نقد و بررسی جنبه های ادبی اشعار میرزاده عشقی
محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی
احمد رنجبر
1
(استاد زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران مرکزی)
ملاحت نجفی عرب
2
(دانشجوی دوره دکتری زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد واحد تهران مرکزی)
کلید واژه: آرایه های ادبی, موسیقی شعر, صور خیال, میرزاده عشقی, قالب های شعری,
چکیده مقاله :
سید محمد رضا میرزاده عشقی (1273 - 1303 هـ. ش)، شاعر نام آشنای عهد مشروطیت، از رجال پرکار روزگار خود است. او اگر چه در حوزه ی شعر سیاسی و اجتماعی شاعری بزرگ و نامدار محسوب می شود لیکن از نظر ادبی و آشنایی به فنون و تکنیک های شعری دست توانایی ندارد و هنوز به اوج هنر شعری خود نرسیده است. در این مقاله تلاش می شود با بررسی محور ادبی اشعار عشقی، میزان شناخت و تسلط او بر حوزه های مختلف این محور سبکی مشخص و نقاط قوت و ضعف او معلوم گردد. عشقی در قالب های شعر دست به نوآوری زده و یکی از کسانی است که اولین شعر نو را به او نسبت می دهند. او در دیگر قالبهای سنتی نیز دستکاری کرده چنانکه مسمّط ترجیعی را ساخته ی او می دانند. در وزن شعر اگر چه خواهان ایجاد تحول بوده لیکن به خواست مطلوب خود نرسیده است. اغلب صور خیال او کلیشه ای و قدیمی است، لیکن تشبیهات زنده و پویا که بعضاً در بافت شعر جریان پیدا می کند کم و بیش بر جاذبه ی اشعاش افزوده است. در بین آرایه های ادبی بیشترین تلاشش برای تقویت موسیقی شعر از رهگذر جناس ها و تکرارها، و ایجاد تداعی معانی از طریق تضادها، مراعات النظیرها و تلمیح هاست. در باب تلمیح نیز نشان می دهد که با وجود علاقه مندی به ایران باستان، شناخت چندانی از فرهنگ و تاریخ باستان ایران ندارد.
Seyed Mohammad Reza Mirzadeh Eshghi (1273 - 1303 AD. N.) Constitution and vowed known contemporary poets, statesmen of his time is prolific. This article is based on a discuss of literature of love poems, his mastery of the knowledge and different lightness axis is proved, he identifies strengths and weaknesses. A love poem to come up with innovations and one of those impressions is the first poetry attributed to him. Even in more traditional formats, as well as he is known for making Mosammt Tarjyy Sakhth. If you want to change the meter, but the demand is not desired. Most of his imagery stereotypes and old, but sometimes in the context of dynamic imagery poem flows more or less on Ashash added appeal. Among the array of literary greatest effort to promote poetry through music, puns and repetitions, and contradictions association through observation and Tlmyhhast Alnzrha. Bob also shows that there is interest allusions from ancient Iran, ancient Iranian culture and history does not recognize.
آرین پور، یحیی.(1372). از صبا تا نیما، ج2، تهران: انتشارات زوار.
برومند، ادیب.(1379). پیام آزادی ، چاپ اول، تهران: انتشارات روز بهان.
بهمنی مطلق، یدالله.(1385). صورخیال در شعر سهراب سپهری، تهران: انتشارات زلال کوثر، چاپ اول.
حافظ، شمس الدین محمد.(1371). دیوان حافظ، تصحیح محمد قزوینی و قاسم غنی به اهتمام ع جربزه دار، تهران: انتشارات اساطیر، چاپ چهارم.
سعدی، شیخ مصلح الدین(1374). گلستان سعدی، تصحیح غلامحسین یوسفی، تهران: انتشارات خوارزمی، چاپ چهارم
شفیعی کدکنی، محمد رضا.(1380). ادوار شعر فارسی از مشروطیت تا سقوط سلطنت، تهران: انتشارات سخن، چاپ اول (ویرایش دوم).
لنگرودی، شمس(1370). تاریخ تحلیلی شعر نو، جلد نخست، تهران: نشر مرکز، چاپ اول.
میرزاده عشقی، محمد رضا(1350). کلیات مصور عشقی، به کوشش علی اکبر مشیر سلیمی، تهران: مؤسسه انتشارات امیر کبیر، چاپ ششم.
مصحفی، م. ا.(اردیبهشت 1353؛صفر 1394). میرزاده عشقی، ماهنامه ادبی، علمی، تاریخی و اجتماعی یغما به صاحب امتیازی حبیب یغمایی، ش 2، مسلسل 308، دوره 27، صص 92- 99
منوچهری دامغانی و احمد، ابوالنجم.(1375). دیوان منوچهری دامغانی، به کوشش محمد دبیر سیاقی، تهران: انتشارات زوار، چاپ دوم.
موحد، ضیاء.(1377). شعر و شناخت، تهران: انتشارت مروارید، چاپ اول.
نیاز کرمانی، سعید.(1367). شعری که زندگی است، تهران: انتشارت پاژنگ، چاپ اول.