خُروج ریاحین، نقدى بر ضبط و شرح یک بیت از حافظ
محورهای موضوعی : پژوهش های نقد ادبی و سبک شناسی
کلید واژه: حافظ, خروج ریاحین, بروج ریاحین, ضبط, شروح حافظ,
چکیده مقاله :
شد از خروج ریاحین چو آسمان روشن زمین به اختر میمون و طالع مسعود بجز چاپ هاى خلخالى، پژمان، و قزوینى - غنى، تقریبا همه چاپ هاى دیگر دیوان حافظ، در بیت بالا به جاى "خروج"، واژه "بروج" را ضبط کرده اند. شارحان نیز اغلب به معناى واژه خروج در این بیت التفاتى نداشته اند. این کم توجهى به لفظ "خروج" شاید به دلیل ارتباط آشکار میان نسخه بدل هاى دیگر (بروج) با کلمات؛ آسمان، روشن، زمین، اختر، طالع، میمون و مسعود بوده است، با این حال در این مقاله نشان خواهیم داد که "خروج" نیز با واژه هاى مذکور ارتباط معنایى دارد و چنان که برخى شارحان پنداشته اند، نه تنها غلط نیست، بلکه بر ضبط دیگر (بروج) ترجیح دارد.