امکان‌سنجی توسعه حمل و نقل محور (TOD) در نواحی شهر زنجان

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

محسن احد نژاد ^{1 *} , اصغر تیموری ² , اکرم دوستی یکتا ³

1 - دانشگاه زنجان
2 - دانشجوی دکتری جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشکده علوم زمین، دانشگاه شهیدبهشتی، تهران، ایران.
3 - دانشجوی کارشناسی ارشد جغرافیا و برنامه‌ریزی شهری، دانشگاه زنجان، زنجان، ایران.

تاریخ دریافت : 1398/10/30 تاریخ پذیرش : 1399/11/01 تاریخ انتشار : 1401/05/01

کلید واژه: نواحی شهر زنجان, توسعه حمل‌و‌نقل محور, فرآیند تحلیل سلسله‌مراتبی,

چکیده مقاله :

امروزه حمل‌ونقل به‌عنوان یکی از مهم ترین عناصر ساختاری بر توسعه شهرها اثرگذار بوده و متقابلا از آن تاثیر می‌پذیرد و عدم توجه به سیستم حمل‌و‌نقل مناسب در بسیاری از شهرها به ویژه در کشورهای درحال توسعه چشم انداز ناپایداری را برای این شهرها رقم زده است. توسعه شهری در اکثر شهرهای ایران و از جمله شهر زنجان ناشی از مدیریت و برنامه‌ریزی شهری نابخردانه روندی را طی می‌کند که برآیند آن چیزی جز ناپایداری حیات این شهرها نخواهد بود. بنابراین بایستگی پژوهش در زمینه بکارگیری رویکرد توسعه حمل‌ونقل‌ محور در شهرهای ایران بیش‌ازپیش مطرح شده است. براین ‌اساس پژوهش حاضر با ماهیت کاربردی و روش توصیفی - تحلیلی با هدف بررسی امکان‌سنجی توسعه‌ حمل‌و‌نقل ‌محور (TOD) در نواحی شهر زنجان انجام شده است. پس از بررسی ادبیات جهانی موضوع، استخراج اصول TOD، انجام مطالعات میدانی و اسناد و نقشه‌های به-دست آمده ویژگی‌های محدوده مورد مطالعه شناسایی شد و سپس با توجه به اصول TOD و ویژگی های محدوده مورد مطالعه، 4 معیار و 16 زیرمعیار به عنوان معیارهای پژوهش در جهت ارزیابی قابلیت نواحی شهر زنجان برای توسعه حمل‌و‌نقل محور انتخاب شد و پس از تهیه پرسشنامه از متخصصان و مدیران شهری خواسته شد تا براساس مقایسه زوجی اولویت‌ها را مشخص سازند. نتایج حاصل از تلفیق معیارها و زیرمعیارها و اولویت بندی به روش AHP نشان می‌دهد که معیار حمل‌ونقل و ترافیک و معیار کالبدی از جمله معیارهای با اهمیت بالا در ارزیابی قابلیت نواحی شهر زنجان برای توسعه حمل‌و‌نقل‌ محور هستند و درنهایت امکان‌سنجی با استفاده از فرآیند تحلیل‌ سلسله‌مراتبی در نرم افزار ArcGIS انجام شد و یافته‌ها حاکی از آن است که نواحی 1-3، 2-3، ۱-۲، 4-4 نسبت به سایر نواحی قابلیت بالایی در راستای توسعه حمل‌ونقل محور برخوردار می باشند، که پیشنهاد می شود به عنوان نواحی پایلوت برای اجرای توسعه حمل‌ونقل ‌محور در شهر زنجان مورد توجه قرار گیرند.

چکیده انگلیسی:

Today, transportation as one of the most important structural elements affects the development of cities and is reciprocally affected by it, and the lack of attention to the appropriate transportation system in many cities, especially in developing countries, the prospect of instability. Has figured for these cities. Urban development in most cities of Iran, including the city of Zanjan due to unreasonable urban management and planning, is going through a process that will result in nothing but the instability of life in these cities. Therefore, the need for research on the application of transportation-oriented development approach in Iranian cities has been raised more than ever. Therefore, the present study has been carried out with an applied nature and descriptive-analytical method with the aim of investigating the feasibility of transportation-based development (TOD) in Zanjan. After reviewing the world literature, extracting the principles of TOD, conducting field studies and documents and maps obtained, the characteristics of the study area were identified and then according to the principles of TOD and the characteristics of the study area, 4 criteria and 16 sub-criteria as The research criteria were selected to evaluate the capability of Zanjan city areas for transportation-oriented development, and after preparing a questionnaire, experts and city managers were asked to identify priorities based on pairwise comparisons. The results of combining criteria and sub-criteria and prioritization by AHP method show that transportation and traffic criteria and physical criteria are among the criteria of high importance in assessing the ability of Zanjan city areas to develop transportation-oriented and finally feasibility using the process Hierarchical analysis was performed in ArcGIS software and the findings indicate that areas 3-1, 3-2, 2-1, 4-4 have a high capability in terms of transport-oriented development compared to other areas. It is suggested that they be considered as pilot areas for the implementation of transportation-oriented development in the city of Zanjan.

منابع و مأخذ:

• Abbaszadegan, M., Rezazadeh, R., Mohammadi, M. (2011): "Study of the concept of development based on public transportation and the position of Tehran metro in it". Bagh-e Nazar Scientific Research Quarterly. No. Seventeen, Year 8, pp. 43-58.


• Abdi, M.H., Bahare, M. (2014 ). The role of transportation-based development (TOD) approach in reducing pollution caused by urban traffic. Sixth National Conference on Urban Planning and Management, pp. 74-59.


• American planning association. (2006). Planning and Urban Design standards, Hoboken, Now Jersey: John Wiley & Sons Inc. press.


• Barla, P., Miranda-Moreno, L.F., Gosselin, M.L. (2011). Urban travel CO2 emissions and landuse: A case study for Quebec City, Transportation Research Part D, VOL. 16, pp. 423-428.


• Behzadfar, M., Zabihi, M. (2011): Guide to urban planning in the framework of development based on public transportation. Bagh Nazar Scientific Research Quarterly, No. 18, Year 8, pp. 48-37.


• Bernick, M. and Cervero, R. (1997): Transit Villages for the 21 st Century, McGraw-Hill, New York.


• California Department of Transportation (2001): Factors for Success in California^’s Transit-Oriented Development, Technical Advisory and Policy Steering Committee, Sacramento.


• Calthorpe, P. (1993). The Next American Metropolis: ecology, Community and the American Dream, New York: Princeton Architectural Press.


• Cervero, R. (1998). The Transit Metropolis: A Global Inquiry, Washington, DC: Island Press.


• Cervero, R., Murphy, S.; Ferrel, C.; Goguts, N.; Tsai, Y.; Arrington, G.B.; Boroski, J.; Smith- Heimer, J.; Golem, R.; Peninger, P.; Nakajima, E.; Chui, E.; Dunphy, R.; Myers, M.; Mckay, S.; N. Witenstein. (2004). Transit-Oriented Development in the United States:

Experiences, Challenges, and Prospects, Transit Cooperative Research Program (TCRP) Report 102, Transportation Research Board, National Academy Press.

• Cervero, R.; Day, J. (2008). Suburbanization and transit-oriented development in China, Transport Policy, 15: 323-375.


• Chisholm, G. (2002). Transit-Oriented Development and Joint Development in the United States: A Literature Review, Research Board of the National Academies, TCRP Project H-27, Legal Research Digest, 52:1-9.


• Curtis, C. (2012). Delivering the` D` in transit-oriented development: Examining the town planning challenge, the journal of transportation and land use, 5 (3):83-99.


• General Department of Transportation and Terminals of Zanjan (2016).


• Haditha Javani, M., Ostadi Jafari,M. (2009):A Study of Sustainable Urban Transportation white a Focuson the Development of Public Transportation. Proceedings of the Ninth Transport and Traffic Conference, P.1.


• Iams, A., Kaplan, P. (2006). Economic Development and Smart Growth, International Economic Development Council. Research Record 1986.


• Knowles, R.D. (2012). Transit oriented Development in Copenhagen, Denmark: from the Finger Plan to Qrestad, Transport Geography, 22:251-261.


• Lefaver, S. (1997). Private Land with Public Partnerships for Transit Based Development. San Jose, California:The Meneta Transportation Institute, San Jose State University, Report 10-97.


• Litman, T. (2005). Land Use Impacts on Transport; Originally Published in world Transport Policy & Vol. 1, No. 4. Updated Version Available at VTPI <www. Vtpi. Org.


• Loo, B.P.Y.; Chen, C.; Chan, E.T.H. (2010). Rail-based transit-oriented development: lessons from New York City and Hong Kong, Landscape and Urban Planning, 97:202-212.


• Maryland Department of Transportation (2000): Report to Governor Parris N. Glendening Task Force.


• Newman, P., Kenworthy, J. (2006). Urban Design to Reduce Automobile Dependence, Opolis: An International Joumal of Suburban and Metropolitan Studies, Vol. 2, Issue 1.


• Newman, P; kenworthy, J. (1999). Sustainability and Cities: Overcoming Automobile Dependence, Washington, DC: Island Press.


• Porter, R. (1997). Transit-Focused Development: A Synthesis of Research and Experience-Transit Cooperative Research Program (TCRP), Report No. 20, Washington, D.C.: National Academy Press.


• Rafieian, M., Pourjafar, M.R., Taghvaei, A.A, Sadeghi, Alireza. R .(2013). Presenting the urban design process of local communities with emphasis on transportation development-oriented approach. Journal of Urban Studies. No. 6, second year, pp. 74-59.


• Renne, J. L. (2008), Measuring the Success of Transit-Oriented Development Using a Sustainability Framework: TOD Outcome Analysis, in Thwaits, K., Porta, S., Romice, O. and Greaves, M. (Eds), Urban Sustainability through Environmental Design (London: Taylor and Francis), pp. 106-111.


• Soltani, A. (2011 ): lssuesin Urban Transportation; Emphasizing the sustainability approach. First Edition, shiraz: shiraz University Press.PP.106-109.


• Transportation and Traffic Organization (2013), Comprehensive Studies of Transportation and Traffic in Zanjan, Consulting Engineers of the Seventh Plan.


• Zabihi, H., Abdullah, B., Abdullah, B. (2016): "Evaluation and determination of the role of government gate station complex with public transport-based development approach (TOD)". Quarterly Journal of Urban Management Studies. Twenty-sixth issue, eighth year, p.3.


• Zanjan City Statistics (2015). Zanjan Municipality, Deputy of Human Capital Development Planning, Statistics Unit.