عوامل اثرگذار بر طراحی منظر صوتی در فضاهای درمانی؛ نمونه مورد مطالعه: بخش اطفال بیمارستان تخصصی آتیه تهران
محورهای موضوعی : معماری داخلی
میکائیل حکیمی
1
,
مهشید معتمد
2
*
1 - گروه معماری، موسسه غیرانتفاعی آپادانا شیراز، ایران
2 - موسسه آموزش عالی آپادانا
کلید واژه: منظر صوتی, طراحی آکوستیک, معماری فضای درمانی, طراحی بخش اطفال, طراحی داخلی,
چکیده مقاله :
منظر صوتی به‌عنوان بخشی از کیفیت محیطی در فضاهای درمانی نقش مهمی در شکل‌دهی تجربه روانی و هیجانی بیماران ایفا می‌کند. اهمیت این موضوع در بخش‌های اطفال به دلیل حساسیت بالای کودکان نسبت به محرک‌های محیطی دوچندان است. پژوهش حاضر با هدف بررسی عوامل مؤثر بر طراحی منظر صوتی در بخش‌های بستری کودکان و تبیین تأثیر آن بر فرآیند درمان انجام شده است. روش تحقیق به‌صورت ترکیبی (کمی و کیفی) بوده و شامل مرور نظام‌مند منابع علمی، تحلیل اسناد و مطالعات میدانی است. چارچوب نظری پژوهش مبتنی بر استانداردهای بین‌المللی منظر صوتی و ادبیات موجود در زمینه ادراک حسی، روانشناسی محیط و آکوستیک معماری تدوین گردید. یافته‌ها نشان می‌دهد که منظر صوتی مطلوب نه صرفاً در کاهش نوفه مزاحم، بلکه در ایجاد کیفیت‌های ادراکی و روانی مثبت از طریق ادغام عناصر طبیعی، طراحی آکوستیک و مداخلات محیطی معنا می‌یابد. همچنین نتایج حاکی از آن است که ارتقای منظر صوتی در بیمارستان‌ها می‌تواند به کاهش اضطراب و بهبود خواب کودکان، افزایش حس تعلق به فضا و ارتقای همکاری آنان در روند درمان منجر شود. در این راستا، پژوهش بر ضرورت رویکردی انسان‌محور و کودک‌مدار در طراحی فضاهای درمانی تأکید دارد؛ رویکردی که بر مبنای مبانی نظری و شواهد تجربی می‌تواند به تحول تجربه بستری و ارتقای کیفیت مراقبت‌های درمانی بینجامد.
Soundscape, as a key dimension of environmental quality in therapeutic spaces, plays a pivotal role in shaping patients’ psychological and emotional experiences. This significance is particularly pronounced in pediatric wards, where children exhibit heightened sensitivity to environmental stimuli. The present study investigates the factors influencing soundscape design in pediatric inpatient wards and explores its implications for the treatment process. Employing a mixed-method approach—combining systematic literature review, document analysis, and field studies—the research develops its theoretical framework from international soundscape standards and relevant scholarship in sensory perception, environmental psychology, and architectural acoustics. Findings reveal that a well-designed soundscape extends beyond noise reduction, contributing to positive perceptual and psychological outcomes through the integration of natural elements, acoustic strategies, and spatial interventions. Results further indicate that enhancing hospital soundscapes can alleviate anxiety, improve sleep quality, foster a sense of belonging, and encourage children’s cooperation in treatment. The study underscores the importance of adopting human-centered and child-centered design principles in therapeutic environments—an approach grounded in both theoretical foundations and empirical evidence—that can fundamentally transform the hospitalization experience and elevate the quality of medical care. This research highlights the need for interdisciplinary collaboration among architects, healthcare professionals, and acousticians to translate soundscape design principles into practical, evidence-based guidelines for pediatric healthcare settings.
1. افجه‌ای, فرزانه زنوزی، محمد رنجبریان، سیدابوالفضل. ۱۳۸۴. "بررسی میزان آلودگی صوتی در NICU بیمارستان کودکان مفید در سال ۱۳۸۴." فصلنامه علوم پزشکی دانشگاه آزاد اسلامی واحد پزشکی تهران ۱۲۹-۱۳۴
2. پهلوان, فدرا امینی بدر، لاچین. ۱۴۰۴. " ادراک فرابصری: مطابقت های بین حسی در طراحی معماری با رویکرد شناختی." مطالعات رفتار و محیط در معماری ۸۲-۱۰۲
3. تفضلی, الهه ثابتی، زهره. ۱۴۰۱. "تحلیل مبانی نظری مطالعات صدا و مکان از اکوستیک معمـاری تا مکـان شنیداری." باغ نظر ۴۵-۵۶
4. رستمی, فرناز صیامیان و راحله. ۱۴۰۰. "بررسی تأثیر طراحی داخلی بیمارستان‌ها بر بهبود سلامت روان بیماران." فصلنامه معماری سبز ۱۵-۲۶
5. صبوری, فرشید عطارناجی و صابر. ۱۳۹۵. "راهکارهای ارتقای کیفیت صوتی در طراحی معماری بیمارستان‌ها." دومین کنفرانس بین‌المللی انسان، معماری، عمران و شهر (تبریز)
6. قلیزاده, عباس غفاری، فرزانه. ۱۳۹۹. " تبیین نظریه ارجحیت فرم بر جنس مصالح در رفتار آکوستیکی فضای معمار." پژوهش‌های معماری اسلامی ۱۴۵-۱۶۱
7. کتابی, حمیدرضا بهنام‌وشانی، فاطمه نسیمی، حسن بسکابادی، دامون. ۱۳۹۳. "بررسی میزان آلودگی صوتی در بخش مراقبت‌های ویژه نوزادان بیمارستان قائم (عج)." مجله دانشگاه علوم پزشکی مازندران ۲۳۵-۲۳۶
8. میرغنی, ذبیح اله کهیانی، عارف رضایی منش، سیدصومعه. ۱۳۹۴. "طراحی آکوستیک بیمارستان ها و نقش آن در کنترل آلاینده های صوتی." همایش: همایش سراسری بهداشت و ایمنی کار. یزد. ۷۴۷
9. نیا, رزیتا صالحی، شهاب کریمی. ۱۳۹۸. "نقش آکوستیک در طراحی معماری مراکز درمانی." کنفرانس ملی معماری و شهرسازی معاصر ایران (اهواز) ۴۴۷
10. Aburawis, A. A. M., & Dokmeci Yorukoglu, P. N. 2018. "An integrated framework on soundscape perception and spatial experience by adapting post-occupancy evaluation methodology." Building Acoustics 3-16
11. B. Brown, P. Rutherford, P. Crawford. 2015. "The role of noise in clinical environments with particular reference to mental health care: A narrative review." International Journal of Nursing Studies 1514-1524
12. Bevan, R., Grantham-Hill, S., Bowen, R., Clayton, E., Grice, H., Venditti, H. C., Stickland, A., & Hill, C. M. 2019. "Sleep quality and noise: comparisons between hospital and home settings. Archives of disease in childhood, 104(2)." archdischild 147-151
13. Bradt, J., & Dileo, C. 2014. "Music interventions for mechanically ventilated patients." cochranelibrary 12
14. Burger, P., Steur, L. M.,et al. 2024. "Sleep disturbances in hospitalized children: a wake up call." European Journal of Pediatrics 4063–4072
15. Busch-Vishniac, I., & Ryherd, E. 2023. "Hospital soundscapes. In Soundscapes: Humans and Their Acoustic Environment." Springer International Publishing 277-311
16. Cemre Orhan, Semiha Yılmazer. 2023. "Exploring the pediatric intensive care unit soundscape from health professionals' perspective." INTER-NOISE and NOISE-CON Congress and Conference Proceedings.
17. Ethan Benore, Scott Eric L., and Erin Webster. 2020. "Technological Innovations in Pediatric Psychological Consultation." Clinical handbook of psychological consultation in pediatric medical settings 487-498
18. Fidler, A. L., Waitt, J., Lehmann, L. E., Solet, J. M., Duffy, J. F., Gonzalez, B. D., Beebe, D. W., Fedele, D. A., & Zhou, E. S. 2023. "Sleep and circadian disruptors: Unhealthy noise and light levels for hospitalized pediatric patients." Journal of hospital medicine, 18(11) 999-1003
19. Gunnar Cerwén, et al. 2016. "The Role of Soundscape in Nature-Based Rehabilitation: A Patient Perspective." International Journal of Environmental Research and Public Health 1229
20. Ida Amir, Dawn Lamerton, and Mary-Louise Montague. 2018. "Hyperacusis in children: The Edinburgh experience." International Journal of Pediatric Otorhinolaryngology 39-44
21. Irani, Negin, Cyrus Bavar, and Navid Mirzakhani. 2024. "Investigating the Interior Design of Rehabilitation Centers in Iran for Children With Autism Spectrum Disorder." The Scientific Journal of Rehabilitation Medicine 734-743
22. ISO, I. 2014. Acoustics—Soundscape Part 1: Definition and Conceptual Framework. Geneva, Switzerland: ISO
23. J. Hong, et al. 2020. "Effects of adding natural sounds to urban noises on the perceived loudness of noise and soundscape quality." Science of the Total Environment 134571
24. J. MacKrill, P. Jennings, R. Cain. 2014. "Exploring positive hospital ward soundscape interventions." Applied Ergonomics 1454-1460
25. Kalvas, L. B., & Harrison, T. M. 2024. "Sources of Sound Exposure in Pediatric Critical Care." American Journal of Critical Care, 33(3) 202-209
26. Lercher, P. 2013. "The relation between disturbed sleep in children and traffic noise exposure in alpine valleys
27. Lima Andrade, E., da Cunha E Silva, D. C., de Lima, E. A., de Oliveira, R. A., Zannin, P. H. T., & Martins, A. C. G. 2021. "Environmental noise in hospitals: a systematic review." Environmental science and pollution research international, 28(16) 19629-19642
28. Lucker, J. 2013. "Auditory Hypersensitivity in Children With Autism Spectrum Disorders." Focus on Autism and Other Developmental Disabilities 184-191
29. Mayhew, K. J., Lawrence, S. L., Squires, J. E., & Harrison, D. 2022. "Elevated Sound Levels in the Neonatal Intensive Care Unit: What Is Causing the Problem?" Advances in neonatal care : official journal of the National Association of Neonatal Nurses, 22(6) 207-216
30. Nikravesh, R. 2015. "Recognizing Genius loci in Designing Children’s Spaces, Due to the Phenomenological Ideas of Norberg-Schulz." Interdisciplinary Studies in the Humanities 145-172
31. Olivera, J. M., Rocha, L. A., Rotger, V. I., & Herrera, M. C. 2011. "Acoustic pollution in hospital environments." Journal of Physics: Conference Series
32. Paunović, K. 2013. "Noise and children's health: research in Central, Eastern and South-Eastern Europe and Newly Independent States." Noise and Health 32-41
33. Rossi, S., Salvatore, A., Ottonello, G., Artuso, I., Da Rin Della Mora, R., Serveli, S., & Scelsi, S. 2025. "Not a Quiet Place: Understanding Noise Level in a Newborn Intensive Care Unit (NICU) and Its Relation with Newborn’s Vital Parameters, a Pilot Feasibility Study." Children, 12(6) 757
34. S. Lenzi, et al. 2023. "Improving the quality of the acoustic environment in neonatal intensive care units: a review of scientific literature and technological solutions." Frontiers in Computer Science 5
35. S. Stansfeld, C. Clark. 2015. "Health Effects of Noise Exposure in Children." Current Environmental Health Reports 171-178
36. Schafer, R. M. 1994. The Soundscape: Our Sonic Environment and the Tuning of the World. Destiny Books
37. Shan Shu, Hui Ma. 2020. "Restorative effects of urban park soundscapes on children’s psychophysiological stress.
38. Shu, Shan. 2023. "Exploring the role of soundscape in restorative experience: A pilot study from children’s perspective." Frontiers in Psychology
39. T. V. Renterghem, et al. 2020. "Interactive soundscape augmentation by natural sounds in a noise polluted urban park." Landscape and Urban Planning 103705
40. Tianfu Zhou, Yuewei Zhang, et al. 2020. "Influence of the Acoustic Environment in Hospital Wards on Patient Physiological and Psychological Indices." Frontiers in Psychology
41. TO., Iyendo. 2017. "Sound as a supportive design intervention for improving health care experience in the clinical ecosystem: A qualitative study." Complementary therapies in clinical practice, 29 58-96
42. Vreman, J., Lemson, J., Lanting, C., van der Hoeven, J., & van den Boogaard, M. 2023. "The Effectiveness of the Interventions to Reduce Sound Levels in the ICU: A Systematic Review." Critical care explorations, 5(4) 885
43. Waye, K. P., & Ryherd, E. 2013. "Achieving a healthy sound environment in hospitals." In Proceedings of the INTER-NOISE 2013 Congress and Conference Proceedings, Innsbruck, Austria 15-18
44. Xie, H., Tian, Y., Xiao, K., Lv, W., & Liu, C. 2025. "Environmental noise exposure and natural sound intervention in hospital interventional therapy rooms: Effects on patient perception, physiological and psychological outcomes." Building and Environment 113149
45. Xu, J., & Huang, S. 2024. "Impact of Noise on Medical Anxiety in Hospitalized Children with Pneumonia: A Retrospective Study." Noise & health 495-500
46. Zauche, Lauren Head et al. 2020. "Influence of Quiet Time on the Auditory Environment of Infants in the NICU." Journal of Obstetric, Gynecologic & Neonatal Nursing, Volume 50, Issue 1 68-77
47. Zhou, T., Wu, Y., Meng, Q., & Kang, J. 2020. "Influence of the Acoustic Environment in Hospital Wards on Patient Physiological and Psychological Indices." Frontiers in psychology 11