سیمای قرآنی پیامبران در غزلیات سعدی
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
1 - عضو هیأت علمی
2 - دانش‌آموخته دانشگاه آزاد اسلامی
کلید واژه: قرآن, غزلیات سعدی, پیامبران و تلمیح,
چکیده مقاله :
یکی از شیوه‌های شاعران بزرگ برای آگاهی‌بخشی بیش‌تر، قصه‌پردازی است. بهترین قصه‌ها، حکایتی است که ریشه در وحی دارد زیرا از تحریف به دور بوده در تصدیق آن شک نیست. اگر این قصه‌ها درباره سفیران و پیامبران الهی باشد، نیکوترین قصص خواهد بود. لذا شاعران بزرگ از این اصل اساسی غافل نبوده به‌تناسب معلومات و مطالعات خویش از قصه‌های قرآنی بهره برده‌اند. آنان این مفاهیم عمیق و متعالی را وارد زبان شعر و هنر کرده به شعر قداستی غیبی و روحانی بخشیده‌اند. سعدی نیز از این منبع فیض بی‌بهره نبوده برای تبیین مفاهیم دینی و اخلاقی مورد نظرش، از قرآن بهره گرفته آثارش به‌ویژه غزلیات را به قصص قرآنی مزین ساخته است. معروف است که «درمجموع بیش از ۱۲۰۰ مورد در آثار سعدی شیرازی به داستان‌های مختلف قرآنی اشاره شده است». لذا این پژوهش بر آن است به شیوه توصیفی - تحلیلی، داستان-های قرآنی پیامبران که مورد استناد سعدی در غزلیات بوده، برکاود و شکوه آثار سعدی را به دلیل برخورداری از این سرچشمه‌های رحمت بیش‌تر هویدا سازد. جامعه آماری قرآن کریم و غزلیات سعدی و نمونه آماری نیز مصادیق قرآنی زندگی پیامبران است که در غزلیات سعدی تبلور یافته است.
One of the methods of great poets to increase awareness is storytelling. The best stories are those that are rooted in revelation because they are free from distortion and there is no doubt about their authenticity. If these stories are about divine ambassadors and prophets, they will be the best stories. Therefore, great poets have not neglected this basic principle and have benefited from Quranic stories in accordance with their knowledge and studies. They have introduced these deep and sublime concepts into the language of poetry and art and have given poetry an unseen and spiritual sanctity. Saadi also did not fail to benefit from this source of grace and used the Quran to explain the religious and moral concepts he intended, and adorned his works, especially ghazals, with Quranic stories. It is known that "a total of more than 1200 cases in the works of Saadi Shirazi have been referred to various Quranic stories." Therefore, this research aims to analyze, in a descriptive-analytical manner, the Quranic stories of the prophets that were cited by Saadi in his ghazals and to further reveal the glory of Saadi's works due to their possession of these sources of mercy. The statistical population is the Holy Quran and Saadi's ghazals, and the statistical sample is the Quranic examples of the lives of the prophets that are crystallized in Saadi's ghazals.
• قرآن كریم
• حلبی، علی‌اصغر، (1385)، تأثیر قرآن و حدیث در ادبیات فارسی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات اساطیر؛
• دهخدا، علی‌اکبر (1377) لغت‌نامه، تهران، دانشگاه تهران.
• راست‌گو، سید محمد، (1385)، تجلی قرآن و حدیث در شعر فارسی، چاپ چهارم، تهران، انتشارات سمت؛
• سعدی، شیخ مصلح بن عبدالله، (1372)، دیوان غزلیات استاد سخن سعدی شیرازی، شرح و توضیح خلیل خطیب رهبر، تهران، انتشارات مهتاب،
• ـــــــــ، (1374) کلیات، تصحیح محمدعلی فروغی، تهران، رها، چ اول.
• شفیعی كدكنی، محمدرضا، (1386)، صور خیال در شعر فارسی، چاپ یازدهم، تهران، انتشارات آگاه؛
• شمیسا، سیروس، (1374)، بیان، چاپ پنجم، تهران، انتشارات فردوس؛
• صفا، ذبیح‌الله، (1368)، تاریخ ادبیات ایران، چاپ دوازدهم، انتشارات فردوس؛
• طباطبایی، سید محمدحسین، (1375)، تفسیر المیزان، ترجمه سید محمدباقر موسوی همدانی، ج 8، مؤسسه مطبوعات دارالعلم، قم،
• طبری، محمد بن جریر، (1367)، ترجمه تفسیر طبری (جامع البیان فی تفسیر القرآن)، تصحیح حبیب یغمایی، ج 1، انتشارات توس؛
• عطار نیشابوری، فرید‌الدین ابو حامد محمد، (1386)، مصیبت‌نامه، تصحیح و تعلیق محمدرضا شفیعى كدكنى، تهران، انتشارات سخن؛
• ﻋﻤﺎدزاده، ﺣﺴﻴﻦ، (1388)، ﺗﺎرﻳﺦ اﻧﺒﻴﺎء (قصص‌الانبیاء ﻳﺎ ﻗﺼﺺ ﻗﺮآن از آدم ﺗﺎ ﺧـﺎﺗﻢ)، ﺗﻬﺮان: اﺳﻼم.
• مولوی، جلال‌الدین (1381)، شرح جامع مثنوی معنوی، تألیف کریم زمانی، تهران، انتشارات اطلاعات، چ دهم،
• یونسی رستمی، محمدتقی و اﺑﺮاﻫﻴﻤﻲ، اﺑﻮاﻟﺤﺴﻦ و ﺧﺎﻟﻪاﻗﻠﻲ ﺗﺒﺮﻳﺰی، ﻓﺎﻃﻤﻪ (1394)، «ﺑﺎزﺗﺎب ﻋﺮﻓﺎﻧﻲ ﻗﺼﺺ اﻧﺒﻴﺎ در ﺣﺪﻳﻘﻪ ﺳﻨﺎﻳﻲ ﺑﺎ روﻳﻜﺮد ﺗﺄوﻳلی»، ﻓﺼﻠﻨﺎﻣﻪ زﺑﺎن و ادب ﻓﺎرسی، دانشگاه آزاد اﺳﻼمی واﺣﺪ ﺳﻨﻨﺪج، ﺷﻤﺎره 22، ﺳﺎل ﻫﻔﺘﻢ.