تعیین و اولویت بندی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی حمل و نقل عمومی در کلان شهر شیراز با کمک مدیریت زمان (مطالعه موردی: قطار شهری)

یاسر زارع ¹ ( گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آباده، آباده، ایران )
اسماعیل شیروانی ² ( کارشناسی ارشد عمران، گرایش مدیریت ساخت، دانشگاه آزاداسلامی، تفت، ایران )
ابوالفضل شرافت ³ ( گروه مهندسی عمران، دانشکده فنی و مهندسی، دانشگاه آزاد اسلامی، واحد تفت، تفت، ایران )

تاریخ ارسال : 1401/11/11 تاریخ تایید : 1402/02/12

کلید واژه: مدیریت زمان, روش AHP, کاهش هزینه اجرایی, قطار شهری,

چکیده مقاله :

تحقیق حاضر با هدف تعیین و اولویت بندی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی حمل و نقل عمومی با تاکید بر قطار شهری شیراز به کمک مدیریت زمان انجام گرفت. تحقیق از نظر هدف کاربردی و از نظر روش آمیخته (کیفی وکمی) است. در بخش کیفی جامعه آماری را ده نفر از خبرگان مدیریت ساخت در زمینه پروژه های قطار شهری تشکیل دادند که به صورت هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی پژوهش را کارشناسان و مدیران پروژه قطار شهری شهر شیراز به تعداد سی و پنج نفر تشکیل دادند که سی و دو نفر از آن ها به روش تصادفی ساده از طریق جدول مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوری اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد که با استفاده از مبانی و مولفه های علمی و نظر خبرگان روایی آن بصورت صوری و محتوائی تعیین شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش AHP فازی ( روش سلسله مراتبی) انجام شد که نتایج حاصل بیانگر آن است که زمان بندی پروژه، تخمین زمان فعالیت و ارائه سیستم برنامه ریزی و زمان بندی پروژه برای قطار شهری در رتبه اول، تخمین منابع فعالیت و ارائه نرم افزار سیستم بانک اطلاعاتی منابع مورد نیاز فعالیت ها در رتبه دوم ، ارائه سیستم دقیق شکست کار (W.B.S) برای پروژه قطار شهری در رتبه سوم، بهینه سازی زمان با بکارگیری نیروی انسانی کارآمد در رتبه چهارم و مابقی در رتبه های بعدی قرار دارند.
واژه های کلیدی:
مدیریت زمان، کاهش هزینه اجرایی، قطار شهری، روش سلسله مراتبی

چکیده انگلیسی :

The purpose of this study was to determine and prioritize suitable solutions to reduce the administrative costs of public transportation (the city train) in Shiraz with the help of time management. The research is applied for the purpose and according to the mixed method (qualitative and quantitative). In the qualitative section of the statistical community, 10 construction management experts were formed in the field of urban train projects, which were selected as purposefully. The statistical community of the quantitative research section was composed of 35 experts and managers of the urban train project in Shiraz, with 32 people They were selected as a sample by simple random sampling through Morgan table. A researcher-made questionnaire was used to collect the information. Using the principles and components of the study, experts and experts considered their validity as formal and qualitative. Data analysis was performed using fuzzy AHP method. Results indicate that the project scheduling, the estimation of operating time and the system for planning and scheduling the project for the urban train were ranked first, estimating the resources of the activity and providing the software of the resource database system. The need for activities is ranked second, providing the WBS system for the urban train project in the third place, optimizing the time by employing the efficient manpower, ranking fourth and the rest in the next ranks.
Keywords:
time management, cost reduction, urban train, AHP method

a a a a a a a a a a a a a a a a

متن کامل:



ISSN (Print): 2228-5229 - ISSN (Online):  2476-3845

Research Paper 

 

Determining and Prioritizing Appropriate Solutions to Reduce the Administrative Costs of Public Translation in Shiraz Metropolis Through Time Management (Case Study: The City Train)

 

 

Received:  Accepted:  PP:    Use your device to scan and read the article online                 Keywords: time management, cost reduction, urban train, AHP method

DOI:

Abstract The purpose of this study was to determine and prioritize suitable solutions to reduce the administrative costs of public transportation (the city train) in Shiraz with the help of time management. The research is applied for the purpose and according to the mixed method (qualitative and quantitative). In the qualitative section of the statistical community, 10 construction management experts were formed in the field of urban train projects, which were selected as purposefully. The statistical community of the quantitative research section was composed of 35 experts and managers of the urban train project in Shiraz, with 32 people They were selected as a sample by simple random sampling through Morgan table. A researcher-made questionnaire was used to collect the information. Using the principles and components of the study, experts and experts considered their validity as formal and qualitative. Data analysis was performed using fuzzy AHP method. Results indicate that the project scheduling, the estimation of operating time and the system for planning and scheduling the project for the urban train were ranked first, estimating the resources of the activity and providing the software of the resource database system. The need for activities is ranked second, providing the WBS system for the urban train project in the third place, optimizing the time by employing the efficient manpower, ranking fourth and the rest in the next ranks.

 

 

Extended Abstract

 

Introduction

 

Today, extensive development of civil projects around the world, and especially in Iran, has highlighted the role of time management in the timely accomplishment of projects. This enables the client to properly monitor, control, and estimate the work, and keeps the employees and labor force well aware of their time limits for different activities, thereby preventing the loss of time, which is an important principle in the project evolution. As a field of science, time management helps us carefully monitor the project progress in all stages of construction and easily predict whether or not the project can be accomplished in time virtually at any stage of the work. It further enables us to determine the required changes to the project activities to compensate for the lost time and finish the project on time. The complexities and problems encountered in the performance phase of a civil project tend to change the project outcomes in terms of cost and time. These changes can then lead to alterations in the contractual conditions or even termination of the contract. This emphasizes the necessity of having a properly designed plan coupled with reasonable predictions of the final cost and time of the project. Since the direct costs of a project are always linked to its time, one should consider the mutual effects of the time and cost on one another (Latifi and Khoshnava, 2016; 7).

The purpose of this study was to determine and prioritize suitable solutions to reduce the administrative costs of public transportation (the city train) in Shiraz with the help of time management. The research is applied for the purpose and according to the mixed method (qualitative and quantitative) 

Methodology

In terms of objective, the present study is an applied study research that was performed through a mixed qualitative–quantitative method. The required data were collected from elites. Considering the careful direct observation of the research parameters in the statistical population, followed by data acquisition and significance study, this study is survey research. Among the four principal philosophies of research, namely positivism, realism, critical theory, and constructivism, the present research follow the positivism philosophy as it assumes objective facts that can be measured in an observer-independent scheme. Trying to classify this research under either inductive or analogy studies, it is an inductive work where the researcher tries to decompose the acquired data into the smallest possible elements and then compiles them and interacts with the studied population to come up with an interpretation that can address the research questions. Cross-sectional data have been used in this research.

In the qualitative part of the work, a literature review was combined with a series of interviews with 10 construction management elites in the field of subway projects to design proper solutions for reducing the construction cost of the Shiraz Subway project with the help of time management. Next, in the quantitative segment of the work, questionnaires and interviews were utilized in combination with the fuzzy analytic hierarchy process (FAHP) to prioritize the solutions designed in the qualitative part.

The first part of the work was accomplished by designing the solutions and acquiring the data. Secondly, to avoid uncertainty-induced ambiguity in decision-making, the FAHP was adopted to assign weights to different factors and then rank the factors. Accordingly, we ended up with a decision matrix based on pairwise comparisons of the 9 effective qualitative variables, including 9 practical solutions where time management is used, based on the experts’ opinions, to reduce the cost of the Shiraz Subway Project.

The purpose of this study was to determine and prioritize suitable solutions to reduce the administrative costs of public transportation (the city train) in Shiraz with the help of time management. The research is applied for the purpose and according to the mixed method (qualitative and quantitative).

Results

Based on the obtained results, it was evident that, as far as the project timing is concerned, the priority must be (1) proper estimation of time for activities and presentation of a project planning and scheduling system followed by (2) estimation of resources for activities and presentation of a knowledge base of the required resources for different activities, (3) careful presentation of work breakdown structure (WBS) for the subway project, (4) time optimization by employing efficient workforce, and so on. Accordingly, managers and contractors of the Shiraz Subway Project are recommended to pay more attention to the timetable and accurate schedule of different work stages to enable timely completion of the project and hence bring about valuable savings in time, cost, and material and human resources.

Conclusion

According to the results of the research, it is suggested that the managers and contractors of the urban train projects should follow the timetable and the exact timing of the execution stages of the work, which can lead to the timely exploitation of the project and valuable savings in time, cost and material resources. And human makes them pay more attention. The best sign to know that the process and program are in trouble is rising costs. Therefore, cost monitoring, through cost estimation, can be an early warning for project managers in the field of project problems. Early detection of problems causes the project manager to take appropriate corrective actions before the problems become intractable. Do it. Also, project managers, facing their limited budgets, need a reliable estimate of their costs to compensate for the decrease in liquidity and the increase in problems caused by scheduling delays and rework. Countless factors affect project costs, and it is very difficult to consider the impact of each factor alone at each stage. Therefore, to update the cost information promptly, the management should adopt a suitable approach. Many researches and real projects show that the additional cost of construction is a common problem in the field of construction. Identifying the factors affecting the cost is the first step toward addressing such a problem. If construction companies can effectively manage these key factors with the help of time management, control, and prevention methods, they may not only prevent additional costs but also increase the overall profit of the project.

Keywords

time management, cost reduction, urban train, AHP method

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

شاپا چاپی: 6735 -2251 - شاپا الکترونیکی: 7051 -2423

 مقاله پژوهشی

 

تعیین و اولویت بندی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی حمل و نقل  عمومی در کلان شهر شیراز با کمک مدیریت زمان (مطالعه موردی: قطار شهری)

 

چکیده تحقيق حاضر با هدف تعیین و اولویت بندی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی حمل و نقل عمومی با تاکید بر قطار شهری شیراز به کمک مدیریت زمان انجام گرفت. تحقیق از نظر هدف كاربردي و از نظر روش آميخته (كيفي وكمي) است. در بخش كيفي جامعه آماری را 10 نفر از خبرگان مدیریت ساخت در زمینه پروژه های قطار شهری تشكيل دادند که به صورت هدفمند به عنوان نمونه انتخاب شدند. جامعه آماری بخش کمی پژوهش را کارشناسان و مدیران پروژه قطار شهری شهر شیراز به تعداد 35 نفر تشکیل دادند که 32 نفر از آن ها به روش تصادفی ساده از طریق جدول مورگان به عنوان نمونه انتخاب شدند. برای جمع آوري اطلاعات از پرسشنامه محقق ساخته استفاده شد كه با استفاده از مباني و مولفه هاي  علمي و نظر خبرگان روايي آن بصورت صوري و محتوائي تعیین شد. تجزیه و تحلیل اطلاعات به روش  AHP فازی انجام شد که نتایج حاصل بیانگر آن است که زمان بندی پروژه، تخمین زمان فعالیت و ارائه سیستم برنامه ریزی و زمان بندی پروژه برای قطار شهری در رتبه اول، تخمین منابع فعالیت و ارائه نرم افزار سیستم بانک اطلاعاتی منابع مورد نیاز فعالیت ها در رتبه دوم ، ارائه سیستم دقیق شکست کار (W.B.S) برای پروژه قطار شهری در رتبه سوم، بهینه سازی زمان با بکارگیری نیروی انسانی کارآمد در رتبه چهارم و مابقی در رتبه های بعدی قرار دارند.

 

تاریخ دریافت: تاریخ پذیرش: شماره صفحات:    از دستگاه خود برای اسکن و خواندن مقاله به صورت آنلاین استفاده کنید     واژه­های کلیدی:  مدیریت زمان، کاهش هزینه اجرایی، قطار شهری، روش AHP

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

DOI:

مقدمه :

مشکلاتی که امروزه در پروژه های عمرانی وجود دارد، عدم مدیریت مناسب در زمان اجرای هر مرحله بوده و نتیجه آن بالا رفتن هزینه ها، کاهش کیفیت و به تعویق افتادن تحویل پروژه می باشد. موفقيت اجرای پروژه های بزرگ صنعتی و عمرانی نياز به رويکردی سيستماتيک در برنامه ريزی و کنترل نحوه اجراء فعاليتها از نظر زمان اجراء و هزينه دارد(Latifi & Dashti, 2013; 4 )

        امروزه با توسعه وپیشرفت چشمگیر پروژه های عمرانی در جهان و به ویژه در کشور عزیزمان نقش مدیریت زمان، در انجام پروژه ها در زمان مناسب به طور ویژه احساس می شود که این امر توانایی نظارت وکنترل و تخمین های درست و به جا را به کارفرما می دهد و باعث می شود که کارکنان وکارگران، مدت زمان لازم را برای انجام فعالیت مورد نظر خود بدانند و از فوت وقت که یکی از اصول مهم در انجام تکامل پروژه است جلوگیری می کند. مدیریت زمان علمی است که به ما کمک می کند که میزان پیشرفت پروژه را در تمام مراحل ساخت زیر نظر گرفته و به راحتی بتوان در هر مرحله از پروژه های عمرانی متوجه شد که پروژه در زمان مناسب خود به اتمام خواهد رسید یا خیر؟ و یا در چه قسمت هایی از فعالیت های پروژه باید تغییراتی داد که تاریخ اتمام پروژه اصلاح شده و در زمان مناسب به اتمام برسد. پیچیدگی ها و مشکلات یک پروژه عمرانی همواره سبب می شود که در فاز اجرایی، هزینه ها و زمان پروژه تغییر کنند . این تغییرات می توانند منجر به تغییر در شرایط یک قرارداد اجرایی و یا حتی فسخ آن شود. بنابراین لزوم یک برنامه ریزی صحیح با پیش بینی و درك مناسبی از زمان و هزینه پایانی یک پروژه همواره از اهمیت بالایی برخوردار است .از آنجا که همواره هزینه های مستقیم یک پروژه به زمان آن وابسته می باشند، بنابر این هزینه و زمان از جمله عواملی هستند که باید اثر آن ها را بریکدیگر در نظر گرفت(Latifi & Khoshnava, 2016; 7).

          مسئولیت ساخت و بهره‌برداری متروی کلان شهر شیراز را سازمان قطار شهری شهرداری شیراز بر عهده دارد. با روند روبه رشد شهری در شیراز توسعه مترو دراین شهر روبه رشد و تکامل می‌باشد. شبکه و خطوط مترو شیراز بعد از خطوط مترو تهران دومین خطوط بزرگ مترو در کشور را دارا بوده و سالانه ۳٫۷ میلیون سفر را پشتیبانی می‌کند. قطار شهری شیراز به طور کلی دارای ۶ خط می‌باشد که طول این شش خط جمعاً۹۰ کیلومتر خواهد بود. در حال حاضر تنها خط ۱ قطار شهری شیراز بهره‌برداری شده و خط ۲ و ۳ در حال ساخت می‌باشد. مشکلاتی که امروزه در پروژه های عمرانی وجود دارد، عدم شروع، اجرای آن و بهره برداری از این پروژه ها می باشدکه باعث بالا رفتن هزینه ها و از بین بردن کیفیت پروژه می شود که ما در این تحقیق با مطالعه و ارزیابی راهکارهای کاهش هزینه ها اجرایی در پروژه قطار شهری شهر شیراز با کمک فن مدیریت زمان میخواهیم بهترین زمان انجام فعالیت ها را مشخص کنیم تا بیشترین بازدهی را در کمترین زمان داشته باشیم.

 

 

پیشینه تحقیق و مبانی نظری:

جدول (1). تعاریف نظری تحقیق را آورده است. سوابق نظری  پژوهش نشان داده است که منابع مرتبط علمی در رابطه با موضوع کم است. به برخی از  عمده ترین منابع مرتبط با موضوع پژوهش در جدول (2). اشاره شده است.

 

 

جدول  (1).  تعاریف  اصطلاحات تحقیق

واژه	تعاریف اصطلاحات
مدیریت زمان	مدیریت زمان فرایند نظم‌ بخشیدن و برنامه ریزی برای تعیین چگونگی تقسیم زمان به منظور انجام فعالیت‌های خاص است. مدیریت زمان، فرایند برنامه ریزی و سازماندهی کار‌ها یا رویداد‌ها است. به عبارتی دیگر، نوعی اعمال کنترل آگاهانه بر میزان زمان صرف شده برای فعالیت‌های خاص، به ویژه با هدف افزایش اثربخشی، کارایی یا بهره‌وری است. اگر بخواهیم از تعاریف پیچیده و غیرقابل درک دوری کنیم و یک تعریف ساده و کامل در مورد مدیریت زمان داشته باشیم، می‌توانیم اینگونه بگویییم که مدیریت زمان یعنی استفاده درست و بجا از زمانی که در اختیار داریم، آن هم در جای درست و یا باز هم به طور خلاصه تر؛ کار درست در زمان درست. مدیریت زمان علاوه بر زندگی کاری، زندگی شخصی و تحصیلی ما را نیز در دنیای مدرن امروز، می‌تواند تحت تاثیر قرار دهد به گونه‌ای که حتی عده‌ای معتقد هستند مدیریت زمان خوب، مساوی است با تعادل زندگی کاری و زندگی شخصی.
قطار شهری	قطار سبک شهری (به انگلیسی: LRT ) گونه‌ای وسیله ترابری عمومی درون‌شهری است که در آن هر واگن دارای موتور محرک بوده و می‌تواند به تنهایی یا در کنار دیگر واگن‌ها مسافران را جابجا نماید.
شیراز	شیراز کلان‌شهری در ایران و مرکز استان فارس در جنوب کشور است. جمعیت کلانشهر شیراز بر اساس سرشماری سال ۱۳۹۵، بالغ بر ۱٬۵۶۵٬۵۷۲ تن بوده است که بر این اساس، شیراز پنجمین شهر بزرگ و پرجمعیت ایران و پرجمعیت‌ترین شهر جنوب کشور به‌شمار می‌رود.
متروی شیراز	متروی شیراز به مجموعه خطوط فعال و در حال ساخت قطارهای شهری و تراموا در کلان‌شهر شیراز گفته می‌شود. سازمان قطار شهری شیراز و حومه مسئولیت ساخت و بهره‌ برداری متروی کلان‌شهر شیراز را بر عهده دارد. با روند رو به رشد شهری در شیراز توسعه مترو در این شهر روبه رشد و تکامل می‌باشد. مترو شیراز به عنوان سومین سامانه قطار شهری در ایران پس از مترو تهران و مترو مشهد شناخته میشود. خط یک مترو شیراز در ساعات پیک مسافر ١٢٠ هزار نفر را روزانه جابه جا می‌کند. شبکه و خطوط مترو شیراز پس از خطوط مترو تهران دومین خطوط بزرگ مترو در کشور را دارا می باشد و پس از تکمیل، در افق بلند مدت قرار است سالانه بیش از دویست میلیون سفر را پشتیبانی کند.در حال حاضر خط ۱ متروی شیراز به طول ۲۴٫۵ کیلومتر در ۲۰ ایستگاه از ایستگاه متروی احسان تا ایستگاه متروی شهید دستغیب در حال بهره‌برداری است.
سازمان قطار شهری شیراز 1	مترو شیراز سیستم حمل و نقل سریع در شیراز، فارس، ایران است که توسط سازمان راه آهن شهری شیراز اداره می شود. ساخت و ساز در سال 2001 آغاز شد و خدمات در خط اول به طور رسمی در 11 اکتبر 2014 آغاز شد.

 

 

جدول( 2.) پیشینه و سوابق نظری پژوهش

نویسنده / نویسندگان	نتایج
(Ilka & Rajhani, 2022; 413)	به بررسی " افزایش هزینه، عاملی تاثیرگذار بر مدیریت پایدار پروژه‌های ساختمانی در ایران (دلایل افزایش هزینه در پروژه‌های ساختمانی) " پرداختند. در این پژوهش فهرستی از دلایل انحراف هزینه پروژه‌های ساختمانی تهیه و سپس مبتنی بر زیست بوم صنعت ساختمان ایران، این فهرست اصلاح و تکمیل شده است. در نهایت میزان تکرار و شدت اثر هر عامل این فهرست، در قالب پرسش‌نامه‌ای از 230 نفر از فعالان صنعت ساختمان پرسش شده است. در نهایت و بر اساس نتایج به دست آمده تورم، طولانی شدن پروژه، فرایندهای کند اداری، برنامه‌ریزی نامناسب منابع و بهره‌وری کم و دوباره‌کاری به علت طراحی غلط یا غیریکپارچه در تخصص‌های مختلف، از جمله مهم‌ترین عوامل ایجاد کننده افزایش هزینه و انحراف از بودجه شناسایی شده است.
(Kafashi et al, 2022; 160)	در پژوهشی به نقش " تاثیر مدیریت پروژه و مدیریت ساخت و مدیریت ریسک بر زمان و هزینه و روند اجرایی پروژه ها " پرداختند. در این پژوهش تاثیر سه فاکتور مدیریت پروژه، مدیریت ساخت و مدیریت ریسک بر زمان، هزینه و روند اجرایی پروژه ها، به روش AHP بررسی شده است. در این مقاله نشان داده شده است که هر سه فاکتور فوق بر زمان و هزینه اجرایی پروژه ها مؤثر بوده و لازم است که مورد توجه مدیران قرار گیرد.
(Mohammadi & Saqbi, 2021; 81)	در پژوهشی به " شناسایی عوامل افزایش هزینه در پروژه های عمرانی شهر تهران با استفاده از رویکرد تصمیم گیری چند شاخصه فازی " پرداختند. ایشان ضمن بررسی و وزن دهی عوامل مختلف در افزایش هزینه های اجرایی پروژه به روش AHP، بالاترین ریسک را مربوط به شاخص بالارفتن هزینه در اثر تورم های به وجود آمده در کشور و  نبود سیستم مدیریت پروژه مناسب معرفی نمودند.
(Hashemi et al, 2019; 327)	در پژوهشی به " شناسایی و رتبه بندی ریسک های موجود در پروژه F&EPC احداث خط 6 متروی تهران بر اساس متدولوژی مدیریت ریسک ATOM (مطالعه موردی: قطعه میانی خط 6 متروی تهران) " پرداختند. در این پژوهش ضمن معرفی متدولوژی مدیریت ریسک ATOM، ابتدا ریسکهای پروژه شناسایی و سپس با استفاده از آزمون فریدمن رتبه بندی شدند. در نهایت از میان94ریسک اولویت بندی شده به14ریسک برتر پاسخ داده شد و برنامه ریزی جهت پاسخ به ریسک ها و کاهش اثر ریسک های شناسایی شده انجام گردید.
(Jamali & Baghbani, 2016; 1)	در پژوهشی به بررسی" تاثیر مدیریت زمان بر کاهش هزینه پروژه" پرداختند. هدف از این پژوهش استخراج عوامل اصلی موثر بر هزینه با مفهوم و روش جدیداست. در همین راستا روش تحقیق در این پژوهش، مطالعه توصیفی-تحلیلی مبتنی بر مطالعات کتابخانه ای و اسناد و مدارک موجود می باشد. در این مقاله نشان داده می شود که مدیریت زمان در پروژه های عمرانی چه تاثیری بر هزینه کلی پروژه دارد.
(Latifi & Khoshnava, 2016; 7)	در پژوهشی به بررسی" نقش مدیریت زمان در کاهش هزینه های اجرایی پروژه های عمرانی"پرداختند. روش پژوهش این مطالعه با اتکا به تکنیک های تحقیق در عملیات صورت گرفته است. برای شناسایی مهمترین معیارهای مطالعه از ادبیات پژوهش استفاده شده است.برای تعیین روابط معیارهای تحقیق حاضر از مدل های تصمیم گیری چند معیاره استفاده شده است. برای شناسایی مهمترین گزینه از تکنیک TOPSIS با رویکرد فازی استفاده شده است. نتایج این پژوهش پس ازمحاسبه ماتریس بیمقیاس موزون، فاصله هر گزینه از ایده آل مثبت و فاصله با ایده آل منفی محاسبه شده است. هرچه مقدار CL به یک نزدیکتر باشد راهکار به جواب ایده آل نزدیکتر است و راهکار بهتری می باشد. بنابراین با توجه به مقادیرمحاسبه شده می توان نتیجه گرفت زمان بندی پروژه بهترین گزینه است.
(Ansarifar, 2014, 9)	در پژوهشی به بررسی" مدیریت پروژه های عمرانی در کاهش هزینه و زمان با اولویت بندی چیدمان مناسب کارگاه های ساختمانی" پرداخت. در این پژوهش با استفاده از روش تحلیل Topsis به ارزیابی واولویت بندی جانمایی وسایل و تجهیزات بر اساس معیارهای زمان، محیط و هزینه در کارگاههای ساختمانی پرداخته می شود تا مشکلات ناشی از آن به حداقل ممکن برسد. بر اساس آنالیزها، معیارهای محیط، هزینه و زمان به ترتیب در اولویت قرار گرفته اند و باید در پروژه هایی که بر اساس این عوامل، تجهیز کارگاه انجام می شود، عوامل ایمنی، راه دسترسی، برنامه ریزی پروژه، بودجه کل، محل پروژه و زمان کار در اولویت های اصلی قرار گیرند تا تجهیز کارگاه در انجام پروژه سودمند واقع شود.
(Latifi & Dashti, 2013; 1)	در پژوهشی به بررسی" مدیریت زمان در پروژه های عمرانی با کمک منطق فازی به منظور کاهش هزینه های اجرایی"پرداختند. در این پژوهش، پس از بررسی عوامل موثر در تعیین زمان بندی پروژه های عمرانی و چالش های پیش روی سازندگان, با استفاده از کنترل کننده منطق فازی زمان شروع و مدت زمان اجرای هر مرحله از انجام پروژه با هدف مدیریت زمان برای کاهش هزینه پروژه مشخص می شود. نتایج بدست آمده از کنترل کننده منطق فازی بدست آمده از روش کلاسیک و نرم افزارهای مدیریتی با استفاده از داده های رندم مقایسه و نتایج بدست آمده نشان دهنده بهبود مناسبی در تابع هدف که کمینه کردن هزینه های اجرایی در کمترین زمان است،  بدست آمده است. سپس در جهت کاربردی کردن پروژه، از پروژه عمرانی مجتمع تجاری آفتاب واقع در گلستان, گرگان به عنوان نمونه مطالعاتی واقعی استفاده شد. نتایج حاصل از کنترل کننده منطق فازی با نتایج حاصل از عملیات واقعی مقایسه و نشان داد که سیستم کنترل کننده فازی طراحی شده در این پروژه توانسته است با مدیریت زمان بندی، بهبود مناسبی در کاهش هزینه داشته باشد.
(Shayesteh et al, 2013; 1)	در پژوهشی به بررسی" کاهش هزینه ها و بهبود انجام پروژه با بکارگیری تلقیق مهندسی ارزش و ریسک مطالعه موردی در پروژه های اجرایی سازمان نوسازی مدارس" پرداختند. در این تحقیق تلاش می شود با استفاده از مفاهیم منطق فازی و تکنیک های مهندسی ارزش، مدلی کاربردی جدید را ارائه نماید که علاوه بر بهبود مدیریت ریسک، بتواند تأثیر آن را در بر طرف نمودن عمرانی کشور افزایش دهد. تحقیق حاضر از دو بخش کلی تشکیل شده است. بخش اول به شناسایی و انتخاب عوامل مؤثر بر اثر بخشی مدیریت ریسک می پردازد و اولویت بندی عوامل مؤثر می پردازد. جهت اولویت بندی عوامل از روش دلفی فازی استفاده گردیده است. در بخش بعدی الگویی برای به کارگیری مدیریت ریسک در فرآیند مهندسی ارزش ارائه می شود به این ترتیب است که از ابتدای شروع برنامه کاری مهندسی ارزش، فعالیت های مدیریت ریسک، موازی با فازهای مهندسی ارزش انجام می گیرد. در فاز ارزیابی با استفاده از منطق فازی و تکنیک های تصمیم گیری MADM جهت تصمیم گیری و ارزیابی دقیق ایده ها و آنالیز و الویت بندی معیارها استفاده می شود. طبق بررسی های انجام شده تلفیق دو تکنیک موجب بهبود کارایی مکانیزبم مهندسی ارزش شده است و صرفه جویی حاصل از بکارگیری مهندسی ارزش از 4.4 % به میزان 7.35 % صرفه جویی یعنی چیزی در حدود 2 برابر رسیده است.
(Jannati fard, 2012; 10)	در پژوهشی به بررسی" ارایه روشی جهت افزایش بهره وری پروژه از طریق کاهش هزینه های پروژه با استفاده از یک مدل ریاضی زمانبندی پروژه" پرداخت. در این پژوهش، یک مدل ریاضی زمانبندی پروژه جهت دستیابی به انتخاب فعالیت های مناسب برای فشرده سازی ارایه می شود؛ به طوریکه، زمان انجام فعالیت ها احتمالی بوده و از تابع توزیع نمایی پیروی می کنند. در دنیای واقعی ، مدت زمان پروژه توسط کافرما بر مبنای اهداف یا سیاست های مختلف تعیین میگردد؛ در این پژوهش، مدلی جهت محاسبه طول زمان پروژه، زمان شروع و پایان هر فعالیت ارایه می گردد و نهایتا روشی جهت کاهش هزینه فشرده سازی پروژه ارایه می گردد.
(Fahimi et al, 2011; 1)	- در پژوهشی به بررسی" انتخاب گزینه برتر جهت کاهش هزینه های مستقیم و غیر مستقیم انرژی مصرفی در شرکت آب و فاضلاب استان تهران با استفاده از فرآیندتحلیل سلسله مراتبی (AHP)  و تشریح یک نمونه از نتایج اجرایی آن" پرداختند. در این پژوهش به نحوه رتبه بندی و انتخاب گزینه های برتر به روش AHP بر اساس معیارهای مدت زمان اجرا، هزینه اجرا، مدت بازگشت سرمایه و میزان اثر بخشی پرداخته ایم و در ادامه نیز یک نمونه بارز اجرایی در آبفای شهر تهران ذکر گردیده که منجر به دستاوردهای ارزشمندی نظیر کاهش مصرف برق به میزان 102 مگاوات ساعت در روز، کاهش دیماند لحظه ای حداقل به میزان 10.4 مگاوات، کاهش 16% کل پمپاژ روزانه معادل میانگین پمپاژ 312.000 متر مکعب در روز شده است. این دستاورد با کمترین هزینه اجرایی و به همراه چندین جنبه مزیتمند دیگر نظیر ارتقاء کیفیت، افزایش اطمینان و ... حاصل گردیده است.
(Dehghan et al, 2009; 17)	در پژوهشی به بررسی" طراحی الگوی مدیریت هزینه در پروژه های عمرانی"پرداختند. در این مقاله در ابتدا نگاهی گذرا به مدیریت هزینه و جایگاه آن در مدیریت پروژه مطابق با مراجع و استانداردهای جهانی گردیده و در ادامه با دیدی واقع بینانه به لزوم طراحی یک الگوی صحیح و کامل جهت مدیریت هزینه در پروژه های عمرانی پرداخته شده است. پس از آن با توجه به تجارب نگارنده الگویی مطابق با شرایط پروژه های عمرانی به نام "الگوی مدیریت هزینه به روش بهینه سازی آنالیز در دوره ساخت" طراحی، معرفی و به ضرورت پایه ریزی مدیریت هزینه از شروع پیشنهاد قیمت توجه گردیده است. در انتها نیز نتیجه گیری و پیشنهاداتی در خصوص مدیریت هزینه در پروژه های عمرانی بیان شده است.
(Boreshandeh et al, 2007; 13)	در پژوهشی به بررسی" نقش مدیریت زمان در کاهش هزینه های اجرائی      سازه های آبی" پرداختند. در این تحقیق اهمیت اجرای به موقع سازه های آبی و نقش کلیدی مدیریت ساخت      سازه های آبی تشریح گردیده است. در این راستا حیطه فعالیت های مدیریت پروژه و روشهای زمانبندی و کنترل پروژه بررسی و نتیجه گیری شده و سیستم برنامه ریز ی و کنترل پروژه سازگار با اجرای سازه های آبی انتخاب و ارائه شده است. از آرا و نظرات صاحبنظران و دست اندرکاران بهره جسته و در تجزیه و تحلیل موضوع تحقیقات استفاده گردیده و برای ارائه برنامه زمانبندی کلیه اسناد و مدارک مربوط به طرح مطالعه و بررسی شده و به استناد بخشنامه ها و فهارس بها و نشریات فنی سازمان مدیریت و برنامه ریزی احجام عملیات اجرائی ریز شده و منابع مورد نیاز برای اجرای فعالیتها محاسبه و از نظر کمیت و زمان در آنالیز آورده شده است برای این کار نرم افزار بانک اطلاعاتی مناسب طراحی و استفاده شده است در ادامه کار نرم افزاری که با نیازهای سازه های آبی مطابقت دارد بررسی و بر اساس کارائی آنها نرم افزار پریماورا انتخاب شده و زمانبندی اجرائی پروژه ارائه گردیده است است و در آخر تحقیق نتیجه گیری و پیشنهادهای لازم و راهکارهای مدیریت زمان ارائه گردیده است.

 

---

[1]  Shiraz Metro Organization Office

 

 

تاریخچه

عملیات ساخت خط ۱ متروی شیراز در سال ۱۳۸۱ از شمال غرب شیراز میدان احسان آغاز گردید. فاز اول این خط در تاریخ ۲۰ مهر ۱۳۹۳، با حضور معاون اول رئیس‌جمهور و مدیران استانی و شهری شیراز و فاز دوم آن در تاریخ ۳۱ مرداد ۱۳۹۶ با حضور وزیر کشور و مدیران استانی افتتاح شد و این خط هم‌اکنون به صورت کامل از میدان احسان تا میدان الله (گلسرخ) در مجاورت فرودگاه شهید دستغیب شیراز فعال است. عملیات ساخت خط ۲ متروی شیراز در سال ۱۳۹۰ آغاز گردید. پیش‌بینی شده فاز (یک) خط ۲ در چهار ایستگاه شکوفه، عادل‌آباد، امیرکبیر و امام حسین تا پایان سال ١۴٠١ به بهره‌برداری برسد عملیات اجرایی و ساخت خط ۳ نیز در سال ۱۳۹۷ آغاز شده‌است.

 

 

 

 

خطوط

نقشه (1) خطوط تاییدشده  مترو شیراز را نشان داده است.

 

نقشه(1). خطوط تاییدشده ۱ و ۲ و ۳ متروی شیراز  پژوهش تعیین و اولویت بندی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی قطار شهری شهر شیراز به کمک مدیریت زمان

 

 

قطار شهری شیراز به‌طور کلی دارای ۶ خط می‌باشد که طول این شش خط جمعاً ۹۳٫۳ کیلومتر خواهد بود. در حال حاضر تنها خط ۱ قطار شهری شیراز بهره‌برداری شده و خط ۲ و ۳ در حال ساخت می‌باشد.

 

جدول (3) ایستگاه های قطار شهری شیراز را نشان داده است .

جدول (3) ایستگاه های قطار شهری شیراز در پژوهش تعیین و اولویت بندی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی قطار شهری شهر شیراز به کمک مدیریت زمان 

خط	مسیرها	سال آغاز ساخت		سال افتتاح	طول (km)	تعداد کل ایستگاه‌ها	نوع	وضعیت
۱	پل احسان - فرودگاه	۱۳۸۳		۱۳۹۳	۲۴٫۵	۲۰	قطارشهری	۲۰ ایستگاه فعال
۲	میانرود - کلبه سعدی	۱۳۹۰		۱۴۰۱	۱۵٫۱	۱۳	قطارشهری	در حال ساخت
۳	پل معالی‌آباد -شهر صدرا	۱۳۹۷		نامعلوم	۱۱٫۷	۸	قطارشهری	در حال ساخت
۴	پل احسان - بلوار مدرس	نامعلوم		نامعلوم	۱۷	۱۷	قطارشهری	در حال مطالعه
۵	کوشک میدان -سعدیه	نامعلوم		نامعلوم	۱۰	۹	قطارشهری	در حال مطالعه
۶	زرگری-پل غدیر	نامعلوم		نامعلوم	۱۵	۱۴	قطارشهری	در حال مطالعه
کل خطوط		۱۳۸۳		نامعلوم	۹۳٫۳	۸۱	قطارشهری	۲۰ ایستگاه فعال

 

در جدول (4)خطوط مترو به تفضیل آمده است .

 

Top of Form

Bottom of Form

جدول (4). خطوط¹ تفضیلی مترو شیراز

متروی شیراز

شرح

شکوفه         احسان قهرمانان         دکتر شریعتی عدالت         میرزای شیرازی دولت         شاهد رحمت         قصردشت امیرکبیر         شهید مطهری استقلال         شهید آوینی ۱۵ خرداد         نمازی               امام حسین                 زندیه         آزادی وکیل‌الرعایا         اطلسی میدان ولیعصر         حافظیه کاوه         سعدیه فضیلت         رازی         غدیر         جانبازان         فرصت شیرازی         شهید دوران         شهید دستغیب

مواد و روش تحقیق:

تحقیق حاضر از نظرهدف كاربردي وازنظر روش آميخته (كمي و كيفي )است. در این تحقیق برای جمع آوری اطلاعات از افراد خبره استفاده شد. پس با توجه به مشاهده دقیق و نزدیک پارامتر های مورد پژوهش در جامعه و جمع اوری اطلاعات و معنادار کردن آن ها این تحقیق یک تحقیق پیمایشی به حساب می آید. از میان چهار فلسفه اصلی برای پژوهش ها یعنی اثبات گرایی ، رئالیسم ، تئوری انتقادی و ساخت گرایی به دلیل این که پژوهش گر فرض را بر وجود داشتن واقعیات به صورت عینی و مشخصی که از ویژگی های قابل سنجش و نیز مستقل از مشاهده گر، قابل سنجش می باشند ، پژوهش حاضر دارای فلسفه اثبات گرایی می باشد . همچنین پژوهش حاضر از میان دو رویکرد استقرا و قیاسی دارای رویکرد استقرایی است زیرا پژوهشگر سعی می کند داده های گردآوری شده را به کوچکترین اجزاء ممکن تقسیم کرده و با درکنار هم گذاشتن و با تعامل با جامعه مورد مطالعه به تحلیل و تفسیری برسد که پاسخگوی پرسش های تحقیق باشد. همچنین، در این تحقیق از داده های مقطعی استفاده شد.

همچنین در بخش كيفي جامعه آماری را 10 نفر از خبرگان مدیریت ساخت در زمینه پروژه های قطار شهری تشكيل دادند که بصورت هدفمند بعنوان نمونه انتخاب شدند. در این بخش پس از تحلیل محتوا از طریق چک لیست اطلاعات جمع آوری و سپس راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی قطار شهری شهر شیراز تعیین شد.جامعه آماری بخش کمی پژوهش را کارشناسان و مدیران پروژه قطار شهری شهر شیراز به تعداد 35 تشکیل می دادند. با توجه به محدود بودن جامعه آماری از جدول مورگان به روش تصادفی ساده به منظور تعیین حجم نمونه استفاده شده است. با توجه به جامعه آماری 35 نفری، تعداد نمونه برای این حجم جامعه 32 نفر می باشد.

 

ابزار جمع آوری اطلاعات:

 

---

[1]  خط 1:از میدان احسان خط شروع شده و با گذشتن از بلوار دکتر شریعتی، پل معالی آباد و طی کردن حاشیه بلوار شهید چمران به بلوار شاهد و با گذر از چهارراه قصردشت و پس از طی کردن تقاطع شهید مطهری (زرگری)، بلوار شهید آوینی، نمازی، میدان امام حسین(ستاد)، بلوار زند، بازار وکیل، میدان ولیعصر و بلوار مدرس به شرق شهر یعنی میدان الله (گلسرخ) در ابتدای ورودی فرودگاه شهید دستغیب شیراز امتداد دارد که این خط ۲۴٫۵ کیلومتر طول دارد که پتانسیل حمل و نقل ۱۰٬۰۰۰ نفر در ساعت را دارد. همچنین این خط ۲۰ ایستگاه زیر زمینی و یک ایستگاه همسطح دارد. 

خط ۲:خط ۲ متروی شیراز با حدود ۱۵٫۱ کیلومتر طول از میدان شکوفه در میانرود در جنوب شهر آغاز شده و پس از طی کردن قهرمانان و تقاطع کمربندی و بلوار عدالت، عادل آباد، بزرگراه رحمت، امیرکبیر،میدان بسیج(فرودگاه)،چهارراه گمرک و پانزده خرداد (پارامونت) به میدان امام حسین (ستاد) رسیده و با خط ۱ تقاطع می‌دهد و از آن پس با طی کردن پارک آزادی،میدان گاز، حر، میدان اطلسی و حافظیه، به میدان گلستان در کلبه سعدی منتهی می‌شود. این خط از میدان شکوفه تا بلوار قهرمانان به صورت هم سطح در ۲ایستگاه و از کمربندی تا آخرین ایستگاه به صورت تونل در ۱۱ ایستگاه اجرا می‌شود. عملیات اجرایی و ساخت این خط در سال ۱۳۹۰ آغاز شده‌است.  این خط با خطوط ۱، ۴ و ۶ متروی شیـراز به ترتیب در ایستگاه‌های امام حسین، استقلال و رحمت تقاطع دارد.

خط ۳: خط ۳ متروی شیراز که توسعه غربی خط ۱ است به طول حدود ۱۲ کیلومتر در ۸ ایستگاه پیش‌بینی شده که پل معالی آباد را از طریق بزرگراه دکتر حسابی، به شهرک‌های شهید بهشتی، حافظ، بزین، استقلال، گلستان و ایستگاه راه‌آهن شیراز متصل می‌کند. حدود ۴ کیلومتر از ابتدای این خط به صورت تونل و مابقی مسیر به صورت همسطح اجرا خواهد شد. این خط قابل اتصال به شهر جدید صدرا می‌باشد. عملیات اجرایی و ساخت این خط در سال ۱۳۹۹ آغاز شده‌است. 

خط ۴:خط ۴ متروی شیراز یکی از خطوط متروی شیراز درحال مطالعه است. این خط به طول تقریبی ۱۷ کیلومتـر از میدان احسان شروع شده و پس از طی کردن بلوار شهید رجایی در فرهنگ‌شهر، بلوار پاسداران در زرهی، بلوار استقلال، مشیر شرقی، مشیر کهنه، بلوار سیبویه و بلوار الزهرا عبور می‌نماید و در نهایت به بلوار مدرس در کنار فضیلت به اتمام می رسد.

خط ۵:خط ۵ متروی شیراز در حال مطالعات است. این خط به طول تقریبی ۱۰ کیلومتـر است و از بلوار نواب صفوی در شهرک کوشک میدان شروع شده و پس از طی کردن دارالرحمه، بلوار رضوان، شیشه گری، زینبیه، میدان ولیعصر و از آن به ترمینال کار اندیش، سلمان فارسی و در نهایت آرمگاه سعدی راه پیدا می کند. 

خط ۶:خط ۶ متروی شیراز یکی از خطوط متروی شیراز در حل مطالعه است. این خط به طول تقریبی ۱۵ کیلومتر با ۱۴ ایستگاه که در راستای شرقی-غربی قرار گرفته‌است که از تقاطع زرگری شروع شده و پس از عبور از بلوار شهید مطهری، محله کشن، بوستان جنت، پل طبقاتی کشن، بزرگراه رحمت، و میدان کوزه‌گری در پل غدیر و بلوار مدرس به پایان می‌رسد .

 

در بخش کیفی از طریق مرور مقالات و کتب مربوط در این زمینه و مصاحبه با 10 نفر از خبرگان مدیریت ساخت در زمینه پروژه های قطار شهری راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی قطار شهری شهر شیراز به کمک مدیریت زمان شناسایی گردید و سپس در بخش کمی پژوهش با استفاده از مصاحبه و پرسشنامه و با استفاده از روش AHP فازی، راهکارهای بدست آمده در بخش کیفی پژوهش اولویت بندی گردید. به روش AHP می توان اثرات متقابل و همزمان بسیاری از وضعیت های پیچیده و نامعین را تعیین نمود. این فرآیند محققین را قادر می سازد تا اولویت ها را بر اساس اهداف، دانش و تجربه خود تنظیم نمایند به نحوی که احساسات و قضاوت های ایشان به طور کامل در نظر گرفته شود (Ardestani & Ebrahimi, 2022; 166).

براي يافتن بهترين گزينه ها بايد از بهترين روشها استفاده كرد. در بين روشهايي كه در مجموعه روشهاي تصميم گيري چند معياره وجود دارد و بر اساس مطالعات انجام شده و ارائه شده در این پژوهش مرحله اول با تعیین راهکارها و جمع آوری داده ها به پایان می‌رسد. در مرحله دوم برای پیشگیری از ابهام ناشی از عدم قطعیت در تصمیم گیری با استفاده از تحلیل سلسله مراتبی فازی (AHP) ضمن تعیین وزن هر عامل، رتبه بندی عوامل تعیین می گردد. در این مرحله ماتریس تصمیم گیری از طریق پرسشنامه مقایسات زوجی 9 متغیر کیفی مؤثر که شامل 9 راهکار اجرایی به کمک مدیریت زمان به منظور کاهش هزینه های پروژه قطار شهری شهر شیراز با استفاده از نظر متخصصان به دست آمده است.

 

 

يافته­هاي توصيفي:

        

در اين قسمت به توصيف داده­هاي مربوط به ويژگي­هاي عمومي پاسخ­دهندگان مانند سن، میزان تحصیلات و سابقه خدمت پرداخته مي­شود و براي هر مورد، وضعيت پاسخ­دهندگان شامل تعداد فراواني، درصد و درصد تجمعي آن بيان شده و همچنين نمودار فراواني مربوط به آن آمده است و در پايان به تجزيه و تحليل آنها پرداخته شده است.

 

 

در جدول(5) یافته های توصیفی آورده شده است .

 

جدول (5).  یافته های توصیفی تعیین و اولویت بندی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی قطار شهری شهر شیراز به کمک مدیریت زمان

ردیف	سن	تعداد	تحصیلات	تعداد	سابقه خدمت	تعداد
1	20-29	4	دیپلم	2	کمتر از 5سال	8
2	30-39	24	فوق دیپلم	12	5-9سال	20
3	40-49	2	کارشناسی	13	10-12سال	2
4	50-59	2	کارشناسی ارشد و بالاتر	5	15-19سال	2
5	کل	32	کل	32	کل	32

منبع یافته های پژوهش 

 

محدودۀ مورد مطالعه

 

 شیراز از دیگر کلان شهر های ایران است که مرکز استان فارس بوده و قدمت بسیار زیادی دارد. طبق آخرین سرشماری عمومی نفوس و مسکن در سال 1395، جمعیت این شهر بالغ بر 1،565،572 نفر می باشد. البته این شمارش با احتساب ساکنان حومه به 1،869،001  می رسد. شهر باغ های ایران به عنوان ششمین کلان شهر و پرجمعیت ایران محسوب می شود  شهر شیراز از سطح دریا 1486 متر ارتفاع دارد و در منطقه ای کوهستانی قرار گرفته است. همین امر سبب می شود تا آب و هوای شهر نرگس ها همواره معتدل و مطلوب باشد. این شهر از سمت باختر به کوه دراک، از شمال به کوه های سبز پوشان، بابا کوهی، چهل مقام و بمو؛ همچنین رشته کوه های زاگرس محصور شده است. بعد از شهرهای تبریز و تهران، شهر حافظ و سعدی سومین شهری بود که در سال 1296 نماد شهرداری را از آن خود کرد. مساحت این شهر که زیر نظر شهرداری فعالیت می کند، 240 کیلومتر مربع است. تیرازیس، شیرازیس و شیراز نام های مختلف شیراز هستند که طبق مستندات تاریخی و لوح های سنگی ایلامی، نشان می دهد این شهر که به تیراژه هم معروف می باشد در 2000 سال قبل از میلاد مسیح بنا شده است. این شهر زیبا و دیدنی در سلسله های پادشاهی صفاری، بوییه و زندیه پایتخت ایران بوده است. شهر نرگس ها در زمان بنی امیه به محل فعلی منتقل شده که قلعه ابو نصر، مکان اول آن بوده است. شهر شیراز از گذشته تا کنون به دلیل موقعیت مکانی خوب، منطقه ی حاصل خیز و مکانی برای مبادلات تجاری، مورد توجه بوده است. همین امر سبب داد و ستد کالا میان عشایر، کشاورزان و باغداران می شده تا معیشت خود را به دست بیاورند. علاوه بر این موارد قرار گرفتن در جاده های تجاری به سمت بندر عباس و بوشهر، دلیل دیگری برای مهم بودن این شهر به شمار می رود. شهر حافظ و سعدی شیرین سخن به دلیل وجود ابنیه های تاریخی، فرهنگی، طبیعی و مذهبی همیشه مورد توجه توریست ها و جهانگردان بوده است.

 

نقشه (2) محدودۀ مورد مطالعه را نشان داده است .

 

 

نقشه (2).  محدودۀ مورد مطالعه

بحث و یافته­های تحقیق :

 

 

مرحله اول: بخش کیفی پژوهش نشان داد :

تعیین راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی قطار شهری شهر شیراز به کمک مدیریت زمان با استفاده از تحلیل محتوا و منابع مکتوب و نظر خبرگان 9 راهکار جهت کاهش هزینه های اجرایی قطار شهری شهر شیراز به کمک مدیریت زمان مشخص گردید.این 9 راهکار عبارتند از:

 

 

 

 

جدول (6). استخراج راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی

ردیف	نماد راهکار در EXCEL	نام راهکار
1	A	زمان بندی پروژه، تخمین زمان فعالیت و ارائه سیستم برنامه ریزی و زمان بندی پروژه برای قطار شهری
2	B	تخمین منابع فعالیت و ارائه نرم افزار سیستم بانک اطلاعاتی منابع مورد نیاز فعالیت ها
3	C	ارائه سیستم دقیق شکست کار(W.B.S) برای پروژه قطار شهری
4	D	به موقع انجام دادن پروژه توسط پیمانکار
5	E	قسمت هایی از فعالیت هایی که باید تغییر داد تا تاریخ اتمام پروژه اصلاح شود
6	F	بهینه سازی زمان با بکارگیری نیروی انسانی کارآمد
7	G	تغییر مدت زمان اجرای پروژه
8	H	رفع معارضین  در زمان مناسب(ترافیکی، ملکی و تأسیساتی)
9	I	شناسایی عوامل تأثیرگذار که باعث بر هم زدن برنامه زمان بندی پروژه می شود

 

 

مرحله دوم: بخش کمی پژوهش نشان داد :

تعیین وزن راهکارهای تعیین شده با استفاده از تکنیک تحلیل سلسله مراتبی فازی

در این مرحله ماتریس تصمیم گیری از طریق پرسشنامه ماتریس مقایسات زوجی 9 متغیر کیفی(9 راهکار جهت کاهش هزینه های اجرایی به کمک مدیریت زمان)، از نظر متخصصان به دست آمده است. با استفاده از روشAHP فرآیند وزن دهی آغاز شد.  

 

 

 

جدول (7) : ماتریس تلفیقی مقایسات زوجی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی

	A	B	C	D	E	F	G	H	I
A	1.0	1.2627	1.1227	1.8368	1.730	1.8197	1.5006	1.6933	1.5409
B		1.0	1.6632	1.6242	1.8598	1.5504	1.8109	1.6570	1.3603
C			1.0	1.3486	1.6302	1.8543	1.5868	1.4552	1.1431
D				1.0	1.3482	0.9428	1.2177	1.5850	1.0260
E					1.0	1.0090	1.1696	1.2022	0.9275
F						1.0	1.8118	1.6036	1.8004
G							1.0	1.9731	0.7091
H								1.0	0.7896
I									1.0

 

با توجه به ماتریس فوق و تحلیل نهایی مشخص گردید که در اولویت بندی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی به کمک مدیریت زمان، زمان بندی پروژه، تخمین زمان فعالیت و ارائه سیستم برنامه ریزی برای قطار شهری دارای بیشترین اهمیت یا وزن با مقدار0.1807 از نظر متخصصان  و به ترتیب عوامل تخمین منابع فعالیت و ارائه نرم افزار سیستم بانک اطلاعاتی منابع مورد نیاز فعالیت ها و ارائه سیستم دقیق شکست کار(W.B.S) برای پروژه قطار شهری دارای وزن بالایی هستند و به این معنا است که این عوامل به ترتیب  بیشترین تاثیر را بر کاهش هزینه اجرایی پروژه قطار شهری شهر شیراز دارند. همچنین با توجه به محاسبه نرخ سازگاری ماتریس که باید  کمتر از 0.1 باشد، نرخ ناسازگاری به دست آمده (0.01469) پاسخ ها از سازگاری مناسب برخورداربوده و قابل قبول می باشد.

نمودار (1) اولویت بندی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی رانشان داده است.

 

 

نمودار (1).  اولویت بندی راهکارهای مناسب جهت کاهش هزینه های اجرایی

 

 

 

نتیجه­گیری و ارائه پیشنهادها:

پژوهش های بسیاری در سال های گذشته در زمینه پژوهش حاضر صورت گرفت که می توان به  پژوهش های جمالی و باغبانی در سال 1396 تحت عنوان تاثیر مدیریت زمان بر کاهش هزینه پروژه اشاره نمود که نشان دادند مدیریت زمان در پروژه های عمرانی چه تاثیری بر هزینه کلی پروژه دارد. لطیفی و خوش نوا در سال 1395 به بررسی نقش مدیریت زمان در کاهش هزینه های اجرایی پروژه های عمرانی به کمک روش تاپسیس فازی پرداختند و نشان دادند زمان بندی پروژه بهترین گزینه است.پژوهش مدیریت پروژه های عمرانی در کاهش هزینه و زمان با اولویت بندی چیدمان مناسب کارگاه های ساختمانی در سال 1394 توسط انصاری فر به روش تاپسیس انجام شد و بر اساس آنالیزها نشان داد، معیارهای محیط، هزینه و زمان به ترتیب در اولویت قرار گرفته اند و باید در پروژه هایی که بر اساس این عوامل، تجهیز کارگاه انجام می شود، عوامل ایمنی، راه دسترسی، برنامه ریزی پروژه، بودجه کل، محل پروژه و زمان کار در اولویت های اصلی قرار گیرند تا تجهیز کارگاه در انجام پروژه سودمند واقع شود. شایسته و همکاران در سال 1393در پژوهشی به بررسی کاهش هزینه ها و بهبود انجام پروژه با بکارگیری تلقیق مهندسی ارزش و ریسک مطالعه موردی در پروژه های اجرایی سازمان نوسازی مدارس پرداختند. طبق بررسی های انجام شده در پژوهش آن ها مشخص گردید که تلفیق دو تکنیک موجب بهبود کارایی مکانیزم مهندسی ارزش شده است و صرفه جویی حاصل از بکارگیری مهندسی ارزش از 4.4 % به میزان 7.35 % صرفه جویی یعنی چیزی حدود 2 برابر صرفه جویی شده است.بعلاوه پژوهش هایی در راستای پژوهش حاضر همانند جنتی فرد در سال 1392، فهمیمی هنزایی و همکاران در سال 1391، دهقان و همکاران در سال 1388 و برشنده و همکاران در سال 1387 صورت پذیرفت.

براساس مرور پیشینه و سابقه پژوهش مشخص گردید که راهکارهای در نظر گرفته شده در پژوهش حاضر کامل و جامع تر از پژوهش های یاد شده بوده و بسیاری از شاخص های آن با سایر پژوهش ها بخصوص پژوهش لطیفی و خوش نوا در سال 1395 همخوانی دارد. در مورد سایر راهکارهای در نظر گرفته در پژوهش حاضر که با سایر پژوهش ها متفاوت است، باید چنین عنوان نمود که خبرگان قطار شهری و اساتید در زمینه مدیریت ساخت در پژوهش حاضر بطور کامل و جامع راهکارهایی که بر  کاهش هزینه های پروژه قطار شهری شیراز مهم بوده اند را با وقت و دقت بیشتری در نظر گرفته اند.

همچنین با توجه به نتایج بدست آمده مشخص گردید که در اولویت بندی زمان بندی پروژه، تخمین زمان فعالیت و ارائه سیستم برنامه ریزی و زمان بندی پروژه برای قطار شهری رتبه اول، تخمین منابع فعالیت و ارائه نرم افزار سیستم بانک اطلاعاتی منابع مورد نیاز فعالیت ها رتبه دوم ، ارائه سیستم دقیق شکست کار(W.B.S) برای پروژه قطار شهری در رتبه سوم، بهینه سازی زمان با بکارگیری نیروی انسانی کارآمد رتبه چهارم و مابقی در رتبه های بعدی قرار دارند.

لطیفی و خوش نوا در سال 1395 به بررسی نقش مدیریت زمان در کاهش هزینه های اجرایی پروژه های عمرانی پرداختند. با توجه به مقادیرمحاسبه شده در پژوهش آن ها با استفاده از تکنیک تاپسیس فازی، نتیجه گرفتند که زمان بندی پروژه بهترین گزینه است که تقریباً با راهکار اول پژوهش حاضر در یک راستا می باشد. انصاری فر نیز در سال 1394 به بررسی مدیریت پروژه های عمرانی در کاهش هزینه و زمان با اولویت بندی چیدمان مناسب کارگاه های ساختمانی پرداخت. وی در پژوهش خود بدین نتیجه رسید که معیارهای محیط، هزینه و زمان به ترتیب در اولویت قرار گرفته اند و باید در پروژه هایی که بر اساس این عوامل، تجهیز کارگاه انجام می شود، عوامل ایمنی، راه دسترسی، برنامه ریزی پروژه، بودجه کل، محل پروژه و زمان کار در اولویت های اصلی قرار گیرند تا تجهیز کارگاه در انجام پروژه سودمند واقع شود که با سه راهکار در پژوهش حاضر همخوانی دارد.

 

پیشنهادات :

        پیشنهاد می گردد مدیران و پیمانکاران پروژه های قطار شهری شهر شیراز، به جدول زمانی و زمان بندی دقیق مراحل اجرایی کار که می تواند موجب بهره برداری به موقع از پروژه گردد و صرفه جویی با ارزشی را در زمان، هزینه و منابع مادی و انسانی باعث گردد، توجه بیشتری نمایند.

        پیشنهاد می گردد سیستم های برنامه ریزی و کنترل پروژه برای قطار شهری  شهر شیراز تعریف و تفکیک گردند.

        پیشنهاد می گردد نظرات مجریان قطارهای شهری در رابطه با برنامه زمان بندی پروژه جمع آوری و تجزیه و تحلیل شود.

        بهترین نشانه برای آگاهی از اینکه فرایند و برنامه دچار مشکل شده است، بالا رفتن هزینه ها می باشد. بنابراین، نظارت بر هزینه ها، به واسطه تخمین هزینه ها، می تواند هشداری زودهنگام برای مدیران پروژه در زمینه مشکلات پروژه باشد پی بردن زود هنگام به مشکلات سبب می گردد که مدیر پروژه، قبل از اینکه مشکلات غیرقابل حل گردند، اقدامات اصلاحی مناسب را انجام دهد.

        همچنین، مدیران پروژه، در مواجهه با بودجه های محدود خود، نیازمند برآورد قابل اطمینان از هزینه های خود می باشند که کاهش نقدینگی و افزایش مشکلات ناشی از تاخیرهای زمان بندی و دوباره کاری ها را جبران نمایند.

        عواملی که بر روی هزینه های پروژه تاثیر گذار می باشند، بیشمارند و در نظر گرفتن تاثیر هر عامل به تنهایی در هر مرحله بسیار مشکل است.  بنابراین به منظور به روز رسانی اطلاعات هزینه ای در یک زمان مناسب، مدیریت باید رویکردی مناسب به کار گیرد.

        بسیاری از پژوهش ها و پروژه های واقعی نشان می دهد که هزینه اضافی ساخت و ساز یک مشکل شایع در زمینه ساخت و ساز است. شناسایی عوامل موثر بر هزینه اولین گام به سوی پرداختن به چنین مشکلی است. اگر شرکت های ساخت و ساز بتواند به طور موثر این عوامل کلیدی را با کمک مدیریت زمان، کنترل و روش های پیشگیری را ایجاد کنند، ممکن است نه تنها جلوی ایجاد هزینه های اضافی را بگیرند، بلکه سود کلی پروژه را نیز می توانند افزایش دهند.

 

تقدیر و تشکر :

با توجه به اینکه این مقاله برگرفته از پایان نامه کارشناسی ارشد می باشد، نویسندگان از کمک های معنوی معاون محترم پژوهش و فن آوری دانشگاه آزاد اسلامی واحد تفت تقدیر و تشکر می نمایند.

 

 

References:

 

1.       Ardestani, Z.S., Ebrahimi, A, (2022), urban regeneration in order to improve worn-out urban tissues by taking advantage of the integrated and integrated method of fuzzy hierarchical structure (Fuzzy AHP) (case study: district 12 of Tehran), Research and Program Quarterly Urban Planning, 12(49), 166-178.

2.       Ilka, O., Rajhani M., (2022), cost increase is a factor influencing the sustainable management of construction projects in Iran (reasons for cost increase in construction projects), Amirkabir Engineering Journal, 54(2), 413-434.

3.       Esfahani, A.N., (2002). Time management techniques. Journal of Management and Development, 11. 81-89.

4.       Asgharizadeh, A., Ramzani, A., Amin, F., (2018). An introduction to project management, Tehran, Negah Danesh Publications.

5.       Ansarifar, S., (2014). Management of construction projects in reducing cost and time by prioritizing the proper arrangement of construction workshops, National Conference of Architectural, Civil and Urban Development Engineering, Mazandaran, Kome Alam Avran Danesh Scientific Research Institute.

6.       Ba-ezt, F., Adib Rad, N., (2004). Investigating the relationship between time management and job stress of female employees of Al-Zahra Unpublished research project, Shahid Beheshti University.

7.       Borshandeh, S., Hajipur Nouri M., Mursali, M. R., (2007). Investigating the role of time management in reducing the implementation costs of water structures, the 4th International Project Management Conference, Tehran, Ariana Research Group.

8.       Be Pajoh, A., (2001). Seventy important guidelines about time management for mothers and fathers. link magazine, No.60.

9.       Tracy, B., (2005). The power of time (a sure way to get more done in less time). Translated by Mehdi Karache-Daghi. Tehran: Asim Publishing.

10.       Tracy, B., (2009). time management Translated by Reza Arab and Ali Reza Zare. Tehran: Canvas.

11.        Javaherizadeh, N., (2013). Time management, concepts, principles and applications. Tehran: Bazargani Publications.

12.       Jamali, S. M., Baghbani, T., (2016). Investigating the impact of time management on project cost reduction, the 4th International Conference on Civil Engineering, Architecture and Urban Economy Development, Shiraz, Naron Expert Managers Training Institute.

13.       Jennati Fard, P., (2012), Presenting a method to increase project productivity by reducing project costs using a mathematical model of project scheduling, the second international conference on management, entrepreneurship and economic development, Qom, Payam-e-Noor University.

14.       J. Ross, (2004), Time Management: The Secret of Success, translated by Behrouz Mino Bakhsh, Tehran: Termeh Publications.

15.       Haqiqi, M. A., Alimardani, M. M., (2001), A model for managing management time along with practical management recommendations, Tehran: Alam Publications.

16.       Khaki, Q., (2012), time management Tehran: Baztab Publications.

17.       Dehghan, M., Nouri, S., Ibn al-Rosoul, S. A., (2009), Designing a cost management model in construction projects, the first executive management conference, Tehran.

18.       Divandri, A., (2007). A different approach to time management. Tehran: Negah-e-Danesh Publications.

19.       Ravri, A., Alhani, F., Anoushe, M., Mirzaei Khalilabadi, T., (2008). How to manage students' study time at Kerman University of Medical Sciences in 2015. Two chapters of Southern Medicine. 11(1), 76-84.

20.       Rezapour, M. R., (1995), Time efficiency management. Tehran: Ma'arif Publications.

21.       Zaeran, S., (2007). The effectiveness of time management skills training on reducing inattentiveness of education staff. Master's thesis, Allameh Tabatabaie University.

22.       Zokaei Ashtiani, M., (2008), Project Management Knowledge Scope Guide, 4th edition, Tehran, Adineh Publications.

23.       Saatchi M., (1991). Psychology in Work, Organization and Management. Government Education Center Publications. second edition.

24.       Saketi, P., Taheri, A., (2010). Relationship between time management and academic success of undergraduate and graduate students of Shiraz University of Medical Sciences and Shiraz University. Journal of Education in Medical Sciences, 10(3), 293-300.

25.       Sabze Parver, M. (2009), Project control by step by step method, Termeh Publications, Tehran.

26.       Savari, K., (2009). Investigating the Effect of Teaching Time Management Skills on Reducing Academic Procrastination. Ph.D. thesis, Allameh Tabatabayi University.

27.       Shaishteh, M. Shaishte, R. Saba, H. (2013). Reducing costs and improving project performance by applying value and risk engineering instillation, a case study in the executive projects of the School Renovation Organization, National Conference on Value Engineering and Cost Management, Tehran, Parse Design Research Institute, Iranian Value Engineering Knowledge Authority.

28.       Schwalbe, K., (2007), Project management with the approach of information technology projects, translated by Mahmoud Gulabchi, second edition, Tehran, University of Tehran Publishing Institute.

29.       Adeli Rad, M., (2011), The role of project management in Iran's construction industry, the second national conference on engineering and construction management, Amir Kabir University of Technology, Bandar Abbas campus.

30.       Fahimi Hanzaei, R. Shahoyi, Norasena, R. (2011). Choosing the best option to reduce the direct and indirect costs of energy consumption in the Water and Sewerage Company of Tehran Province by using the Analytical Hierarchy Process (AHP) and describing an example of its implementation results, the second international conference on modern approaches in energy conservation, Tehran, South Pars special energy economy zone.

31.       Kafashi A, Adalat Panah S, Nejati F. (2022), Investigating the impact of project management and construction management and risk management on time and cost and implementation process of projects (a case study of mass building), new researches in performance evaluation, (3), 160-170.

32.       Gulabchi, F. Mahmoud, A. (2009). Strategic Project Management, first edition, Tehran, Tehran University Publications.

33.       Latifi, R. Khosh Nava, S. M. (2016). Investigating the role of time management in reducing the implementation costs of construction projects, the 4th International Congress on Civil Engineering, Architecture and Urban Development, Tehran, Conference Permanent Secretariat, Shahid Beheshti University.

34.       Latifi, R., Dashti Naserabadi, h., (2013), Time management in construction projects with the help of fuzzy logic in order to reduce implementation costs, the first conference on applied economics and management with a national approach, Babolsar, Tarood Shomal Research Company.

35.       Mohammadi M, Saqbi A. (2021), Identifying factors of cost increase in construction projects using fuzzy multi-criteria decision making approach (case study: Tehran Municipality), Quarterly Journal of New Research Approaches in Management and Accounting, 5(36), Vol. II, 82-101.

36.       Malek Ara, J., (2009). Investigating the relationship between time management and job burnout of employees of the General Directorate of Tax Affairs of West Azerbaijan in 2007. Specialized Tax Quarterly, 4 (52), 81-98.

37.       Rahman A., (2009). Translated by Zokai Ashtiani, M., "The Guid of the Project Management Body of Knowledge (PMBOK GUIDE)", Adineh Publications, Tehran.

38.       Naser Naimi, H., (2007), Effectiveness of teaching time management strategies on anxiety and self-efficacy of pre-university female students in Tabriz. Master's thesis, Tabriz University.

39.       Hashemi Z., Akbarpour A., Abbasian Jahormi H, Mardani Gavi B., (2019), identifying and ranking the risks in the F&EPC project of Tehran Metro Line 6 construction based on the ATOM risk management methodology (case study: middle section of Tehran Metro Line 6). Tunnel and Underground Engineering, 9(4), 327-349.

40.       Hashemizadeh, H., (1385), Investigating the relationship between time management behaviors and job stress in supervisors of internal and surgical departments of teaching hospitals affiliated to Shahid Beheshti University of Medical Sciences and Health Services. Quarterly Journal of Principles of Mental Health, 8(29&30), 56-51.

 

 

 

 

 

---