بررسی رابطه بین میزان فعالیت در فضای مجازی و بیگانگی اجتماعی دانشجویان دانشگاه‌های مرند

محورهای موضوعی : جامعه شناسی

جعفر عباسی سلطانی ¹ , محمود علمی ²

1 - کارشناسی ارشد جامعه‌شناسی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی؛ تبریز- ایران.
2 - استادیار گروه علوم اجتماعی، واحد تبریز، دانشگاه آزاد اسلامی؛ تبریز- ایران (نویسنده مسئول).

تاریخ دریافت : 1395/04/23 تاریخ پذیرش : 1398/03/09 تاریخ انتشار : 1398/03/01

کلید واژه: اینترنت, بیگانگی اجتماعی, واژگان کلیدی: فضای مجازی, شبکه‌های اجتماعی,

چکیده مقاله :

پژوهش حاضر با هدف بررسی رابطه بین میزان فعالیت در فضای مجازی و میزان احساس بیگانگی اجتماعی دانشجویان دانشگاه های مرند صورت گرفته است. روش مورد استفاده در این پژوهش طرح تحقیق پیمایش مقطعی با هدف تبیین و توصیف داده‌ها می‌باشد. برای سنجش متغیر وابسته یعنی احساس بیگانگی اجتماعی از شاخص‌های استاندارد سنجش بیگانگی اجتماعی ملوین سیمن استفاده شده است. جامعه آماری مورد نظر در انجام تحقیق دانشجویان مشغول به تحصیل در دانشگاه‌های شهرستان مرند در سالتحصیلی 94-1393 بودکه توسط فرمول کوکران تعداد حجم نمونه از کل جامعه آماری، 386 نمونه برآورد شد و پرسشنامه بین نمونه های آماری بر اساس نوع دانشگاه، دانشکده و مقطع تحصیلی توزیع گردید، سپس داده های جمع آوری شده با نرم افزار SPSS مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند. اصلی -‌ ترین و عمده‌ترین نتایج به دست آمده از این پژوهش نشان می‌دهد که بین میزان فعالیت در دنیای مجازی و میزان احساس بیگانگی اجتماعی دانشجویان همبستگی مثبت وجود دارد. یعنی با افزایش مدت استفاده از دنیای مجازی میزان احساس بیگانگی اجتماعی نیز افزایش می‌یابد. بین میزان استفاده از دنیای مجازی و چند مولفه بیگانگی اجتماعی هم چون: میزان انزواطلبی، احساس بی‌معنایی و احساس بی‌هنجاری در بین دانشجویان همبستگی مثبت مشاهده می‌شود. هم چنین میزان احساس بیگانگی اجتماعی بر حسب جنسیت دانشجویان تفاوتی نداشته ولی میزان احساس بیگانگی اجتمای بر حسب وضعیت تاهل دانشجویان متفاوت می‌باشد، و میزان احساس بیگانگی اجتماعی داشجویان متاهل بیشتر از دانشجویان مجرد می باشد.

چکیده انگلیسی:

This study aimed to investigate the relationship between the amount ofactivity in cyberspace and students’ sense of social alienation in Maranduniversities. The method used in this research is project with the aim ofexplaining and describing the data. In order to measure the dependentvariable (social alienation), standard indices of Melvin Seaman’s socialalienation questionnaire was used. The population of the research isstudents studying at universities of Marand in the academic year of 94-93and 386 samples were estimated as the sample size by Cochran Formula.The data collected were analyzed using SPSS software. The results of thisresearch show that, there is a positive correlation between students’ levelof activity in the virtual world and social alienation. It means that withincreasing duration of use of the virtual world a sense of social alienationincreases. Also, there is a positive relationship between the virtual worldand social alienation factors such as: isolation, feelings of meaninglessnessand anomaly. The social alienation level doesn’t differ in terms of genderbut it is different in terms of marital status, and married students feelmore social alienation than single students.

منابع و مأخذ:

حاجی­زاده میمندی، مسعود. (1388). بررسی رابطه از خودبیگانگی و منزلت علمی در میان اعضای هیات علمی دانشگاه یزد، فصلنامه انجمن آموزش عالی ایران. سال دوم، شماره 3.

ربیعی، علی؛ و محمدزاده، فرشته. (1391). فصلنامهراهبرداجتماعیفرهنگی. سال دوم، شماره ششم، صص 60-43.

 ریتزر، جرج. (2001). نظریه‌های جامعه‌شناسی مدرن. ترجمه: سعید، لطفی‌زاده؛ و خلیل، میرزایی. انتشارات جامعه‌شناسان.

زندوانیان، احمد؛ و دیگران. (1392). فصلنامه مطالعات فرهنگ– ارتباطات. دوره 14، شماره  23 (مسلسل 55)، صص 216-195.

سراج­زاده، سیدحسین؛ قصابی، رضوان؛ و چمنی، سولماز. (1391). فصلنامهراهبرداجتماعیفرهنگی. سال دوم، شماره پنجم، صص 125-103.

عرشی آراسته، فرشته؛ عابدینی، صمد؛ و پورجبلی، ربابه. (1392). فصلنامه مطالعاتجامعه­شناسی. سال دوم، شماره 6، بهار 1392، صص 130-107.

فروم، اریک. (۱۳۶۰). فراسوی زنجیرهای پندار. ترجمه: بهزاد، برکت. تهران: نشر پای­ژه.

کوزر، لوئیس؛ و روزنبرگ، برنارد. (1378). نظریه­های بنیادی جامعه­شناختی. ترجمه: فرهنگ، ارشاد. تهران، نشر نی.

محسنی­تبریزی، علیرضا. (1381). آسیب­شناسی بیگانگی اجتماعی- فرهنگی، بررسی انزوای ارزشی در دانشگاه­های دولتی تهران. فصلنامه پژوهش و برنامه­ریزی در آموزش عالی. شماره ۸، صص 182-119.

محسنی­تبریزی، علیرضا؛ و هاشمی، محمدرضا. (1390). تأثیر اینترنت بر هویت اجتماعی دانش­آموزان (مطالعه موردی: دبیرستان­های شهر اراک در سال 88-1387)، مجله مطالعات توسعه اجتماعی ایران. سال سوم، بهار، شماره 2.

محسنی­تبریزی، علیرضا. (۱۳۷۰). بیگانگی، نامه علوم اجتماعی. جلد دوم، شماره دوم، دانشگاه تهران.

میرمحمدی، داود. (1390). تاثیر فضای مجازی بر هویت ملی ایرانیان بر اساس موقعیت ساختاری آنان (مطالعه موردی شهر تهران). رساله دکتری جامعه­شناسی، دانشگاه آزاد تهران مرکز.

نوابخش، فرزاد؛ خادم، رسول؛ و آرام، هاشم. (1392). اینترنت و هویت اجتماعی، مجلهمطالعاتتوسعهاجتماعیایران. سال پنجم، شماره دوم، بهار 1392.

نوابخش، مهرداد؛ رحمانی، شایان. (1393). بررسی میزان و نوع استفاده از اینترنت و تاثیرات مثبت و منفی آن بر روی رفتار اجتماعی و روانی دانشجویان دانشگاه آزاد اسلامی، فصلنامه مطالعات جامعه­شناختی جوانان. سال پنجم، شماره 14، تابستان 1393، صص 178-147.

وینر، نوربرت. (1372). استفاده انسانی از انسان‌ها، سیبرنتیک و جامعه. ترجمه: مهرداد، ارجمند. تهران: شرکت سهامی.

ویندال، سون؛ و همکاران. (1376). کاربرد نظریه­های ارتباطات. ترجمه: علیرضا، دهقان. تهران: مرکز مطالعات تحقیقات و رسانه­ها.

Amichai, Y. Hayat, Z. (2011): The impact of the Internet on the social lives of users: A representative sample from 13 countries, Journal Computers in Human Behavior archive. Volume 27 Issue 1, January, 2011, P.p: 585-589.

Kavanaugh, A. Patterson, S. (2001).The Impact of CommunityComputer Networks on Social Capital, American Behavioral Scientist. November 2001, vol. 45, no 3. P.p: 496-509.

Rovai, A. (2005). Feelings of alienation and community among higher education students in a virtual classroom, Internet and Higher Education. NO, 8 (2005), P.p: 97–110.

Seeman, M. (1975). Alienation Studies. Annual Review of Sociology, P.p: 91-123.

Songi. (2003). Internet gratfifcations, depression, self-efficacy, and internet addication. Ma dissertation. usa: Michigan state university 2003, P.p: 5-35