عملکردپادشاهان بهمنی درگسترش فرهنگ وادب ایرانی ( باتاکیدبرنقش مذهب تشیع)

محورهای موضوعی : مطالعات نقد ادبی

نسرین عسگری ¹ (دانشجوی دکتری گروه تاریخ و باستان شناسی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی تهران،ایران. )
محمود سید ² (استادیار گروه تاریخ و باستان شناسی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران(نوسنده مسئول). )
فیاض زاهد ³ (استادیار گروه تاریخ و باستان شناسی واحد تهران مرکزی، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران.)

تاریخ دریافت : 1402/07/05 تاریخ پذیرش : 1402/09/09 تاریخ انتشار : 1403/02/29

کلید واژه: پادشاهان بهمنی, حسن کانگو, دکن, , شیعیان مهاجر, فرهنگ وادب ایرانی.,

چکیده مقاله :

بهمنیان، سلسله ای ازپادشاهان مسلمان هند( 934-748ق)، اولین حکومت مستقل مسلمان بودند که در جنوب هند مستقر شدند. بنیانگذار این سلسله علاء الدین حسن کانگو یا بهمن شاه (748-759 قمری )بود .هیجده تن از اعضاء این خاندان بر دکن حکومت می کردند، که پایتخت هشت تن از آنان حسن آباد گلبرگه بود و پایتخت ده تن دیگرازاین سلاطین بهمنی، محمد آباد بیدر بود . حـمایت‌ بـسیار پادشاهان این سلسله از ایرانیان‌ و سادات‌ عراق و مکه و مدینه موجب شد که گروه فراوانی از ایـن مـهاجران سرزمین دکن را بهترین‌ پناهگاه خویش بدانند و به شکل انفرادی و گروهی به قلمرو بهمنیان مهاجرت کنند . پژوهش حاضر بر آن است تا با استفاده از روش تحقیق تاریخی که مبتنی بر توصیف و تحلیل است، به این سوال پاسخ دهد که عملکرد پادشاهان بهمنی در گسترش فرهنگ و ادب ایرانی با تاکید بر نقش مهاجرین شیعه ایرانی به این منطقه چه بوده است و نیز به دنبال آن است که علل مهاجرت شیعیان به دربار بهمنیان را مورد بررسی قرار دهد ؟ یافته های پژوهش حاضر نشان می دهد که شبه جزیره دکن با داشتن شرایط اقلیمی و موقعیت اقتصادی ویژه، همیشه جایی مناسب، برای مهاجرت بوده است. حمایت پادشاهان این سلسله از شیعیان مهاجری که از ایران و سرزمین های عربی به دکن هجرت می کردند سبب گسترش مذهب تشیع،گسترش مناسبات سیاسی و در نهایت بسط فرهنگ وادب ایرانی واوج زبان فارسی دردکن دردوره بهمنیان شد .

چکیده انگلیسی:

Bahmani government (934-748 AH) was the first independent Muslim government that was formed in South India. The founder of this dynasty was Aladdin Hasan Kangu or Bahman Shah (748-759). Eighteen members of this dynasty ruled the Deccan, the capital of eight of them was Hasan Abad Gulbargeh, and the capital of the other sultans of this dynasty was Muhammad Abad Bidar. The unhesitating support of the kings of this dynasty from the Iranians and the Sadats of Iraq, Mecca and Medina caused a large group of these immigrants to consider the Deccan land as their best refuge and shelter, and migrate individually and in groups to the Bahmani territory. The present study aims to answer the question of what was the performance of the Bahmani kings in the expansion of Iranian culture and literature by using the historical research method which is based on description and analysis, emphasizing the role of Iranian Shiite immigrants to this region and also investigate the causes of Shiite migration to the Bahmani court? The findings of the present research show that the Deccan Peninsula has always been a suitable platform for migration with its climatic conditions and favorable economic situation. The support of the kings of this dynasty to Shiite immigrants who migrated from Iran and Arab lands to the Deccan led to the expansion of the Shiite religion, the expansion of political relations, and finally the spread of Iranian polite culture and the spread of Persian language in Daccan.

منابع و مأخذ:

آقامیری، زهرا.(1391). علل و عوامل رسمیت یافتن تشیع در بیجاپور، مزدک نامه 5
احمد، عزیز.(1366). تاریخ تفکر اسلامی در هند، ترجمه نقی لطفی و محمدجعفر یاحقی، تهران، کیهان
استانلی، لین پل.(1363). طبقات سلاطین اسلام همراه با جداول تاریخی و نسب ایشان، ترجمه عباس اقبال، چاپ دوم، تهران، دنیای کتاب
اطهر رضوی، سید عباس.(1376). شیعه در هند 1، جلد اول، ترجمه مرکز مطالعات و تحقیقات اسلامی، مرکز انتشارات دفتر تبلیغات اسلامی حوزه علمیه قم
اطهر رضوی، سید عباس.(1380). تاریخ تصوف در هند، جلد اول، ترجمه منصور معتمدی، تهران، مرکز نشر دانشگاهی
افراسیابی، علی اکبر.(1395). نقش شیعیان ایرانی در پیدایش حکومت‌های شیعی هند، اطلاعات حکمت و معرفت، سال یازدهم، شماره 10
خالدی، عمر.(1383). نگاهی به فرهنگ شیعیان دکن، مترجم محمدمهدی توسلی، گزارش گفت‌وگو، شماره 13
ر. موداک، مانورما.(1345). سرزمین و مردم هند، ترجمه فریدون گرگانی، تهران، بنگاه ترجمه و نشر کتاب
رادفر، ابوالقاسم.(1376). تاریخچه زبان و ادبیات فارسی در جنوب هند (دکن)، فصلنامه آشنا، شماره 35
زین‌العابدین، محمد.(1393). دولت‌های شیعی در شبه قاره از آغاز تا حضور کمپانی هند شرقی، دو فصل نامه علمی- تخصصی مطالعات تاریخی امت اسلامی، سال اول، شماره 1
صادقی علوی، محمود.(1388). نقش ایرانیان در گسترش حکومت بهمنیان، تاریخ روابط خارجی، شماره 41
صادقی علوی، محمود.(1391). تاریخ اجتماعی شیعیان دکن در قرن 10 و 11 هجری، استاد راهنما
صادقی علوی، محمود، بهار.(1393). گسترش تشیع در دکن در سده‌های دهم و یازدهم هجری، فصلنامه علمی پژوهشی پژوهشنامه تاریخ اسلام، سال چهارم، شماره 13
صدیقی، محمد سلیمان، مدیر شانه‌چی، محسن.(1369). پیدایش سلسله چشتی در دکن، کیهان اندیشه، شماره 31
ضابط، حیدر رضا.(1377). تشیع در شبه قاره هند (1)، ادیان و مکاتب: پژوهش‌های اجتماعی اسلامی، شماره 12
طباطبا، سید علی.(1936). برهان مآثر، دهلی
عالمی، خدیجه.(1391). محمود گاوان وزیر گمنام شیعی در دکن، شیعه پژوهی، شماره 38
عالمی، خدیجه.(1391). ملوک بهمنی و جایگاه تشیع در دکن، شیعه شناسی، سال دهم، شماره 39
عصامی، عبدالملک.(1948). فتوح السلاطین، دانشگاه مدرس
عقیل، معین‌الدین.(1391). ایران و حکومت بهمنیان در دکن، ترجمه، شاهد چوهدری و علی‌محمد طرفداری، مجله رشد آموزش تاریخ، دوره چهاردهم، شماره 1
فراهانی منفرد، مهدی.(1382). ایرانیان در دکن مروری بر حضور ایرانیان و نفوذ زبان فارسی در حکومت بهمنیان، نامه انجمن، شماره 11
قادري، سيد محی‌الدین.(١٣٨٦). مير محمد مؤمن استرآبادي مروج تشيع در جنوب هند، ترجمه علي‌ جاروي‌، قم، نشر مورخ
قائدان، اصغر.(1384). پیدایش و گسترش آیین تشیع در هند با تأکید بر نقش ایرانیان، فصلنامه منطقه‌ای؛ جهان اسلام، سال ششم، شماره 23
لطفی، نقی.(1361). فرق شیعه در شبه قاره هند، ادبیات و زبان‌ها، جستارهای ادبی، شماره‌های 57 و 58
محمدی، حسین، نقیبی، ذهره.(1397). نقش میرمحمد مؤمن استرآبادی در گسترش فرهنگ ایرانی ـ شیعی در دکن، شیعه شناسی، سال شانزدهم، شماره 63
معاشری، مرضیه.(1396). نقش بهمنیان در ترویج تشیع در جنوب هند، استاد راهنما محمد باغستانی، پایان‌نامه کارشناسی ارشد در رشته الهیات گرایش تاریخ تشیع، دانشگاه پیام نور مرکز مشهد
معصومی، محسن.(1384). نخستین نشانه‌های ظهور تشیع در دکن، فصلنامه علمی ـ پژوهشی علوم انسانی دانشگاه الزهرا (س)، شماره 53
معصومی، محسن.(1387). عناصر قومی تشکیل دهنده جامعه دکن در دوره بهمنیان و چگونگی تعامل آن‌ها با یکدیگر، دانشکده ادبیات و علوم انسانی (دانشگاه اصفهان)، شماره 53
معصومی، محسن.(1389). فرهنگ و تمدن ایرانی ـ اسلامی دکن در دوره بهمنیان، تهران، انتشارات علمی فرهنگی
نجاتی حسینی، راضیه.(1395). نقش علمای شیعه در گسترش تشیع در هند پس از حمله مغول تا پایان دوره صفویه، پژوهشگاه فرهنگ و علوم اسلامی