مختصری از مضامین نجوم در دیوان مجیر

محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی

امیدوار مالملی ¹

1 - استادیار زبان و ادبیات فارسی دانشگاه آزاد اسلامی ـ واحد ایذه

تاریخ دریافت : 1389/06/14 تاریخ پذیرش : 1389/10/27 تاریخ انتشار : 1389/12/01

کلید واژه: Sky, مضامین نجوم, دیوان مجیر, افلاک, ‌آسمان, گردون, astronomical themes, Mojir’s Divan, planetarium, heaven,

چکیده مقاله :

مختصری از مضامین نجوم در دیوان مجیر عنوان مقاله‌ای است که پیش رو دارید. وقتی که وضعیت علوم را در ایران از میانه‌ی قرن پنجم تا آغاز قرن هفتم مطالعه می‌کنیم، با وجود همه ی موانع موجود، متوجّه پیشرفت و توسعه ی علوم عقلی،به ویژه نجوم، در کنار سایر دانش‌ها می‌شویم و در می‌یابیم که بعد از خاقانی، شاگردش مجیرالدّین بیلقانی مجال یافته است تا کلیّه‌ی دانش های زمان، به ویژه نجوم، ابزار نجومی، پدیده های جوّی، سعد و نحس، افلاک، اختران و برج‌ها را در اشعار خود وارد و غذای روح آفاق جویان را فراهم سازد، نگارنده نیز در راستای یک طرح پژوهشی به نامشرح قصاید دیوان مجیرالدّین بیلقانی تلاش می کند تا حجاب حقیقت را در رصدگاه اختران کنار زده و اندیشه‌های برون گرایی شاعر را در کتابخانه‌ی چرخ او رصد نماید.

چکیده انگلیسی:

When one studies the status of science in the mid-fifth century to the beginning of the seventh century, he/she spots, despite all the problems, the development of intellectual sciences, especially astronomy, along with other sciences. One can also realize that after Khaghani, his disciple, Mojir Al-Din Bylqany found an opportunity to include all the knowledge of time, especially astronomy, astronomical instruments, atmospheric phenomena, bliss and malevolent, spheres in his poems and provide all those who were seeking such things. This paper is an attempt to reveal what the poet’s thoughts and ideas are concerning astronomy and spheres.       

منابع و مأخذ:

قرآن.

ابوریحان بیرونی، 1316،التّفهیم، تصحیح جلال همایی، تهران: مجلس.

دهخدا، علی اکبر، 1352، لغت نامه، تهران:‌ دانشگاه تهران.

رامپوری، محمّد، 1890، غیاث الّلغات، لکهنو.

سجّادی، ضیاء الدیّن، 1374، فرهنگ لغات خاقانی، تهران: ‌زوّار.

صفا، ذبیح الله،1366، تاریخ ادبیات در ایران، تهران: ‌ققنوس.

فخرالدّین علی صفی،‌1336، لطایف الطّوایف، به اهتمام احمد گلچین معانی، تهران:‌ اقبال.

گوهرین، صادق، 1362،فرهنگ لغات مثنوی، تهران:‌ زوّار.

مجیرالدّین بیلقانی، 1358، دیوان مجیرالدّین بیلقانی، تصحیح محمّد آبادی، تبریز: موسسه ی تاریخ و فرهنگ ایران.

مصفّا، ابوالفضل،1381، فرهنگ اصطلاحات نجومی، تهران: پژوهشگاه علوم انسانی.

معین، محمّد، 1371، فرهنگ فارسی، تهران: امیر کبیر.