نقد وتحلیل کتاب فارسی (ادبیات) پایه هفتم با رویکرد اخلاق مداری و تعلیم و تربیت دانش آموزان در آموزش و پرورش
محورهای موضوعی : فصلنامه تخصصی زبان و ادبیات فارسی
علی کشوری
1
,
محمد شاه بدیع زاده
2
1 - دانشجوی دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی - واحد مشهد
2 - دانشگاه آزاد اسلامی مشهد
کلید واژه: ادبیات فارسی. اخلاق مداری. کتب فارسی دورۀ اول متوسطه. متون تعلیمی. نقد و تحلیل.,
چکیده مقاله :
ادبیّات فارسی با گنجینۀ بزرگی که از اشعار و متون منثور در دل خود جای داده است می‌تواند نقش بسیار مؤثری در تعلیم و تربیت دانش‌آموزان ایفا کند. دانش‌آموزان با خواندن اشعار شاعران و متون منثور اخلاقی و تربیتی به دلیل شیرینی و لطافت بیان این آثار، بسیار با آن مأنوس می‌شوند و درس‌ها و پیام‌های اخلاقی که در قالب شعر و نثر فرا می‌گیرند در حافظۀ آنان نقش می‌بندد؛ و موجب می‌شود تا در زندگی کنونی و نیز در آینده از آن بهره‌مند گردند. بدون شک تألیف درست و جامع کتاب ادبیّات می‌تواند نقش بسزایی در تعلیم و تربیت دانش‌آموزان ایفا نماید. مقاله پیش رو که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی برمبنای مطالعات کتابخانه‌ای و روش سندکاوی صورت گرفته است در پی آن است تا با مروری اجمالی به پیشینۀ تعلیم و تربیت در متون ادبیات تعلیمی کهن زبان فارسی، به نقد و واکاوی این مضامین در کتاب فارسی دورۀ اول متوسطه پایۀ هفتم بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در کتاب فارسی هفتم جای اشعار شاعران و متون منثور نویسندگان بسیاری در آن خالی است و کمبود اشعار شاعران مختلف در آن احساس می‌شود. نکتۀ دیگر این است که در فصل نام‌ها و یادها بهتر بود به‌جای پرداختن به زندگی اشخاص سیاسی و اجتماعی به معرفی شاعران و نویسندگان سرشناس ادب پارسی پرداخته می‌شد تا دانش‌آموزان با آن‌ها بیشتر آشنا گردند.
ادبیّات فارسی با گنجینۀ بزرگی که از اشعار و متون منثور در دل خود جای داده است می‌تواند نقش بسیار مؤثری در تعلیم و تربیت دانش‌آموزان ایفا کند. دانش‌آموزان با خواندن اشعار شاعران و متون منثور اخلاقی و تربیتی به دلیل شیرینی و لطافت بیان این آثار، بسیار با آن مأنوس می‌شوند و درس‌ها و پیام‌های اخلاقی که در قالب شعر و نثر فرا می‌گیرند در حافظۀ آنان نقش می‌بندد؛ و موجب می‌شود تا در زندگی کنونی و نیز در آینده از آن بهره‌مند گردند. بدون شک تألیف درست و جامع کتاب ادبیّات می‌تواند نقش بسزایی در تعلیم و تربیت دانش‌آموزان ایفا نماید. مقاله پیش رو که به شیوۀ توصیفی- تحلیلی برمبنای مطالعات کتابخانه‌ای و روش سندکاوی صورت گرفته است در پی آن است تا با مروری اجمالی به پیشینۀ تعلیم و تربیت در متون ادبیات تعلیمی کهن زبان فارسی، به نقد و واکاوی این مضامین در کتاب فارسی دورۀ اول متوسطه پایۀ هفتم بپردازد. نتایج پژوهش حاکی از آن است که در کتاب فارسی هفتم جای اشعار شاعران و متون منثور نویسندگان بسیاری در آن خالی است و کمبود اشعار شاعران مختلف در آن احساس می‌شود. نکتۀ دیگر این است که در فصل نام‌ها و یادها بهتر بود به‌جای پرداختن به زندگی اشخاص سیاسی و اجتماعی به معرفی شاعران و نویسندگان سرشناس ادب پارسی پرداخته می‌شد تا دانش‌آموزان با آن‌ها بیشتر آشنا گردند.
1- قرآن مجید. ترجمه: مهدی الهی‌قمشه ای.
2- فارسی ، پایه هفتم دوره متوسطه اول، کد 703، چاپ یازدهم 1402
3- ابن‌منظور، محمد‌بن مکرم (1414 هـ )، لسان العرب، جلد 1، ناشر: دار صادر بیروت.
4- جعفری، محمدتقی (1354)، در قلمرو معرفت تعلیم و تربیت اسلامی، به کوشش: محمد‌رضا جوادی، تهران: انتشارات پیام آزادی.
5- حلبی، علی‌اصغر (1366)، دانشنامۀ عمومی، ترجمه: علی اصغر حلبی، تهران: پیک ترجمه و نشر.
6- دهخدا، علی اکبر (1375)، لغتنامه، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.
7- دهقان، اکبر(1379)، راه رشد، قم: مرکز فرهنگی درس‌هایی از قرآن.
8- رزماری، دوگه (1383)،توان‌های آموزشی ادبیّات برای دانش‌آموزان، مترجم: ن. اکبری، پژوهش‌نامۀ ادبیات کودکان و نوجوانان، شمارۀ 37، صص69-75.
9- رستگار فسایی، منصور ( 1372 )، انواع شعر، شیراز: انتشارات نوید شیراز.
10- ریپکا، یان (1354)، تاریخ ادبیّات ایران، مترجم: عیسی شهابی، تهران: بنگاه ترجمه و نشر کتاب.
11- شکوهی، غلامحسین، (1378)، تعلیم و تربیت و مراحل آن، چاپ هفدهم، مشهد: آستان قدس رضوی.
12- طباطبایی، محمدحسین (1367)، تفسیر المیزان، ترجمه: ناصر مکارم شیرازی، تهران: رجا.
13- طبرسی، فضل بن حسن (1415)، مجمع البیان فی تفسیر القرآن، بیروت: مؤسسه علمی مطبوعات.
14- طوسی، خواجه‌نصیرالدین (1373)، اخلاق ناصری، تصحیح: مجتبی مینوی و علیرضا حیدری، تهران: خوارزمی.
15- غزالی، ابوحامد (1393)، احیاءالعلوم‌الدین، ترجمه: مؤیدالدین محمد خوارزمی، ترجمه: حسین خدیو جم، تهران: فردوس.
16- مطهری، مرتضی (1367)، تعلیم و تربیت در اسلام، تهران: صدرا.
17- معین، محمد (1386)، فرهنگ معین، چاپ سوم، تهران: زرین.
18- موحد، ضیاء (1373)، سعدی، تهران: طرح نو.