اثربخشی کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تحمل پریشانی ، سیستم مغزی رفتار و کنش‌های اجرایی در افراد مبتلا به ام‌اس در مازندران

محورهای موضوعی : روان کاوی، روان پویشی، روان شناسی شناختی و بهداشت روان

ملیحه مهدیخانی ¹ , رمضان حسن زاده ² , محمدکاظم فخری ³

1 - دانشجوی دکتری تخصصی، گروه روان‌شناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.
2 - استاد گروه روان‌شناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاداسلامی، ساری، ایران .
3 - استادیار، ‌گروه روانشناسی، واحد ساری، دانشگاه آزاد اسلامی، ساری، ایران.

تاریخ دریافت : 1399/11/08 تاریخ پذیرش : 1399/11/08 تاریخ انتشار : 1399/12/01

کلید واژه:

چکیده مقاله :

هدف: پژوهش‌حاضر باهدف اثربخشی کاهش‌استرس‌مبتنی‌بر‌ذهن‌آگاهی‌بر تحمل پریشانی، سیستم‌مغزی رفتار و کنش‌های اجرایی در افراد مبتلا به ام‌اس انجام شد. روش: روش پژوهش نیمه‌آزمایشی با طرح پیش‌آزمون و پس‌آزمون با گروه گواه بود. جامعه آماری شامل زنان مبتلا به ام‌اس در سال‌های 98-1397 که در انجمن ام‌اس مازندران دارای پرونده پزشکی بودند سپس 30 نفر به عنوان نمونه به روش نمونه گیری هدفمند انتخاب و پس از همتاسازی در دو گروه آزمایشی و گواه (15-15) گمارش شدند. گروه آزمایشی 8 جلسه 90 دقیقه‌ای تحت روش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی سگال و همکاران(2002) قرار گرفتند. گروه گواه آموزشی را دریافت نکرد. اما در لیست انتظار برای آموزش قرار گرفت. جمع‌آوری داده‌ها براساس پرسشنامه استاندارد تحمل‌پریشانی ، سیستم‌های فعال‌سازوبازداری رفتاری اجرایی انجام شد. داده‌ها با استفاده از شاخص‌های توصیفی و آنالیز کوواریانس انجام گرفت.. یافته ها: یافته‌ها نشان‌داد که آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی باعث ایجاد تفاوت‌معنی‌داری در میزان تحمل پریشانی،سیستم مغزی رفتار و کنشهای اجرایی در زنان مبتلا به ام‌اس پس از مداخله شد. همچنین آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر کنش‌های‌اجرایی تأثیر بیشتری‌داشت. نتیجه‌گیری: پیشنهاد می‌شود در کنار درمانهای دارویی، آموزش ذهن آگاهی بر روی مبتلایان ام‌اس صورت گیرد.

منابع و مأخذ:

القاسی زاده، ایمان؛ مهدیخانی، ملیحه؛ جهانی، عالمه.(1395).بازیابی آرامش توسط ذهن آگاهی.ساری: روجین مهر.
اورکی،محمد؛ و سامی،پوران.(1395). بررسی اثربخشی مداخله شناختی رفتاری مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر میزان بهزیستی روانشناختی و کیفیت زندگی در بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس. روانشناسی سلامت، دوره 5، شماره 20، 34-47.
جباری‌فرد، فریبرز؛ صولتی، کمال؛ شریفی، طیبه؛ غضنفری، احمد.(1399). اثربخشی درمان شناختی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر استرس ادارک شده، تاب آوری و کیفیت زندگی بیماران مبتلا به تالاسمی ماژور. فصلنامه روان‌شناسی تحلیلی شناختی. 10(38): 89-100.
جعفری جوزانی، راضیه؛ موسوی، سیدعلی‌محمد؛ احمدی، عبدالجواد؛ و عسگری، نصراله.(1395) کنش‌های اجرایی و خودکارآمدی در افراد مبتلا به ام‌اس.روانشناسی تحولی:روانشناسان ایرانی، 12(48): 387-395.
راکی،شهرزاد؛ و نادری،فرح.(1397). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن آگاهی بر تنظیم شناختی هیجان، انعطاف پذیری کنشی و اضطراب رقابتی ورزشکاران زن. نشریه روان پرستاری.6(6): 26-18.
رحمانی،جمال؛ آجیل‌چی،بیتا؛ و زارعیان، احسان.(1396). رابطه ذهن‌آگاهی و توانایی‌های شناختی در جانبازان. فصلنامه طب جانباز. 9(2): 105-110.
رئیسی، مسعود؛ کهرازئی، فرهاد و ثناگوی محرر، غلامرضا.(1399). اثربخشی آموزش کاهش استرس مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر خودکارآمدی درد در بیماران دچار تالاسمی نوع ماژور. فصلنامه روان‌شناسی تحلیلی شناختی، 11(40): 59-68.
صادقی،الهه، قربان شیرودی،شهره، ترخان،مرتضی ، و کیهانیان،شهربانو.(1397). مقایسه اثربخشی تصویرسازی ذهنی دستوری با بازپردازش و کاهش استرس مبتنی بر ذهن آگاهی بر بیخوابی و افکار خودآیند منفی زنان مبتلا به سرطان. فصلنامه روانشناسی سلامت. 2(26): 116-101.
القاسی زاده، ایمان؛ مهدیخانی، ملیحه؛ و جهانی، عالمه.(1395).بازیابی آرامش توسط ذهن آگاهی.ساری: روجین مهر.
فرهنگی، عبدالحسن.(1399). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر سبک‌های ارتباطی و رضایت زناشویی زوجین. فصلنامه روان‌شناسی تحلیلی شناختی، 10(37): 59-72.
کاظمی، حمید؛ شجاعی، فرزانه؛ و سلطانی‌زاده، محمد.(1396). اثربخشی مداخله ذهن‌آگاهی مبتنی بر کاهش استرس بر انعطاف‌پذیری روانشناختی، تحمل پریشانی و تجریه مجدد ضربه در جانبازان مبتلا به اختلال استرس پس از سانحه. مجله علوم مراقبتی نظامی، 4(4): 236-248.
گودرزی،میترا؛ قاسمی، ندا؛ میردریکوند، فضل اله؛ و غلامرضایی، سیمین.(1397). اثربخشی شناخت درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر عاطفه مثبت و منفی، انعطاف‌پذیری روانشناختی و مولفه‌های ذهن‌آگاهی افراد دارای علائم افسردگی. مجله روانشناسی و روان‌پزشکی شناخت. 5(5): 68-53.
محمدی، نوراله، (۱۳۸۷)، ویژگی های روان سنجی مقیاس های سیستم بازداری و فعال ساز ی رفتار در دانشجویان دانشگاه شیراز، دوماهنامه علمی- پژوهشی دانشگاه شاهد، 15(28): 61-68.
مرادی شهربابک، زهرا؛ عسگری، کریم؛ مولوی، حسین؛ اعتمادی‌فر، مسعود؛ مغزی، امیرهادی.(1391). مقایسه خستگی عصبی در چهار نوع بیمار مالتیپل اسکلروزیس. مجله پزشکی ارومیه. 23(2): 164-171.
مرادی،کبری؛ آقایوسفی، علیرضا؛ علیپور،احمد؛ بهرامی، پرویز.(1395). مقایسه سیستم‌های مغزی رفتاری بیماران مبتلا به مولتیپل اسکلروزیس و افراد عادی. دانشگاه علوم پزشکی ایران. 18(1): 65-73.
معتقدی، هایده؛ دنیوی، رضا؛ و میرزاییان، بهرام.(1395). اثربخشی شناخت‌درمانی مبتنی بر ذهن‌آگاهی بر تحمل پریشانی پرستاران و فرسودگی شغلی. علوم پرستاری و مامایی. 3(4).3-12.
مهدیخانی، ملیحه. (1395). اثربخشی آموزش ذهن آگاهی در افزایش کیفیت خواب، کیفیت زندگی و کاهش نشانه های افسردگی در نوجوانان دختر دارای مادر مطلقه. پایان‌نامه کارشناسی ارشد. دانشگاه آزاد اسلامی واحد ساری.
یوسفی‌کله خانه، زهرا؛ هاشمی‌نصرت‌آبادی، تورج؛ و محمود علیلو، مجید.(1396). نقش سیستم‌های مغزی-رفتاری و تجربیات استرس‌زا در نشانه‌های اختلال اضطراب اجتماعی، اندیشه و رفتار، 11(44): 77-88.
	Horton-Deutsch SL, Horton JM. (2003). Mindfulness: Overcoming intractable conflict. Archives of Psychiatric       Nursing 1;17(4):186-93major patients. CytoJournal. 2016;13.
	Kuyken, W;  Hayes, R;Barrett, B; Byng,R.(2015). Effectiveness and cost-effectiveness of mindfulness-based cognitive therapy compared with maintenance antidepressant treatment in the prevention of depressive relapse or recurrence (PREVENT): a randomised controlled trial. the lancet. 386, 63-73 .
	Zvolensky, M. J., Bernstein, A., Vujanovic, A. A. (2011). Distress tolerance:Theory, Research, and Clinical Application. New York: Guilford Press.
	Lengacher CA, Reich RR, Paterson CL, Shelton M, Shivers S, Ramesar S, Pleasant ML, Budhrani-Shani P, Groer M, Post-White J, Johnson-Mallard V. (2019). A large randomized trial: effects of mindfulness-based stress reduction (MBSR) for breast Cancer (BC) survivors on salivary cortisol and IL-6. Biological research fornursing. 21(1):39-49