شیخ بهایی و هنر شاعری وی در جاذبه‌ی موسیقی کلام

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

عباس کی منش ¹

1 - استاد زبان و ادبیات فارسی ـ دانشگاه تهران

تاریخ دریافت : 1388/03/03 تاریخ پذیرش : 1388/06/03 تاریخ انتشار : 1388/12/01

کلید واژه: شیخ بهایی, جاذبه‌ی موسیقی, عروس سخن, صرّاف معنی‌آرا, سحرانگیزی, Sheikh Bahaei, Music Attraction, Bride of Speech, Meaning Decorator Critic, Fabulous,

چکیده مقاله :

در این مقاله، نگارنده بر آن است که سخنی هر چند کوتاه در احوال و آثار حضرت شیخ بهایی در قلم آورد و جمال دلارای عروس شعر و کلام بهایی، آن فرزانه را در ترازوی موسیقی کلام برسنجد و هنر شاعریِ فقیهی را که مقام شیخ‌الاسلامی دربار شاه عباس صفوی را برعهده داشت در حوزه‌ی گزینش واژگان و تلفیق آنها با پرده های موسیقی در آیینه‌ی خیال بنگرد و آفرینش معانی رنگین دلپذیر وی را در اوزان عروضی، مورد بررسی قرار دهد.

چکیده انگلیسی:

In this Article, the author is about to present a summary of the life and works of Sheikh Bahaei and to evaluate the fabulous poem and Bahaei (i.e. valuable) words of him in the scale of word's music and art of versification of a jurisprudent poet who obtained the position and title of Sheikh-al-Eslam (i.e. Elder of Islam) in the Court of Abbas Safavy, the King, and in the realm of terminology and combination of them with the music frets and in the Mirror of Fantasy and creation of colorful concepts by him in prosody swing.  

منابع و مأخذ:

1. قرآن کریم


2. آذر بیگدلی، آتشکده، بخش سوم، تصحیح دکتر سیدحسن سادات ناصری، انتشارات امیرکبیر، 1139.


3. آرین پور، یحیی، از نیما تا روزگار ما، انتشارات زوّار، 1374


4. ابوالفتوح رازی، تفسیر، کتابفروشی اسلامیه، تهران، 1398 ق.


5. اسکندر بیگ منشی، تاریخ عالم آرای عبّاسی، به تصحیح دکتر محمد اسماعیل رضوانی، بی‌تا


6. بهزادی اندوهجردی، دکتر حسین، عروض و قافیه، نشر صدوق، 1373.


7. تجلیل، دکتر جلیل، عروض و قافیه، ناشر سپهر کهن، 1378


8. تقوی، نصراله، هنجار گفتار، چاپ تهران، بی تا


9. حاج عباس قمی، منتهی‌الآمال (دعای سحر)، سال 1367.


10. رستگار فسایی، دکتر منصور، انواع شعر فارسی، انتشارات نوید شیراز، 1373


11. سادات ناصری، دکتر سید حسن، دکتر محمد خزائلی، بدیع و قافیه، انتشارات امیرکبیر،چاپ سوم، بی تا


12. سیفی بخارایی، عروض سیفی و قافیه‌  جامی،  به تصحیح بلاخمان، به اهتمام دکتر محمد فشارکی، انتشارات دانشگاه تهران، 1372


13. شاه حسینی، دکتر ناصرالدین، شناخت شعر، نشر هما، 1368


14. شمس قیس رازی (المعجم فی معاییر اشعار العجم)، تصحیح علامه محمدبن عبدالوهاب قزوینی، با مقابله استاد مدّرس  رضوی، کتابفروشی تهران، 1327


15. شمیسا، دکتر سیروس، آشنایی با عروض و قافیه، انتشارات فردوس، 1367


16. شیخ بهایی،  کلیات اشعار و آثار فارسی، به کوشش غلامحسین جواهری (وجدی)، کتابفروشی محمودی، بی تا


17. شیخ بهایی، کشکول، ترجمه‌ی بهمن رازانی، انتشارات زرّین، چاپ بیست و چهارم، 1384


18. شیخ بهایی، کلیات اشعار و آثار،  با مقدمه‌ی استاد سعید نفیسی، نشر چکامه، 1361


19. مولوی، محمد مظفر، حسین صبا، تذکره‌ی روز روشن، کتابخانه رازی، تهران، 1343


20. خوانساری اصفهانی، میرسیّدمحمدباقر، روضات الجنّات، کتابفروشی اسلامیه، ج7، 1360


21. میرزا محمد علی مدّرس، ریحانه‌ی الادب، ج3، بی تا .


22. ناتل خانلری، دکتر پرویز،  وزن شعر فارسی،  انتشارات توس،  چاپ ششم، 1373


23. وحیدیان کامیار،  دکتر تقی، وزن وقافیه شعر فارسی، مرکز نشر دانشگاهی، چاپ پنجم، 1380


24. نجفقلی میرزا (آقا سردار)، دره‌ی نجفی، 1330 هـ/1911 م.