ارزیابی نقش میزان تعلق مکانی روستاییان در توسعه گردشگری (مطالعه موردی: روستاهای شهرستان جوانرود، کرمانشاه)

محورهای موضوعی : مطالعات برنامه ریزی روستایی و عشایری

مسعود صفری علی اکبری ^{1 *} , بهمن شفیعی ²

1 - گروه آموزشی جغرافیا، دانشگاه پیام نور، ایران
2 - دانش آموخته دکتری جغرافیا و برنامه ریزی روستایی، دانشگاه اصفهان، اصفهان، ایران

تاریخ دریافت : 1401/06/21 تاریخ پذیرش : 1402/09/25 تاریخ انتشار : 1404/04/01

کلید واژه: تعلق مکانی, گردشگری, روستا, شهرستان جوانرود, کرمانشاه,

چکیده مقاله :

هر فردی براي سفر و گردشگری در يک مکان، نياز دارد به آن مکان تعلق پیدا کند و اين حس تعلق سبب مي‌شود ادراک کلي از يک مکان براي هر گردشگری صورت پذیرد. هدف از پژوهش حاضر ارزیابی نقش میزان تعلق مکانی روستائیان در توسعه گردشگری می‌باشد. این پژوهش را می‌توان یک نوع پژوهش کاربردی - توسعه ای دانست و روش مطالعه توصیفی- تحلیلی است. جامعه آماري مورد پژوهش شامل کلیه سرپرستان خانوار نقاط روستایی شهرستان جوانرود به تعداد 4812 نفرمی‌باشند. حجم نمونه بر اساس فرمول کوکران به تعداد 358 نفر به شیوه تصادفی در دسترس انتخاب شدند. ابزار پژوهش شامل پرسشنامه با 45 سوال در چهار متغیر (تعلق کاربردی، تعلق عاطفی و تعلق اجتماعی و توسعه گردشگری) به ترتیب با 5، 6، 8، 6، 8 و 12 سوال می‌باشد. برای تجزیه و تحلیل داده‌ها از نرم‌ افزار spss 22 و AMOS و آزمون کولموگروف-اسمیرنف، معادلات ساختاری استفاده شده است. نتایج بیانگر آن است که تعلق کاربردی بر توسعه گردشگری روستایی با ضریب تاثیر 38/0، تعلق عاطفی بر توسعه گردشگری روستایی با ضریب تاثیر 16/0، تعلق ادراکی بر توسعه گردشگری روستایی با ضریب تاثیر 44/0، تعلق اجتماعی بر توسعه گردشگری روستایی با ضریب تاثیر 56/0، تعلق هویتی بر توسعه گردشگری روستایی با ضریب تاثیر 21/0 تاثیر دارد. بر این اساس تعلق عاطفی بر توسعه گردشگری با ضریب تاثیر 16/0 دارای کمترین تاثیر و تعلق اجتماعی بر توسعه گردشگری روستایی با ضریب تاثیر 56/0 بیشترین تاثیر را داشته است. تعلق مکانی بر توسعه گردشگری در بین روستائیان از جایگاه ویژه­ای برخوردار می‌باشد به گونه‌ای که شاخص‌های اجتماعی با توجه به دربرداشتن ابعاد مختلف فرهنگی و اجتماعی به خصوص در زمینه­های مشارکت، تقبل، پذیرش، همراهی و .... توانسته می‌تواند بر توسعه گردشگری تاثیر زیادی داشته باشد.

چکیده انگلیسی:

Every person needs to belong to that place for travel and tourism in a place, and this sense of belonging causes a general perception of a place for each tourist. The purpose of the present study is to evaluate the role of the level of place belonging of villagers in tourism development. This research can be considered a type of applied-developmental research, and the study method is descriptive-analytical. The statistical population of the study includes all heads of households in rural areas of Javanrood County, 4812 people. The sample size was selected based on the Cochran formula as 358 people in a random available method. The research tool includes a questionnaire with 45 questions in four variables (practical belonging, emotional belonging and social belonging and tourism development), with 5, 6, 8, 6, 8 and 12 questions, respectively. SPSS 22 and AMOS software, and the Kolmogorov-Smirnov test, structural equations were used to analyze the data. The results indicate that functional attachment has an impact on rural tourism development with an impact coefficient of 0.38, emotional attachment has an impact on rural tourism development with an impact coefficient of 0.16, perceptual attachment has an impact on rural tourism development with an impact coefficient of 0.44, social attachment has an impact on rural tourism development with an impact coefficient of 0.56, and identity attachment has an impact on rural tourism development with an impact coefficient of 0.21. Accordingly, emotional attachment has the least impact on tourism development with an impact coefficient of 0.16, and social attachment has the most impact on rural tourism development with an impact coefficient of 0.56. Place attachment has a special place in tourism development among villagers, so that social indicators, considering the inclusion of various cultural and social dimensions, especially in the fields of participation, acceptance, acceptance, companionship, etc., can have a great impact on tourism development.

منابع و مأخذ:

امیر کافی، مهدی و فتحی، شکوفه . (1390). بررسی عوامل موثر بر دلبستگی به منطقه مسکونی :مطالعه موردی: شهر کرمان. مجله مطالعات اجتماعی ایران، 5(1)، 41-5. http://www.jss-isa.ir/article_22368.html?lang=fa
ایمان، محمدتقی؛ هاشمی، سیده سمیه و طبیعی، منصور. (1397). کاوش مردم‌نگارانه‌ی حس مکانی گردشگران در میراث فرهنگی شهر شیراز. فصلنامه مطالعات ملی، 19(73)، 34-21. dor: 20.1001.1.1735059.1397.19.73.2.1
بیگلریان، فرشته و قبادیان، وحید. (1394). تحلیل حس تعلق به مکان در طراحی مجتمع اقامتی-گردشگری، با رویکرد معماری پایدار (منطقه مورد مطالعه: شهرستان کلاردشت). کنفرانس سالانه پژوهش‌های معماری، شهرسازی و مدیریت شهری، 12-1.
https://www.sid.ir/paper/826572/fa.
پیربابایی، محمد تقی و سجادزاده، حسن. (1390). تعلق جمعی به مکان، تحقق مسکن اجتماعی در محله سنتی. باغ نظر، 8(16)، 17-28. https://www.bagh-sj.com/article_2.html
حیدری چیانه، رحیم؛ صنوبر، ناصر و سعیدلونیا، حسین. (1394). تحلیل نقش تصویر برند بر توسعه گردشگری شهری (مطالعه موردی: کلانشهر تبریز). برنامه‌ریزی شهری، 6(22)، 94-79. doi: 20.1001.1.22285229.1394.6.22.6.2.

رئیسی، محمد منان و کریمی، نیلوفر. (۱۳۹۸). شناسایی و ارزیابی شاخص‌های حس تعلق به یک مجموعه فرهنگی و تفریحی. دومین کنفرانس بین‌المللی عمران، معماری و مدیریت توسعه شهری در ایران، تهران: دانشگاه صنعتی مراغه، ۱-۲۱.
https://civilica.com/doc/973455/
ساعدپناه، حمید و اساسی، وریا. (1395). بررسی نقش مرمت و احیای بافت‌های تاریخی در هویت‌بخشی، خاطره‌انگیزی و ایجاد حس مکان (مطالعه موردی: بازار سنتی سنندج). مجموعه مقالات دومین کنفرانس بین‌المللی یافته‌های نوین پژوهشی در مهندسی عمران، معماری و مدیریت شهری، 13-1.
سجادزاده، حسن. (1392). نقش دلبستگی به مکان در هویت‌بخشی به میدان‌های شهری (مطالعه موردی: میدان آرامگاه تهران). فصلنامه علمی و پژوهشی مرکز تحقیقات معماری و هنری نظر، 10(25)، 78-69. https://www.bagh-sj.com/article_2933.html
سرمست، بهرام و متوسلی، محمد مهدی. (1389). بررسی نقش مقیاس شهر در حس تعلق به مکان (مطالعه موردی: تهران). دو فصلنامه مدیریت شهری، 26(1). 31-16. https://www.magiran.com/p884823.
شکوه فر، فهیمه و شابانجولا، الهه (1390). بررسی ابعاد سرمایه اجتماعی و نقش آن در توسعه اقتصادی شهر، (مطالعه موردی: شهر قزوین). اولین کنفرانس اقتصاد شهری ایران، مشهد: دانشگاه فردوسی مشهد، 15-1. https://civilica.com/doc/140965/download/.
ضرابیان، فرناز و منام، محمد رضا. (2010). بررسی میزان و عوامل مؤثر بر حس مکان. شهرداری‌ها، 9(1)، 41-26.
https://www.sid.ir/paper/490677/fa.
طاهری، پریسا. (1394). بررسی رابطه حس تعلق به ساکنین و جذب گردشگران به فضاهای شهری (مطالعه موردی: خیابان امام خمینی قزوین). مجموعه مقالات همایش ملی معماری. شهرسازی و گردشگری، توسعه پایدار شهری، 14-1.
https://civilica.com/doc/403514/
طاهری، مصطفی. (1395). تأثیر ارزش ادراکی ادراک‌شده و حس مکان بر وفاداری گردشگران (مطالعه موردی: استان همدان). مطالعات اجتماعی در گردشگری، 4(8)، 48-21.
طالشی، مصطفی و خداپناه، کیومرث. (1399). ارزیابی و سنجش پایداری گردشگری در روستاهای هدف گردشگری از دیدگاه مدیران محلی (مطالعه موردی: ناحیه اردبیل). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 15(1)، 280-267.
https://sanad.iau.ir/Journal/jshsp/Article/1031381.
عظیمی، نورالدین و علیدوست، غزل. (1399). بررسی توان¬های گردشگری روستایی و موانع توسعه آن در شهرستان لاهیجان. مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 15(2)، 482-467. dor: 20.1001.1.25385968.1399.15.2.7.5.
عینالی، جمشید؛ چراغیی، مهدی و عباسی، فریبا. (1398). تحلیل اثرات گردشگری خانه‌های دوم بر اقتصاد خانوارهای روستایی (مطالعه‌ی موردی: روستاهای دارای خانه دوم گردشگری، شهرستان ایجرود؛ استان زنجان). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 14(4)، 1165-1149. dor: 20.1001.1.25385968.1398.14.4.19.4.
فلاحت، محمد صادق. (1385). مفهوم حس مکان و عوامل شکل دهنده آن. هنرهای زیبا، 1(26)، 57-66.
https://journals.ut.ac.ir/article_12321.html.
قلعه نويی، محمود و حسين قلی¬پور، زهرا. (1395). ارزيابی تأثير خشک شدن فصلی زاينده رود اصفهان در ميزان حس دلبستگی افراد به فضاهاي شهري آن (بررسی موردي: محدوده پل خواجو). نامه معماري و شهرسازي، 8(16)، 1-23.
https:// doi: 10.30480/aup.2016.28284 -68.
کاظمی، علی؛ غفاری، محمد؛ کنجکاو منفرد، امیررضا و تسلیمی، امین . (1394). بررسی تأثیر احساس تعلق به مقاصد گردشگری بر رضایت و وفاداری گردشگر (مطالعه‌ی موردی: گردشگران خارجی سفر کرده به شهر اصفهان). برنامه¬ریزی و توسعه گردشگری، 4(12)، 51-34.
https://tourismpd.journals.umz.ac.ir/article_1054.html.
مهری تالارپشتی، اسفندیار؛ پوررمضان، عیسی؛ مولائی هشجین، نصرالله و بیگدلی، آتوسا. (1399). تبیین نقش گردشگری در پایداری اجتماعی روستاهای شهرستان قائمشهر. مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاه¬های انسانی، 15(2)، 662-649.
dor: 20.1001.1.25385968.1399.15.2.18.6.
میرزائیان خمسه، پیوند. و هرندی، عطاالله. (1392). تبیین نقش برند شهری در تأثیر زیبایی‌شناسی شهر بر حس تعلق شهروند ایرانی. مجموعه مقالات اولین کنگره تخصصی مدیریت شهری و شورای شهر، 1-23. https://civilica.com/doc/271481.
محمدی، حمید و قربی، میترا. (1399). بررسی حس تعلق در پهنه‌های تاریخی با تأکید بر متغییرهایی کالبدی و محیطی (مطالعه موردی: پهنه‌های ارگ-گنجعلیخان، مظفری و قلعه محمود شهر کرمان). مطالعات برنامه¬ریزی سکونتگاههای انسانی، 15(2)، 12-1.
https://journals.iau.ir/article_672463.html.

نجارزاده، محمد و نعمت‌الله، مجید. (1398). الگوی ساختاری عوامل مؤثر بر درک مردم بومی در حمایت از توسعه گردشگری پایدار در تخت جمشید. توسعه پایدار، 29(69)، 62-41. doi: 10.22108/jas.2017.98649.
یعقوبی، فریبرز و یعقوبی سنقرچی، معصومه. (2016). مفهوم حس مکان و مؤلفه‌های آن. مجموعه مقالات سومین کنفرانس بین‌المللی علوم و مهندسی، 26-1. https://civilica.com/doc/491636/
Carmona, D. (2006). Finding Common Ground: The Importance of PlaceAttachment to Community Participation and Planning. Journal of Planning Literature, 20(4), 335-350.
doi: https://doi.org/10.1177/0885412205286160.
Gustafson, P. (2001). Meaning of Place: Every Day Experience and Theorethical Conceptualization. Journal of Environmental Psychology, 21, 5-16. https://doi.org/10.1006/jevp.2000.0185.
Havermans, D., Meulenbroek, R.A., & Smeets, J. (2012). Rebranding the City, The Case of Eindhoven, Corporations and Cities: Envsioning Corporate Real Estate in the Urban Future, www. Corporationsandcities. Org, 1-12. https://www.researchgate.net/publication/288256017_Rebranding_the_ city-The_case_of_Eindhoven.
Pike, T. (2008). A stakeholder approach to the branding of urban tourism destination, unpublished master of art thesis, Waterford institute of technology. https://research.setu.ie/en/publications/a-stakeholder-approach-to-the-branding-of-urban-tourism-destinati-4.
Popescue, R.I. (2017). The Brading of Bucharest. Strategy and Success Factors. Theoretical and Empirical Researches in Urban Management, 4(13), 177-193.
RePEc:rom:terumm:v:4:y:2009:i:13:p:177-193.