تأثیرپذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی در محله های مسکونی شهری

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

ســید مازیــار مظلــومی ¹ (دانشجوی دکتری معماری، عضو هیئت علمی دانشگاه آزاد اسلامی واحد مرودشت، فارس، ایران)

تاریخ دریافت : 1394/10/15 تاریخ پذیرش : 1394/10/15 تاریخ انتشار : 1389/10/01

کلید واژه: نگرش, حس مکان, محله های مسکونی شهری, ادراکات ذهنی, ابعاد حس مکان,

چکیده مقاله :

عملکردگرایی دیدگاههای مدرنیستی توسعه، انسان و شهر ومعماری را از معنا بیگانه و از حس تهی ساخته، و با تولید انبوه فضاهای بی هویت و بی معنا انسان را در بی مکانیPlacelessness و بی هویتی رها کرده اند. الگوهای توسعه شهری پایدار، از یک زاویه پاسخی به بی تفاوتی های خسارت بار نسبت به هویت و تاریخ و حس و روح در دیدگاه های مدرنیستی توسعه نیز تلقی می شوند. هدف پژوهش های مکان محور در بافتهای شهری، فرا تر از راستی آزمایی فرضیات دانش روابط انسان و محیط در زمینه و بستری ایده آل، از حیث فراهم بودن تعاملات روزمره انسان و اجتماع و کالبد و معنا، مطالعاتی مستقر بر روابط وثیق حس مکان و رفتارهای مشارکت جویانه شهروندان در فرآیندهای توسعه شهری پایدار بوده است. این مقاله، برگرفته از پژوهشی مبنایی و تبیینی Explanatory research در بعد پذیری حس مکان و تطبیق مدلهای نگرشی Attitudinalارزیابی و سنجش حس مکان با ویژگی های محیط و بافت محله های مسکونی شهری است. مطالعه پیش رو در تحلیل ساختار سنجش و ارزیابی آن ابعاد در چنان زمینه و بافتی نیز کوشش داشته است. این پژوهش، همچنین با مطالعه تأثیرپذیری ابعاد حس مکان از ادراکات ذهنی، به ارائه شاخص ها ومعیارهای ارزیابی کیفیت ادراکات و تصورات ذهنی شهروندان و نیز ارائه مدل تحلیلی تأثیرسنجی ابعاد مؤلفه های حس مکان از عوامل ذهنی در محیط محله های مسکونی شهری پرداخته است  

منابع و مأخذ:

- ایروانی، محمود و خداپناهی، محمدکریم. (1381).روانشناسی احساس و ادراک، تهـران، سـمت، چـاپ یازدهم.

- پرتــوی، پــروین. ( 1382). «مکــان و بــی مکــانی رویکردی پدیدارشناسانه»، نشریه هنر های زیبا، ش14، تهران.

- حبیبی، رعنا سادات. ( 1387). «تصویرهای ذهنـی و مفهوم مکان»، نشریه هنرهای زیبا، ش 35، تهران.

- فلاحـت، محمـد صـادق. ( 1385). مفهـوم حـس مکان و عوامل شکل دهنده آن، نشریه هنر هـای زیبـا، ش26، تهران.

- . ( 1384). «نقـش طـرح کالبـدی در حـس مکـان مسجد»، نشریه هنرهای زیبا، ش 22، تهران.

- Breakwell, G. M. , (1992). Processes ofSelf-evaluation: Efficacy and Estrangement.Surrey University Press.

- Brocato, Elisabeth Deanne, 2007. PlaceAttachment: An Investigation Of EnvironmentsAnd Outcomes In a Service Context, a Doctoralthesis in Washington Ubiversity. Available in:http: / /hdl. handle. net /10106 /244.

- Burdge, R. J. , Ludtke, R. L. , 1972. Socialseparation among displaced rural families: thecase of flood control reservoirs. SocialBehavior, Natural Resources, and theEnvironment. Harper & Row, New York.

- Canter, D. V. (1977), The Psychology ofPlace, Architectural Press, London.

- Chawla, L. (1992). Childhood PlaceAttachments. , Place Attachment. New York:Plenum Press.

- Churchill, Gilbert A. ,(1979), A paradigmfor developing better measures of marketingconstructs, Journal of Marketing Research, 16.

- Creswell, Tim. (2004), Place: A ShortIntroduction. Malden, Mass

- Cuba, L. , Hummon, D. M. , (1993). A placeto call home: identification with dwelling,community and region. Sociological Quarterly34.

- Fishbein, M. and L. Ajzen (1975). Belief,Attitude, Intention and Behavior: AnIntroduction to Theory and Research. London,Addision-Wesley.

- Fisher, Karen E. , et al. (2007). SeattlePublic Library as place: Reconceptualizing

space, community, and information at thecentral library. John E. Buschman and Gloria J.Leckie (Eds. ). The Library as place. Availableat: http://ibec. ischool. washington.edu/pubs/Fisher_2007_Library as Place

- Hidalgo, M. C. and B. Hernandez,(2001).Place Attachment: Conceptual and Empiricalquestions. Journal of EnvironmentalPsychology, 21.

- Jorgensen, B. S. , Stedman, R. ,( 2001).Sense of place as an attitude: lakeshore propertyowners’ attitudes toward their properties.Journal of Environmental Psychology,

- Jorgensen, B. S. , & Stedman, R. C. (2006).A comparative analysis of predictors of sense of

place dimensions. Journal of EnvironmentalManagement, 79.

- Kyle, G. , A. Graefe, R. Manning and J.Bacon (2004). Effects of place attachment onusers' perceptions of social and environmental conditions in a natural setting. Journal ofEnvironmental Psychology 24

- Kyle, G. , A. Graefe and R. Manning,(2005). Testing the Dimensionality of PlaceAttachment in Recreational Settings.Environment & Behavior 37

- Lalli, M. (1992). Urban-related identity:Theory, measurement, and empirical findings.

Journal of Environmental Psychology,12

- Low, S. M. and I. Altman (1992). Placeattachment: A conceptual inquiry. HumanBehavior & Environment: Advances in Theory& Research 12

- Milligan, M. J. (1998). Interactional pastand potential: The social construction of placeattachment. Symbolic Interaction 21.

- Oldenburg, Ray. The Great Good Place:Cafes, Coffee Shops, Bookstores, Bars, HairSalons, and other Hangouts at the Heart of aCommunity. New York: Marlowe.

- Proshansky, H. M. , Fabian, A. K. ,Kaminoff, R. , 1983. Place-identity: physicalworld socialization of the self. Journal ofEnvironmental Psychology

- Proshansky, H. , (1978). The City and SelfIdentity.Environment and Behavior. 10.

- Relph, E. , 1976. Place and Placelessness.Pion, London.

- Shamai, S. , 1991. Sense of place: anempirical measurement. Geoforum 22.

- Stedman, R. C. (2002). Toward a socialpsychology of place: Predicting behavior fromplace-based cognitions, attitude, and identity.Environment & Behavior, 34.

- Tuan, Y. F. (1977). Space and place: The

perspective of experience. Minneapolis:

University of Minnesota Press.

- . Twigger-Ross, C & D. Uzzell, (1996).Place and Identity Processes. Journal ofEnvironmental Psychology 16

- Uzzell, D. , Pol, E. , Badenas, D. , 2002.

identification, Social Cohesion, andEnvironmental Sustainability.ENVIRONMENT AND BEHAVIOR, Vol. 343

- Williams, D. R. , Roggenbuck, J. W. 1989.Measuring place attachment: some preliminaryresults. Paper presented at the NRPASymposium on Leisure Research, Texas,October 20–22.