تحلیل روان‌شناختی انکار آموزه مهدویت در اندیشه مستشرقان
محورهای موضوعی :
کلید واژه:
چکیده مقاله :
مهدویت، به‌عنوان یکی از بنیادی‌ترین آموزه‌های اعتقادی در اندیشه اسلامی، ظرفیت‌های گسترده‌ای در الهیات، روان‌شناسی، جامعه‌شناسی و فلسفه تاریخ دارد. این آموزه، با تأکید بر ظهور منجی و عدالت جهانی، می‌تواند بستری برای گفت‌وگوی بین‌المللی و هم‌فکری ادیان فراهم آورد. با این‌حال، برخی مستشرقان و مسلمانان، به دلایل مختلف، به انکار آن پرداخته‌اند؛ انکاری که اغلب ریشه در سوگیری‌های شناختی، انگیزشی، فرهنگی و سیاسی دارد. این پژوهش با رویکرد کیفی، تحلیلی و توصیفی و با بهره‌گیری از منابع شرق‌شناسی، روان‌شناسی دین، روان‌شناسی فرهنگی و مطالعات معرفتی، به شیوه تحلیل محتوا، تحلیل روان‌شناختی متن و مقایسه تطبیقی متون به بررسی علل روان‌شناختی و انگیزشی انکار مهدویت پرداخته است. مطالعات انجام‌شده نشان می‌دهند که انکار مهدویت در برخی گفتمان‌های استشراقی، نه صرفاً ناشی از فقدان اطلاعات، بلکه حاصل مجموعه‌ای از سوگیری‌های اعتقادی، هویتی و ترس از ناشناخته است. ازآنجاکه انجام این تحلیل‌ها علاوه بر صیانت از میراث معرفتی شیعه و تقویت عقلانیت ایمانی و پاسخگویی به شبهات به توسعه گفتمان مهدوی در عرصه جهانی و تلفیق علوم انسانی غربی با مبانی معرفتی اسلامی منجر می‌شود و زمینه‌ساز بازخوانی مفاهیم کلیدی مهدویت و منجی در دنیا خواهد شد، انجام آن نه‌تنها یک ضرورت علمی، بلکه یک وظیفه معرفتی و فرهنگی است.