بررسی شاخص‌های تنش خشکی و روابط بین اجزاءِ عملکرد ارقام گندم نان (در منطقه قزوین)
محورهای موضوعی : آبیاری و زهکشی
1 - گروه مهندسی آب، دانشکده کشاورزی و منابع طبیعی، دانشگاه بین‌المللی امام خمینی (ره)، قزوین، ایران.
کلید واژه: تنش آبی, شاخص برداشت, کشت دیم, شاخص حساسیت تنش,
چکیده مقاله :
در این پژوهش ارقام گندم نان با هدف تعیین رقم بهینه کشت، از نظر شاخص‌های تنش خشکی بررسی شد. تیمارهای اصلی شامل کشت دیم و آبی و تیمارهای فرعی شامل ارقام سرخ تخم (E1)، بک‌کراس روشن (E2)، بم (E3)، آذر 2 (E4) و کویر (E5) بود. آزمایش در قالب طرح پایه بلوک‌های کامل تصادفی و با سه تکرار اجرا شد. مقدار اجزاءِ عملکرد گندم (میانگین کشت دیم و آبی) برای ارقام سرخ تخم، بک‌کراس روشن، بم، آذر 2 و کویر به‌ترتیب برابر با 5322، 6702، 6122، 4621 و 4259 کیلوگرم بر هکتار (عملکرد دانه) و 4790، 6402، 5411، 4299 و 4013 کیلوگرم بر هکتار (عملکرد کاه) اندازه‌گیری شد. از کشت دیم تا کشت آبی، میزان عملکرد به‌ترتیب برابر با 57%، 100%، 82%، 41% و %36 (عملکرد کل)، %40، %93، %60، %30 و %29 (عملکرد کاه) و %75، %106، %105، %53 و %43 (عملکرد دانه) افزایش یافت. در این پژوهش بین عملکرد دانه (X) و کاه (Y)، در کشت آبی رابطه Y=0.867X و در کشت دیم رابطه Y=1.017X برازش داده شد. برای بررسی میزان حساسیت ارقام به تنش خشکی، از شاخص‌های MP، GMP، TOL، SSI و STI برای اجزاءِ دانه و کاه گندم استفاده شد. نتیجه کلی این‌که برای انتخاب رقم بهینه کشت (در منطقه قزوین)، اولویت به‌ترتیب به ارقام بک‌کراس روشن، بم، سرخ تخم، آذر 2 و کویر داده شد. درصورت تأمین آب برای آبیاری، می‌توان در کشت رقم بک‌کراس روشن، میزان عملکرد دانه را به بیش از دو برابر و عملکرد کاه را نزدیک به دو برابر افزایش داد.
In this research, the bread wheat cultivars were investigated for determining the optimal cultivation cultivar. The main treatments were included the rainfed and irrigated cultivation, and the sub-treatments were included the cultivars of Sorkh tokhm (E1), Backcross Roshan (E2), Bam (E3), Azar2 (E4) and Kavir (E5). The experiment was performed in a randomized complete block design with three replications. The yield components (average in the rainfed and irrigated cultivations) were measured for Sorkh tokhm, Backcross Roshan, Bam, Azar2 and Kavir cultivars by 5322, 6702, 6122, 4621 and 4259 kg. ha-1 (grain yield) and 4790, 6402, 5411, 4299 and 4013 kg. ha-1 (straw yield) respectively. From the rainfed to irrigated cultivation, the yield was increased by 57%, 100%, 82%, 41% and 36% (in total yield), 40%, 93%, 60%, 30% and 29%, (in straw yield) and 75%, 106%, 105%, 53% and 43% (in grain yield), respectively. The relationship between grain yield (X) and straw yield (Y) was fitted as Y=0.867X in the irrigated cultivation and Y=1.017X in the rainfed cultivation. For evaluation the cultivars susceptibility to drought stress, were used the indices of MP, GMP, TOL, SSI and STI for grain and straw yields components. As a result, for selecting the optimal cultivar (in Qazvin region), the priority was given to cultivars of Backcross Roshan, Bam, Sorkh tokhm, Azar2 and Kavir, respectively. If water is supplied for irrigation, the yields of grain and straw will increase to double in the cultivation of Backcross Roshan cultivar.
_||_