فهرست مقالات

• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  1 - تغییرات واژگان عربی در زبان شعرِ عصر قاجاریه
  نرگس اسکویی
  تجدّد و تمدّن مفهوم عام و گسترده‌ای است که ایران عصر قاجاریه را به خود پیچیده‌است و حیات ایرانیان در سایة آن، دستخوش تغییر و تحوّلات همه جانبه‌ای گشته، به شکلی که اثرات آن حتی تا روزگار ما محسوس است؛ بدیهی است که این گونه تحولات، واژگان جدیدی را در سطوح مختلف زندگی ایرا چکیده کامل

  تجدّد و تمدّن مفهوم عام و گسترده‌ای است که ایران عصر قاجاریه را به خود پیچیده‌است و حیات ایرانیان در سایة آن، دستخوش تغییر و تحوّلات همه جانبه‌ای گشته، به شکلی که اثرات آن حتی تا روزگار ما محسوس است؛ بدیهی است که این گونه تحولات، واژگان جدیدی را در سطوح مختلف زندگی ایرانیان مطالبه ‌نماید. از آن‌جا که شعر این دوره، آمیختگی کاملی با وجوه و ابعاد مختلف و واقعیِ تاریخ این عصر دارد، بررسی واژگان موجود در شعر و ادبیات خاص این برهة زمانی، اطلاعات دقیقی از تغییرات زبانی در سطح واژگانی در اختیار ما قرار خواهد داد. این مقاله به بررسی کاربرد واژگان عربی در شعر شعرای طراز اول عرصة تجددطلبی (بهار، عارف، ایرج میرزا، میرزاده عشقی، نسیم شمال، فرخی یزدی) پرداخته است و نشان می‌دهد که در هنگامة هجوم واژگان غربی مدرن، چگونه واژگان عربی با تغییر کاربریِ واژگان قدیمی‌تر و نیز ورود واژگان جدید از زبان عربی، یا شکل‌های جدیدی از باهم‌آیی‌وازگان در محورهم‌نشینی و در گروه‌های اسمی جدیدتر، در عرصه‌های مختلف حیات و ادبیات ایران عصر قاجاریه ایفای نقش نموده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  2 - استعارة شناختی نور در اشعار حسین منزوی
  مریم اسمعلی پور
  در این مقاله با استفاده از نظریه استعارۀ شناختی لیکاف- جانسون به بررسی استعاره های موجود در شعر حسین منزوی درباره ی معشوق تغزلی و سمبلیک پرداخته شده است. نتایج این گفتار نشان می دهد که منزوی، در ناخودآگاه خود به انواع معشوق به مثابه یک موضوع نورانی و روشن گر می نگرد. ای چکیده کامل

  در این مقاله با استفاده از نظریه استعارۀ شناختی لیکاف- جانسون به بررسی استعاره های موجود در شعر حسین منزوی درباره ی معشوق تغزلی و سمبلیک پرداخته شده است. نتایج این گفتار نشان می دهد که منزوی، در ناخودآگاه خود به انواع معشوق به مثابه یک موضوع نورانی و روشن گر می نگرد. این نگاه استعاره ایِ غالب در اشعار منزوی را می توان وابسته به زیرساخت سیاسی-اجتماعی و فرهنگی جامعه ، نمود اساطیر و نمادهای جهانی در دنیای ذهن و شعر او در هنگام سرایش شعر دانست. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  3 - انحراف از سرفصل در تألیف فارسی عمومی
  محمد حکیم آذر
  در سرفصل فارسی عمومی که از سوی شورای عالی برنامه ریزی وزارت فرهنگ و آموزش عالی بیش از سه دهه پیش تدوین شد مجموعه ای حجیم و آشفته از مواد لازم برای تدریس در درس فارسی عمومی ابلاغ شد. از آن زمان تا امروز این سرفصل به‌ظاهر حاکم است اما آنچه در عمل در تدریس فارسی عمومی دیده چکیده کامل

  در سرفصل فارسی عمومی که از سوی شورای عالی برنامه ریزی وزارت فرهنگ و آموزش عالی بیش از سه دهه پیش تدوین شد مجموعه ای حجیم و آشفته از مواد لازم برای تدریس در درس فارسی عمومی ابلاغ شد. از آن زمان تا امروز این سرفصل به‌ظاهر حاکم است اما آنچه در عمل در تدریس فارسی عمومی دیده می شود سوای انتظاراتی است که در سرفصل آمده است. در میان مواد مختلف مندرج در سرفصل، بخش اول و ظاهراً مهم ترین بخش، مربوط به نگارش فارسی است. عنوان بند اول سرفصل "دربارۀ نویسندگی" است و آنچه در ذیل آن آمده به مسائل مترتب بر نویسندگی دلالت دارد. در این تحقیق سی کتاب منتخب (انتخاب به صورت کاملاً تصادفی اما با بازۀ زمانی مشخص بوده است) از نظر رعایت سرفصل مورد بررسی قرار گرفت و نتیجه حاصل این شد که فقط در سه کتاب از سی کتاب مذکور تمامی موارد مربوط به نگارش آمده و بقیه کتاب ها به صورت جسته و گریخته گزیده ای از این مباحث را مورد توجه قرار داده اند. تقریباً نیمی از کتاب ها هم اصلاً توجهی به آموزش نگارش فارسی نکرده اند. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  4 - زبان و ساختار غزلیات میرزاطاهر وحید قزوینی
  رقیه صدرایی
  در این مقاله بر آنیم که یکی از منظومه‌های شعری دورة صفویه متعلق به شاعر و ادیب دوره شاه عباس دوم، میرزاطاهر وحید قزوینی را مورد ارزیابی قرار ‌دهیم تا دریابیم که شاعر در بکارگیری ویژگی‌های زبانی و ساختاری این منظومه از چه اصولی بهره جسته است. این اثر ارزشمند که بیش از بی چکیده کامل

  در این مقاله بر آنیم که یکی از منظومه‌های شعری دورة صفویه متعلق به شاعر و ادیب دوره شاه عباس دوم، میرزاطاهر وحید قزوینی را مورد ارزیابی قرار ‌دهیم تا دریابیم که شاعر در بکارگیری ویژگی‌های زبانی و ساختاری این منظومه از چه اصولی بهره جسته است. این اثر ارزشمند که بیش از بیست هزار بیت دارد متأثر از سبک هندی است و به دلیل پیروی وحید قزوینی از شاعر هم‌عصر خود، صائب تبریزی، دارای مضامین لطیف و معتدل است. پژوهش حاضر قصد دارد تا این اثرخطی را که قدمتی چهارصدساله دارد از نیستی در گذر زمان رهایی داده و به جامعة فرهنگ و ادب معرفی کند. به این منظور با بررسی دقیق متن، این نتیجه حاصل شد که سبک این منظومه متأثر از شاعر هم عصر خود، صائب و شعرای پیش از خود به ویژه سعدی، انوری و نظامی بوده است. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  5 - تغییرات سبکی در ادبیات سیاسی روسیه
  عباسقلی عسکریان
  در این پژوهش نگارنده با هدف آشنایی بهتر و عمیق‌تر اندیشمندان و روس‌شناسان کشورمان و سایر گروه‌های رسمی و غیررسمی با کاربرد درست واژه‌های روسی در مراودات با اتباع آن کشور و هم چنین استفاده صحیح و به‌جا از واژه‌ها در تعاملات رسمی، به سیر تغییرات سبکی در ادبیات سیاسی این ک چکیده کامل

  در این پژوهش نگارنده با هدف آشنایی بهتر و عمیق‌تر اندیشمندان و روس‌شناسان کشورمان و سایر گروه‌های رسمی و غیررسمی با کاربرد درست واژه‌های روسی در مراودات با اتباع آن کشور و هم چنین استفاده صحیح و به‌جا از واژه‌ها در تعاملات رسمی، به سیر تغییرات سبکی در ادبیات سیاسی این کشور می‌پردازد و تغییرات سبکی در ادبیات روسی را در سه دوره‌ی زمانی تزارها، اتحاد جماهیر شوروی و دوره معاصر مورد بررسی و کنکاش قرار می دهد. این پژوهش درصدد پاسخ‌گویی به این پرسش برآمده‌است که؛ تأثیر هنجارهای اجتماعی بر سبک گفتار رسمی و بر روابط اجتماعی ملت (کشور) با سایر ملل چگونه است؟ در این خصوص با بهره‌گیری از روش توصیفی_تحلیلی به بررسی فرضیه اصلی تحقیق مبنی بر نقش مهم و اختصاصی هنجارهای اجتماعی در سبک گفتار رسمی (دولتی، سیاسی) می‌پردازیم تا این نتیجه حاصل شود که هنجارهای اجتماعی نقش به سزایی در سبک گفتار رسمی و بر روابط اجتماعی ملت ها با سایر ملل دارد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  6 - بازتاب آسمان در شعر نظامی گنجوی
  مظاهر نیکخواه
  .

  . پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  7 - آشنایی‌زدایی واژگانی و مفهومی در غزل بیدل دهلوی، با تکیه بر نظریّة اشکلوفسکی
  محمدحسین نیکدار اصل محمود حمیدی بلدان
  تا زمانی که یک شاعر یا نویسنده، به اصول و معیارهای پذیرفته شده در ادبیّات، که در بستر زمان جاری است، پایبند باشد، سخن یا کلام عادّی و ذهن‌آشنا دارد، امّا همین که از اصول رایج در ادبیّات خارج شد، در حقیقت سبک تازه ای را پایه ریزی کرده است و در اصطلاح آشنایی زدایی صورت گ چکیده کامل

  تا زمانی که یک شاعر یا نویسنده، به اصول و معیارهای پذیرفته شده در ادبیّات، که در بستر زمان جاری است، پایبند باشد، سخن یا کلام عادّی و ذهن‌آشنا دارد، امّا همین که از اصول رایج در ادبیّات خارج شد، در حقیقت سبک تازه ای را پایه ریزی کرده است و در اصطلاح آشنایی زدایی صورت گرفته است. براساس نظریّه ی اشکلوفسکی، نظریه پرداز صورت گرای روسی، آشنایی زدایی در ادبیّات، در سه سطح زبان، مفهوم و اَشکال ادبی عمل می کند. مولانا ابوالمعانی عبدالقادر بیدل دهلوی (1133-1054)، از شاعران پرمایه و مقتدر زبان فارسیِ دیار هند است که با به کارگیری اندیشه های غریب، بیان دشوار، ازدحام آرایش‌های لفظی و معنوی، شعر- به ویژه غزل- را در مسیری تازه انداخت. این پژوهش برای نخستین بار و با روش مطالعه ی موردی، به بررسی مصادیق و جلوه هایی از آشنایی زدایی در دو سطح زبان و مفهوم در پنجاه غزل نخستِ بیدل دهلوی پرداخته و نشان داده است که بیدل، همسو با نظریه ی اشکلوفسکی، در زبانِ شعر از طریق ترکیبات و واژگان زبانی خاص، تناقض گویی، اوزان و بحور عروضی غیرمصطلح و طولانی و طول غزل ها و در مفهوم غزل، به گونه های تزاحم تصاویر و ایماژها، باورها و تلمیحات، آشنایی زدایی کرده است پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  8 - درونمایه‌های عرفانی مشترک در سبک فکری محقق ترمذی و شمس تبریزی
  داوود واثقی خوندابی محمد کاظم کهدویی مهدی ملک ثابت
  محقق ترمذی و شمس تبریزی هر دو از مشایخ سلسلۀ مولویه محسوب می شوند که مهمترین اقدام عملی آن ها تربیت اندیشمندی وارسته به نام مولانا جلال الدیّن است. غور و تأمل در کتاب معارف محقق ترمذی و مقالات شمس تبریزی نشان می دهد که این دو عارف وارسته علی رغم اختلاف در روش سلوک و بعض چکیده کامل

  محقق ترمذی و شمس تبریزی هر دو از مشایخ سلسلۀ مولویه محسوب می شوند که مهمترین اقدام عملی آن ها تربیت اندیشمندی وارسته به نام مولانا جلال الدیّن است. غور و تأمل در کتاب معارف محقق ترمذی و مقالات شمس تبریزی نشان می دهد که این دو عارف وارسته علی رغم اختلاف در روش سلوک و بعضی از تعالیم، در بسیاری از اصول عرفانی مانند وحدت وجود، ولایت، ریاضت و چله نشینی نظرات مشابهی دارند. محقق ترمذی در مرتبۀ اولیای عاشق حرم خداوندی بوده و از نظرمرتبۀ عرفانی مقامی کمتر از شاه معشوقان(شمس تبریزی) داشته، لیکن بسیاری از مسائل عرفانی بازتاب یافته در مقالات شمس را درک کرده و این مسأله موجب به وجود آمدن شباهت هایی در سبک فکری هر دو شده است. در این جستار پس از گفتاری مختصر در خصوص مقام عرفانی محقق ترمذی و شمس تبریزی، درونمایه های فکری مشترک موجود در سبک فکری آن ها بررسی خواهد شد. پرونده مقاله
• دسترسی آزاد مقاله
  • صفحه چکیده
  • متن کامل
  
  9 - بررسی ویژگی‎های برجستۀ سبکی دیوان مَکین دهلوی
  احمدرضا یلمه ها هاله اژدرنژاد
  از وقتی که گویندگان فارسی زبان ایرانی رو به سرزمین هند آوردند و در آن جا با اقبال و توفیق همراه شدند، کتابخانه های آن سرزمین به‎ویژه کتب‎خانه امیران گورکانی، از آثار نظم و نثر صاحب قلمان ایرانی انباشته‎شد، زبان فارسی قدر دید و بر صدر نشست. در اقصی نقاط هند، چکیده کامل

  از وقتی که گویندگان فارسی زبان ایرانی رو به سرزمین هند آوردند و در آن جا با اقبال و توفیق همراه شدند، کتابخانه های آن سرزمین به‎ویژه کتب‎خانه امیران گورکانی، از آثار نظم و نثر صاحب قلمان ایرانی انباشته‎شد، زبان فارسی قدر دید و بر صدر نشست. در اقصی نقاط هند، فارسی، زبان رسمی شد و نسلی از هندیان به‎وجود آمدند که هم به زبان هندی هم به زبان فارسی شعر سرودند. شاعرانی چون: عبدالقادر بیدل دهلوی و میرزا غالب دهلوی و بسیاری دیگر از این شمارند. امروز آثار آن همه گویندگان فارسی چه مهاجر چه ساکن سرزمین هند، میراث عظیمی است که در شهرهای قدیمی هندوستان در اعماق کتابخانه ها نهفته‎است. هر از چندگاهی از چهرۀ یکی از این شاهدان معنی غبارزدایی می شود و به همّت پژوهشگری تصحیح و روانۀ بازار اهل ادب می شود. یکی از آن گوهرهای ارجمند میرزا محمدفاخر شاعر فارسی‎گوی هندی ملقّب به مکین دهلوی است. تنها دست‎نوشته باقی‎مانده از او در ایران، نسخه ای است با شمارة 1071 در کتابخانة مجلس شورای اسلامی موجود است. این پژوهش که به روش توصیفی-تحلیلی انجام شده، بر آن است تا براساس نسخة خطی مذکور، ضمن معرّفی اوضاع، احوال و اشعار این شاعر به بررسی برخی از ویژگی‎های برجستۀ سبکی وی بپردازد. پرونده مقاله