الگوهای استقراری محوطه‌های مس‌سنگی میانه حاشیه رودخانه‌های تلوار (شهرستان‌های دهگلان و قروه)
محورهای موضوعی : باستان‌شناسی پیش از تاریخامیرساعد موچشی 1 , کمال‌الدین نیکنامی 2 , زاهد کریمی 3 , اقبال عزیزی 4 , علی بهنیا 5
1 - دانش‌آموخته دکتری پیش از تاریخ، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
2 - استاد، گروه باستان‌شناسی، دانشگاه تهران، تهران، ایران.
3 - کارشناس باستان‌شناسی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان، ایران.
4 - کارشناس باستان‌شناسی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان، ایران.
5 - کارشناس باستان‌شناسی اداره میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان، ایران.
کلید واژه: استان کردستان, سفال, الگوی استقراری, مس‌وسنگ میانه, حوضه آبریز رودخانه تلوار,
چکیده مقاله :
نوشته حاضر به بحث در مورد الگوهای استقراری محوطه‌های مس‌وسنگ میانه حاشیه رودخانه تلوار از شاخابه‌های آن تا بستر نسبتاً پست‌تر آن در حاشیه شمال شرق منطقه می‌پردازد. بیشتر قسمت‌های حوضه آبگیر تلوار با جغرافیای سیاسی شهرستان‌های قروه و دهگلان کاملاً منطبق است. نتایج بدست آمده از بررسی‌های باستان‌شناختی حوضه آبخیز رودخانه تلوار، به افزایش و احتمالاً شروع استقرار در دوره مس‌وسنگ و نیز شیوه‌های گوناگون معیشتی آنها اشاره دارد. همچنین، محوطه های مس‌وسنگ میانه منطقه (۳۴ محوطه) را با توجه به عواملی چون وسعت، ارتفاع و دسترسی به منابع معیشتی می‌توان در چند رتبه‌بندی مختلف تقسیم‌بندی کرد. احتمالاً رتبه‌بندی محوطه‌های مس‌وسنگ حاشیه رودخانه‌های تلوار به گونه‌های مختلف معیشتی در این دوره اشاره دارد. قدیمی‌ترین دورۀ استقراری شناخته‌شده از پژوهش‌های میدانی انجام شده متعلق به دوره مس‌وسنگ میانه است، اما نباید این نتایج را قطعی دانست چرا که عوامل طبیعی مانند فرسایش و رسوب گذاری و نیز عوامل انسانی و تخریبات احتمالی بر این امر تاثیرگذار بوده است. نوشتار حاضر بر اساس داده‌های بدست آمده از بررسی‌های باستان‌شناختی میراث فرهنگی، صنایع دستی و گردشگری استان کردستان و نیز بررسی منطقه در راستای رساله یکی از نگارندگان است.
This article discusses the settlement patterns of the middle chalcolithic sites in the Talvar river Basin in an area expanding from the river tributaries to its fairly lower bed eastwardly. The river basin is mostly placed within the both counties of Dehgolan and Ghorveh in Kurdestan Province. The archaeological investigations indicated the rise of occupation and presumably even its beginning in the chalcolithic period coinciding with various ways of life sustenance. In terms of size, elevation and access to the environmental resources, the middle chalcolithic sites (34 sites) could be divided in to several different groups. This issue is possibly based on the different ways of life sustenance. The earliest evidence in the region goes back to the middle chalcolithic period, but this result should not be known finally as both natural and cultural post-depositional alternations such as erosion, sedimentation and cultivation could play an important role. This article, however, is based on the yielded data collected as the result of archaeological investigations by provincial ICHO and also the first author who undertook a survey to write his Ph.D dissertation.
_||_