دیدگاه‌های وحدت‌وجودی یا وحدت‌شهودی خواجه ¬محمد پارسا
محورهای موضوعی :
عبدالرحیم یعقوب¬نیا
1
,
قدرت ا... خیاطیان
2
*
,
علی سنایی
3
1 - دانشجوی دکتری تصوف و عرفان اسلامی، دانشگاه سمنان، ایران.
2 - استاد گروه ادیان و عرفان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، ایران. نویسنده مسئول: khayatian@semnan.ac.ir
3 - دانشیار گروه ادیان و عرفان، دانشکده علوم انسانی، دانشگاه سمنان، ایران.
کلید واژه: کلیدواژه‌ها: وحدت وجود, وحدت شهود, خواجه محمد پارسا, نقشبندیه.,
چکیده مقاله :
خواجه محمد پارسا از مشایخ مهم و تأثیرگذار نقشبندیه و از شارحان افکار و آثار ابن عربی به-شمارمی‌رود؛ شیخ پرکاری که در کنار پرورش مریدان، صاحب آثاری در زمینه¬های مختلف ازجمله عرفان و تصوف است. دوره وی مقارن با گسترش تعالیم ابن¬عربی و به¬ویژه آموزه وحدت وجود در میان مشایخ و بزرگان سلاسل صوفیه بود. مسأله اصلی این مقاله آن است که با توجه به مطلب فوق، آیا خواجه محمد پارسا وحدت وجودی است و یا وحدت شهودی؟ چگونه با مطالعه آثار وی، می‌توان این دو دیدگاه را قابل‌جمع دانست و یا یکی را بر دیگری برتری دانست؟ یافته‌های این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی در آثار چاپ¬شده پارسا انجام‌شده¬است، نشان¬می‌دهد که او خود به‌اصطلاح وحدت وجود و وحدت شهود اشاره¬ای ندارد. توحید شهودی یا وحدت شهود را به‌عنوان نتیجه سلوک عملی و در مقام فنا و بقا می‌پذیرد. وحدت وجود را با استناد به گزاره¬ها و شرح اصطلاحات و تصریحات مستقیم در آثار خود، قبول دارد.او وحدت وجود را مرتبه بالاتر از وحدت شهود می¬داند. کلیدواژه‌ها: وحدت وجود؛ وحدت شهود، خواجه محمد پارسا، نقشبندیه.
Khajeh Mohammad Parsa is one of the most important and influential Sheikhs of Naqshbandiyyah, and the commentator of Ibn Arabi's thoughts and works. A prolific sheikh who, in addition to nurturing disciples, is the author of some works in various fields, including mysticism and Sufism. His period was parallel to the spread of Ibn-Arabi's teachings and especially the doctrine of the unity of existence among the sheikhs and elders of the Sufi order. The main issue of this article is that according to the above article, is Khajeh Mohammad Parsa an existential unity or an intuitive unity? By studying his works, how can these two views be considered compatible or one superior to the other? Intuitive monotheism or the unity of intuitions is accepted as a result of practical conduct and in the position of death and survival. The findings of this research, which was carried out in the descriptive-analytical method in Parsa's published works, show that he himself does not refer to the term unity of existence and unity of intuition, but accepts intuitive monotheism or unity of intuition as a result of practical behavior and in the position of annihilation and survival. He accepts the unity of existence by referring to propositions and descriptions of terms and direct statements in his works. He considers the unity of existence to be higher than the unity of intuition. Keywords: unity of existence, unity of intuition, Khajeh Mohammad Parsa, Naqshbandiyeh.
منابع و مآخذ
1) قرآن مجید
2) اژه‌ای، تقی ؛ صائب ،غلام¬عباس ،۱۳۹۸، کتاب تحقیقات از خواجه محمد پارسا و آراء عرفانی و کلامی او، دو فصلنامه علمی، ادبیات عرفانی دانشگاه الزهراء، سال یازدهم، شماره ۲۰، صص.۱۵۳-۱۷۳
3) ابن عربی، محی‌الدین، ۱۳۶۷، ده رساله ترجمه، تصحیح و تعلیق نجیب مایل هروی، تهران: انتشارات مولی.
4) ابن عربی، ۱۳۹۵؛فصوص¬الحکم، درآمد، برگردان متن، توضیح و تحلیل محمدعلی؛ موحد، صمد، موحد، چ7، تهران، کارنامه.
5) ابن‌عربی، محی‌الدین، ۱۳۷۸، ترجمان الاشواق، چ 2، تهران: انتشارات روزنه.
6) آشتیانی؛ سیدجلال‌الدین،۱۳۷۰، شرح مقدمه قیصری، جلد یک، چاپ 3، تهران، انتشارات امیرکبیر.
7) الگار، حامد ،۱۳۹۸، نقشبندیه، مترجم داود وفایی، چاپ اول، تهران: انتشارات مولی.
8) بلخاری قهی،حسن،۱۳۹۴،مبانی عرفانی هنر و معماری اسلامی، چ 3، تهران: انتشارات سوره مهر.
9) پارسا، خواجه محمد. ۱۳۸۱. فصل الخطاب، تصحیح و تعلیقات جلیل مسگر نژاد.تهران: مرکز نشر دانشگاهی.
10) --------------.۱۳۵۴. رساله قدسیه. تصحیح احمد طاهری عراقی. تهران: کتابخانه طهوری.
11) --------------،۱۳۶۶،شرح فصوص الحکم ؛تصحیح وتعلیق دکتر جلیل مسگر نژاد؛ تهران: نشر دانشگاهی
12) تدین ،مهدی ؛ ۱۳۶۷ ،خواجه محمد پارسا، مجله نشر دانش،بهمن و اسفند،شماره ۵۰، ص۴۷-۴۲
13) جامی،عبدالرحمان،۱۳۹۴، نفحات الانس من حضرات القدس؛ مقدمه،تصحیح و تعلیق دکتر محمود عابدی، چ 7، تهران: سخن.
14) جهانگيرى،محسن ،۱۳۷۵، محيى الدين ابن عربى چهره برجسته عرفان اسلامى، ۱جلد، چ 4، تهران، انتشارات دانشگاه تهران.
15) زارع،الهه؛ جوارشکیان،عباس؛ حسینی شاهرودی، سیدمرتضی، کاکایی،قاسم،۱۳۹۶؛ غیاث‌الدین منصور دشتکی میان دوراهی وحدت شهود و وحدت وجود،نشریه فلسفه و کلام اسلامی، س 50، ش2، صص۲۰۷تا ۲۲۳
16) ژان اوبن، ۱۳۶۱، مجموعه‌ای در ترجمه احوال شاه نعمت‌الله ولی، تهران: ناشر زبان و فرهنگ ایران.
17) شیرازی بابا رکنا، مسعود بن عبدالله؛ ۱۳۵۹،.نصوص الخصوص فی ترجمه الفصوص، چ1، تهران: مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل.
18) شالچیان ناظر،علی،۱۴۰۰، وحدت وجود و نتایج آن از نگاه محی الدین عربی، چ 1، تهران: انتشارات سلوک ما.
19) فیض¬الاسلام، ترجمه و شرح نهج‌البلاغه،۱۳۵۱، تهران: قلهک.
20) قیصری، داود ،۱۳۷۵، شرح فصوص الحکم قیصری،چ1، تهران: شرکت انتشارات علمی و فرهنگی.
21) قدردان قراملکی، محمدحسن،۱۳۹۶، توحید وجودی و نظریه وحدت وجود، فصلنامه علمی اندیشه نوین دینی، س۱۳،ش ۴۸،صص۷تا۲۶
22) کاکایی، قاسم،۱۴۰۱، وحدت وجود به روایت ابن عربی و مایستر اکهارت، چ8، تهران: انتشارات هرمس.
23) كاشفى، حسين بن على، ۱۳۵۶، رشحات عين الحياة فى مناقب مشايخ الطريقة النقشبندية، على¬اصغر معينيان، 2ج، چ 1، تهران: بنياد نيكوكارى نوريانى.
24) نامورمطلق، بهمن، ۱۳۸۶. درآمدي بر بينامتنيّت: نظريه¬ها و كاربردها. چ2، تهران: سخن.