هنجاریابی پرسشنامه هیجان پذیری در فرهنگیان شهر ایلام
محورهای موضوعی : روانشناسیفلکناز هواس بیگی 1 * , سمانه میرهدائی 2 , راحله منتظری 3
1 - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علوم و تحقیقات واحد تهران، ایران.
2 - دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه شاهد تهران، ایران.
3 - دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد زاهدان، ایران.
کلید واژه: هنجاریابی , هیجان پذیری , روایی , پایایی.,
چکیده مقاله :
هیجان پذیري یک ویژگی فردي است که سبب می شود افراد در موقعیت هاي مشابه، واکنش هاي عاطفی و احساسی متفاوت از خود نشان دهند. بخش جمع آوری اطلاعات کمی تحقیق حاضر از نوع تحقیق کمی بوده که از روشهای تحقیق توصیفی از نوع هنجاریابی استفاده شد. در این بررسی، مقیاس هیجان پذیری، برای اندازه گیری های مناسب بعدی در ایران؛ هنجاریابی شد. لذا، این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی است. نتایج نشان داد که میانگین کلی هیجان پذیری در تدریس در معلمین زن بیشتر از معلمین مرد بود . در پژوهش حاضر به منظور محاسبه ی پایایی پرسشنامه هیجان پذیری در تدریس معلمین ابتدایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. دامنه ی آلفای کرونباخ بین خرده مقیاس ملالت (902/0) و خرده مقیاس غرور و لذت (537/0) بود. میزان آلفای کرونباخ هیجان پذیری کلی برابر با 875/0 می باشد، که نشان دهنده قابل اعتماد بودن پرسشنامه برای معلمین می باشد. برای انجام مقیاس بندی هیجان پذیری در تدریس معلمین ابتدایی، از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. بدین منظور برای تعیین مناسب بودن داده ها برای تحلیل عاملی از ضریب KMO و آزمون بارتلت استفاده شد، که نتایج حاصل نشان دهنده مناسب بودن نمونه برای انجام پژوهش بود. نتایج نشان داد که پنج عامل با مقادیر ویژه بالاتر از 2 استخراج شد، که در مجموع 365/55 درصد از واریانس کل عامل ها را تبیین کردند.
Excitement is a personal trait that causes people to show different emotional reactions in similar situations. The quantitative data collection part of the present study is a quantitative research that descriptive research methods of normative type will be used. In this study, the excitability scale for appropriate subsequent measurements in Iran; Was standardized. Therefore, this research is an applied research. The results showed that the overall average of excitement in teaching was higher in female teachers than male teachers. In the present study, Cronbach's alpha coefficient was used to calculate the reliability of the Excitement Questionnaire in the teaching of elementary teachers. The Cronbach's alpha range was between the boredom subscale (0.902) and the pride and pleasure subscale (0.537). Cronbach's alpha for general excitement is 0.875, which indicates the reliability of the questionnaire for teachers. Confirmatory factor analysis method was used to measure the excitement in the teaching of elementary teachers. For this purpose, to determine the suitability of the data for factor analysis, KMO coefficient and Bartlett test were used, which showed the suitability of the sample for research. The results showed that five factors with eigenvalues higher than 2 were extracted, which explained 55.365% of the total variance of the factors.
Journal of Psycho Res and Edu Studies Volume 1, Issue 4- winter 2024 - Pages 20-33
| doi:org 10.71610/psych.2024.1123111 |
Standardization of Excitement Questionnaire in Farhangians of Ilam
Falknaz Havasbeigi 1*, Samane Mirhodaei 2, Rahele Montazeri 3
1-Master of Clinical Psychology, Department of Psychology and Education, University of Science and Research, Tehran, Iran.
2-PhD Student of clinical Psychology, Department of Psychology and Education Shahed University, Tehran, Iran.
3-PhD Student of general psychology, Faculty of Psychology, Zahedan Azad University, Iran.
OPEN ACCESS Research Article
*Correspondence: Falknaz Havasbeigi *
Received: 23 Dec 2023 Accepted: 22 Jan 2024 Published: winter 2024 Citation: Havasbeigi, F, Mirhodaei, S, Montazeri, R. (2024). Standardization of Excitement Questionnaire in Farhangians of Ilam. Journal of Psycho Research and Educational Studies, 1(4): 20-33.
doi:org 10.71610/psych.2024.1123111 | Abstract Excitement is a personal trait that causes people to show different emotional reactions in similar situations. The quantitative data collection part of the present study is a quantitative research that descriptive research methods of normative type will be used. In this study, the excitability scale for appropriate subsequent measurements in Iran; Was standardized. Therefore, this research is an applied research. The results showed that the overall average of excitement in teaching was higher in female teachers than male teachers. In the present study, Cronbach's alpha coefficient was used to calculate the reliability of the Excitement Questionnaire in the teaching of elementary teachers. The Cronbach's alpha range was between the boredom subscale (0.902) and the pride and pleasure subscale (0.537). Cronbach's alpha for general excitement is 0.875, which indicates the reliability of the questionnaire for teachers. Confirmatory factor analysis method was used to measure the excitement in the teaching of elementary teachers. For this purpose, to determine the suitability of the data for factor analysis, KMO coefficient and Bartlett test were used, which showed the suitability of the sample for research. The results showed that five factors with eigenvalues higher than 2 were extracted, which explained 55.365% of the total variance of the factors. Key words: Standardization, excitability, validity, reliability.
|
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری سال اول، شماره چهارم، زمستان 1402- صفحات 20-33 |
doi:org 10.71610/psych.2024.1123111 |
هنجاریابی پرسشنامه هیجان پذیری در فرهنگیان شهر ایلام
فلکناز هواس بیگی1* ، سمانه میرهدائی2، راحله منتظری3
1- کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی و علوم تربیتی، دانشگاه علوم و تحقیقات واحد تهران، ایران.
2- دانشجوی دکتری روانشناسی بالینی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه شاهد تهران، ایران.
3- دانشجوی دکتری روانشناسی عمومی، دانشکده روانشناسی، دانشگاه آزاد زاهدان، ایران.
دسترسي آزاد مقاله علمي پژوهشي نويسنده مسئول*: فلکناز هواس بیگی
تاريخ دريافت: 02/10/1402 تاريخ پذيرش: 02/11/1402 تاريخ انتشار: زمستان 1402 استناد: هواس بیگی، فلکناز، میرهدائی، سمانه، منتظری، راحله. (1402). هنجاریابی پرسشنامه هیجان پذیری در فرهنگیان شهر ایلام. فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری، 1(4): 20-33.
doi:org 10.71610/psych.2024.1123111
|
چکیده هیجان پذیري یک ویژگی فردي است که سبب می شود افراد در موقعیت هاي مشابه، واکنش هاي عاطفی و احساسی متفاوت از خود نشان دهند. بخش جمع آوری اطلاعات کمی تحقیق حاضر از نوع تحقیق کمی بوده که از روشهای تحقیق توصیفی از نوع هنجاریابی استفاده شد. در این بررسی، مقیاس هیجان پذیری، برای اندازه گیری های مناسب بعدی در ایران؛ هنجاریابی شد. لذا، این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی است. نتایج نشان داد که میانگین کلی هیجان پذیری در تدریس در معلمین زن بیشتر از معلمین مرد بود . در پژوهش حاضر به منظور محاسبه ی پایایی پرسشنامه هیجان پذیری در تدریس معلمین ابتدایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. دامنه ی آلفای کرونباخ بین خرده مقیاس ملالت (902/0) و خرده مقیاس غرور و لذت (537/0) بود. میزان آلفای کرونباخ هیجان پذیری کلی برابر با 875/0 می باشد، که نشان دهنده قابل اعتماد بودن پرسشنامه برای معلمین می باشد. برای انجام مقیاس بندی هیجان پذیری در تدریس معلمین ابتدایی، از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده شد. بدین منظور برای تعیین مناسب بودن داده ها برای تحلیل عاملی از ضریب KMO و آزمون بارتلت استفاده شد، که نتایج حاصل نشان دهنده مناسب بودن نمونه برای انجام پژوهش بود. نتایج نشان داد که پنج عامل با مقادیر ویژه بالاتر از 2 استخراج شد، که در مجموع 365/55 درصد از واریانس کل عامل ها را تبیین کردند. واژگان کلیدی: هنجاریابی ، هیجان پذیری ، روایی ، پایایی. |
هنجاریابی پرسشنامه هیجان پذیری در فرهنگیان شهر ایلام---------------------------------------------- هواس بیگی 22
مقدمه
انسانها به سبب زندگي جمعي خويش از همان ابتدا شيوه هايي از زندگي را بنيان نهادند تا بدين وسيله حيات اجتماعي راممكن سازند و به مرور زمان و با گسترش جوامع بر حجم قراردادها ، شيوه ها و هنجارها افزوده شد (نظري تلوكي، 1394 ). زماني كه افراد، كنترل فردي را در سطح اجتماعي رعايت نمي نمايند، عموماً تظاهرات رفتاري، همچون تخطي از قوانين وضعي و گرايش رفتار نمايشي وابسته به هيجانات را ابراز مي نمايند (قائمي زاده و كوليوند، 1394) در طی چند دهه اخیر روان شناسان در مورد آسیب شناسی روانی توجه فزاینده ای به ساختارهای شناختی هیجانی داشته اند. که از آن جمله هیجان پذیری1 و ایمنی هیجانی2 و ادراک ریسک اشاره داشت که از آن باید به عنوان اساسی ترین و پایه ای ترین سطوح شناختی هیجانی یاد کرد (دهولندر3 و همکاران ، 2018). اصولاً هيجان پذیری تحت عنوان نياز به تجارب و احساس هاي گوناگون، پيچيده، بديع و بي سابقه و تمايل به خطرجويي تعريف شده است. هیجان پذیري یک ویژگی فردي است که سبب می شود افراد در موقعیت هاي مشابه، واکنش هاي عاطفی و احساسی متفاوت از خود نشان دهند(قاسمی و اعلائی، 1397). هیجان پذیري را می توان میزان انعطاف و یا تحمل هیجانی و عاطفی در برابر رویدادهاي پیش آمده دانست که بخشی از آن ذاتی و ناشی از خصوصیات توارثی و بخشی دیگر حاصل معرفت پذیري و تجربیات شخصی است. هیجان پذیري در مطالعات مربوط به جنبه هاي احساسی و عاطفی در سازمان ها جایگاه ویژه اي دارد و تأثیر آن بر سایر سازه هاي سازمانی به تأیید رسیده است (لوبمیرسکی 4 و همکاران، 2005). هيجان پذیری، حالتي (خواه خفيف و خواه شديد) در جاندار است كه در جريان تجاربي با مايه هاي عاطفي نمايان مي شود. ميل به هيجان ها و تجربيات متنوع،تازه، پيچيده و شديد و نيز تمايل به مخاطره جويي بدني، اجتماعي، قانو ني و حتي تجربيات مالي، به چهارعنصر اصلي از هيجان پذیری وابسته مي باشد كه عبارتند از هيجان زدگي و ماجراجويي، تجربه جويي، بازداري يزدايي و حساسيت نسبت به يكنواختي (گرازينايو 5، ريد 6، اسلاوك و پانتو 7، 2015).
هیجان پذیری
هيجان طلبي به صورت خصيصه اي است كه به تنوع، پيچيدگي، هيجان و كسب تجربه و خطر كردن تمايل دارد (باچو، بهاگوانجي و گوواندر 8، 2013). يكي از عناصر اصلي هيجان پذیری، تمايل يا اشتياق به خطرجويي است؛ در حالي كه نتيجة رفتار كاوشي ، اشاره به اين دارد كه خطرجويي اغلب برانگيزندة ترس است و ترس با رفتار كاوشي ناهمساز يا غيرقابل تلفيق مي باشد. هيجان هايي از قبيل ترس باعث سطوح ، (گرازينايو ، ريد، اسلاوك و پانتو ،2015). انگيختگي بالا مي شوند؛ به همين دليل، ترس مانع كنجكاوي موجودات مي شود؛ يعني از هيجان پذیری و كسب تجربيات جديد خودداري مي كنند؛ زيرا آن ها در سطح بهينة انگيختگي هستند و اما بر اساس نظرية زاكرمن، تمايل افراد با خطرجويي به كاوشگري طبق نظر زاكرمن ، ساختار ، ارتباط دارد (باچو، بهاگوانجي و گوواندر 2013). هيجان پذیری به مقدار انگيختگي كه دستگاه عصبي مركزي شخص (مغز و نخاع شوكي) از منابع بيروني تحريك نياز دارد، مربوط است (شاكري نيا، 1391).
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1402 1(4): 20- 33------------------------------------------- هواس بیگی 23
افراد هيجان پذیر در هر سني كه باشند، نسبت به آن هايي كه هيجان پذیری كمتري دارند، دوست دارند هنگام رانندگي با فاصلة اندكي از ماشين جلويي خود رانندگي كنند و رانندگي از روي بي پروايي و جسارت و با هيجان پذیر در نوجوانان وجود دارد. بررسي هاي ديگر نشان مي دهد كه اين خصوصيت در رده هاي سني 23-25 سال بيشتر ديده مي شود (سوراي و باغباني، 1388). بر اساس پژوهش هاي شاكري نيا(1391)، افراد هيجان پذیر داراي خصوصياتي همچون برون گرايي ، خودمختاري ، جسارت و ناهماهنگي بوده و در نگرش هاي مذهبي و سياسي بيشتر به آزادانديشي تمايل دارند. همچنين مردان نسبت به زنان معمولاً يك دليل هيجان پذیر قوي تري دارند (چارلتون و استاركي 9،2011). همچنين از نظر تفاوت هاي نژادي و قبيله اي هم آسيايي ها، نمرة كمتري نسبت به افراد هیجان پذیری به صورت خصیصه ای است که تمایل به تنوع ، پیچیدگی ، هیجان و کسب تجربه و خطر کردن برای کسب تجربه از ویژگی های بارز آن است (ویکنز و هوری 10، 2008). هیجان پذیری یک صفت شخصیتی است که مهمترین شاخص آن جستجوی تجربه و احساسات جدید، متنوع، پیچیده و شدید است. فرد هیجان پذیر برای داشتن چنین تجربه هایی، آمادگی پذیرش خطر جسمی، اجتماعی، قانونی و مالی را دارد (زاکرمن 11،2007). از جمله عوامل خطر شناسایی شده در مصرف الکل ویژگی شخصیتی هیجان پذیری است. هیجان پذیری به عنوان گرایش به جستجوی تجارب جدید تعریف شده و از مهم ترین زمینه‌های آسیب پذیری برای اختلالات اعتیاد شناخته شده است (ارچ 12و همکاران ، 2010). این ویژگی، افراد را در جهت تجربه های پرخطر و متفاوت پیش می راند. هیجان پذیری دارای چهار بعد است که عبارتند از: ماجراجویی، تجربهجویی، گریز از بازداری و ملال‌پذیری (زاکرمن و فاکمن ، 1994)، هیجان پذیری را به صورت میل به هیجان ها و تجربیات متنوع، تازه، پیچیده و شدید و تمایل به مخاطره جویی بدنی، اجتماعی، قانونی و مالی به خاطر چنین تجربه‌ای تعریف کردهاند (زاکرمن و فاکمن 13، 2000). مصرف الکل و هیجان پذیری به ویژه خرده مقیاس های عدم بازداری و تجربهجویی با هم در ارتباط هستند. به نظر می رسد اثر متقابل همتایان و هیجان پذیری، یکدیگر را در استفاده از مواد مخدر و الکل تقویت می کنند. پژوهش ها نشان داده است که سطح هیجان پذیری همتایان، پیش بین خوبی برای استفاده از مواد مخدر و الکل است. علاوه بر این، افراد به احتمال زیاد به معاشرت با هم‌سالان با سطح هیجان پذیری شبیه به خود در مصرف مواد مخدر و الکل راغب هستند (رابیت 14، 2004).سطح هیجان پذیری می تواند پیش بین مفیدی در میزان مصرف الکل باشد. مطالعات زیادی نشان دادند که هیجان‌خواهی به عنوان عامل شخصیتی و زیست شناختی با رفتارهای پرخطر و سوءمصرف مواد و الکل رابطه دارد ( هیتنر 15، 2009وتونتی 16و همکاران ، 2010). همچنین زاکرمن بر این عقیده است که افراد هیجان‌پذیر بیشتر سیگار می کشند، الکل مصرف می کنند، با سرعت رانندگی می کنند، تصادف و محکومیت های بیش‌تری به خاطر رانندگی به هنگام مستی دارند، به فعالیت های جنسی زیاد می پردازند و بیشتر در معرض ایدز قرار می گیرند . در بررسی مقایسه ای انجام شده در رابطه با تکانش‌گری و هیجان پذیری در افراد تازه مصرف کننده الکل با افرادی که مدتی طولانی الکل مصرف می کردند، به این نتایج دست یافتند که افرادی که مصرف الکل را به تازگی شروع کرده اند، به نسبت تکانش‌گری بالا و هیجان‌خواهی زیادی داشتند. مطالعات چندی نقش هیجانپذیری را در گرایش به سوء مصرف مواد و الکل
هنجاریابی پرسشنامه هیجان پذیری در فرهنگیان شهر ایلام---------------------------------------------- هواس بیگی 24
نشان می دهد. پژوهشی نشان داد دشواری در مدیریت هیجان ها، مشکل در تحمل پریشانی و تمایلات هیجان خواهانه از مشکلات سوءمصرف کنندگان مواد است (نجفی و همکاران ، 2015). همچنین ماردپور و شهرآشوب (1397) در مدل خود در پژوهش خود نشان دادند که بین تحریف های شناختی و هیجان پذیری رابطه معنی داری وجود دارد، بین ناگویی هیجانی و آسیب پذیری روانی رابطه معنی داری وجود دارد و تحریف های شناختی و هیجان پذیری میزان آسیب پذیری روانی را پیش بینی می کند ( آزاد بنی و همکاران ، 1398). گیلسون 17(2018) در پژوهش خود نشان دادند که بین آسیب پذیری در ابعاد متفاوت و سطح امنیت با ابعاد هیجان پذیری در ارزیابی ، ابزار و بیان آن در افراد می توان روابط دقیقی را اشاره داشت.
هنجاریابی
يكي از موانع اصلي براي تحقيق هاي بنيادي در زمينه روان شناسي، فقدان آزمون هاي استاندارد است كه با مرتفع شدن اين مانع به طور طبيعي مسير پيشرفت تحقيقات هموار خواهد شد. وجود آزمون هاي رواني با خصوصيات روان سنجي مناسب، امكان تشخيص سريع در مواقع لازم، غربال كردن بيماران و تعيين نقطه برش براي پژوهش هاي بعدي را ميسر مي سازد. به علاوه، يكي از روش هاي اندازه گيري تغييرات درماني و بررسي اثربخشي روش هاي روان درماني استفاده از ابزار استاندارد شده است (محوی شیرازی و همکاران، 1387). اولین مرحله ساخت هر آزمون، مطالعه مبانی نظری و تئوریهای مطرح شده در این زمینه است (کلاین، 2013) در این پژوهش نیز، پس از مطالعه مبانی نظری و تئوریهای موجود و همچنین با بررسی تعداد زیادی از پرسشنامه هایی که در این رابطه در داخل و خارج از کشور ساخته شده است. مرحله دوم: گری ، لاورود ،تامسن ، لفوذ وشوارتز 18مهمترین عواملی که در ساخت آزمون باید به آن توجه شود،اعتبار و روایی آزمون است. اعتبار به دقت و صراحت روش اندازه گیری مربوط است(شریفی و شریفی ،1399). ناتالی و برینسین 19(1997)بیان می کنند که اگر خصیصه مورد نظر را با همان ابزار یا ابزاری مشابه و قابل مقایسه با آن در شرایط مشابه برای بار دوم اندازه بگیریم، نتایج حاصل تا چه حد مشابه، دقیق، پیش بینی پذیر و قابل اعتماد است. برای برآورد اعتبار ابزار اندازه گیری سه روش (بازآزمایی، اجرای فرمهای موازی یا معادل و روش دونیمه کردن وجود دارد. شاخصهای روایی اصطلاحی است که به هدفی که آزمون برای تحقق بخشیدن به آن درست شده است (کلین 20،2013).روایی را میتوان به صورت توافق بین نمره آزمون و کیفیتی که قرار است اندازه بگیرد، تعریف کرد (کاپلان و سادوک 21؛ به نقل از کلین 2013). کلارک، پوردی، فیتز جرالد، بیسکوف و اوورک 22 معتقدند روایی بر سه نوع (روایی وابسته بهسازه 23، روایی صوری 24 و روایی محتوا25 است . روایی صوری به این مورد اشاره دارد که آیا آزمون یا پرسشنامه برای آزمودنیها، شرکت کنندگان ازنظر ظاهری دارای اعتبار است؟اسلایلاری ، پکام و گری 26(2007) بیان کرده اند که بیشتر اوقات با جابه جایی مناسب کلمات یا عبارتها میتوان روایی صوری را افزایش داد. برای تعیین روایی صوری با گروه هدف مصاحبه و تناسب و جامعیت سؤالات را مورد آزمون قرار داده، در این حالت درک سؤالات و تکمیل پرسشنامه ملموس تر خواهد بود(شریفی و شریفی، 1399).
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1402 1(4): 20- 33------------------------------------------- هواس بیگی 25
آزمونی دارای روایی محتوا است که سؤالهای مطرح شده در آن نمونه معرفی از تمامی سازههایی باشد که قرار است به وسیله آزمون سنجش شود. روایی محتوا، به تحلیل منطقی محتوای یک آزمون بستگی دارد و تعیین آن بر اساس قضاوت ذهنی و فردی است (هالین، 2009). جهت دستیابی به روایی محتوای اقدام به جمع آوری سؤالها و عبارتهایی شد که مشخصه ویژگیهای خود مراقبتی بر اساس مؤلفه های به دست آمده باشد. فرم اولیه سؤالها، به منظور تعیین روایی محتوا در اختیارپنج نفر از متخصصان روانشناسی و اعضای هیئت علمی گروه روانشناسی و روانسنجی قرار گرفت. پس از دریافت نظرات و پیشنهادهای اصلاحی، سؤالهایی که نقص داشتند مورد اصلاح و بازبینی قرار گرفتند، سؤالهای نامناسب حذف و سؤالهای دیگری جایگزین آنها شدند. جهت ارزشیابی روایی محتوایی به صورت کمّی محاسبه شاخص روایی محتوا ۷CVI و نسبت روایی محتواCVR استفاده شد.
هیجان ها بطور خاصی می توانند حافظه ی معلمان، دسته بندی های آنها، تفکر و حل مسئله ی آنها را تحت تأثیر قرار دهند. بعلاوه، هیجان ها و احساسات می توانند انگیزه ی ذاتی، اختیارات، باورهای تأثیر گذار و اهداف معلمین را تحت تأثیر قرار دهند. هیجان ها منفی اغلب انگیزه ی درونی معلم ها را کاهش می دهد (پکرون 27و همکاران، 2002). هر چند ممکن است اغلب معلمین هیجان های خود را مخفی نگهدارند. ولی هنوز دانش آموزان از آنها آگاه بوده و تحت تاثیر بروز هیجانات منفی و مثبت معلمین می باشند. هیجانات ممکن است به چندین شیوه بطور ارادی یا غیر ارادی بروز داده شوند (سوتون 28و همکاران، 2003).
پیشینه تحقیق
در مورد معلم ها قابل دستیابی نیستند. بعضی ابزار قابل دسترسی که ممکن است برای معلمین مورد نیاز باشند از این قبیل می باشند: پرسشنامه ی موسلیک بورنوت ، پرسشنامه ی رضایت شغلی معلم و پرسشنامه ی معلم پوردو ، ولی ابزاری وجود ندارد که هیجانات معلمین را ارزیابی کند. درک هیجانات معلم در تدریس می تواند به تحقیقات بعدی در آزمون خطوط اتصال بین هیجانات معلمین و انتخاب استراتژی تدریس کمک کند. لذا هدف این تحقیق هیجان پذیری در میان معلمین ابتدایی شهر ایلام بود.
روش اجرای پژوهش
روش پژوهش حاضر توصيفي است. از آنجا که تحقیق حاضر از نوع کاربردی است، لذا با جمع آوری اطلاعات کمی و اطلاعات کیفی و قضاوت ارزشی سر و کار خواهد داشت. بخش جمع آوری اطلاعات کمی تحقیق حاضر از نوع تحقیق کمی بوده که از روشهای تحقیق توصیفی از نوع هنجاریابی استفاده خواهد شد. در این بررسی مقیاس هیجان پذیری، برای اندازه گیری های مناسب بعدی در ایران؛ هنجاریابی شد، لذا این تحقیق از نوع تحقیقات کاربردی است.
متغییرهای مستقل این تحقیق عبارتند از: 1- خشم و عصبانیت؛2- غرور و لذت؛ 3- احساس گناه و شرم؛ 4- ملالت و 5- آزردگی. متغییر وابسته شرایط یا خصیصه ای است که با وارد کردن، از میان برداشتن یا تغییر متغییرهای مستقل ظاهر می شود، از بین می رود و یا تغییر می کند. این متغیر برعکس متغیر مستقل در اختیار محقق نیست و او نمی تواند در آن تصریف نماید (منصورفر،1380). متغییر وابسته این تحقیق هیجان پذیری معلمین ابتدایی شهر ایلام است.
هنجاریابی پرسشنامه هیجان پذیری در فرهنگیان شهر ایلام---------------------------------------------- هواس بیگی 26
در این بررسی از پرسشنامه هیجان پذیری در تدریس استفاده خواهد شد. مقایس هیجان پذیری در تدریس به منظور ارزیابی هیجان های معلمان و دبیران طراحی شد(ازاد نبی وهمکاران، 1398). این مقیاس یک ابزار خودگزارشی است که دارای 45 عبارت و 5 زیر مقیاس: خشم و عصبانیت، غرور و لذت، احساس گناه و شرم، ملالت و آزردگی است. همان طور که ملاحضه می شود، در این آزمون هم هیجانات مثبت و هم هیجانات منفی مربی مدنظر قرار داده شده است. شیوه نمره گذاری: آزمودنی باید در یک مقیاس لیکرت 5 درجه ای (از کاملا مخالف تا کاملا موافق) میزان موافقت یا مخالفت خود با هر یک از عبارات را مشخص سازد. به منظور بررسی اعتبار مقیاس هیجان پذیری در تدریس از روش تحلیل عاملی تاییدی استفاده خواهد شد. برای پایابی داده ها از ضریب آلفای کرونباخ زیر مقایس ها و کل آزمون استفاده شد. جامعه آماری این پژوهش شامل 649 نفر از معلمان ابتدایی شهر ایلام بود (157 مرد و 492 زن). حجم نمونه این تحقیق با توجه به جدول مورگان 240 نفر می باشد. روش نمونه گیری تصادفی ساده است.
ابزار پژوهش
در این تحقیق پس از گردآوری داده ها، از نرم افزار آماریSPSS، نسخه 20 برای داده پردازی استفاده خواهد شد. در این بررسی از روش های آماری توصیفی و استنباطی، همبستگی، آلفای کرونباخ 29، تحلیل واریانس 30و تحلیل عاملی 31جهت تجزیه و تحلیل داده ها استفاده شد.
جدول 1 توزیع فراوانی نمونه
جنسیت | فراواني | درصد فراواني |
زن | 109 | 4/45 |
مرد | 131 | 6/54 |
جمع | 240 | 0/100 |
تحصیلات | فراواني | درصد فراواني |
ديپلم | 9 | 8/3 |
کارداني | 67 | 9/27 |
کارشناسي | 149 | 1/62 |
کارشناسي ارشد | 15 | 3/6 |
جمع | 240 | 0/100 |
تاهل | فراواني | درصد فراواني |
مجرد | 19 | 9/7 |
متاهل | 221 | 1/92 |
جمع | 240 | 100 |
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1402 1(4): 20- 33------------------------------------------- هواس بیگی 27
همان طور که نتایج به دست آمده از جدول (1) نشان می دهد، پاسخ دهندگان زن 109 نفر معادل 4/45 درصد و پاسخ دهندگان مرد 131 نفر معادل 6/54 درصد نمونه را به خود اختصاص داده اند. 9 نفر معادل 8/3% از معلمین دارای مدرک دیپلم، 67 نفر معادل 9/27 % دارای مدرک فوق دیپلم،149 نفر معادل 1/62 % دارای مدرک لیسانس می باشند که بیشترین فراوانی را دارا می باشند، همچنین 15 نفر معادل 3/6 % دارای مدرک کارشناسی ارشد می باشند. همچنین از بین 240 نفر معلمین نمونه 19 نفر معادل 9/7 % مجرد و 221 نفر معادل 1/92 % متاهل می باشند .
با توجه به جدول (2) حداقل و حداکثر سن افراد نمونه به ترتیب برابر با 28 و 52 سال با میانگین و انحراف معیار به ترتیب 16/41 و 777/5 سال می باشد،به همین صورت حداقل و حداکثر سابقه خدمت در کارکنان نمونه به ترتیب برابر با 3 و 30 سال با میانگین و انحراف معیار به ترتیب 15/19و 140/7 سال می باشد.
جدول 2 آماره های توصیفی سنی و سابقه خدمت در کارکنان نمونه
شاخص | تعداد | حداقل | حداکثر | میانگین | انحراف معیار |
سن (سال) | 240 | 00/28 | 00/52 | 16/41 | 777/5 |
سابقه خدمت (سال) | 240 | 00/3 | 00/30 | 15/19 | 140/7 |
همان طور که از جدول (3) مشخص است هیجان پذیری دارای 5 خرده مقیاس است (نمرات هر مقیاس پس از همسان سازی از 100 نمره محاسبه شده اند) خرده مقیاس خشم و عصبانیت دارای 12 گویه با میانگین 63/58 و به ترتیب حداقل و حداکثر 20 و 93، خرده مقیاس غررور و لذت دارای 12 گویه با میانگین 45/86 و به ترتیب حداقل و حداکثر 45 و 95، خرده مقیاس احساس گناه و شرم دارای 9 گویه با میانگین 04/74 و حداقل و حداکثر 22 و 44، خرده مقیاس ملالت دارای 8 گویه با میانگین 75/54 و حداقل و حداکثر 20 و 100، خرده مقیاس آزردگی دارای 4 گویه با میانگین 25/74 و به ترتیب حداقل و حداکثر 25 و 100،همچنین هیجان پذیری کل دارای میانگین 40/69 و به ترتیب باحداقل و حداکثر 45 و 91 میباشد.
جدول 3 آماره های توصیفی خرده مقیاس های هیجان پذیری معلمین نمونه
شاخص | سوالات | میانگین | حداقل | حداکثر | انحراف معیار |
خشم و عصبانیت | 1تا12 | 63/58 | 00/20 | 00/93 | 355/11 |
غرور و لذت | 13تا24 | 45/86 | 00/45 | 00/95 | 477/8 |
احساس گناه و شرم | 25تا33 | 04/74 | 00/22 | 00/44 | 914/7 |
ملالت | 34تا41 | 75/54 | 00/20 | 00/100 | 749/8 |
آزردگی | 42تا45 | 25/74 | 00/25 | 00/100 | 099/4 |
هیجان پذیری کل | 1تا45 | 40/69 | 00/45 | 00/91 | 622/10 |
هنجاریابی پرسشنامه هیجان پذیری در فرهنگیان شهر ایلام---------------------------------------------- هواس بیگی 28
بررسي نرمال بودن متغیر های اصلی
برای آزمون نرمال یاعدم نرمال بودن داده های پژوهش از آزمون کولموگروف – اسمیرنوف 32 استفاده شده، همانگونه که در جدول 4 نشان داده شده مقدار آماره Z کولموگروف-اسمیرنوف براي متغير های خشم و عصبانیت، غرور و لذت، احساس گناه و شرم، ملالت، آزردگی و هیجان پذیری معلمین نمونه به ترتیب برابر با (686/0، 205/1،282/1،935/0،686/0و 980/0) می باشد و همچنین سطح معنا داری آزمون ها همه بزرگتر از 05/0 می باشند که از لحاظ آماری هیچکدام معنا دار نیست به عبارت دیگر فرض غیر نرمال بودن داده ها معنا دار نیست (توزيع داده های گردآوری شده نرمال مي باشد).
جدول 4 آزمون کولموگروف-اسمیرنوف برای بررسی نرمال بودن داده ها
نتیجه آزمون | سطح معنا داری | آمارهz | متغیر |
نرمال | 704/0 | 686/0 | خشم و عصبانیت |
نرمال | 110/0 | 205/1 | غرور و لذت |
نرمال | 083/0 | 282/1 | احساس گناه و شرم |
نرمال | 346/0 | 935/0 | ملالت |
نرمال | 764/0 | 686/0 | آزردگی |
نرمال | 282/0 | 980/0 | هیجان پذیری کل |
سوال اول: آلفای کرونباخ مقیاس هیجان پذیری چه میزان است؟
همان طوری که جدول 5 نشان می دهد ضریب آلفای کرونباخ دامنه ای از 537/0تا 902/0 دارد. ضریب آلفای کرونباخ هیجان پذیری کلی نیز برابر با 875/0 می باشد که نشان دهنده قابل اعتماد بودن پرسشنامه برای معلمین می باشد.
جدول5: ضریب آلفای کرونباخ برای هیجان پذیری و مولفه های آن
خرده مقیاس | تعداد گویه ها | ضریب آلفای کرونباخ | |
خشم و عصبانیت | 12 | 896/0 | |
غرور و لذت | 12 | 537/0 | |
احساس گناه و شرم | 9 | 887/0 | |
ملالت | 8 | 902/0 | |
آزردگی | 4 | 875/0 | |
هیجان پذیری کل | 45 | 875/0 | |
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1402 1(4): 20- 33------------------------------------------- هواس بیگی 29
سوال دوم: آیا بین خرده مقیاسها با یکدیگر و نمره کل هیجان پذیری رابطه وجود دارد؟
همان طور که جدول 5 نشان می دهد فقط سوالات 17،18،19،20،21،22 پرسشنامه با نمره هیجان پذیری کل همبستگی معنا داری نداشته اند و فقط سوال 24 در سطح 95/0 با نمره هیجان پذیری کل همبستگی مثبت و معنا داری داشته است، سایر سوالات در سطح 99/0 همبستگی مثبت و معنا داری با هیجان پذیری کل داشته اند.
جدول 6: ضرایب همبستگی گویه ها با نمره هیجان پذیری کل
| گویه ها | استخراجی | گویه ها |
35. | سوال 24 | 480. | سوال 1 |
425. | سوال 25 | 503. | سوال 2 |
458. | سوال 26 | 413. | سوال 3 |
574. | سوال 27 | 532. | سوال 4 |
542. | سوال 28 | 507. | سوال 5 |
371. | سوال 29 | 410. | سوال 6 |
519. | سوال 30 | 484. | سوال 7 |
469. | سوال 31 | 667. | سوال 8 |
468. | سوال 32 | 388. | سوال 9 |
472. | سوال 33 | 471. | سوال 10 |
484. | سوال 34 | 510. | سوال 11 |
556. | سوال 35 | 521. | سوال 12 |
633. | سوال 36 | 333. | سوال 13 |
649. | سوال 37 | 355. | سوال 14 |
592. | سوال 38 | 202. | سوال 15 |
662. | سوال 39 | 182. | سوال 16 |
678. | سوال 40 | 096. | سوال17 |
579. | سوال 41 | 031. | سوال 18 |
545. | سوال 42 | 028.- | سوال 19 |
660. | سوال 43 | 041. | سوال 20 |
553. | سوال 44 | 031. | سوال 21 |
702. | سوال 45 | 052. | سوال 22 |
|
| 199. | سوال 23 |
p≤0/05** *p≤0/01 | |||
جدول 6 ضرایب همبستگی بین خرده مقیاس های هیجان پذیری با هم و ضرایب همبستگی خرده مقیاس ها با هیجان پذیری کل را نشان می دهد، نتایج نشان می دهد که بین احساس شرم و گناه، ملالت، آزردگی با خشم و عصبانیت در سطح 99/0 همبستگی مثبت و معنا داری وجود دارد،
هنجاریابی پرسشنامه هیجان پذیری در فرهنگیان شهر ایلام---------------------------------------------- هواس بیگی 30
خرده مقیاس غرور و لذت فقط با نمره هیجان پذیری کلی رابطه مثبت و معناداری وجود دارد، بین احساس گناه و شرم با ملالت و آزردگی و هیجان پذیری کلی رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد، بین ملالت و آزردگی و هیجان پذیری کلی رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد، بین آزردگی و هیجان پذیری کلی رابطه مثبت و معنا داری وجود دارد و فقط خرده مقیاس غرور و لذت با دیگر خرده مقیاس ها رابطه معنا دار وجود ندارد.
جدول 7 ماتریس همبستگی متغیر های پژوهش
هیجان پذیری کلی | آزردگی | ملالت | احساس گناه و شرم | غرور و لذت | خشم و عصبانیت | متغیر |
|
|
|
|
| 1 | خشم و عصبانیت |
|
|
|
| 1 | 038/0- | غرور و لذت |
|
|
| 1 | 005/0 | 203/0 | احساس گناه و شرم |
|
| 1 | 533/0 | 095/0- | 462/0 | ملالت |
| 1 | 611/0 | 469/0 | 063/0 | 424/0 | آزردگی |
1 | 722/0 | 777/0 | 658/0 | 293/0 | 719/0 | هیجان پذیری کل |
p≤0/05 p≤0/01
آلفای کرونباخ مقیاس هیجان پذیری پس از حذف گویه های با بار عاملی کم
همان طوری که جدول 8 نشان میدهد ضریب آلفای کرونباخ پرسشنامه جدید دامنه ای از 877/0تا 909/0 دارد که با توجه به دامنه پرسشنامه قبلی که از 537/0تا 902/0 بود میزان پایایی پرسشنامه نیز بهبود نشان میدهد. ضریب آلفای کرونباخ هیجان پذیری کل نیز برابر با 889/0 می باشد که نشان دهنده قابل اعتماد بودن پرسشنامه جدید می باشد.
جدول8: ضریب آلفای کرونباخ برای هیجان پذیری و مولفه های آن برای پرسشنامه جدید
خرده مقیاس | تعداد گویه ها | ضریب آلفای کرونباخ | |
خشم و عصبانیت | 6 | 881/0 | |
غرور و لذت | 7 | 909/0 | |
احساس گناه و شرم | 6 | 902/0 | |
ملالت | 5 | 877/0 | |
آزردگی | 4 | 875/0 | |
هیجان پذیری کل | 28 | 889/0 | |
نتیجه گیری
در پژوهش حاضر به منظور محاسبه ی پایایی پرسشنامه هیجان پذیری در تدریس معلمین ابتدایی از ضریب آلفای کرونباخ استفاده گردید. بیشترین آلفای کرونباخ مربوط به خرده مقیاس ملالت (902/0) و کمترین آلفای کرونباخ مربوط به خرده مقیاس غرور و لذت (537/0) می باشد و میزان آلفای کرونباخ هیجان پذیری کلی برابر با 875/0 می باشد
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1402 1(4): 20- 33------------------------------------------- هواس بیگی 31
که نشان دهنده قابل اعتماد بودن پرسشنامه برای معلمین می باشد. نتایج حاصل از این پژوهش با نتایج حاصل از پژوهش های فلیسیداد و ویلاویسنسیو (2010) که در پژوهشی در خصوص بررسی مقیاس هیجان پذیری (ETS) در بین معلمان اجرا کردن و آلفای کرونباخ در پژوهش آنها به مقدار 88/0 به دست آمد که حاکی از آلفای کرونباخ قابل اعتماد این آزمون در بین معلمان بود. قابل اعتماد بودن مقیاس فرعی نیز بین 66/0 تا 84/0 به دست آمد تقریباُ مشابهت دارد. همچنین نتایج این بخش با نتایج پژوهش های پکرون (2006) و تحقیق سوتن و ولتی (2003) که پایایی این آزمون را حدود 85/0 اعلام کرده اند و مقیاس غرور و لذت را دارای کمترین آلفای کرونباخ (58/0) و مقیاس ملالت را دارای بیشترین آلفای کرونباخ (89/0) گزارش کرده اند مطابقت نسبی دارد. بین عامل غرور و لذت و چهار عامل دیگر همبستگی معنا داری وجود نداشته است و فقط با هیجان پذیری کلی همبستگی مثبت و معنا داری داشته است ولی بین همه عوامل با هم و همه عوامل با هیجان پذیری کلی رابطه مثبت و معنا داری وجود داشته است. نتایج حاصل از این پژوهش با نتایج حاصل از پژوهش های فلیسیداد و ویلاویسنسیو (2010) که در پژوهشی در خصوص بررسی مقیاس هیجان پذیری در بین معلمان اجرا کردن و نشان دادن که بین خرده مقیاس غرور و لذت با سایر خرده مقیاس ها کمترین همبستگی وجود دارد مطابقت دارد(ازاد نبی و همکاران، 1398). به نظر محقق شاید دلیل این عدم همبستگی این باشد که فقط لذت و غرور جزو هیجانات مثبت باشد و احساس شرم و گناه، ملالت، خشم، عصبانیت و آزردگی از دسته هیجانات منفی باشند.
سپاسگزاری
از تمامی افرادی که در روند تحقیق به ما کمک کردند تشکر می کنم و سپاسگزار همه هستیم و از مسئولین مجله سپاسگزاریم که در راستای پذیرش و چاپ مجله ما را همراهی می کنند.
تعارض منافع
بنا بر اظهار نویسندگان، این مقاله حامی مالی و تعارض منافع ندارد.
منابع
آزاد نبی، مریم ، فخری، محمدکاظم و میرزائیان، بهرام(1398). نقش واسطه ای ایمنی هیجانی در رابطه بین ادراک ریسک با آسیب پذیری روانی در نوجوانان مبتلا به اختلال اضطراب اجتماعی. فصلنامه تعالی مشاوره و روان، دوره 8، ص 53-75.
سوراي، احمد و باغباني، رمضانعلي(1388). بررسي و مقايسه ويژگي هاي شخصيتي رانندگان متخلف با رانندگان عادي ، راهنمايي و رانندگي شهر تهران.105 فصلنامه مطالعات مدیریت ترافیک، دوره 11، ص118..
شاكري نيا، ايرج(1391). رابطه نگرش درخصوص منزلت پليس، هيجان طلبي و پرخاشگري بافرهنگ رانندگي مردان راننده شهر رشت. دوازدهمين كنفرانس مهندسي حمل و نقل و ترافیک ایران ، دوره 12، ص91-103.
شریفی، حسن پاشا, شریفی ، نسترن(1399). اصول روانسنجی در روان آزمایی. تهران: رشد..
قائمي زاده، محمدسلمان، كوليوند، شكيبا ( 1394 ). بررسي جامعه شناختي عدم رعايت قوانين و مقررات راهنمايي و رانندگي (مورد مطالعه شهر همدان ). اولين كنگره علمي تحقيقي سراسري توسعه و ترويج علوم تربيتي و روانشناسي.
هنجاریابی پرسشنامه هیجان پذیری در فرهنگیان شهر ایلام---------------------------------------------- هواس بیگی 32
ماردپور، علیرضا وشهرآشوی، نجمه(1397). بررسی رابطه تحریف های شناختی و آسیب پذیری روانی با نقش واسطه ای ناگویی هیجانی در دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی یاسوج. ششمین همایش علمی پژوهشی علوم تربیتی و روانشناسی.
محوي شيرازي، م (1387). بررسي اعتبار، پايايي و هنجاريابی مقياس هيجان خواهي زاكرمن با تغييرات بسته به فرهنگ. دوماهنامه علمي-پژوهشي دانشور رفتار دانشگاه شاهد، سال 15، شماره 28.
منصورفر،ك(1380). تكنيكهاي پيشرفتة آماری (آناليز تشخيصي). تهران: دانشگاه تهران.
نظري تلوكي، فرح ( 1394 ). جامعه پذيري و كنترل اجتماعي در آموزش وپرورش . دومين كنفرانس بين المللي رويكردهاي نوين در علوم
Bachoo, S., Bhagwanjee, A., Govender, K. (2013). The influence of anger, impulsivity, sensation seeking and driver attitudes on risky driving behaviour among post-graduate university students in Durban, South Africa, Accident Analysis & Prevention, 55,67–76.
Charlton, S. G., & Starkey, N. J. (2011). Driving without awareness: The effects of practice and automaticity on attention and driving. Transportation research part F: Journal of Traffic Psychology and Behavior, In Press, corrected proof.6, 9,201-222.
Cohen ES, & Fromme K. Diifferential(2002). determinants of young adult substance use and high- risk sexual behavior. Journal of Applied social psychology 2002; 32: 1124-1150.
Den ollander, G. C., Browne, J. L., Arhinful, D., van der Graaf, R., & Klipstein –Grobusch, K. (2018). Power Difference and Risk Perception: Mapping Vulnerability within the Decision Process of Pregnant Women towards Clinical Trial Participation in an Urban Middle-Income Setting. Developing world bioethics, 18(2): 68-75.
Dom G, Hulstijn W, & Sabbe B. Differences in impulsivity and sensation seeking between early and late-onset alchoholics. Addictive Behaviors 2006; 31(2): 298-308.
Ersche KD, Turto, AJ, Pradhan S, & Bullmore ET (2010). Drug addiction end phenotypes: Impulsive versus sensation seeking personality trait. Biol Psychiatry 2010; 68(8): 770-773.
Gilson, E. C. (2018). Beyond Bounded Selves and Places: The Relational Making of Vulnerability and Security. Journal of the BritishSociety for Phenomenology, 49(3): 229-242.
Graziano, P. A. Reid, A. Slavec, J., Paneto, A. (2015). ADHD Symptomatology and Risky Health, Driving, and Financial Behaviors in College the Mediating Role of Sensation Seeking and Effortful Control. Journal of Attention Disorders, 19, 3, 201-225.
Hittner JB, & Swickert R (2009). Sensation seeking and alcohol use: A met analytic Review. Addictive Behaviors 2009; 31(8): 1383-1401.
Kline, P. (2013). Handbook of psychological testing. Routledge.
Lyubomirsky, S., King, L., and Diener, E. (2005), "The Benefits of Frequent Positive Affect: Does Happiness Lead to Success?", Psychological Bulletin, 131 (6), 803–855.
Najafi M, Mohammadifar MA, Abdollahi M. Emotional deprivation and substance abuse tendency. Social Health and Addiction Quarterly. 2015; 2(5): 53-68.
Nunnally, J. C., & Bernstein, I. H. (1994). Psychometric Theory (McGraw-Hill Series in Psychology) (Vol. 3). New York: McGraw-Hill.
Pekrun, R. (2006). The control-value theory of achievement emotions: Assumptions, corollaries, and implications for educational research and practice. Educational Psychology Review, 18, 315-341.
فصلنامه روان پژوهی و مطالعات علوم رفتاری زمستان 1402 1(4): 20- 33------------------------------------------- هواس بیگی 33
Reed E, Amaro H, Matsumoto A, & Kaysen D. The relation between interpersonal violence and substance use among a sample of university students: Examination of the role of victim and perpetrator substance use. Addictive Behaviors 2009; 34(3): 316.
Roberti JW. A (2004). review of behavioral and biological correlates of sensation seeking. Journal of Research in Personality 2004; 38: 256-279.
Stansfield KH, & Kirstein CL. Chronic cocaine or ethanol exposure during adolescence alters novelty-related behaviors in adulthood. Pharmacology Biochemistry and Behavior 2007; 86 (4):637-642.
Sutton, R.E., & wheatley, k.f. (2003). Teachers' emotions and teaching: A review of the literature and directions for future research. Educational Psychology Review. 15, 327-329.
Tonetti L, Adan A, Caci H, De Pascalis V, Fabbri M, & Natale V. (2010). Morningness-eveningness preference and sensation seeking. European Psychiatry 2010; 25 (2): 111-115
Wagner MK. (2001) Behavioral characteristics related to substance abuse and risk-taking, sensation seeking, anxiety sensitivity, and self-reinforcement. Addictive Behaviors 2001.
Wickens, C. D., Horrey, W. J. (2008). Models of attention, distraction, and highway hazard avoidance. Driverdistraction Theory, effects and mitigation. 79-249.
Zuckerman M (1994). Behavioral expressions and biosocial bases of sensation seeking. New York: Cambridj press. 1994.
Zuckerman M & Kuhlman DM (2000). Personality and Risk-Taking: common biosocial factors. Journal of personality 2000; 68(6): 999-1029.
Zuckerman M. (2007). Sensation seeking and risky behavior. American Psychological Association 2007. ISBN 978-1-59147-738-9.
[1] excitement
[2] Emotional safety
[3] Dhulander
[4] Lubmirsky
[5] Grazinayu
[6] Reid
[7] Slavic and panto
[8] Bachoo, Bhagwanjee & Govender
[9] Charlton & Starkey
[10] Wickens & Horrey
[11] Zuckerman
[12] Arch
[13] Fakeman
[14] Rabbit
[15] heathens
[16] Tonti
[17] Gilson
[18] Gray, Lavrod, Tamin, Lefur Schwartz
[19] Natalie and Brincin
[20] clean
[21] Kaplan and Zadok
[22] Clarke, Purdy, Fitzgerald, Biscoff and Owerk
[23] Construct validity
[24] Face validity
[25] Content validity
[26] Slaylari, Peckham and Gray
[27] Pekron
[28] Suton
[29] Cronbach's alpha
[30] Variance
[31] Factor Analysis
[32] ˡ-A.N. Kolmogorov & N.V. Smirnov