تبیین نقش کیفیت محیطی و ویژگی‌های میان فرهنگی مکان در رضایت مکانی نوار ساحلی رود کارون
محورهای موضوعی : جامعه شناسی
بهناز بابائی مراد
1
,
فرزانه هدفی
2
,
مهناز بابائی مراد
3
1 - استادیارگروه شهرسازی، واحد اهواز، دانشگاه آزاد اسلامی، اهواز، ایران(مسئول مکاتبات)
behnaz-babaeimorad@iauahvaz.ac.ir
2 - استادیار گروه معماری، واحد هریس، دانشگاه آزاد اسلامی، هریس، ایران
3 - مربی گروه معماری، واحد دزفول، دانشگاه آزاد اسلامی، دزفول، ایران
کلید واژه: کیفیت محیطی, رود کارون, رضایت مکانی, ویژگی‌های میان فرهنگی,
چکیده مقاله :
این تحقیق با هدف تعیین نقش متغیرهای کیفیت محیطی و ویژگی‌های میان فرهنگی مکان در رضایت مکانی انجام شد. قلمرو مکانی مطالعه، منطقه نوار ساحلی رود کارون اهواز می‌باشد که هم یک منطقه مسکونی- تجاری و هم از منظر تفریحی-گردشگری حائز اهمیت می‌باشد. تحقیق به روش پیمایشی انجام و جامعه آماری تحقیق را افراد بالای 20 سال ساکن در منطقه و بازدیدکنندگان از سایت های تفریحی نوار ساحلی رود کارون تشکیل می دهند. حجم نمونه 310 نفر بوده و شیوه گردآوری اطلاعات به روش مصاحبه رو در رو و نمونه‌ها به شکل تصادفی سیستماتیک انتخاب گردیدند. متغیر کیفیت محیطی در 6 بعد فعالیت، کیفیات فیزیکی، زیست بوم، بهداشت، ایمنی و امنیت، متغیر ویژگی‌های میان فرهنگی در سه بعد نشانگان فرهنگی، تعاملات فرهنگی و نگرش های فرهنگی و متغیر رضایت مکانی در سه بعد حس رضایت، حس خوشحالی، حس آرامش و حس اهمیت، عملیاتی شده بودند که تحلیل عاملی تاییدی نشان داد به لحاظ تجربی این ابعاد به طرز مناسبی متغیرهای مورد نظر را سنجش می‌کنند. نتایج نشان داد میانگین رضایت پاسخ‌گویان در مورد تمام متغیرها و ابعاد کیفیت محیطی، ویژگی‌های میان فرهنگی و رضایت مکانی به طرز معنی داری پایین می‌باشد. هم چنین نتایج تحقیق نشان داد دو متغیر کیفیت محیطی با ضریب تاثیر 11/0 و ویژگی‌های میان فرهنگی با ضریب تاثیر 24/0 تاثیر مثبت و معنی داری بر رضایت مکانی دارند.
This study aimed to determine the role of environmental quality variables and intercultural characteristics of a place in spatial satisfaction. The study was conducted in the coastal area of the Karun River in Ahvaz, which is both a residential-commercial and recreational-tourist area. The research was conducted by survey method and the statistical population of the research consisted of the local residents over 20 years old and visitors to recreational sites along the Karun River. Face-to-face interviews were performed to collect the data and the participants (n =310) were selected systematically randomly. The environmental quality includes 6 dimensions of activity, physical qualities, ecology, health, safety and security. The intercultural characteristics consist of three dimensions of cultural symptoms, cultural interactions, and cultural attitudes. The place satisfaction has three dimensions, including sense of satisfaction, sense of happiness, and sense of calmness or importance.The results of confirmatory factor analysis showed that these dimensions can adequately measure the variables. Based on the findings, the respondents' mean scores of satisfaction and dimensions of environmental quality, intercultural characteristics, and spatial satisfaction were significantly low. The variables of environmental quality (coefficient of 0.11) and intercultural characteristics (coefficient of 0.24) had a positive and significant effect on place satisfaction.
اکبری ریابی، محمد؛ امیرعضدی، حسین. (1398). راهکارهای طراحی فضاهای عمومی با هدف شکل‌گیری تعاملات اجتماعی در محله گنبد کازرون. فصلنامه مطالعات طراحی شهری و پژوهشهای شهری، سال دوم، شماره 2، 15-1.
بهزادفر، مصطفی و قاضیزاده، سیده ندا. (1390). حس رضایت از فضای باز مسکونی نمونه مورد مطالعه مجتمع های مسکونی شهر تهران، نشریه هنرهای زیبا-معماری و شهرسازی، شماره45، 24-15.
پاکزاد، جهانشاه. (1385). مبانی نظری و فرآیند طراحی شهری، چاپ اول، انتشارات وزارت مسکن و شهرسازی، تهران.
پاکزاد، جهانشاه. (1386). سیر اندیشه ها در شهرسازی (2)؛ از کمیت تا کیفیت، شرکت عمران شهرهای جدید، چاپ اول، تهران.
ترکمان، احمد؛ قائد، مجتبی و شمتوب، سوگل. (1396). پاتوق، فضای جمعی شهری و معماری و محل تعاملات اجتماعی و فرهنگی نمونه موردی شهر برازجان، مجله برنامه ریزی شهری، دوره8، شماره31، 248-225.
حاتمی، یاسر و ذاکر حقیقی، کیانوش. (1396). ارزیابی تاثیر کیفیت محیط شهری بر روابط اجتماعی استفاده کنندگان از فضا مطالعه موردی پیادهراه بوعلی سینا شهر همدان، پژوهش و برنامه ریزی شهری، دوره 8، شماره30، 266-245.
حبیب، فرشته. (1388). تحلیلی از تعامل فرهنگ و کالبد شهر نمونه موردی اصفهان-صفویه، هویت شهر، دوره 3، شماره 4، 94-83.
حبیبی، سیدمحسن. (1380). فضای شهری: برخورد نظریهای، صفه، دوره 11، شماره 33، 13-4.
حسن پور، آناهیتا؛ امیدواری، سمیه و صدرا رحامی، محمدحسین. (1397). بررسی عوامل موثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در فضاهای شهری نمونه موردی میدانچه جلفا-اصفهان، معماری شناسی، سال اول، شماره 5، 9-1.
خطیبی، اعظم و نیکزاد، ابوالفضل. (1398). بررسی رابطه فرهنگ شهرنشینی با تعاملات اجتماعی در فضاهای شهری در شهر ملایر، مطالعات جامعه شناختی شهری، دوره 9، شماره 33، 108-81.
راستبین، ساجد؛ جعفری، یاسر؛ دارم، یاسمن و معززی مهر طهران، امیرمحمد. (1391). رابطه همبستگی بین کیفیت های محیطی و تداوم حیات شهری در عرصه های عمومی (نمونه موردی: جلفای تهران)، باغ نظر، سال نهم، شماره 21، 46-35.
زندیه، مهدی. (1391). مناسبسازی منظر شهری برای سالمندان نمونه موردی محله قیطریه تهران، مجله سالمندی ایران، سال هفتم، شماره 25، 18-7.
سجادزاده، حسن و محمدی، فائزه. (1395). نقش کیفیت محیطی در ارتقای تعاملات اجتماعی خیابان‌های شهری (نمونه موردی: خیابان امام خمینی آمل)، فصلنامه برنامه ریزی توسعه شهری و منطقه ای، دوره 1، شماره2، 172-145.
شاهی آقبلاغی، عارف؛ زنگنه، یعقوب؛ خدابنده لو، حسن و درودی نیا، عباس. (1395). سنجش شاخصهای کیفیت محیط شهری مطالعه موردی: مسکن مهر شهر سبزوار، مطالعات جغرافیایی مناطق خشک، دوره هفتم، شماره26، 72-54.
شیخی، حجت و رضایی، محمدرضا. (1396). ارزیابی کیفیت محیطی فضاهای شهری پیاده مدار و پاسخ دهی اجتماعی نمونه موردی خیابان فردوسی شهر ایلام، نشریه پژوهش و برنامه ریزی شهری، سال هشتم، شماره 29، 98-83.
صفدری، سیما؛ پورجعفر، محمدرضا و رنجبر، احسان. (1393). بازآفرینی فرهنگ مبنا زمینه ساز ارتقاء تعاملات فرهنگی نمونه موردی بافت تاریخی شهر مشهد، نشریه هفت شهر، دوره 4، شماره 47 و 48، 29-25.
طرح راهبردی توسعه و عمران (جامع) شهر اهواز، سازمان مسکن و شهرسازی استان خوزستان، شرکت مهندسین مشاور معماری و شهرسازی عرصه، (1390).
علیپور، روجا؛ خادمی، مسعود؛ سنماری، محمد مهدی و رفیعیان، مجتبی. (1391). شاخصههای کیفیت محیطی در شناسایی اولویتهای مداخله در محدوده بافت فرسوده شهر بندر لنگه، مجله باغ نظر، سال نهم، شماره بیستم، 22-13.
فاضلی، نعمتالله. (1395). فرهنگ و شهر: چرخش فرهنگی در گفتمانهای شهری، چاپ سوم، انتشارات تیسا: تهران.
فتح بقالی، عاطفه؛ قاسمزاده، بهنام و محمدی، سمانه. (1395). بررسی ارتباط بین دلبستگی و رضایت مکانی بازدیدکنندگان از منظر تاریخی طبیعی روستای کندوان، فصلنامه مسکن و محیط روستا، دوره 35، شماره 155، 142-127.
قادری، جعفر؛ رستگار، ابراهیم و قهری، مسلم. (1398). شناسایی و تحلیل عوامل موثر بر ابعاد اقتصادی، اجتماعی و کالبدی کیفیت زندگی در محله های شهری (مورد مطالعه: منطقه 7 شهرداری تهران)، فصلنامه اقتصاد و مدیریت شهری، شماره 27، 86-71.
قاسمی، میترا؛ عبداله زاده فرد، علیرضا و شکور، علی. (1397). ارتقاء هویت شهری از طریق تغییر در منظر شهری با رویکرد افزایش تعاملات اجتماعی مطالعه موردی: گذر امامزاده زنجیری شیراز، مجله مطالعات برنامه ریزی سکونت گاههای انسانی، دوره 13، شماره 3، 575-559.
قره بگلو، مینو؛ نژاد ابراهیمی، احد و جاویدمهر، ملیحه. (1395). شناسایی معیارهای طراحی منظر شهری با رویکرد پاسخدهی محیطی (نمونه موردی: سرای محله جمالزاده)، نشریه هفت شهر، دوره 4، شماره 55 و 56، 117-103.
قلمبردزفولی، مریم و نقیزاده، محمد. (1393). طراحی فضای شهری به منظور ارتقاء تعاملات اجتماعی مطالعه موردی بلوار بین محلهای، نشریه هویت شهر، سال هشتم، شماره هفدهم، 24-15.
قنبران، عبدالحمید و جعفری، مرضیه. (1393). بررسی عوامل موثر بر ارتقاء تعاملات اجتماعی در میان ساکنان محله مسکونی نمونه موردی محله درکه-تهران، نشریه انجمن علمی معماری و شهرسازی ایران، دوره 5، شماره 1، 64-57.
کریمی مشاور، مهرداد و سینا، شبنم. (1396). ارتقاء کیفیت محیط شهری با استفاده از شاخص رنگ، نمونه موردی: میدان امام خمینی(ره) توپخانه تهران، معماری و شهرسازی آرمانشهر، دوره10، شماره 21، 216-205.
منصورماهانی، سوگل. (1394). تأثیر تعاملات اجتماعی بر معماری و فضای عمومی شهری، اولین کنفرانس سالانه پژوهشهای معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، یزد.
نقی زاده، محمد. (1394). تاملاتی در تعامل با فرهنگها در زمینه نظریه ها و اصطلاحات نمونه فضا و مکان، مطالعات معماری ایران، دوره 4، شماره 8، 106-89.
نوری مکرم، امیر. (1397). نقش دلبستگی به مکان در هویت بخشی به رودخانههای درون شهرها نمونه موردی رودخانه کارون، مطالعات طراحی شهری و پژوهشهای شهری، سال اول، شماره دو، 32-25.
همتی، مرتضی؛ امیری، آذرنوش. (1395). تعامل شهر اهواز با رود کارون. فصلنامه منظر، دوره 8، شماره 37، 31-22.
Birenboim, A. (2017). The influence of urban environments on our subjective momentary experiences. Environment And Planning B: Urban Analytics And City Science, 45(5), 915-932. https://doi.org/10.1177/2399808317690149
Bonaiuto, M., Fornara, F., & Bonnes, M. (2003). Indexes of perceived residential environment quality and neighbourhood attachment in urban environments: a confirmation study on the city of Rome. Landscape And Urban Planning, 65(1-2), 41-52. https://doi.org/10.1016/s0169-2046(02)00236-0
Croucher, S., Sommier, M., & Rahmani, D. (2015). Intercultural communication: Where we’ve been, where we’re going, issues we face. Communication Research And Practice, 1(1), 71-87. https://doi.org/10.1080/22041451.2015.1042422
Dooly, M., & Vallejo Rubinstein, C. (2017). Bridging across languages and cultures in everyday lives: an expanding role for critical intercultural communication. Language And Intercultural Communication, 18(1), 1-8. https://doi.org/10.1080/14708477.2017.1400508
Fox, C. (1997). The authenticity of intercultural communication. International Journal Of Intercultural Relations, 21(1), 85-103. https://doi.org/10.1016/s0147-1767(96)00012-0
Gudykunst, W. (2007). Theorizing about intercultural communication. Sage.
Halverson, C., & Tirmizi, S. (2008). Effective Multicultural Teams. Springer London.
Ispas, A., Untaru, E., Candrea, A., & Han, H. (2021). Impact of Place Identity and Place Dependence on Satisfaction and Loyalty toward Black Sea Coastal Destinations: The Role of Visitation Frequency. Coastal Management, 1-25. https://doi.org/10.1080/08920753.2021.1899914
Klyukanov, I. (2021). Principles of intercultural communication. Routledge.
Lee, K., & Jeong, M. (2020). Residential environmental satisfaction, social capital, and place attachment: the case of Seoul, Korea. Journal Of Housing And The Built Environment, 36(2), 559-575. https://doi.org/10.1007/s10901-020-09780-2
Liu, S., Volcic, Z., & Gallois, C. (2014). Introducing Intercultural Communication. SAGE Publications.
Liu, Y., Zhang, Y., Jin, S., & Liu, Y. (2020). Spatial pattern of leisure activities among residents in Beijing, China: Exploring the impacts of urban environment. Sustainable Cities And Society, 52, 101806. https://doi.org/10.1016/j.scs.2019.101806
Mesch, G.S. (1998), Social Ties, Environmental Perception, And Local Attachment, Environment and Behavior
Perloff, H. (2016). The quality of the urban environment. Routledge.
Van Kamp, I., Leidelmeijer, K., Marsman, G., & de Hollander, A. (2003). Urban environmental quality and human well-being. Landscape And Urban Planning, 65(1-2), 5-18. https://doi.org/10.1016/s0169-2046(02)00232-3
Weber, R., & Crane, R. (2015). The Oxford Handbook of Urban Planning. Oxford University Press.
Wolfe, C., & Haas, T. (2021). Sustaining a City's Culture and Character: Principles and Best Practices. Rowman & Littlefield Publishers.
Wood, P., & Landry, C. (2008). The intercultural city. Earthscan.
Zhang, Y., Park, K., & Song, H. (2021). Tourists’ Motivation, Place Attachment, Satisfaction and Support Behavior for Festivals in the Migrant Region of China. Sustainability, 13(9), 5210. https://doi.org/10.3390/su13095210
_||_Akbari Riabi, M., Amir Azadi, H. (2019). Public space Design Strategies to Form Social Interactions in the Gonabad Neighborhood of Kazerun. Journal of Urban Design Studies and Urban Research, 2(2), 15-1.
Alipour, R., Khademi, M., Senemari, M., & Rafieyan, M. (2012). Surveying Environment Quality Indicators in Detection of Interfering Priorities in the Deteriorated Fabric of Bandar Lengeh city. Bagh-E Nazar, 20(20), 13-22.
A Comprehensive Strategic development plan of Ahvaz City, Housing and Urban Development Organization of Khuzestan province, Arseh Architectural and Urban Planning Company, (2011).
Behzadfar, M., Ghazizdeh, N. (2011). Residential Open Space Satisfaction Case studied: selected residential complexes in Tehran. Honar-Ha-Ye-Ziba: Memary Va Shahrsazi, 3(45), 15-24.
Fathebaghali, A., Ghasemzadeh, B., & Muhammadi, S. (2016). Relationships Between Place Attachment and Satisfaction in the Natural and Historical Site of Kandovan Village. Journal of Housing And Rural Environment, 35(155), 127-142.
Fazeli, N. (2016). Culture and City: Cultural Rotation in Urban Discourses, Third Edition, Tisa Publications: Tehran.
Gharehbaglou, M., Nezhad Ebrahimi, A., & Javidmehr, M. (2016). Environmental Response Criteria for Urban Landscape Design. Haft Shahr, 4(55,56), 103-117.
Ghasemi, M., Abdolahzadefard, A., & Shakoor, A. (2018). Promotion of the Urban Identity by Changing the Urban Landscape with Increase the Social Interactions Approach (Case Study: The Passage through Imamzade Zanjiri Shiraz). Journal of Studies of Human Settlements Planning, 13(3), 559-575.
Ghalambor Dezfuly, M., Naghizadeh, M. (2014). Urban Design in the Context of Social Interaction Enhancement (Case Study: Street between Neighborhoods). Hoviatshahr, 8(17), 15-24.
Habibi, S. M., (2001). Urban Space: Theoretical Viewpoint, Soffeh, Volume 11, No. 33, 13-4.
Habib, F. (2012). An Analysis of the Interaction between Urban Culture and Body; A case study of Isfahan-Safavid . Hoviatshahr, 3(4), 83-94.
Hassanpour, A., Omidvari, S., Sadra Rohami, M. H., (2018). Investigating the Effective Factors on the Promotion of Social Interactions in Urban Spaces: A Case Study of Jolfa-Isfahan Square, Journal of Architecture, 1(5), 1-9.
Hatami, Y., & Zakerhaghighi, K. (2017). Evaluation of the effect of the quality of the urban environment on the social relations of space use (case study: Abu Ali Sina walkway in Hamedan). , 8(30), 245-266.
Hemmati, M., & Amiri, A. (2017). Karun’s lips: etiology of an urban edge Evaluation of urban approaches and actions on relationship of Ahvaz city and Karun River. Manzar, 8(37), 22-31.
Karimi Moshaver, M., & Sina, S. (2018). Promoting Urban Area Quality by Taking Benefit from Color Indicator, Case Study: Imam Khomeini (PBUH) Square in Tehran. Armanshahr Architecture & Urban Development, 10(21), 205-216.
Khatibi, A., & Nikzad, A. (2020). Investigating the relationship between urban culture and social interactions in urban spaces of Malayer City. Urban Sociological Studies, 9(33), 81-108.
Mansour Mahani, S. (2015). Impact of Social Interactions on Urban Architecture and Public Space, The First Annual Conference on Architectural, Urban Planning, and Urban Management Research, Yazd.
Naqizadeh, M. (2016). Contemplations on Cultural Transactions regarding Ideas and Idioms, Case Study: Space and Place. Journal Of Iranian Architecture Studies, 4(8), 89-106.
Nouri Mokarram, A. (2018). The role of place attachment in giving identityt to urban rivers; A case study of Karun river, Journal of Urban Design Studies and Urban Research, 1(2), 32-25.
Pakzad, J. (2007). An intellectual History of Urbanism (2) from Quantity to Quality, New Towns Development Company, first edition, Tehran.
Pakzad, J. (2006). Theoretical foundations and processes of urban design, first publication, Ministry of Housing and Urban Development Publications, Tehran.
Qaderi, J., Rastegar, E., & Ghahri, M. (2019). Identification and Analysis of Effective Factors on the Economic, Social, and Physical Dimensions of Quality Of Life in Urban Neighborhood (Case: Tehran Municipality District 7). Journal of Urban Economics And Management, 7(27), 56-64.
Qanbaran, A. H., Jafari, M. (2014). Investigating the Factors Affecting Promotion of Social Interactions among Residents of a Residential Neighborhood; A Case Study of Darakeh Tehran Neighborhood, Journal of Iranian Architecture & Urbanism (JIAU), 5(1), 64-57.
Rastbin, S., Jafary, Y., Daram, Y., & Moazezi Mehr Tehran, A. (2012). Environmental between Relationship Realm Public in Life Urban of Continuation and Qualities. Bagh-E Nazar, 9(21), 39-50.
Safdari, S., Pourjafar, M., & Ranjbar, E. (2014). Culture led regeneration, grounds of promoting cultural interactions (Case Study: the historical context of Mashhad). Haft Shahr, 4(47,48), 25-39.
Sajadzadeh, H., & Mohammadi, F. (2017). The Role of Environmental Quality in the Improvement of Social Interactions in Urban Streets: The Case of Imam Khomeini Street in Amol. Journal of Urban And Regional Development Planning, 1(2), 149-175.
Shahi Aqbelaghi, A., Zanganeh, Y., Khodabandehlo, H., & Dorodinia, A. (2016). Evaluation of the quality of urban environmental Factors, Case study: housing Mehr, Sabzevar. Journal of Arid Regions Geographic Studies, 7(26), 54-72.
Sheikhi, H., & Rezaei, M. (2017). Evaluating environmental quality of walking- based urban spaces and social responding (case study: Ferdowsi Street of Ilam). Journal Of Urban Planning And Research, 8(29), 83-98.
Torkaman, A., Ghaed, M., Shemtoub, S. (2018). Hangout, the urban and architectural public space for social and cultural interactions (Case study: Borazjan city). , 8(31), 225-248.
Zandieh, M. (2012). Tailoring of Cityscape for the Elderly. Salmand: Iranian Journal of Ageing, 7(2), 7-18.