واکاوی نظریۀ وحدت وجود در نگرش عرفانی ابوسعید ابوالخیر (نگاهی نو به تصوف پیر مهنه)
محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی
کلید واژه: عرفان, وحدت وجود, ابوسعید ابوالخیر, ابن‌عربی,
چکیده مقاله :
وحدت وجود یکی از راه های مبتکرانه ای است که عارفان برای شناخت خداوند، هستی و انسان به کار گرفته اند. نگرشی که بسیاری مبدع آن را ابن عربی و تاریخ پیدایش آن را سدۀ هفتم می دانند، حال آنکه نظری به آثار به جا مانده از عارفان پیشین نشان می دهد که وحدت وجود از صبغه و پیشینه ای دور و درازتر برخوردار است. آنچه که در این جستار بدان پرداخته شده، واکاوی و تحلیل مبانی بنیادین عرفان ابوسعید ابوالخیر و تطبیق آن با چارچوب های نظریۀ وحدت وجود است. بررسی ها نشان می دهد که دیدگاه های شیخ در ارتباط با خداوند، انسان، هستی، ادیان، نفس امّاره و دنیای فانی نزدیکی بسیاری با تعاریف نظری ابن عربی دربارۀ وحدت وجود دارد. با این تفاسیر، می توان ادعا نمود که نظریۀ وحدتوجود سده ها پیش از محی الدین مطرح بوده است، اما با این تفاوت که تنها وجهی عملی داشته و از شکلی نظری و مدون برخوردار نبوده که این امر با ظهور وی محقق شده است.