشویی | 973/0 | ۶۰ | 216/0 |
با توجه به نتايج جدول 3 چون مقدار سطح معني داري براي متغیرها بزرگتر از مقدار خطای 05/0 است در نتيجه برای اين متغيرها توزيع نرمال را پذیرفته و جهت آزمودن فرضیات از آزمونهای پارامتریک استفاده میشود. به منظور بررسی رعایت پیش فرض تساوی واریانس‌ها و ماتریس کوواریانس‌های دو گروه در پیش آزمون و پس ازمون ، از آزمون لون و تحلیل واریانس یک راهه استفاده شد.
جدول 4: نتايج آزمون لون در مورد فرض تساوي واريانس در میزان دلزدگی زناشویی در مرحله پیش آزمون و پس آزمون
مرحله | متغیرها | آماره لون | درجه آزادي اول | درجه آزادي دوم | سطح معنی داري |
پیش آزمون | دلزدگی زناشویی | 243/0 | ۱ | ۳۸ | 625/0 |
پیش آزمون | نارضایتی جنسی | 444/1 | ۱ | ۳۸ | 237/0 |
پیش آزمون | تعارضات زناشویی | 113/0 | ۱ | ۳۸ | 739/0 |
پیش آزمون | رفتارهای فرا زناشویی | 039/4 | ۱ | ۳۸ | 052/0 |
پس آزمون | دلزدگی زناشویی | 367/0 | ۱ | ۳۸ | 458/0 |
پس آزمون | نارضایتی جنسی | 231/1 | ۱ | ۳۸ | 251/0 |
پس آزمون | تعارضات زناشویی | 098/0 | ۱ | ۳۸ | 471/0 |
پس آزمون | رفتارهای فرا زناشویی | 123/3 | ۱ | ۳۸ | 042/0 |
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری پاییز 1403 2(3): 95 – 112---------------------------------- کهرازئی 105
همان گونه كه در جدول 4 ملاحظه میشود، فرض صفر براي تساوي واریانس دو گروه در پیش آزمون و پس ازمون برای میزان دلزدگی زناشویی، نارضایتی جنسی، تعارضات زناشویی و رفتارهای فرا زناشویی تأييد مي‌گردد. يعني فرض تساوي واريانس‌هاي میزان دلزدگی زناشویی، نارضایتی جنسی، تعارضات زناشویی و رفتارهای فرا زناشویی در گروه آزمايش تحت درمان با آموزش تصویرسازی ارتباطی و کنترل در پیش آزمون تأييد گرديد. این یافته نشان می‌دهد که در تحلیل واریانس‌های دو گروه در پس آزمون و پیگیری، به دلیل همگنی واریانس‌های گروه‌ها در پیش آزمون، این تأثیرات متغیر مستقل (درمان متمرکز بر آموزش تصویرسازی ارتباطی) خواهد بود که در تفاوت احتمالی نمرات دو گروه، نقش خواهد داشت.
بر این اساس نتایج آزمون تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر در جدول 5 ارائه شده است. در اثر زمان با توجه به اینکه برای میزان تعارضات زناشویی و رفتارهای فرا زناشویی معنادار شده است(P>0.05)، بنابراین بین سه مرحله پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری در این متغیر در گروه‌های آزمایشی و گواه تفاوت وجود ندارد. همچنین با توجه به نتایج جدول که نشان می‌دهد بین گروه و زمان، تعامل وجود ندارد(P>0.05) مشخص میگردد بین مراحل پیش آزمون، پس آزمون و پیگیری بین گروه درمانی و گروه گواه در میزان تعارضات زناشویی و رفتارهای فرا زناشویی تفاوت وجود ندارد.
بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی ---------------------------------------------- کهرازئی 106
جدول 5: نتایج تحلیل واریانس با اندازهگیری مکرر مربوط به اثرات درون گروهی و برون گروهی میزان تعارضات زناشویی و رفتارهای فرا زناشویی
| اثرات | منبع | مجموع مجذورات | درجه آزادی | میانگین مجذورات | آماره F | سطح معناداری | مجذور اتا | ||
تعارضات زناشویی | درون آزمودنی | زمان | 517/1 | 262/1 | 202/1 | 019/0 | 933/0 | 001/0 | ||
اثر تعامل | 317/4 | 262/1 | 42/3 | 053/0 | 872/0 | 001/0 | ||||
خطا | 833/3114 | 962/47 | 944/64 |
|
|
| ||||
بین آزمودنی | گروه | 208/75 | ۱ | 208/75 | 329/0 | 569/0 | 009/0 | |||
خطا | 917/8675 | ۳۸ | 314/228 |
|
|
| ||||
رفتارهای فرا زناشویی | درون آزمودنی | زمان | 4/1 | 551/1 | 903/0 | 068/0 | 893/0 | 002/0 | ||
اثر تعامل | 267/19 | 551/1 | 422/12 | 931/0 | 379/0 | 024/0 | ||||
خطا | 667/786 | 936/58 | 348/13 |
|
|
| ||||
بین آزمودنی | گروه | 533/70 | ۱ | 533/70 | 967/1 | 169/0 | 049/0 | |||
خطا | 933/1362 | ۳۸ | 867/35 |
|
|
| ||||
نارضایتی جنسی | درون آزمودنی | زمان | 717/16875 | 607/1 | 153/10504 | 421/160 | 001/0 | 808/0 | ||
اثر تعامل | 817/16900 | 607/1 | 776/10519 | 66/160 | 001/0 | 809/0 | ||||
خطا | 467/3997 | 05/61 | 479/65 |
|
|
| ||||
بین آزمودنی | گروه | 008/32308 | ۱ | 008/32308 | 025/199 | 001/0 | 84/0 | |||
خطا | 583/6168 | ۳۸ | 331/162 |
|
|
| ||||
دلزدگی جنسی | درون آزمودنی | زمان | 517/9029 | 816/1 | 888/4971 | 422/306 | 001/0 | 89/0 | ||
اثر تعامل | 05/9528 | 816/1 | 393/5246 | 34/323 | 001/0 | 895/0 | ||||
خطا | 767/1119 | 012/69 | 226/16 |
|
|
| ||||
بین آزمودنی | گروه | 8/20908 | ۱ | 8/20908 | 686/272 | 001/0 | 878/0 | |||
خطا | 733/2913 | ۳۸ | 677/76 |
|
|
| ||||
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری پاییز 1403 2(3): 95 – 112----------------------------------- کهرازئی 107
با توجه به نتایج جدول 6 ملاحظه میگردد، در دلزدگی زناشویی و نارضایتی جنسی بین مرحله پیش آزمون با دو مرحله پس آزمون و پیگیری تفاوت معنادار وجود دارد، اما بین مراحل پس آزمون و پیگیری تفاوت معنادار نبود(P>0.05).
جدول 6: مقایسه زوجی گروه‌های آزمایشی و کنترل در مراحل سنجش در میزان نارضایتی جنسی و دلزدگی زناشویی
مرحله | (I) گروه | (J) گروه | تفاوت میانگین(I-J) | خطای استاندارد | سطح معناداری | 95% فاصله اطمینان | |
حد پایین | حد بالا | ||||||
میزان دلزدگی زناشویی | پیش آزمون | پس آزمون | 525/18 | 958/0 | 001/0 | 125/16 | 925/20 |
پیگیری | 275/18 | 88/0 | 001/0 | 071/16 | 479/20 | ||
پس آزمون | پیگیری | 25/0- | 719/0 | 998/0 | 052/2- | 552/1 | |
میزان نارضایتی جنسی | پیش آزمون | پس آزمون | 825/24- | 77/1 | 001/0 | 257/29- | 393/20- |
پیگیری | 475/25- | 895/1 | 001/0 | 221/30- | 729/20- | ||
پس آزمون | پیگیری | 65/0- | 08/1 | 998/0 | 355/3- | 055/2 | |
تعارضات زناشویی | پیش آزمون | پس آزمون | 578/22- | 67/1 | 001/0 | 257/21- | 393/18- |
پیگیری | 475/23- | 764/1 | 001/0 | 221/29- | 729/18- | ||
پس آزمون | پیگیری | 58/0- | 09/1 | 879/0 | 268/3- | 431/2 | |
رفتارهای فرا زناشویی | پیش آزمون | پس آزمون | 591/23- | 24/1 | 001/0 | 428/27- | 478/19- |
پیگیری | 235/24- | 471/1 | 001/0 | 494/28- | 327/19- | ||
پس آزمون | پیگیری | 65/0- | 08/1 | 998/0 | 355/3- | 055/2 | |
بحث و نتیجه گیری
هدف از پژوهش حاضر تعیین اثر بخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی(خیانت) در زنان متاهل متقاضی طلاق در تهران بود. نتایج نشان داد بین آموزش تصویر سازی ارتباطی و گروه کنترل در الگوهای ارتباطی، ارتباط معنی‌داری وجود دارد. این نتیجه با نتایج پژوهش‌های امینی خوئی و همکاران (1394)(35)، متین و همکاران (1396) (23)، اسمیت و همکاران (2016) (36) و مورو و همکاران (2016) (37)، هماهنگ و همسو بود. برای مثال، سالاری فر و همکارانش(1401) نتایج حاصل از پژوهش آنها میتوان گفت درمان تصویرسازی ارتباطی در الگوهای ارتباطی زوجین مؤثر بود(21). ویسی و همکارانش (1388) نتایج حاکی از اثربخشی آموزش فنون تصویرسازی ارتباطی در افزایش رضایت زناشویی زنان بود(38). در مولفه‌های آموزش فنون تصویرسازی ارتباطی بر رضایت زناشویی، ارتباط و حل تعارض با اطمینان مورد تأیید قرار گرفتند. اسمیت و همکاران(2016) ضمن پژوهشی به این نتیجه رسیدند که ارتباط درمانی یا تصویر سازی ارتباطی باعث افزایش الگوی ارتباطی سازنده و کاهش الگوهای ارتباطی اجتنابی و ایجاد توقع و یاکنارهگیری میشود(36). در پژوهشی دیگر امینی خوئی و
بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی ---------------------------------------------- کهرازئی 108
همکاران (1394) گزارش کردند که برنامه آموزش مهارت‌های زندگی و تصویر سازی ارتباطی در بهبود الگوهای ارتباطی زوجین جوان موثر می باشد(35).
در تبیین این نتایج بر مبنای نظریه اسمیت و همکاران (2016) میتوان گفت که شناختها و رفتارهای مشکل آفرین و مسأله ساز در زوجین آموخته شده است(36). بنابراین الگوهای ارتباطی خاصی که در خانواده وجود دارد باعث تداوم یافتن شناختها و رفتارهای مشکل ساز می‌شوند. زوجهای دارای مشکل ارتباطی دچار نقص در مهارت‌های ارتباطی، حل مساله، مدیریت استرس، ابراز هیجانها و غیره هستند که تداوم آنها باعث افزایش مشکلات ارتباطی میشود. آموزش زوج درمانی به روش تصویر سازی ارتباطی به زوج‌ها کمک می‌کند تا با درک فرایندهای ناخودآگاه، یادگیری مهارت‌هایی برای التیام زخم‌های کودکی و جداسازی روابط زناشویی از تأثیرات گذشته زمینه را برای ایجاد تماس سالم و سازنده با همسر فراهم کند و باعث افزایش درک و ایجاد فضای امن برای گواه و ابراز سالم احساسات منفی آنها و کاهش فاصله روانی-عاطفی بین زوجین شود(37).
یکی از تکنیک‌های مهم تصویرسازی ارتباطی می‌تواند به زوجین تعاملات منفی، نجات بخشند و تعارضات در رابطه را حل و فصل نموده و صمیمیت بیشتری را تجربه کنند(39). ارائه راه‌حل‌های ارتباط محور منجر به این میشود که افراد توانمندی حل مشکل بیشتری را نیز در خود یافته و در هنگام مواجه با مسائل مختلف بتوانند از آن استفاده مناسب نمایند(23). در طی این فرایند زوجین نحوه گفتگوی مؤثری را میآموزند که می‌تواند آنها را حل مشکلات و تعارضاتشان یاری دهد. در واقع آنها یاد می‌گیرند به جای اجتناب از بحث در مورد مشکلاتشان می‌توانند با روش مؤثر و از طریق گفتگو، تعارضاتشان را حل کنند، لذا اثربخشی این درمان بر بهبود الگوهای ارتباطی زوجین. دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی (خیانت) در زنان متاهل متقاضی طلاق در تهران دور از انتظار نمیباشد. در تبیین دیگر این نتیجه بر مبنای نظر سالاری فر و همکاران (1401) میتوان گفت که صاحبنظران رویکرد تصویر سازی ارتباطی معتقدند که یکی از اصلیترین علل طلاق و مشکلات زناشویی میان زوج‌ها، وجود مشکلات بر طرف نشده در هر یک از زوج‌ها و تأثیر آنها بر روابط فعلی آنان است. این رویکرد به همسران کمک می‌کند، مهارت‌هایی را برای التیام روابط زناشویی از تأثیرات گذشته پیدا کنند و به این شکل شرایط ایجاد روابط سالم همراه با درک و همدلی فراهم شود. همچنین تمرین‌های افزایش رفتارهای توجهی و مراقبتی از همسر خویش به زوج‌ها جهت حل مشکلات، بهبود صمیمیت و افزایش تعاملات عاطفی مثبت میان زوج‌ها کمک شایانی می‌کند(21). لذا میتوان گفت که زوج‌درمانی به روش تصویر سازی ارتباطی از طریق بهبود الگوهای ارتباطی و افزایش آگاهی از تأثیرات گذشته، می‌تواند به‌طور مؤثری به کاهش طلاق در میان زوجین متقاضی طلاق منجر شود. این روش با ایجاد یک فضای امن و همدلانه برای هر دو طرف، به آنها کمک می‌کند تا نه‌تنها زخم‌های گذشته را التیام بخشند بلکه روابطی مستحکم و پایدار بر پایه محبت و فهم متقابل بنا کنند.
در نهایت این پژوهش از محدودیت‌هایی همراه بود. محدودیت این پژوهش مربوط به قلمرو مکانی و زمانی مطالعه است. این مطالعه بر روی زوجین متقاضی طلاق شهر تهران اجرا شد. لذا در صورت تعمیم دهی باید جوانب احتیاط صورت گیرد. در این پژوهش نمونه‌گیری به صورت در دسترس اتخاذ شد و این می‌تواند نتایج پژوهش را با محدودیت‌هایی مواجهه سازد. به پژوهشگران پیشنهاد میشود که در آینده مطالعاتی را طرح ریزی کنند که تأثیر درمان‌های تصویر سازی ارتباطی در کنار متغیرهای مختلف دیگر مانند سلامت روان، کیفیت زندگی، شادکامی در زوجین مورد بررسی قرار گیرد تا از این طریق دانش منسجمی در خصوص متغیرهای ذکر شده و روابط این سازهها با سایر سازهها که قابلیت بیشتری در برنامه ریزیهای مربوطه دارد، حاصل شود. با توجه به برجسته بودن نقش تصویر سازی ارتباطی بر الگوهای ارتباطی زوجین، پیشنهاد میشود، برنامههایی از قبیل سخنرانی، برگزاری کارگاه و جلسات آموزش ویژه در زمینه این درمانها و الگوهای ارتباطی زوجین می‌تواند اثرگذار باشد.
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری پاییز 1403 2(3): 95 – 112----------------------------- کهرازئی 109
به صورت کلی میتوان گفت نتایج این پژوهش حاکی از اثربخشی آموزش با روش درمان مبتنی بر تصویرسازی ارتباطی بر (دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی) بود. این آموزش توانست به تنهایی باعث ارتقای مؤلفه ارتباط سازنده متقابل بین زوجین و کاهش مؤلفه‌های اجتناب متقابل و توقع/کنارهگیری شوند. بنابراین این آموزش در مقایسه با گروه کنترل تفاوت معنی‌داری را نشان داد و میتوان گفت اثربخشی آموزش با روش تصویر سازی ارتباطی در دلزدگی زناشویی، تعارضات زناشویی، نارضایتی جنسی و رفتارهای فرا زناشویی مؤثر می‌باشد.
سپاسگزاری
بدین وسیله نویسندگان مقاله از همه مشارکت کنندگان در انجام پژوهش، تشکر و قدردانی می‌کنند.
مشارکت نویسندگان
به منظور رعایت اصول اخلاقی تحقیق، توضیح هدف کار برای تمامی شرکت کنندگان صورت گرفت و به آنها اطمینان داده شد که اطلاعاتشان محرمانه خواهد ماند؛ لذا تمامی افراد حاضر براساس رضایت شخصی در مطالعه شرکت کردند.
رضایت برای انتشار
این امر غیر قابل اجرا است.
منابع مالی
این پژوهش بدون حمایت مالی سازمان خاصی انجام شده است.
مشارکت نویسندگان
مقاله حاضر برگرفته از رساله دکتری نویسنده اول است. نویسنده اول(دانشجو) با همراهی دیگر نویسندگان، کل پژوهش را انجام داد و نویسندگان مقاله را مطالعه و تأیید کردند.
تعارض منافع
بنا بر اظهار نویسندگان، این مقاله حامی مالی و تعارض منافع ندارد.
منابع
Abu Ali RM, Al Hajeri RM, Khader YS, Ajlouni KM. Factors associated with sexual dysfunction in Jordanian women and their sexual attitudes. Annals of Saudi medicine. 2009 Jul; 29(4):270-4. https://doi.org/10.4103/0256-4947.55312.
Ajam E. Effect of direct and indirect educations of satellite on marital conflict and attitude to infidelity. Journal of Islamic and psychology studies. 2016; 10(18): 121-42. [In Persian]
Alipour S, Ezazi Bojnourdi E, Honarmand Dorbadam M, Moosavi S, DashtBozorgi Z. Effectiveness of Imago Therapy Training on Perspective Taking and Forgiveness in Females Damaged by Marital Infidelity. Journal Health Promotion Management 2018; 6(6): 46-52. URL: http://jhpm.ir/article-1-775-fa.html. [In Persian]
Alizade Nough B. Factors affecting emotional divorce and marital dissatisfaction of couples. New approaches in Islamic studies. 2020 Jun 21;3(2):119-38.. [In Persian]
بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی ---------------------------------------------- کهرازئی 110
Arabkhani H. Investigating the effectiveness of Nagy’s contextual approach in self-compassion, subjective well-being and communication beliefs in maladjusted couples, Neyshabur Islamic Azad University, 2019. https://doi.org/10.22034/aftj.2023.364912.1784. [In Persian]
Askari-Nodoushan, A., Shams Ghahfarokhi, M., Shams Ghahfarrokhi, F. An Analysis of the Socioeconomic Characteristics of Divorce in Iran. Strategic Research on Social Problems, 2019; 8(2): 1-16. doi: 10.22108/srspi.2019.116983.1402. https://sid.ir/paper/400401/fa. [In Persian]
Bahrami N, Soleimani MA, Sharif Nia, SH, Masoudi R, Shaygan, H, Mohammad Rezaei Z. Sexual satisfaction of women in different contraceptive methods. Iranian Journal of Nursing, 2011; 25(76): 55-63. https://sid.ir/paper/114119/fa. [In Persian]
Bahrami N, Yaghoobzadeh A, Sharif Nia H, Soliemani M, Haghdoost A. Psychometric Properties of the Persian Version of Larsons Sexual Satisfaction Questionnaire in a Sample of Iranian Infertile Couples. irje 2016; 12(2): 18-31. http://irje.tums.ac.ir/article-1-5513-fa.html [In Persian]
Baratian A, Asadi M, Jamali A. The effectiveness of structural family therapy training on improving subscales of family function in couples. 2016. https://doi.org/10.1111/jmft.12597. [In Persian]
Barbara G, Pifarotti P, Facchin F, Cortinovis I, Dridi D, Ronchetti C, Calzolari L, Vercellini P. Impact of mode of delivery on female postpartum sexual functioning: spontaneous vaginal delivery and operative vaginal delivery vs cesarean section. The journal of sexual medicine. 2016 Mar; 13(3):393-401. https://doi.org/10.1016/j.jsxm.2016.01.004
Basharpoor S. The effectiveness of cognitive processing therapy on the improvement of posttraumatic symptoms, quality of life, self-esteem and marital satisfaction in the women exposed to infidelity. Family Counseling and Psychotherapy, 2012; 2(2): 193-208. DOR: 20.1001.1.22516654.1391.2.2.4.1. [In Persian]
Cheraey, L., Goudarzi, M., akbary, M. Comparing the Effectiveness of Couple Therapy with Imago-Therapy and Feldman's Integrated Approach on Intimacy Commitment of Conflicting Spouses. Quarterly Journal of Woman and Society, 2019; 10(39): 239-254. Https:// dorl.net.20.1001.1.20088566.1398.10.39.14.7. [In Persian]
DeLongis A, Zwicker A. Marital satisfaction and divorce in couples in stepfamilies. Current opinion in psychology. 2017 Feb 1; 13:158-61. https://doi.org/10.1016/j.copsyc.2016.11.003.
Farahbaksh k., Shafieabadi Abd Elah, Ahamadi S.A., Delavar A. Comparison of the effectiveness of marital counseling using Ellis's cognitive method, Glasera's reality therapy and a combination of the two in reducing marital conflicts. Counseling Research (News and Counseling Research). 2006; 5(18): 33-58. Available from: https://sid.ir/paper/70076/en. [In Persian]
Gholamrezaei H, Jarara J. The effectiveness of imagotherapy training (communicative visualization) on psychological symptoms (stress, anxiety and depression) of women affected by extramarital relations. Recent Advances in Behavioral Sciences. 2021; 6 (54): 492-500. URL: http://ijndibs.com/article-۱-۶۲۸-fa.html. [In Persian]
Gordon KC, Baucom DH, Snyder DK. An integrative intervention for promoting recovery from extramarital affairs. Journal of marital and family therapy. 2004 Apr; 30(2):213-31. https://doi.org/10.1111/j.1752-0606.2004.tb01235.x.
Halford WK, Sweeper S. Trajectories of adjustment to couple relationship separation. Family process. 2013 Jun; 52(2):228-43. https://doi.org/10.1111/famp.12006.
Hendrix H, Hunt H. Imago relationship therapy: Creating a conscious marriage or relationship. InPreventive approaches in couples therapy 1999 Jun 17 (pp. 169-195). Routledge.
Khoi Amini, Shafiabadi A, Delawar A, Nooranipour R. Comparing the effectiveness of two life skills training approaches and imagotherapy in improving the communication patterns of young couples in Bushehr city. Consulting research. 2014; 13(50): 54-79. http://irancounseling.ir/journal/article-1-94-fa.html. [In Persian]
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری پاییز 1403 2(3): 95 – 112----------------------------- کهرازئی 111
khosravi, J., moradi, O., Ahmadiyan, H., Yousefi, N. Causal Model of Tendency to Emotional Divorce Based on Couples' Communication Patterns Mediated by Marital Boredom (Case Study: Qasrshirin City). Iranian Population Studies, 2019; 5(2): 185-210. doi: 10.22034/jips.2019.113849. [In Persian]
Larson JH, Anderson SM, Holman TB, Niemann BK. A longitudinal study of the effects of premarital communication, relationship stability, and self-esteem on sexual satisfaction in the first year of marriage. Journal of sex & marital therapy. 1998 Jul 1; 24(3):193-206.
Lavner JA, Barton AW, Beach SR. Improving couples’ relationship functioning leads to improved coparenting: A randomized controlled trial with rural African American couples. Behavior therapy. 2019 Nov 1; 50(6):1016-29. https://doi.org/10.1016/j.beth.2018.12.006
Leeker O, Carlozzi A. Effects of sex, sexual orientation, infidelity expectations, and love on distress related to emotional and sexual infidelity. Journal of marital and family therapy. 2014 Jan; 40(1):68-91. https://doi.org/10.1111/j.1752-0606.2012.00331.x. [In Persian]
Masumi Z, Shayan A, Ghaderi M, Roshanaei G, Fakori E. A Study on the Relationship Between Sexual Satisfactions and the Type of Delivery in Referrals to Clinics in Hamadan, 2014. Nursing and midwifery journal 2017; 15 (1): 67-75. http://unmf.umsu.ac.ir/article-1-2984-fa.html. [In Persian]
Matin H, Hayati M. The effectiveness of IMAGO therapy group training on defensive mechanisms and Women's Problems. Counseling Culture and Psycotherapy. 2017 Dec 22; 8(32):63-87. https://doi.org/10.22054/qccpc.2018.23933.1577. [In Persian]
Muro L, Holliman R, Luquet W. Imago relationship therapy and accurate empathy development. Journal of Couple & Relationship Therapy. 2016 Jul 2; 15(3):232-46. https://doi.org/10.1080/15332691.2015.1024373
Navidi F. Investigating and comparing the relationship between marital burnout and organizational climate factors in employees of education offices and nurses in Tehran hospitals, Master's thesis in the field of counseling, Beheshti University, 2005. [In Persian]
Pines A. Couple burnout: Causes and cures. Routledge; 1996 Dec 19. ISBNO-415-916. 32-1.
Sanaei Zaker B, Barati, T. Measures of family and marriage.Tehran: Besat; 2007.[ In Persian]
Salarifar M, Dasht Bozorgi Z, Jadidi M. Comparing the Effectiveness of Imagotherapy Psychological Training and Acceptance and Commitment Therapy on Improving the Communication Patterns of Couples Seeking Divorce. Rooyesh-e-Ravanshenasi Journal 2022; 11(8): 79-90. URL: http://frooyesh.ir/article-1-3688-fa.html. [In Persian]
Schmidt CD, Luquet W, Gehlert NC. Evaluating the impact of the “Getting the love you want” couples workshop on relational satisfaction and communication patterns. Journal of Couple & Relationship Therapy. 2016 Jan 2; 15(1):1-8. https://doi.org/10.1080/15332691.2014.978061
Shaker F, the effectiveness of imagotherapy on the level of marital infidelity and emotional regulation of couples in Darab city, the fifth international conference on psychology, educational sciences and lifestyle, Qazvin, 2017. https://www.civilica.com/doc/815294. [In Persian]
Spring JA, Spring M. After the affair: Healing the pain and rebuilding trust when a partner has been unfaithful. (No Title). 1996. https://cir.nii.ac.jp/crid/1130003902038827648.
Toplu-Demirtaş E, Fincham FD. Dating infidelity in Turkish couples: The role of attitudes and Intentions. The Journal of Sex Research. 2017 Feb 12; 55(2): 252-62. Http:// doi.org.10.1080/00224499.2017.1365110
Trudel G, Goldfarb MR. Marital and sexual functioning and dysfunctioning, depression and anxiety. Sexologies. 2010 Jul 1; 19(3):137-42. https://doi.org/10.1016/j.sexol.2009.12.009
Veysi A. The study of effectiveness of image relationship therapy on marriage satisfaction. Knowledge & Research In Applied Psychology. 2010; 11(42): 89-102. Available from: https://sid.ir/paper/163826/en. [In Persian]
بررسی اثربخشی تصویرسازی ارتباطی بر بهبود تأثیر دلزدگی زناشویی ---------------------------------------------- کهرازئی 112
White RG, Gumley AI, McTaggart J, Rattrie L, McConville D, Cleare S, McLeod HJ, Mitchell G. Acceptance and commitment therapy for depression following psychosis: An examination of clinically significant change. Journal of Contextual Behavioral Science. 2015 Jul 1; 4(3):203-9. https://doi.org/10.1016/j.jcbs.2015.06.004.
Yasai Seke, & Mothbeyan. (2022). Examining the relationship between personality traits and the quality of marital relationship on the attitude towards extramarital relationship in married women. Journal of New Advances in Behavioral Sciences, 7(55), 325-341
Zare baghbidi, M., Etemadifard, A. Determining the Mediating Role of Communication Skills in the Relationship between alexithymia and marital burnout of divorce client Couples in Yazd. Social Psychology Research, 2020; 10(38): 135-150. doi: 10.22034/spr.2020.114700. [In Persian]
[1] Communication patterns
[2] Marital Relationship
[3] Marital heartbreak
[4] sexual satisfaction
[5] Communication visualization