ارزیابی اثرات زهکشی اراضی کشاورزی استان گلستان مبتنی بر استفاده مجدد از زه‌آب کشاورزی

محورهای موضوعی : مدیریت جامع منابع آب

مهدی مردانی فر ¹ (کارشناس ارشد سازه های هیدرولیکی، مهندسین مشاور برگاب)
محمود انصار ² (کارشناس ارشد مهندسی و مدیریت ساخت، مهندسین مشاور برگاب)
مرضیه پروار ³ (کارشناس ارشد هیدروژئولوژی، مهندسین مشاور برگاب)
علیرضا دنیائی ⁴ (کارشناس منابع ٱب-شرکت آب منطقه ای گلستان)
سیدعرفان حسینی ⁵ (استادیار گروه مهندسی عمران، واحد گرگان، دانشگاه آزاد اسلامی، گرگان، ایران)

تاریخ دریافت : 1400/05/31 تاریخ پذیرش : 1401/09/02 تاریخ انتشار : 1401/10/01

کلید واژه: کشت دوم, آب‌های زیرزمینی, زهکشی زیرسطحی, زه‌آب, استفاده مجدد از زه‌آب,

چکیده مقاله :

حفظ منابع آب و خاک در کشور ایران از مهم ترین مسایل در بخش آب و کشاورزی و امنیت غذایی محسوب می گردد. در این پژوهش نتایج حاصل از اجرای آزمایشی طرح زهکشی زیرزمینی در اراضی روستای کریم آباد شهرستان گرگان (ایران) مورد بررسی قرار گرفته است. این پروژه به مساحت 100 هکتار به صورت زهکشی زیرزمینی با لوله های PVC به قطر 100 میلی متر و با فواصل 50 متر برای زهکش های فرعی و قطر 200 میلی متر برای زهکش های جمع کننده با اتصال از طریق منهول های بتنی به قطر داخلی 800 میلی متر در اراضی مذکور اجرا شده است. نتایج حاصل از این تحقیق نشان داد که عملکرد محصول گندم، شالی، پنبه و کلزا پس از اجرای طرح به ترتیب 12%، 36%، 28% و 39% رشد داشته اند. علاوه بر آن، با اجرای این طرح با از بین رفتن شرایط مانداب در اراضی کشاورزی، امکان کشت دوم برای کشاورزان فراهم می شود. هم چنین اجرای زهکشی زیرزمینی منجر به افزایش کیفیت زه آب خروجی شده است که متعاقباً امکان استفاده مجدد از زه آب های آبیاری و کاهش استفاده از منابع آب های زیرزمینی و چاه های موجود را فراهم می کند، که این مهم در کاهش تنش آبی نیز بسیار موثر خواهد بود.

چکیده انگلیسی:

Conservation of water and soil resources in Iran is one of the most important issues in the field of water, agriculture and food security. In this research, a practical example of the results of pilot implementation of a subsurface drainage plan in Karimabad village, Gorgan, was investigated. This project includes 100-hectare subsurface drainage using 100 mm diameter PVC pipes with 50 m intervals for laterals and 200 mm in diameter of collectors as well as concrete manholes with 800 mm internal diameter. In this study, while evaluating before and after the implementation of the project, the results were recorded. The results showed that the yield of wheat, paddy, cotton and canola increased by 12%, 36%, 28% and 39% respectively, after the project implementation. In addition, the possibility of second cultivation will be provided for farmers followed by the disappearance of wetlands in agricultural lands at the end of project. Moreover, the effect of groundwater draining on the effluent quality will provide the possibility of reusing irrigation drains and reducing the groundwater discharge, which will be very effective in reducing water stress in the region.