اثربخشی روان‌درمانگری شناختی رفتاری جنسی بر عملکرد جنسی، باورهای ناکارآمد، دانش و اعتماد به-نفس جنسی زنان مبتلا به اختلالات جنسی
محورهای موضوعی : روان کاوی، روان پویشی، روان شناسی شناختی و بهداشت روان
پیام سرابی
1
,
فردین پرویزی
2
,
کیوان کاکابرایی
3
1 - گروه روانشناسی بالینی، دانشگاه آزاد واحد کرمانشاه
2 - کارشناس ارشد روانشناسی بالینی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
3 - دانشیار گروه روانشناسی، واحد کرمانشاه، دانشگاه آزاد اسلامی، کرمانشاه، ایران
کلید واژه:
چکیده مقاله :
هدف: هدف از پژوهش حاضر، تعیین اثربخشی روان درمانگری شناختی رفتاری جنسی برعملکرد جنسی، باورهای ناکارآمد، دانش و اعتماد به نفس جنسی زنان مبتلا به اختلالات جنسی بود. روش: روش پژوهش، نیمه آزمایشی و از طرح پیش آزمون - پس آزمون، پیگیری همراه با گروه کنترل استفاده شد. جامعه آماری شامل تمامی زنان 25 تا 45 ساله متاهل شهرستان سنقر که برای مشکلات جنسی به کلنیک روانشناسی و مشاوره آویستا در نیمه اول سال 96 مراجعه کرده بودند را تشکیل می داد. نمونه پژوهش شامل 30 زن بود که به روش نمونه‌گیری در دسترس انتخاب و به‌طور تصادفی در دو گروه آزمایش و کنترل (هر گروه 15 نفر) جایگزین شدند. ابتدا همه آزمودنی ها به پرسشنامه های عملکرد جنسی، باورهای ناکارآمد، دانش و اعتماد به نفس جنسی پاسخ دادند و سپس روان‌درمانگری شناختی رفتاری جنسی برای گروه آزمایش در 12 جلسه اجرا شد، اما برای گروه کنترل هیچ گونه مداخله درمانی به کار گرفته نشد. یافته ها: برای تحلیل داده‌ها از روش‌های آماری توصیفی و تحلیل کوواریانس چندمتغیره استفاده شد. درمان شناختی رفتاری جنسی بر عملکرد جنسی، باورهای ناکارآمد، دانش و اعتماد به نفس جنسی زنان موثر بود (001/0>P). نتیجه گیری: درمان شناختی رفتاری جنسی، اثربخشی ملاحظه پذیری داشت و این روش درمانی می تواند به عنوان یک روش مداخله ای مفید برای بهبود عملکرد جنسی، باورهای ناکارآمد، دانش و اعتماد به نفس جنسی زنان مبتلا به اختلالات جنسی به‌کار رود.
اسپنس، سوزان. (2010). درمان اختلالات جنسی (دیدگاه شناختی رفتاری). ترجمه توزنده جانی و همکاران. (1396). تهران: پیک فرهنگ.
اکبری، محبوبه؛ لطفی کاشانی، فرح، وزیری؛ شهرام. (1396). اثربخشی روان درمانی چهار عاملی بر افزایش عزت نفس جنسی زنان مبتلا به سرطان پستان. فصلنامه بیماریهای پستان ایران، 10(1): 60-49.
امانالهی، عباس؛ جزینی، شادی؛ رجبی، غلامرضا. (1396). پیشبینی بدکارکردی جنسی براساس باورهای جنسی در دانشجویان زن متاهل شهر اهواز. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 15(1): 12-6.
بشارت، محمدعلی؛ رفیعزاده، بهار. (1395). پیشبینی رضایت سطوح جنسی و سازگاری زناشویی براساس متغیرهای شغلی، تعهد، صمیمیت، و دانش و نگرش جنسی. روانشناسی خانواده، 3(1): 46-31.
تدین، میترا؛ رضایی خیرآبادی، آرزو؛ ملایینژاد، میترا؛ شیرالی نیا، خدیجه. (1395). اثربخشی رفتاردرمانی شناختی بر افکار دهشتناک زنان مبتلا به واژینیسموس اولیه: یک کارآزمای بالینی تک موردی. مجله زنان، مامایی و نازائی ایران، 19(39): 34-25.
توانایی، عاطفه؛ آهی، قاسم؛ منصوری، احمد. (1397). اثربخشی درمان شناختی - رفتاری اختلالهای جنسی و مشکلات زناشویی بر پویایی‌های رابطه جنسی و جاذبه جنسی زنان مراجعهکننده به دادگاه خانواده. پژوهشهای روانشناسی بالینی و مشاوره، 8(2): 22-5.
خالقی‌نژاد، خوشه؛ کریمیان، نورالسادات؛ ناهیدی، فاطمه؛ عبادی، عباس؛ نصیری، ملیحه. (1397). بررسی شیوع و برخی عوامل مرتبط با اختلال عملکرد جنسی در زنان روستایی مراجعهکننده به خانههای بهداشت روستایی شهرستان نیشابور. فصلنامه کومش، شماره 2 (پیاپی 70): 318-310.
خدایاریفرد، محمد؛ علوینژاد، ثریا، سجادی اناری، سعید؛ زندی، سعید. (1395). اثربخشی خانوادهدرمانی شناختی – رفتاری بر اختلال تنوعطلبی جنسی. رویش روانشناسی، 5(4): 116-85.
دشتستاننژاد، آمنه؛ عشقی، روناک؛ افخمی، ایمانه. (1393). بررسی تاثیر آموزش مهارتهای جنسی بر باورهای ناکارآمد جنسی زوجین در شرف ازدواج شهر اصفهان. مجله مراقبتهای پیشگیرانه در پرستاری و مامایی، 4(2): 22-14.
رحیمی، الهام؛ شفیعآبادی، عبدالله؛ یونسی، فلورا. (1388). تاثیر آموزش شناختی - رفتاری بر دانش، نگرش و اعتماد به نفس جنسی زنان شیراز. ارمغان دانش، 14(3): 111-104.
رشید، خسرو؛ حسینی اصل نظرلو، مریم. (1396). تأثیر آموزش جنسی بر افزایش دانش جنسی والدین و احساس کفایت آنان. نشریه آموزش و ارزشیابی، 10(37): 162-143.
رضایی، اعظم؛ فتحی، روحاله؛ احمدی قوزلوجه، احمد. (1394). اثربخشی آموزش شناختی رفتاری بر باورهای ارتباطی ناکارآمد و دانش جنسی زنان متاهل. زن و مطالعات خانواده، 8(30): 47-35.
رنجبران، مهدی؛ چیذری، مینا؛ مطوری‌پور، پگاه. (1394). بررسی شیوع اختلالات جنسی عملکرد جنسی زنان در ایران: مرور ساختاریافته و متاآنالیز. مجله علوم پزشکی سبزوار، 22(7)، 1125-1117.
رئیسی، فیروزه و همکاران. (1394). شیوع اختلالهای عملکرد جنسی در مبتلایان به اختلال وسواس فکری – عملی. مجله دانشکده پزشکی- دانشگاه علوم پزشکی تهران، 73(2)، 109-101
سادوک، بنیامین جیمز؛ سادوک، ویرجینیا آلکوت. (2015). خلاصه‌ی روانپزشکی: علوم رفتاری/ روانپزشکی بالینی. (جلد دوم). ترجمه فرزین رضاعی. (1394). تهران: ارجمند.
سعیدی، منیژه؛ شمس علیزاده، نرگس؛ یوسفی، فایق. (1395). بررسی اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر اختلالات جنسی متعاقب هیسترکتومی در زنان مراجعه کننده به بیمارستان بعثت سنندج. مجله روانشناسی و روانپزشکی شناخت، 3(4): 47-39.
سلیمانیان، علیاکبر؛ نقینسب اردهائی، فاطمه؛ ثناگو، اکرم. (1394). بررسی اثربخشی درمان سیستمی اختلالات جنسی بر بهبود تمایل جنسی زنان مبتلا به اختلال کممیلی جنسی. نشریه تخصصی روانپرستاری، 3(4): 70-58.
سلیمی، مرجان؛ فاتحیزاده، مریم. (1391). بررسی اثربخشی آموزش جنسی به شیوه رفتاری- شناختی بر دانش، خودابرازی و صمیمیت جنسی زنان متاهل شهرستان مبارکه. فصلنامه پژوهشهای نوین روانشناسی، 7(28): 128-111.
صالحزاده، مریم؛ کجباف، محمدباقر؛ مولوی، حسین؛ ذولفقاری، معصومه. (1390). اثربخشی درمان شناختی رفتاری بر میزان اختلالات جنسی زنان. مطالعات روانشناختی، 7(1): 31-11.
صدری دمیرچی، اسماعیل؛ پرزور، پرویز؛ اسماعیلی قاضیولوئی، فریبا. (1395). تاثیر آموزش مهارتهای جنسی بر دانش و نگرش جنسی زنان متاهل. مجله مشاوره و رواندرمانی خانواده، 6(1): 15-1.
طباطبایی، امینه سادات؛ سجادیان، ایلناز؛ معتمدی، مسعود. (1396). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر عملکرد جنسی، کمرویی جنسی و جراتورزی جنسی زنان مبتلا به اختلالات جنسی. مجله تحقیقات علوم رفتاری، 15(1)، 92-84.
عشقی، روناک. (1391). تدوین مدل معادله ساختاری اختلالات جنسی زنان در شهر اصفهان. پایاننامه دکتری، رشته مشاوره خانواده، دانشکده علوم تربیتی و روانشناسی، دانشگاه اصفهان.
عشقی، روناک؛ بهرامی، فاطمه؛ فاتحیزاده، مریم. (1386). تعیین اثربخشی مشاوره رفتاری – شناختی زوجین بر بهبود اعتماد بهنفس جنسی، بیپردهگویی جنسی و دانش جنسی زنان سردمزاج در شهر اصفهان. پژوهشهای مشاوره، 6(23): 96-83.
غلامرضایی، سیمین؛ حسینی، حسین؛ کریمینژاد، کلثوم. (1395). تأثیر برنامه آموزش شناختی- رفتاری بر رضایت زناشویی زنان دچار کم‌کاری میل جنسی. مجله آسیبشناسی، مشاوره و غنیسازی مشاوره، 2(2): 30-15.
کراسکیان موجمباری، آدیس؛ کیبالهی، طلوع. (1393). تدوین و هنجاریابی پرسشنامه عملکرد جنسی زنان متاهل شهر تهران. فصلنامه مراقبتهای نوین، 11(1): 54-44.
کلال قوچان عتیق، یاسر؛ سرایی، فاطمه. (1395). اثربخشی درمان مبتنی بر پذیرش و تعهد بر سازگاری زناشویی، رضایت جنسی و رضایت از زندگی زنان. ویژهنامه سومین کنفرانس بینالمللی روانشناسی و علوم تربیتی، 18: 533-527.
محمدی، خدیجه؛ حیدری، معصومه؛ فقیهزاده، سقراط. (1387). اعتبار نسخه فارسی شاخص عملکرد جنسی زنان. فصلنامه پایش، 7(2): 278-269.
محمدی، سروه؛ ازگلی، گیتی؛ علیزاده، شیوا؛ برومندنیا، نسرین؛ مسجدی آرانی، عباس. (1396). تاثیر اصلاح باورهای ناکارآمد جنسی، بر ارتقای کیفیت جنسی زنان باردار مراجعهکننده به بیمارستان بعثت سنندج. پژوهش در پزشکی، 41(3): 165-160.
مزینانی، ربابه؛ اکبریمهر، ماندانا؛ کراسکیان، آدیس؛ کاشانیان، مریم. (1391). بررسی شیوع اختلالات عملکرد جنسی در زنان و عوامل مرتبط با آن. مجله علوم پزشکی رازی، 19(105)، 68-61.
Anita, H., Clayton, Elia Margarita Valladares Juarez. (2017). Female Sexual Dysfunction. Psychiatric Clinics of North America, 40(2), 267-284.
Arnow, B.A., Millheiser, L., Garrett, A., Lake Polan, M., Glover, G.H., Hill, K.R., & et al. (2009). Women with hypoactive sexual desire disorder compared to normal females: a functional magnetic resonance imaging study. Neuroscience, 23,158(2), 484-502.
Baker CD, De Silva P. (2007). The relationship between male sexual dysfunction and belief in zilbergeld's myths: An empirical investigation. Sex Marital Ther; 3(2): 229-38.
Balon, R. (2008). Introduction: New developments in the area of sexual dysfunction(s). Adv Psychosom Med Basel, 29: 1-6.
Bancroft, J. (1989). Human Sexuality and Its Problem, 2nd, Ediburgh: Churchill Living Stone; 10-68.
Bergeron, S., Corsini-Munt, S., Aerts, L., Rancourt, K., & Rosen, N.O. (2015). Female sexual pain disorders: A review of the literature on etiology and treatment. Current Sexual Health Reports, 7(3), 159-169.
Bergeron, S., Morin, M., & Lord, M.J. (2010). Integrating pelvic floor rehabilitation and cognitive-behavioural therapy for sexual pain: What have we learned and where do we go from here? Sexual and Relationship Therapy, 25(3), 289-298.
Behboodi Moghadam, Z., Rezaei, E., Khaleghi Yalegonbadi, F., Montazeri, A., Arzaqi, S.M., Tavakol, Z., & Yari, F. (2015). The Effect of Sexual Health Education Program on Women Sexual Function in Iran. Journal of research in health sciences, 15(2), 124-8.
Beck, A.T. (1976). Cognitive therapy and the emotional disorder. New York. International University Press.
Berkow, R., et al. (1992). The Merck manual (16 ed). New Jersey: Merck Research Labratories.
Berman, J.B., Berman, L.A., & Kanaly, K.A. (2003). Female sexual dysfunction: New perspectives on Anatomy, physiology, evaluation & treatment. EAU Update series, 1:166-77.
Brotto, L.A., & Basson, R. (2014). Group Mindfulness-based Therapy Signifcantly Improves Sexual Desire in Women, Behavioral Research and Therapy, 57:43-54.
Buster, J.E. (2013). Managing female sexual dysfunction. Fertility and sterility, 100(4), 905-15.
Colling, M.L. (2011). Female Hypoactive Sexual Desire Disorder, a Summary Paper Presented to the Faculty of the Adler Graduate School.
Ellis, A. (2002). The role of irrational belifs in perfectionism. In G. L. Flett & P. C. Hewitt (Eds), Perfectionism: Theory, research, and treatment.
Ellis, A. (1962). Reason and emotion in psychotherapy. New York: Lyle Stuart.
Eserdag, S., Zulfikaroglu, E., Akarsu, S., & Ve Kadioglu S.M. (2011). Treatment outcome of 460 women with vaginismus. Eur J Surg Sci, 2(3):73-9.
Gellman, C. (1983). Behavioral Approach to Sexual Dusfunction, Encephale; 14: 49B-55B.
Géonet, M., De Sutter, P., & Zech, E. (2013). Cognitive factors in women hypoactive sexual desire disorder. Sexologies, 22(1), e9-e15.
Giami, A., & De Colomby, P. (2003). Sexology as a profession in France. Archives of Sexual Behavior, 32(4):371.
Gibbs, R.S., & et al. (2008). Danforth's Obstetrics and Gynecology.10th edition. Philadelphia, Lippincott Williams & Wilkins.
Hamamci, Z. (2006). Integrating psychodrama and cognitive behavioral therapy to treat moderate depression. Arts in Psychotherapy, 3, pp 27-35.
Hartman, U., et al. (2002). Female sexual desire disorder: Subtypes, classification personality factors and new directins for treatment. Word Journal of Urology, 20(2), 79-88.
Hartman, U., Philipsohn, S., Heiser, k., & Ruffer-Hesse, C. (2004). Low sexual desire in midlif and older women: Personality factors, Psychological development, present sexuality. Menupause (New York, N, Y).
Hatcher, R.A., et al. (1994). Contraceptive Technoloy (16 ed). New York: Irvington.
Heiman, J., LoPiccolo, L., & Lopiccolo, J. (1988). Becoming orgasmic: A sexual and personal growth programme for women. London, UK: Piatkus.
Hisasue, S., Kumamoto, Y., & Sato, Y. (2005). Prevalence of female sexual dysfunction symptoms & its relationship to quality of life: A Japanese female cohort study. Urology, 65:143-8.
Hooper, A. (1992). The Ultimat Sex book. New York: Dorling kindersley, Inc
Hoyer, J., Uhmann, S., Rambow, J., & Jacobi, F. (2009). Reduction of Sexual Dysfunction: by Product of Cognitive-behavioral Therapy for Psychological Disorders, Journal Sexual and Relationship Therapy, 24: 64-73.
Hulbert, D.F., Apt, C., & Rabehl, S.M. (1993). Key variables to understanding female sexual satisfaction: an examination of women in non-distressed marriage. Journal of Sex and Marital Therapy, 19(2),165-65.
Jacques, J.D.M., Lanjveld, V., Everaerd, W., & Grotjohann, Y. (2001). Cognitive Behavioral Bibliotherapy for Sexual Pysfunctions in Heterosexual Couples, Journal of Sex Research, b; 45-47.
Krychman, M.L. (2013). Female sexual disorders: Treatment options in the pipeline.
Laumann, E.O., Paik A., & Rosen, R.C. (2009). Sexual dysfunction in the United States: Prevalence and predictors. JAMA, 281:537-44.
Macey, K., Gregory, A., Nunns, D., & Das Nair, R. (2015). Women’s experiences of using vaginal trainers (dilators) to treat vaginal penetration difficulties diagnosed as vaginismus: A qualitative interview study. Journal of Womens Health, 15, 49-59.
Marita, P. McCabe, Ira D. Sharlip, Ron Lewis, Elham Atalla, Robert T. (2016). Definitions of Sexual Dysfunctions in Women and Men: A Consensus Statement From the Fourth International Consultation on Sexual Medicine. J Sex Med, 13: 135e143.
Masheb, R.M., Kerns, R., Lozano. C., Minkin, M.J., & Richman, S. (2009). A randomized clinical trial for women with vulvodynia: Cognitive-behavioral therapy vaginismus. supportive psychotherapy. Pain Jan, 141(1-2):31-40.
Masters, W.H. & Johnson, V.E. (1970). Human Sexual Inadequacy. Boston: Little, Brown.
Masters, W.H., Johnson, V.E., & Kolodny, R.C. (1994). Heterosexuality. New York: Haper Collins.
Mccarthy, B.W. (2002). Sexual dysfunction. In: Hersen M, Editor. Clinical behavior therapy: Adults and children. New York, NY: Wiley, p. 198-9.
McMullen, S., Rosen, R.C. (1979). Self-administrating Masturbation Treatment of Pimary Rgasmic Dysfunction, Journal of Primary Orgasmic Dysfunction, Journal of Onsulting and Clinical Psychology, 47: 912-8.
Melles, R. J., Kuile, M. M., Dewitte, M., Lankveld, J. J., Brauer, M., & Jong, P. J. (2014). Automatic and deliberate affective associations with sexual stimuli in women with lifelong veganism's before and after therapist‐aided exposure treatment. The Journal of Sexual Medicine, 11(3), 786-799.
Meston, C. M., Hull, E., Levin, R. J., & Sipski, M. (2004). Disorders of orgasm in women in women. The Journal of Sexual Medicine, 1(1), 66-8.
Nobre, P.J., & Pinto-Gouveia, J. (2006 a). Dysfunctional sexual beliefs as vulnerability factors to sexual dysfunction. J Sex Res, 43(1): 68-75.
Nobre, P.J., Pinto-Gouveia, J. (2006 b). Emotions during sexual activity: Differences between sexually functional and dysfunctional men and women. Arch Sex Behav, 35(4): 491-9.
Nobre, P.J., Pinto-Gouveia, J., & Gomes, F.A. (2006). Prevalence and Comorbidity of Sexual Dysfunctions in a Portuguese Clinical Sample. Journal of Sex & Marital Therapy, 32:173–182.
Nobre, P.J., & Pinto-Gouveia, J. (2008 p). Differences in automatic thoughts presented during sexual activity between sexually functional and dysfunctional men and women. Cogn Ther Res, 32(1): 37-49.
Palacios, S., Castano, R., & Grazziotin, A. (2009). Epidemiology of female sexual dysfunction. Maturities, 63:119-23.
Pereira, V.M., Arias-Carrión, O., Machado, S., Nardi, A. E., & Silva, A.C. (2013). Sex therapy for female sexual dysfunction. Int Arch Med, 6(1), 37.
Ponholzer, A., Roehlich, M., & Racz, U. (2005). Female sexual dysfunction in a healthy Austrian cohort: Prevalence & risk factors. EAU Update series, 47:366-75.
Rehm, L. (1977). A self-control model of depression. Behavior Therapy, 8,787-804.
Rellini, A.H., & Meston, C.M. (2011). Implicit and explicit cognitive sexual processes in survivors of childhood sexual abuse. J Sex Med, 8(11): 3098-107.
Rosen, R., Brown, C., Heiman, J., Leiblum, S., Meston, C., Shabsigh, R., & et al. (2000). The Female Sexual Function Index (FSFI): A multidimensional self-report instrument for the assessment of female sexual function. J Sex Marital Ther, 26(2): 191-208.
Sasanpour, M. (2013). The Effect of Sexual Cognitive Reconstruction Therapy on Sexual Problems of Couples. Procedia - Social and Behavioral Sciences, 84,1448 – 1454.
Spence, J.T., Losoff, M., & Robbins, A.S. (1991). Sexually aggressive tactics in dating relationships: personality and attitudinal correlates. J Soc Clin Psychol, 10(3): 289-304.
Ter Kuile, M.M., Both, S., & Van Lankveld, J.J. (2010). Cognitive behavioral therapy for sexual dysfunctions in women. Psychiatric Clinics of North America, 33(3), 595-610.
Ter kuile, M.M., Vanlankveld, J., Groot, E., Melles, R., Neffs, J., & Zandbergen, M. (2007). Cognitive behavioral therapy for women with lifelong vaginismus: process and prognosis factors. Behavioral Research and therapy, 45(2), 359-73.
Ter Kuile, M.M., Melles, R., De Groot, H.E., Tuijnman-Raasveld, C.C., & Van Lankveld, J. J. (2013). Therapist-aided exposure for women with lifelong vaginismus: A randomized waiting-list control trial of efficacy. Journal of Consulting and Clinical Psychology, 81, 1127–1136.
Tunku, N., & Taayah, T.Z. (2018). Sexual Dysfunction and Disability. Braddom's Rehabilitation Care: A Clinical Handbook, Pages 150-156.e11.
Van Lankveld, J.J., ter Kuile, M.M., De Groot, H.E., Mellis, R., Nefs, J., & Zandbergen, M. (2006). Cognitive-behavioral therapy for women with lifelong vaginismus: a randomized waiting-list controlled trial of efficacy. J Consult Clin Psychol Feb, 74(1):168-78.
Walkley, G. (2005). Sexual Dysfunction. Journal of Current Obstetrics & Gynaecology, 15: 38–45.
Whestheimer, R., & Lopater, S. (2005). Human Sexuality: A Psychology Perspective. (2th ed) Philadelplia: Lippincott Williams & Wilkins.