بررسی عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی – اقتصادی شهرها در مواجهه با اپیدمی ها (مطالعه موردی: شهر شیراز)
محمدرضا زمانی
1
(
دانشجوی دکتری، گروه شهرسازی، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
)
فرشته احمدی
2
(
استادیار، گروه شهرسازی، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
)
زینب طالبی
3
(
استادیار، گروه شهرسازی، مرکز تحقیقات افق های نوین در معماری و شهرسازی، واحد نجف آباد، دانشگاه آزاد اسلامی، نجف آباد، ایران
)
کلید واژه: تاب‌آوری اجتماعی, تاب‌آوری اقتصادی, اپیدمی, شهر شیراز, مدل SOAR,
چکیده مقاله :
مقدمه: امروزه شهرها به عنوان محل سکونت و فعالیت های انسانی همواره در معرض انواع مخاطرات طبیعی و انسانی قرار دارند. یکی از مهمترین این مخاطرات شیوع اپیدمی‌ها می باشد که در صورت عدم تاب آوری سیستم‌های شهری می‌تواند خسارات جبران ناپذیری را برای جوامع شهری بار آورد. در این راستا هدف پژوهش پیش رو بررسی مهمترین عوامل موثر بر تاب آوری اجتماعی – اقتصادی شهرها در برابر اپیدمی‌ها و ارائه استراتژی‌های لازم در زمینه ارتقاء آنها می‌باشد. روش: پژوهش پیش رو از نظر هدف توصیفی – تحلیلی و از نظر نتایج کاربردی بوده و برای تحلیل نتایج از روش‌های کمی استفاده می‌گردد. بدین منظور پس از استخراج گویه های مرتبط با تاب آوری اجتماعی و اقتصادی در مواجهه با اپیدمی ها با استفاده از تحلیل عاملی اکتشافی گویه‌های مرتبط با تاب‌آوری اجتماعی و اقتصادی دسته بندی شده و به تعدادی عامل تقلیل می‌یابد و با استفاده از آزمون T تک نمونه‌ای در نرم افزار SPSS وضعیت آنها در شهر شیراز مورد سنجش قرار می‌گیرد. با استفاده از مدل استراتژیک SOAR استراتژی‌های لازم برای ارتقاء تاب آوری شهر شیراز تدوین و با استفاده از تکنیک QSPM اولویت بندی می گردد. یافته ها: بر اساس نتایج به دست آمده، از 15 گویه تاب آوری اجتماعی چهار و از 9 گویه تاب آوری اقتصادی دو عامل استخراج گردید. در بین این عوامل تنها عامل "آگاهی" مرتبط با تاب‌آوری اجتماعی در شهر شیراز در وضعیت نسبتاً مطلوبی قرار داشت و سایر عوامل وضعیت مناسبی در شهر شیراز نداشتند. در نهایت با استفاده مدل SOAR بر اساس نظرات ذینفعان شهری هفت استراتژی اصلی برای بهبود تاب آوری اجتماعی و اقتصادی در برابر اپیدمی‌ها تدوین و با استفاده از مدل QSPM اولویت بندی می‌گردد. نتیجه گیری: در بین استراتژی های استخراج شده، استراتژی "تقویت کارایی و کارآمدی با آموزش تخصصی مدیران شهری و ایجاد شفافیت جهت نظارت عمومی" و بعد از آن استراتژی " تقویت پایداری و ثبات اقتصادی و افزایش نرخ اشتغال با ارائه آموزش های مهارت محور" و "ایجاد محلات خودکفا و همبسته با تقویت همبستگی و انسجام اجتماعی"بیشترین امتیاز را به دست آوردند و باید بیش از پیش مورد توجه قرار گیرند.
چکیده انگلیسی :
Introduction: Today, cities as places of residence and human activities are always exposed to all kinds of natural and human hazards. One of the most important risks is the spread of epidemics, which can cause irreparable damage to urban communities if urban systems are not resilient. In this regard, the upcoming research aims to investigate the most important factors affecting the socio-economic resilience of cities against epidemics and to provide the necessary strategies for their improvement. Method: The upcoming research is descriptive-analytical in terms of purpose and practical in terms of results, and quantitative methods are used to analyze the results. For this purpose, after extracting items related to social and economic resilience in the face of epidemics, using exploratory factor analysis, the items related to social and economic resilience are categorized and reduced to several factors, and using Their situation in Shiraz city is measured by single-sample T-test in SPSS software. By using the SOAR strategic model, the necessary strategies to improve the resilience of Shiraz City are developed and prioritized using the QSPM technique. Results: Based on the obtained results, four factors were extracted from 15 social resilience items, and two factors were extracted from 9 economic resilience items. Among these factors, only the "awareness" factor related to social resilience was in a relatively favorable condition in Shiraz city, and other factors were not in a suitable condition in Shiraz city. Finally, using the SOAR model, based on the opinions of urban stakeholders, seven main strategies to improve social and economic resilience against epidemics are formulated and prioritized using the QSPM model. Conclusion: Among the extracted strategies, the strategies "Strengthening efficiency and effectiveness with specialized training of urban managers and creating transparency for public supervision" and after that the strategy "Strengthening stability and economic stability and increasing the employment rate by providing skill-based training" and "Creating Self-sufficient and connected neighborhoods by strengthening solidarity and social cohesion gained the most points and should be given more attention.