بررسی ارتباط انسان کامل با مراتب هستی در اندیشه عرفانی علامه طباطبایی
محورهای موضوعی :
1 - استادیار گروه معارف اسلامی، واحد زنجان، دانشگاه آزاد اسلامی، زنجان، ایران. Leila.afsari@iau.ir
کلید واژه: کلیدواژه‌ها: انسان کامل, مراتب هستی, علامه طباطبایی, عرفان, سیر و سلوک,
چکیده مقاله :
مقاله حاضر به بررسی ارتباط انسان‌شناسی با مراتب هستی در دیدگاه علامه طباطبایی می‌پردازد. انسان به عنوان موجودی عقلانی و روحانی همواره در کانون توجه فلسفی و عرفانی قرارداشته¬است. علامه طباطبایی با تکیه بر آموزه‌های فلسفی و عرفانی اسلامی، مفاهیمی چون انسان کامل و مراتب هستی را تحلیل¬کرده و به اهمیت شناخت انسان به عنوان مبنای تمامی معارف بشری تأکیدمی‌کند. هدف این مقاله تبیین مراتب امکان و گستره هستی‌شناسی و منابع لازم برای شناخت انسان کامل در اندیشه علامه است. سوالات اصلی شامل چگونگی دستیابی انسان به کمال نهایی و رابطه او با مراتب هستی است. علامه بر این باور است که انسان کامل به عنوان خلیفه خداوند، توانایی سیر در مراتب هستی و دستیابی به قله کمال را دارد. این سیر، نیازمند مراقبت نفس و تقویت معرفت و اخلاق است و تنها با راهنمایی انسان کامل ممکن¬می‌شود. اهمیت این موضوع در آن است که درک عمیق از ذات و قابلیت‌های انسان نه¬تنها به روشنگری در شناخت‌های دینی و فلسفی کمک¬می‌کند، بلکه زمینه‌ساز پویایی در علوم و معارف دیگر نیز خواهدبود. نتایج این پژوهش به درک بهتر جایگاه انسان در نظام هستی و ارتباط او با خداوند منجرمی‌شود و نشان¬می‌دهد که رسیدن به کمال انسانی یک فرایند پیچیده و مستلزم تلاش و اراده قوی است. کلیدواژه‌ها: انسان کامل، مراتب هستی، علامه طباطبایی، عرفان، سیر و سلوک
This article studies the relationship between anthropology and the levels of existence in the perspective of Allameh Tabatabaei. As a rational and spiritual being, humanity has always been the focal point of philosophical and mystical attention. Allameh Tabatabaei, emphasizing Islamic philosophical and mystical teachings, analyzes concepts such as the perfect human and the degrees of existence, highlighting the importance of understanding humanity as the foundation of all human knowledge. The aim of this article is to elucidate the levels of possibility and the scope of ontology, as well as the necessary resources for understanding the perfect human in Allameh’s thought. The main questions include how humanity can achieve ultimate perfection and its relationship with the degrees of existence. Allameh believes that the perfect human, as the vicegerent of God, has the capacity to traverse the degrees of existence and attain the peak of perfection. This journey requires self-discipline and the enhancement of knowledge and ethics, and can only be achieved through the guidance of the perfect human. The significance of this topic lies in the fact that a deep understanding of the essence and capabilities of humanity not only aids in the clarification of religious and philosophical understandings but also paves the way for dynamism in other sciences and knowledge. The results of this research lead to a better understanding of the place of humanity within the system of existence and its relationship with God, demonstrating that achieving human perfection is a complex process that necessitates effort and strong will. Keywords: Perfect human, levels of existence, Allameh Tabatabaei, mysticism, spiritual journey
منابع و مآخذ
1) علیزاده، مهسا. (۱۴۰۲). بررسی ابعاد مختلف انسان کامل در اندیشه اسلامی. مجله عرفان اسلامی، 15(2)، 123-140.
2) فلاحی، محمد (۱۴۰۳). انسان کامل و الگوهای مثبت در جامعه. پژوهش‌های عرفانی، 12(2)، 78-90.
3) خسروی، علی (۱۴۰۱). تجلی انسان کامل در اندیشه‌های عرفانی. مجله عرفان و علوم انسانی، 7(1)، 67-82.
4) خسروپناه، عبدالحسين (۱۳۸۴). انسان شناسی إسلامي به مثابه انسان شناسی اجتماعي. پژوهش‌های تربیت اسلامی، شماره اول، 157-184.
5) سلیمی، مهدی (۱۴۰۳). ابعاد وجودی انسان کامل و تأثیر آن بر سیر و سلوک. فلسفه و عرفان، 11(2)، 45-60.
6) سهرابی فر، محمدتقی (۱۳۹۴). چیستی انسان در اسلام. تهران: پژوهشگاه فرهنگ و اندیشه اسلامی.
7) طباطبایی، محمد حسین. (۱۴۱۶ ق). نهایت الحکمه. قم: موسسه نشر اسلامی.
8) ---------------. (۱۴۱۷ ق). بدایه الحکمه. قم: موسسه نشر اسلامی.
9) ---------------. (۱۳۸۶). تفسیر المیزان. ترجمه محمد باقر موسوی همدانی. قم: دفتر انتشارات اسلامی.
10) ربیعی، شمس الدین. (۱۳۶۳). خلقت و خلافت آدم در میزان. برگرفته از سخنان علامه طباطبایی در تفسیر المیزان. تهران: نور فاطمه.
11) فکوهی، ناصر. (۱۳۹۱). تاریخ اندیشه و نظریه‌های انسان‌شناسی. تهران: نی.
12) کبیر، یحیی. (۱۳۸۴). فلسفه انسان‌شناسی از نگاه حکمت برتر. فرهنگ مدیریت، سال سوم، شماره 11، 168-143.
13) نجفی، محمد. (۱۴۰۱). تأثیرات انسان کامل بر سیر تکامل انسانی. مجله عرفان و فلسفه، 10(2)، 78-92.