آسیب‌شناسی پژوهش‌های فردوسی‌شناسی (از سال 1357 تا سال 1387)

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

زهرا قربانی پور ¹

1 - دانشجوی دکتری رشته زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد علوم تحقیقات

تاریخ دریافت : 1394/09/10 تاریخ پذیرش : 1395/03/25 تاریخ انتشار : 1395/03/01

کلید واژه: شاهنامه, فردوسی, آسیب‌شناسی کمی, آسیب‌شناسی کیفی,

چکیده مقاله :

در این مقاله پژوهش‌های فردوسی‌شناسی (از سال 1357 تا سال 1387) در سه بخش توسعه‌ای، بنیادی و کاربردی از رویکرد آسیب‌شناسی مورد واکاوی قرار گرفته است. فردوسی تنها شاعر حماسی ایران است که همواره محور عمدۀ بسیاری از پژوهش‌های ادبی قرار گرفته است و قرن‌هاست که دربارۀ شاهنامه آثار ذوقی، فکری و تحلیلی نوشته می شود؛ قسمت عمدۀ این پژوهش‌ها در قرن معاصر انجام شده است و منتقدان شاهنامه را از ابعاد گوناگون زبان‌شناختی، جامعه‌شناختی، سیاست، روان‌شناختی و ... بررسی کرده‌اند؛ این مقاله بر آن است تا به آسیب‌شناسی این پژوهش‌ها بپردازد. روش پژوهش کمی و کیفی است. دستاوردهای این پژوهش، نشان‌دهندۀ آن است که مهم‌ترین آسیب‌ها و نقص‌های تألیفات فردوسی‌شناسی، عبارت است از: 1- عدم توجه به تمام نسخه‌ها. 2- عدم توجه به پیشینۀ تحقیقات. 3- عدم توجه به جزئیات. 4- تقلیدگرایی و انتقادگریزی. 5- رویکردهای تکرار گرایانه. 6- اصالت رویکردهای درون‌متن گرایانه. 7- اهداف تقلیل‌گرایانه. 8- رویکردهای یکسونگرانه. 9- عدم رعایت موازین علمی. 10- اطلاعات‌مداری به جای تحلیل‌مداری.

چکیده انگلیسی:

All of the studies of Ferdowsi can be put in two main groups:basic researches and extensive researches. This article has concentrated on both pathology of quantity and pathology of quality (since 1357 till 1387). All of the results of this research, as the most important defects of the study of Ferdowsi are: 1. ­No consideration of the all manuscripts.2. No consideration of background of the researches.3. No consideration of the details.4. Mimetic and eluding criticism. 5. General subjects approaches.6. Inter textual approaches.7. Quantitative purposes. 8. Unilateral approaches.9. Not following the scientific rules.10. Data orientation instead of analysis orientation.

منابع و مأخذ:

آبادی باویل، محمّد.(1383). آیین‌ها در شاهنامه، تبریز: انتشارات ستوده.

ابوالحسنی (منذر)، علی.( 1378). بوسه بر خاک پی حیدر(ع)، تهران: عبرت.

البرز، پرویز.(1369). شکوه شاهنامه در آیینۀ تربیت و اخلاق پهلوانان (با فهرستی از صفات نقش آفرینان دوره پهلوانی)، تهران: دانشگاه الزهرا.

ازکیا، مصطفی و علیرضا دربان آستانه.(1382). روش‌های کاربردی تحقیق، ج1، تهران: کیهان.

بیابانگرد، اسماعیل.(1387). روش تحقیق در روان‌شناسی و علوم تربیتی، ج1 و 2، تهران: نشر دوران.

حائری، جمال الدین.(1383). زنان شاهنامه پژوهش و نقالی، از آذرگشسب تا همای، تهران: پیوند نو.

رستنده، مجید.(1378). قرآن و حدیث در شاهنامۀ فردوسی، همدان: مفتون همدانی.

رهادوست، بهار.(1383). «روش شناسی پژوهش کیفی»، مجلۀ زیبا شناخت، ش 4.

سامانی، جوکار، بهرام و سیامک.(1384). مقایسۀ تحقیقات کیفی و تحقیقات کمی، شیراز: ملک سلیمان.

ستوده، غلامرضا.(1383). مرجع‌شناسی و روش تحقیق در ادبیات‌فارسی، تهران: سازمان تدوین و کتب علوم انسانی دانشگاه‌ها (سمت).

شفیعی، محمود.(1377). شاهنامه و دستور زبان فارسی بر پایۀ شاهنامه فردوسی و سنجش با سخن گویندگان و نویسندگان پیشین، تهران: انتشارات دانشگاه تهران.

صادقی، مریم.(1394). روش تحقیق به زبان ساده، تهران: نگاه معاصر.

صنیع، مهین‌بانو.(1386). گلرخان سیه چشم (داستان شاه زنان شاهنامه فردوسی)، تهران: نوشه.

عطایی‌فرد، امید.(۱۳۸۴). ایران بزرگ (جغرافیای اسطوره‌ای و تاریخی مرزها و مردمان ایرانی)، تهران: اطلاعات.

عظیمی، سیّد عبدالعلی.(1379). شخصیت‌ها در شاهنامه، تهران: مؤسسه فرهنگی انتشاراتی مطبوعاتی فام آوند.

قربانی‌پور، زهرا.(1394). کتاب شناسی فردوسی و شاهنامه، تهران: سوره مهر.

کریمان، حسین.(1375). پژوهشی در شاهنامه (در باب ری، پهنۀ تهران، البرز، مازندران طبرستان، مازندران مغرب و مازندران مشرق در شاهنامه)، به کوشش علی میرانصاری، تهران: سازمان اسناد ملی ایران.

محمّدزاده‌صدیق، حسین.(1378). شاهنامه (بر اساس چاپ مسکو)، تهران: فاخته.