بررسی هیستوآناتومی غده بزاقی زیر زبانی در گاومیش

محورهای موضوعی : آسیب شناسی درمانگاهی دامپزشکی

محمد علی ابراهیمی ¹

1 - گروه علوم پایه، دانشکده دامپزشکی، دانشگاه آزاد اسلامی تبریز، تبریز، ایران

تاریخ دریافت : 1386/04/26 تاریخ پذیرش : 1386/11/08 تاریخ انتشار : 1386/09/01

کلید واژه: گاومیش, هیستوآناتومی, غده بزاقی, زیر زبانی,

چکیده مقاله :

در این مطالعه، 10 نمونه سر گاومیش بالغ مورد استفاده قرار گرفت. بعد از جدا کردن پوست طول، عرض و ضخامت غده توسط خط‌کش و کولیس اندازه‌گیری شد. برای مشخص‌کردن محل ورود مجرای غده بزاقی به دهان از تزریق ماده‌ رنگی استفاده شد و برای مشخص‌کردن وضعیّت میکروسکوپی این غده، چند قطعه یک سانتی‌متری از آن جدا و بعد از پایدارسازی نمونه‌ها، لام‌های بافت‌شناسی جهت مطالعه تهیه گردید. بخش تک مجرایه به‌صورت نواری‌شکل، طویل و لبوله در جوانب زیرزبان و در امتداد عضله لامی _ زبانی قرار گرفته است. میانگین طول، عرض و ضخامت این بخش به‌ترتیب برابر 6/20، 01/1 و 99/1 سانتی‌متر اندازه‌گیری شد. بخش چند مجرایه، به‌صورت تکه تکه و در نزدیکی مخاط حفرة دهان و به‌صورت قطعات کوچک مشاهده گردید. متوسط اندازه این قطعات در حدود 5/0 سانتی‌متر بوده و پراکندگی بخش چند مجرایه در قسمت خلفی زیاد و در قسمت جلویی کمتر می‌باشد. بخش تک مجرایه دارای مجرای واحدی بوده که به‌همراه مجرای غده بزاقی تحت فکی وارد دریاچه زیرزبانی می‌گردد. مجاری ریز و کوچک بخش چند مجرایه نیز در ناحیه جوانب زیرزبان، در کناره‌ها و خلف زیرزبان به‌داخل حفره دهان باز می‌شوند. تعداد این مجاری به‌اندازه تعداد قطعات پخش شده می‌باشد. از نظر بافت‌شناسی اکثر سلول‌های ترشحی این غده با نسبت حدوداً 90% از نوع موکوسی می‌باشد.

چکیده انگلیسی:

      Ten adult buffalo heads were used in this study. Following skin removal, the length, width and thickness of the gland was measured. by ruler and caliper. Dye injection was used to distinguish the sublingual duct papilla and 1 cm sections from the gland were removed and fixed to prepare histologic sections for microscopic studies. The long, ribbon like and lobulated monostomatic part of the gland is situated underneath the tongue alongside the hypoglossus muscle. The average length, width and thickness of this part was 20.6, 1.01 and 1.99 cm respectively. The polystomatic part was observed as small scattered fragments near the mucosa of the oral cavity. The average size of these fragments was approximately 0.5 cm and the diffuseness of the polystomatic part in caudal region is more than the cranial region. The monostomatic part has a single duct which together with the mandibular salivary duct enters the sublingual caruncle. The minute polystomatic ducts open into the lateral sublingual recess and their number is equal to the number of scattered parts. Histologically, approximately 90% of the secretory cells of this gland consist of mucous secreting cells.     

منابع و مأخذ:

1. آیت اللهی، س. م. ت . (1381): اصول و روش های آمار زیستی، (ترجمه)، تألیف: واین، و. د. انتشارات امیر کبیر، صفحات: 7 و31.


2. پوستی، ا. (1385): بافت شناسی مقایسه‌ای و هیستوتکنیک، صفحات: 197 - 193.


3. رادمهر، ب. و شهراسبی، ح. (1363): کالبد‌شناسی مقایسه‌ای دستگاه گوارش پستاندارن اهلی، مرکز نشر دانشگاهی، صفحات: 6، 10، 15 و 30


4. رضاییان، م. (1377): بافت شناسی و اطلس رنگی دامپزشکی، انتشارات دانشگاه تهران، صفحات: 231- 229.


5. سعادت‌نوری، م. (1362): پرورش دام‌های شیری (بز و گاومیش)، انتشارات اشرفی، صفحات: 195، 199، 207، 209، 225، 228، 234، 238، 241 و 243


6. منصوری، س. ه. و شهریاری، ع. (1374): مطالعات ماکروسکوپی و میکروسکوپی و هیستوشیمیایی غدد بزاقی اصلی در شتر یک کوهانه ایرانی، مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه تهران، دوره 49، شماره‌های 3 و4، صفحات: 80-63.


7. منصوری، س. ه. و صادقی، م. ج. (1383): مطالعه مقایسه ای هیستومورفولوژی و هیستوشیمیایی غدد بزاقی تحت فکی و زیر زبانی در گوسفند و بز، مجله دانشکده دامپزشکی دانشگاه شیراز، جلد 5، شماره 1، سری9، صفحات: 95-86.


8. مه‌پیکر، ح. (1380): شناخت و پرورش گاومیش، انتشارات عمیدی، صفحات: 9، 27، 29، 71 و 80.
   
   
   1. Banks, W.J. (1993): Applied Veterinary Histology. 3rd ed. Mosby, London, pp: 360-363.
   
   

10.Cockrill, W.R. (1974): The Husbandry and Health of the Domestic Buffalo. F.A.O., pp: 407-412, 414-417, 421-423, 451-453, 510, 411, 852.

11.Dellman, H.D. and Eurell, J. (1989): Text book of Veterinary Histology. 5th ed. Lippincott, Williams&Wilkins, U.S.A., pp: 417-419.

12.Dyce, K.M., Sack, W.0.  And Wensing, C.J.G. (1987): Text book of Veterinary Anatomy, Philadelphia, London, pp: 102 - 104.

13.Frandson, R.O. (1980): Anatomy and Physiology of Farm Animal, Mosby, London, pp: 134-159.

14.Getty, R. (1975): Sisson and Grasmans, The anatomy of the domestic animals. 5th ed.  Saunders, Philadelphia, pp: 470, 471, 870, 874, 1546.

15.Islam, M.N., Khan, M.A.B. and Mia, M.A. (1982): Histology and histochemistery of salivary gland of black Bengal goat. Bang. Vet. J., 16: 11-16.

16.Jacob, S. and Poddar, S. (1986): Ultrastructure of the ferret parotid gland. J. Anat., 152: 37-75.

17.Mansouri, S.H. and Atri, A. (1994): Ultrastructure of parotid and mandibular glands of camel (Camelus dromdarius), J. Appl.Anim. Res. 6: 131-134.

18.Mansouri, S.H. and Mohammadpour, A.A. (1999): Effect of isoprenaline on rabbit salivary glands at the electron microscopic level. Ind. J. of Anim. Sci., 69 (9): 667-671.

19.Nickel, R., Schummer, A., and Seferle, E. (1979): The Viscera of the Domestic Animals. 2nd ed, Verlag Paul Parey, Berlin – Humburg, Clap. Digestive. System, pp: 36-40, 59, 62, 64, 73.

20.Pinkstaff, C.A. (1980): The cytology of salivary glands. Inter. Rev. Cytol. 63: 141-261.

21.Shackleford, J.M. and Klapper, C.E. (1962) Structure and carbohydrate histochemistry of mammalian salivary glands. Am. J. Anat., 111:25-32.

22.Shackleford, J.M. (1963): Histochemical comparison of mucous secretion in rodent, carnivore, ungulate and primate major salivary glands. Ann.NY Acad. Sci. 106: 572- 582.

23.Shackleford, J.M. and Wilborn, W.H. (1968): Structural and histochemical diversity in mammalian salivary glands. Alabama J. Med. Sci., 5: 180-203.

24.Shackleford, J.M. and Wilborn, W.H. (1969): Ultrastructure of bovine parotid glands. J. Morph. 127: 453-473.

25.Van Lennep, E.W. (1957): The glands of digestive system in one humped caml (camelus dromedaries). The salivary glands. Acta. Morph. Neerl. Scand., 1: 286-292.

26.Young, J.A. and Van Lennep, E.W. (1978): The Morphology of Salivary Glands. London, New York, Sanfrancisco: Acadmic Press. pp: 72-108.