تحلیل متنشناختی نسخ خطی حمله حیدری باذل و انواع تکملههای آن (و تبیین گونة حملهسرایی بر مبنای رویکرد انواع)
محورهای موضوعی : تکتونواستراتیگرافی
فرزاد قائمی
1
(استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه فردوسی مشهد، مشهد، ایران)
کلید واژه: باذل مشهدی, حملة حیدری, نسخة خطی, حملهسرایی, حماسة دینی,
چکیده مقاله :
حملةحیدری باذلمشهدی، اثری است که در ادبیات حماسی فارسی، بیشترین کمیت و تنوع نسخ را پس از شاهنامة فردوسی دارد. در این جستار، با بررسی 100 نسخه حمله، به معرفی چند تکملة جدید و تعیین میزان و ترکیب تکملههای این متن و سپس طبقهبندی پیکرة متنی تحقیق، بر مبنای رویکرد انواع ادبی، در پنج رده پرداختهایم. بر مبنای رویکرد نقد متنی مشخص شد، نسخ حملة حیدری باذل، به علت سبک هندی سراینده و کاربرد آیینی متن در حملهخوانی، بر خلاف عموم آثار ادبی کلاسیک، در طول زمان، به جای الحاق و افزایش ابیات، متحمل اسقاط و حذف ابیات شدهاند؛ به جز انتهای نسخ که تکمله بدانها افزوده شده است. بر مبنای طبقهبندی انواع نیز، گونة حملهسرایی اینگونه تعریف شد: حملهسرایی، در سطح کلان، ذیلِ ژانر حماسة ثانویه دینی، و زیرْژانرِ حماسة ادبی، با کارکرد حماسة زبان تبیین شد. همچنین از حیث محتوایی در شمار منظومههای حماسی تاریخی با دو گونة حماسة تاریخیِ محض یا حماسة تلفیقی تاریخی- عامیانه محسوب شد که از حیث رابطه با متن معیار (حملة باذل) سه زیرگونة تکملة باذل، نظیرهسرایی بر باذل و ترجمة حمله را شکل دادهاست.
Hamleh-ie Heidari of Bāzel Mashhadi is a work that has the greatest quantity and variety of manuscripts in Persian epic literature after Ferdowsi's Shāh-nāma. In this study, by codicological analysis of 100 manuscripts of the Hamleh, several new supplements were discovered and their its interactions with Hamleh was clarified, and then the text corpus was classified into five categories based on the approach of literary genres. Based on the approach of the textual criticism, the manuscripts of the Hamleh of Bazal, due to the Indian style of the poet and the ritual use of the work in Hamleh reading, unlike other literary works, over time, instead of adding and increasing verses, have suffered to reduce and remove verses. Of course, at the end of the manuscript, the situation is reversed because the Hamleh 's poems have been supplemented. Based on the classification of literary genres, the type of Hamleh was defined as follows: “Hamleh” composing, from the branches of the genre of secondary religious epic, and the subgenre of literary-artistic epic, was explained by the function of language epic. Also, the “Hamleh”s were in terms of content among the historical epic poems with two types of pure historical epic or historical-folk epic, and in terms of relation to the basic Hamleh (Hamleh-ie Heidari of Bāzel), they contained three subspecies: book completion, composition of similar works and book translation.
Persian Bibliography:
English Bibliography:
Tymieniecka, Anna-Teresa (2013). The Existential Coordinates of the Human Condition: Poetic — Epic — Tragic: The Literary Genre: Volume 18 of Analecta Husser liana, Springer Science & Business Media.
_||_