تبیین ماهوی خلوت¬گزینی در حکمت عرفانی
محورهای موضوعی :معصومه¬السادات حسینی¬میرصفی 1 *
1 - استادیار گروه الهيات، واحد تهران جنوب، دانشگاه آزاد اسلامی، تهران، ایران. mirsafi@azad.ac.ir
کلید واژه: كليدواژه‌ها: تبیین, ماهیت, خلوت¬گزینی, حکمت عرفانی, عرفان اسلامی,
چکیده مقاله :
خلوت¬گزينی در آموزه¬های عرفانی به¬عنوان تلاشی از سوی عارف برای انفتاح معرفت شهودی و راهی برای میسر شدن مشاهدات حضوری شناخته¬شده¬است. در خلوت، عارف با تعلق خاطر به عزّ ربوبی در پی تحصیل کمال انقطاع از غیر حق است. بنابراین در این مقاله، نگارنده به هدف پاسخ به این سوال که «ماهیت خلوت در عرفان اسلامی چیست؟ »؛ بر اساس دیدگاه عرفا، به تبیین موضوع، پرداخته¬است. یافته¬های این مقاله حاکی از نگاه نظام¬مند به مسأله خلوت از سوی عرفا با درنظرگرفتن مقدمات، فواید، شرایط و آداب آن است. همچنین نقش مراد و ذکر مدام در نیل به اهداف مترتب بر خلوت¬گزيني قابل¬توجه است. این پژوهش از نظر هدف، پژوهش کاربردی و از نظر جمع¬آوری داده، پژوهشی کیفی و مبتنی بر منابع کتابخانه¬ای است. روش پژوهش نیز توصیفی، تحلیلی است. كليدواژه‌ها: تبیین، ماهیت، خلوت¬گزینی، حکمت عرفانی، عرفان اسلامی
Solitude in mystical teachings is known as an attempt by mystics to open up intuitive knowledge and a way to make face-to-face observations possible. In solitude, the aspirant, with his heart attached to God's glory, pursues the study of completely detachment from non-righteousness. Therefore, in this article, the author aims to answer the question "What is the nature of solitude in Islamic mysticism?" Based on the mystics' point of view, he explained the issue. The findings of this article indicate a systematic view on the issue of solitude by mystics, taking into account its prerequisites, benefits, conditions and customs. Also, the role of Murad and Zikr in achieving the goals of seclusion is significant. In terms of purpose, this research is applied research and in terms of data collection, it is a qualitative research based on library resources. In terms of the research method, it is descriptive and analytical. Keywords: Explanation, nature, Solitude, mystical wisdom, Islamic mysticism.
منابع و مآخذ
1) قرآن کریم
2) ابرقوهی، شمس¬الدین ابراهیم، مجمع البحرین، به کوشش نجیب مایل¬هروی، نشر مولی، تهران،1364.
3) ابن عربی، اسرار الخلوه، به کوشش نجیب مایل¬هروی، نشر مولی ، تهران،1382.
4) امين، نصرتبيگم، تفسير مخزن العرفان در علوم قرآن، بي¬جا، بي¬تا.
5) باخرزی، ابوالمفاخر یحیی، اوراد الاحباب و فصوص الآداب، نشر دانشگاه تهران، تهران،1375.
6) بخاری، سیدمحمد، منهاج الطالبین و مسالک الصادقین، به کوشش نجیب مایل¬هروی، نشر مولی،تهران،1364.
7) بخاری، صلاح¬الدین مبارک، انیس الطالبین و عده السالکین، تصحیح: خلیل ابراهیم¬اوغلی، نشر کیهان، تهران،1371.
8) البستانی، فؤاد افرام، فرهنگ ابجدي، ترجمه: رضا مهیار، تهران، انتشارات اسلامي، 1375.
9) حسينى همدانى، محمد، انوار درخشان در تفسير قرآن، تهران، چاپ اول، 1404 هـ.ق.
10) حقى برسوى، اسماعيل بن مصطفى، تفسير روح البيان، دار الفكر، بيروت، چاپ اول، بي¬تا.
11) دهخدا، علی¬اکبر، لغت نامه، نشر دانشگاه تهران، تهران،1377.
12) رازی، نجم¬الدین، مرصاد العباد، به کوشش محمد امین ریاحی، انتشارات علمی و فرهنگی، تهران،1386.
13) راغب اصفهاني، حسين بن محمد، المفردات غي غريب القرآن، تحقيق داودي، صفوان عدنان، دمشق، بيروت، دارالقلم، الدار الشاميه، چاپ اول، 1374.
14) رنجبر، مریم¬السادات، فرهنگ فروزانفر، نشر پرستش، تهران، 1374.
15) سجادی، سیدجعفر، فرهنگ اصطلاحات و تعبیرات عرفانی، نشر طهوری، تهران،1374.
16) سلطان¬علىشاه، سلطان محمد بن حيدر، بيان السعادة في مقامات العبادة، مؤسسة الأعلمي للمطبوعات، بيروت، چاپ دوم، 1408 هـ.ق.
17) سلمى، محمد بن حسين، حقائق التفسير، مركز نشر دانشگاهى، تهران، چاپ اول، 1369 هـ.ش.
18) سمنانی، علاءالدوله، چهل مجلس، تحریر امیر اقبال سیستانی، به کوشش عبدالرفیع حقیقت، نشر مؤلفان و مترجمان ایران، تهران، 1358.
19) سهروردی، شهاب الدین، عوارف المعارف، نشر دارالکتب العربی، بیروت،1966م.
20) طباطبايى، سيدمحمدحسين، الميزان فى تفسير القرآن، قم: دفتر انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ پنجم، 1417ق.
21) طباطبایی، سیدمحمدحسین، تفسیر الميزان، انتشارات اسلامى جامعه مدرسين حوزه علميه قم، چاپ پنجم ،1374.
22) العبادی، قطب¬الدین ابوالمظفر منصور بن اردشیر، التصفیه فی احوال المتصوفه(صوفی نامه(،بي¬جا، بی¬تا.
23) فیض¬کاشانی، ملامحسن، راه روشن(ترجمه محجه¬البیضاء)، ترجمه: سیدمحمدصادق عارف، نشر آستان قدس رضوی، تهران،1372.
24) قشیری، عبدالکریم بن هوازن، رساله قشیریه،ترجمه: ابوعلی حسن بن احمد عثمانی، تصحیح بدیع¬الزمان فروزانفر، انتشارات علمی فرهنگی، تهران، 1385.
25) قشیری، عبدالکریم بن هوازن، لطایف الاشارات، نشر الهئیه المصریه العامه، مصر، بی¬تا.
26) کاشانی، عبدالرزاق، فرهنگ اصطلاحات صوفیه، نشر مولی، تهران،1377.
27) کاشانی، عزالدین¬محمود، مصباح الهدایه و مفتاح الکفایه، به کوشش جلال¬الدین همایی، نشر کتابخانه سینایی، تهران، 1325.
28) کبری، شیخ نجم¬الدین، فواتح الجمال و فواتح الجلال، ترجمه: محمدباقر ساعدی¬خراسانی، به کوشش حسین حیدرخانی، نشر مروی، تهران، 1368.
29) کبری، نجم¬الدین، رساله آداب¬المریدین، ترجمه: حسين بدرالدين، نشر صفا، تهران،1362.
30) گیلانی، عبدالرزاق، مصباح الشریعه و مفتاح الحقیقه، نشر پیام حق، تهران،1385.
31) مجلسى، محمدباقر، بحار الأنوار الجامعة لدرر أخبار الأئمة الأطهار، تهران:اسلاميه، چاپ مكرر.
32) مسترحمی، سیدهدایت¬الله، ارشاد القلوب دیلمی، نشر مصطفوی، تهران، 1339.
33) نسفی، عزیز¬الدین، الانسان الکامل، به کوشش ماژیران موله، مقدمه: هانری کربن، نشر طهوری، تهران،1379.
34) نیر شیرازی، میرزا عبدالرسول، کوکب نیر، نشر حکمت، تهران، 1349.