مدیریت ریسک در بحرانهای انسان ساخت با رویکرد پدافند غیر عامل (نمونه موردی: کلان شهر تهران)

محورهای موضوعی : فصلنامه علمی و پژوهشی پژوهش و برنامه ریزی شهری

مهدی مدیری ¹ , محسن احدنژاد ² , سید احمد حسینی ³

1 - دانشیار دانشگاه مالک اشتر
2 - nhkadhv [yvhtdh nhka'hi ck[hk
3 - دانشگاه سیستان و بلوچستان

تاریخ دریافت : 1395/03/18 تاریخ پذیرش : 1395/11/18 تاریخ انتشار : 1395/11/18

کلید واژه: مدیریت ریسک, کلانشهر تهران, پدافند غیرعامل, بحرانهای انسان ساخت, HAZOP,

چکیده مقاله :

آنچه امروزه در نظام شهری اهمیت بسیار دارد، توانایی این نظام در انعطاف‌پذیری درونی برخورداری از قابلیت به کارگیری اصول و مقررات پدافند غیرعامل و پاسخ‌گویی به انتظارات بیرونی نظام است که این امر برنامه ریزان و طراحان شهری آگاه را در ایجاد شهری سالم و امن طلب می‌کند. با توجه به افزایشهزینهوپیچیدگیهایموجوددرپروژه‌هاازیک‌سووافزایشعدمقطعیتوریسک‌هایموجودازسویدیگرباعثشدهاستکهمدیرانپروژهبه‌منظورکاهشخطرپذیریوانحرافپروژهاز اهدافتعیین‌شده،استفادهازمدیریتریسکرادربرنامه‌ریزیوکنترلپروژه‌ها،سرلوحهفعالیتهایخودقرار دهند. در این پژوهش کلان‌شهر تهران به عنوان بزرگترین و مهم‌ترین شهر کشور به عنوان نمونه انتخاب و با توجه به موضوع پژوهش شالوده مطالعه ترکیبی از روش‌های توصیفی، تحلیلی و موردیانتخاب گردید که به منظور طبقهبندیو تجزیهو تحلیلاطلاعاتمذکوروزنواهمیتنسبیهر یکاز تهدیدات مورد بررسی از نظر کارشناسان و با استفاده از مدل ANP و مدلهازوپ استفاده شده است. نتایج حاصل از مدل تحلیل شبکه مشخص گردید که تروریسم و شورش به ترتیب با 2.7 و 2.6 بیشترین امتیاز را به خود اختصاص داده است، همچنین نتایج مدلHAZOP نشان می‌دهد که جنگ و حمله دشمن و تروریسم به عنوان فاجعه بارترین نوع تهدیدات در محیط‌های شهری می‌باشند که با مدیریت ریسک چنین تهدیداتی می‌توان از خسارات فاجعه‌بار آن‌ها تا حدود زیادی کاست. بر این اساس در شرایط فعلی شهر تهران چنانچه تدبیری اندیشیده نشود، در اثر اولین اقدامات دشمن، زیرساخت‌های این شهر دچار اختلال می‌شود، به دنبال آن مشکلات اساسی به وجود می‌آید. در نتیجه در نقطه آغازین بحران بسیاری فعالیت‌های اقتصادی اجتماعی و سیاسی شهر دچار وقفه شده و فعالیت‌های مردم، مسئولین و حتی مدافعان شهر با مشکل روبه رو می‌شود.

چکیده انگلیسی:

That is important today is very important in the urban system, The ability of this system utilizes principles of passive defense system and respond to external expectations, This awareness that urban planners and designers in creating healthy and safe urban demand. In this study, the metropolis of Tehran, the largest and most important city in the country chosen according to research topic was chosen due to the combination of foundation Descriptive, Analytical and Case. That in order to classify and analyze the information HAZOP model is used, which is an appropriate model for risk management. The results of the HAZOP model indicate that the most catastrophic war and attack the enemy and terrorism are threats in urban environments That such threats can be greatly reduced risk of catastrophic damage they. Strike, riot, vandalism and false information in order of importance are the next category, Risk Management The threats to new types of threats can be largely and almost completely controlled. And according to what was stated, it can be concluded that in the current situation in Tehran is seen as a strategy, as a result of the actions of the enemy, the city's infrastructure is disrupted. Subsequently, the major problems arise. As a result, the starting point for many economic activities, social and political crisis interrupted the activities of people, authorities and even the defenders of the city changes.

منابع و مأخذ:

آموزش و پرورش،(1365) تاریخ عمومی، نگاهی به تاریخ جهان در قرن بیستم، تهران.

ای درایک توماس. جی.هواتمر جرالد، مدیریت بحران، اصول و راهنمای عملی دولت‌های محلی، مرکز مطالعات و برنامه‌ریزی شهر تهران 1383

روزبهی، صادق.خدیجهجداف (1387) مدیریتریسکپروژهبااستفادهاز Pertmaster، خدماتنشرکیانرایانه، چاپاول: ۱۳۸۷، صفحه 640.

ستاره، علی اکبر (1390) مدیریت ریسک در پدافند غیرعامل، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر، پژوهشکده مهندسی پدافند غیرعامل، چاپ اول اردیبهشت 90

شرکت ایز ایران (1386) پدافندغیرعامل در حوزه جنگ سایبر، مرکز پدافند غیرعامل

عبدالله­خانی، علی (1386)، تبیین مسأله وندالیسم و راهبرد مقابله با آن، فصلنامه امنیت،  شماره یک، سال ششم، 5، 1386.

فتحیرشید علی، قلیزاده الهام، دفاعغیرعاملدربافتهایفرسودهشهری، برگزیدهمجموعهمقالاتدومینهمایشجامعهایمنشهرتهران، Archive of SID،1388 دوره دوم 33. 49.

محسنیان، سمیه سادات (1388) مدیریتبحراندر آرشیوهاوموزه(گنجینه) ها سمیهساداتمحسنیان گنجینةاسناد: سالنوزدهم،دفتردوم،تابستان 88 صفحه  86-69

محمدینائینی، سعید (1383) بررسیروندمدیریتریسکدرصنعتساخت، اولین کنگره ملی مهندسی عمران، دانشگاه صنعتی شریف کد مقاله 83-1544

محمودی، فرج الله (1369): سیمای طبیعی شهر تهران، مجله پژوهش‌های جغرافیایی، شماره 26، موسسه جغرافیای دانشگاه تهران.

مدیری، مهدی (1389) الزامات مکان‌یابی تأسیسات شهری (با تأکید بر تأسیسات آب) ارائه الگوی مناسب از دیدگاه پدافند غیرعامل، پایان‌نامه دکتری دانشگاه تهران فروردین 1389

معصوم بیگی، حسین. جلیلی قاضی‌زاده، محمدرضا (1388) مهندسیپدافندغیرعاملدرتأسیساتآبیپایین‌دستسدها فصل‌نامهآموزشیدانشکدهبهداشت دانشگاهعلومپزشکیبقیها...عج سالهشتم،شماره.28

موحد نیا، جعفر (1386) اصول و مبانی پدافند غیرعامل، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر، پژوهشکده مهندسی پدافند غیرعامل، چاپ اول زمستان 86

موحدی نیا، جعفر (1388) اصول و مبانی پدافند غیرعامل، انتشارات دانشگاه صنعتی مالک اشتر.

نوری کرمانی، علی(1380): تکوین، تحول و توسعه کلان‌شهر تهران، رساله دکتری، به راهنمایی دکتر محمدتقی رهنمایی، دانشگاه تهران.

هاشمی فشارکی ،سید جواد ، جلال فراهانی، غلامرضا(1387) استحکامات و سازه‌های امن، مجموعه مقالات مدیریت بحران.

Arthur d(2005) “hazop training handbook”sciens park, milton Road Cambridg cb4 0xl united kingdom, refrence 20365

Chapman C, Ward S. “Project risk management: Processes, Techniques and Insights”,

Che-Wei, Chang., Cheng-Ru, Wu., Huang-Chu, Chen., 2009. Analytic network process decision-making to assess slicing machine in terms of precision and control wafer quality. Robotics and Computer-Integrated Manufacturing 25 (2009), Pages 641– 650.

Chia-Wei. Hsu., 2011. Site selection for carbon dioxide geological storage using analytic network process. Separation and Purification Technology 94 (2012), Pages 146–153

Civil protection, survival and physical fitness Daniela Chlíbková(2011) “SPECIAL FOCUS Radiological Incident Preparedness:  Planning at the Local Level”Disaster Medicine and Public Health Preparedness, American Medical Association. All rights reserved.,2011

Comfort, l(2006) “ cities at risk horricane katrina and drowning of new orleans” journal of urban affairs riview vol: 41 no 4 501- 516

Dorfman, Mark S. (1997). “Introduction to Risk Management and Insurance” Prentice Hall

Gulfem, Tuzkaya., Semih, Onut., Umut, R. Tuzkaya., Bahadır, Gulsun., 2008. An analytic network process approach for locating undesirable facilities: An example from Istanbul Turkey. Journal of Environmental Management 88 (2008), Pages 970–983.

Hakyeon Lee , Moon-Soo Kim , Yongtae Park(2012), An analytic network process approach to operationalization of five forces model, Applied Mathematical Modelling 36 (2012), Pages 1783–1795.

Hakyeon Lee , Moon-Soo Kim , Yongtae Park(2012), An analytic network process approach to operationalization of five forces model, Applied Mathematical Modelling 36 (2012), Pages 1783–1795.

Hakyeon, Lee., Sora, Lee., Yongtae, Park., 2009. Selection of technology acquisition mode using the analytic network process. Mathematical and Computer Modelling 49 (2009), Pages 1274-1282.

Kummer,R.E.Kummer.R.B.(1973) “shelter Design Data ”U.S.A, Department of Defence, office of Defence.

Lupton Deborah (1999) “Risk” Routledge London and New York.

M.A.B. Promentilla., T. Furuichi., K. Ishii., N. Tanikawa., .2006. Evaluation of remedial countermeasures using the analytic network process. Waste Management 26 (2006), Pages 1410–1421.

Marvin Rausand(2004) “ HAZOP Hazard and Operability Study” Department of Production and Quality Engineering Norwegian University of Science and Technology, Wiley, 2004 p 1-44

Mehmet, Sevkli., et al., 2012. Development of a fuzzy ANP based SWOT analysis for the airline industry in Turkey. Expert Systems with Applications 39 (2012), Pages 14–24.

Mithun, J. Sharma., Ilkyeong, Moon., Hyerim, Bae., 2008. Analytic hierarchy process to assess and optimize distribution network. Applied Mathematics and Computation 202 (2008), Pages 256–265

Pen, cees-jan (1999) “improving the behavioral location theory” preliminary results of a written questionnaire about strategic decision-making on firm relocation" European rsa congress regional cohesion and competitiveness in 21st century Europe : Dublin, 23-27august 1999.

Saaty, R.W., 2003.  Decision Making in Complex Environment: The Analytic Hierarchy Process (AHP) for Decision Making and the Analytic Network Process (ANP) for Decision Making with Dependence and Feedback. www.Superdecisions.com.  

Shaswata, Das., Shankar, Chakraborty., 2011. election of non-traditional machining processes using analytic network process. Journal of Manufacturing Systems 30 (2011), Pages 41–53

Swabey M.( 2005) “Risk Management Processes for Projects and Business”, Risk

Wei-Wen, Wu., Yu-Ting, Lee., 2007., Selecting knowledge management strategies by using the analytic network process. Expert Systems with Applications 32 (2007), Pages 841–847

 Wekerle, G and Whitzman, c, Safe cities: guidelines for planning, design and management,56. 2006.

White, J, Terrorism: an introduction,26, 2005.

Who(1992) “meterorological service of the world manual ”

Xingyu, Liang., et all., 2013. Using the analytic network process (ANP) to determine method of waste energy recovery from engine. Energy Conversion and Management 66 (2013), Pages 304–311