تأثیر ادبیات عرفانی دوره دوم متوسطه بر اخلاق‌مداری دانش‌آموزان
محورهای موضوعی :
1 - استادیار زبان وادبیات فارسی دانشگاه فرهنگیان، تهران، ایران. fmoradi@cfu.ac.ir
کلید واژه: کلیدواژه‌ها: آموزش, ادبیات عرفانی, ارزش‌های اخلاقی, کتب فارسی دوره دوم متوسطه, اخلاق‌مداری.,
چکیده مقاله :
هدف از این پژوهش بررسی تأثیر آموزش و تحلیل متون ادبیات عرفانی دوره دوم متوسطه بر توسعه اخلاق¬مداری دانش¬آموزان است. با توجه به اهمیت پرورش ابعاد معنوی و اخلاقی در کنار آموزش‌های علمی، این پژوهش به¬دنبال پاسخ به این سوال اساسی است که آیا مواجهه دانش¬آموزان با مفاهیم عمیق عرفانی و انسانی موجود در ادبیات کلاسیک فارسی می‌تواند به تقویت ارزش‌های اخلاقی و رفتارهای مسئولانه در آنان منجر شود؟ روش تحقیق در این پژوهش از نوع توصیفی-تحلیلی بوده و با استفاده از ابزارهای گردآوری داده شامل پرسشنامه و تحلیل محتوای پاسخ‌های تشریحی، به بررسی نگرش‌ها و رفتارهای اخلاقی دانش آموزانی پرداخته¬است که در معرض آموزش هدفمند ادبیات عرفانی قرارگرفته‌اند. نتایج اولیه نشان¬می‌دهد که آشنایی با مضامین ایثار، نوع‌دوستی، صبر، تواضع و حقیقت‌جویی موجود در آثار عرفانی می‌تواند تأثیر مثبتی بر دیدگاه دانش آموزان نسبت به مسائل اخلاقی و اجتماعی داشته¬باشد. کلیدواژه‌ها: آموزش، ادبیات عرفانی، ارزش‌های اخلاقی، کتب فارسی دوره دوم متوسطه، اخلاق‌مداری.
The aim of this study is to investigate the effect of teaching and analyzing mystical literature texts in secondary school on the development of ethical orientation in students. Given the importance of cultivating spiritual and moral dimensions alongside scientific education, this study seeks to answer the fundamental question of whether exposing students to deep mystical and humanistic concepts found in classical Persian literature can lead to strengthening moral values and responsible behaviors in them. The research method in this study is descriptive-analytical and, using data collection tools including questionnaires and content analysis of descriptive responses, it has examined the ethical attitudes and behaviors of students who have been exposed to targeted teaching of mystical literature. Initial results show that familiarity with the themes of sacrifice, altruism, patience, humility, and truth-seeking found in mystical works can have a positive effect on students' views on moral and social issues. Keywords: Mystical literature, ethics, Persian Literature, secondary school, students.
منابع و مآخذ
1) قرآن کریم.
2) نهج‌البلاغه.
3) آزاد، غلامحسین. (1376). روانشناسی اخلاقی. تهران: انتشارات بعثت.
4) استعلامی، محمد(۱۳۹۸) فرهنگنامه تصوف و عرفان، تهران : نشر فرهنگ معاصر.
5) امیرکبیری، علیرضا، داروئیان، سهیلا(۱۳۹۰) برداشت¬های اخلاق حرفه¬ای مدیران، فصلنامه اخلاق در علوم وفناوری شماره( ۱،۱۳۹۰)
6) باقری، خسرو. (1383). نگاهی دوباره به تربیت اسلامی. تهران: انتشارات مدرسه.
7) باندورا، آلبرت،(1372). نظریه یادگیری اجتماعی، مترجم فرهاد ماهر. تهران: نشر راهگشا.
8) جعفری، محمدتقی(۱۳۵۴)در قلمرو معرفت تعلیم و تربیت اسلامی، به کوشش: محمدرضا جوادی، تهران: پیام آزادی.
9) جوادی آملی، عبدالله(۱۳۹۰) مبادی اخلاق در قرآن، قم : نشر اسرا
10) حسینی، محمد، (۱۳۸۳) بررسی ارزش¬شناسی علامه طباطبایی و دلالت¬های آن در تربیت اخلاقی، فصلنامه روانشناسی و علوم تربیتی (۳۴ش: ۲)
11) دانشنامه زبان و ادب فارسی (به سرپرستی اسماعیل سعادت)، ج1، ادبیات عرفانی، تقی پورنامداریان، (1384)تهران: انتشارات فرهنگستان زبان و ادب فارسی.
12) رستگار فسایی، منصور(۱۳۷۲) انواع شعر، شیراز: نوید شیراز.
13) زرین¬کوب، عبدالحسین. (۱۳۷۲). ارزش میراث صوفیه. تهران: امیرکبیر.
14) --------------. (1364). جستجو در تصوف ایران. تهران: امیرکبیر.
15) ساکی، رضا (۱۳۹۰) اخلاق در پژوهش¬های آموزشی، فصلنامه اخلاق در علوم و فناوری شماره( ۲،۱۳۹۰)
16) سجادی، سید ضیاالدین(1376) مقدمه ای بر عرفان و تصوف، چاپ ششم، تهران: سمت.
17) سعدی شیرازی، مصلح بن عبدالله. گلستان. شرح :یوسفی غلامحسین ( ۱۳۷۸) تهران : خوارزمی.
18) سهروردی، فی الحقیقه العشق، مترجم صابری، محمد علی(1400) تهران: علم.
19) شریعتمداری، علی. (1372). جامعه و تعلیم و تربیت. تهران: انتشارات امیرکبیر.
20) شمیسا، سیروس. (۱۳۸۳). انواع ادبی. تهران: میترا.
21) صافی ، احمد(۱۳۹۱) آموزش وپرورش ایران در صد ساله گذشته، ویژه¬نامه رشد دوره هجدهم
22) طهوریان، حبیب‌الله. (1388). ادبیات عرفانی ایران. تهران: سخن.
23) عطار نیشابوری، فریدالدین محمد بن ابراهیم، تذکره الاولیا. تصحیح وشرح : مقام فر، محمدعلی(1389)تهران: فکر روز.
24) -----------------------------، منطق‌الطیر.تصحیح وشرح : کاظم دزفولیان(1387) تهران: طلایه.
25) عین القضات همدانی ، تمهیدات، تصحیح: عسیران، عفیف (۱۴۰۱) تهران : مولی.
26) گروه مؤلفان، کتاب¬های فارسی متوسطه دوره دوم (۱۴۰۰) تهران: شرکت نشر وچاپ کتب درسی ایران.
27) گروه نویسندگان(۱۳۷۹) تربیت اسلامی ، تهران : انتشارات اسلامی.
28) ----------- (۱۳۷۹)مجموعه مصوبات شورای عالی آموزش وپرورش.
29) مطهری، مرتضی(۱۳۷۵)تعلیم وتربیت در اسلام ، تهران : صدرا.
30) موحد، ضیا(۱۳۷۳)سعدی، تهران : طرح نو.
31) مولوی، جلال‌الدین محمد بن حسین بلخی. مثنوی معنوی. شرح: زمانی ، کریم (1390) تهران: اطلاعات.
32) همت بناری، علی(۱۳۷۹)تربیت اخلاقی وضرورت نگاهی دوباره به آن، فصلنامه تربیت اسلامی، ش .۲