بررسی "کنش ارتباطی" در یک حکایت تمثیلی از دفتر اول مثنوی معنوی (مطالعۀ موردی مذاکرات داستان پنجم مثنوی معنوی بر اساس نظریۀ "کنش ارتباطی" هابرماس)
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
ابوالفضل غنی زاده
1
(استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی، دانشگاه پیام نور- ایران)
کلید واژه: مولوی, Molavi, هابرماس, دموکراسی گفتگویی, Habermas, dialog democracy,
چکیده مقاله :
"دموکراسی گفتگویی" نظریه‌ای است که در قرن بیستم به‌وسیلۀ یورگن هابرماس، فیلسوف و جامعه‌شناس آلمانی طرح شد. این گفتگو در یک "حوزۀ عمومی" با "مشارکت آزاد شهروندان مستعد" شکل می‌گیرد. ابزار تعامل در آن "زبان ارتباطی عام" است و برای رسیدن به "تفاهم" یا "پذیرش استدلال برتر" صورت می‌گیرد. این نظریۀ هابرماس در ادبیات سیاسی معاصر تحت عنوان "کنش ارتباطی" شهرت یافته است. مولوی در حکایت تمثیلی"شیر و نخجیران" مذاکره ای به کاربسته است که با ارکان نظریۀ یادشده قابل بررسی است. در این راستا، نوشتۀ حاضر ابتدا، به توضیح اجمالی مؤلفه‌های "نظریۀ انتقادی هابرماس"، "حوزۀ عمومی"، "جهان زیست" و "زبان ارتباطی عام" و تعریف تمثیل می‌پردازد. سپس با تحلیل و بررسی بخش مذاکرات داستان "شیر و نخجیران" مولوی، نتیجه می‌گیرد؛ که مذاکرۀ اول، با قواعد "دموکراسی گفتگویی" هابرماس، همخوانی بیشتری دارد و با پیش‌روی داستان، کنش ارتباطی مذاکرات کم و رنگ سیاسی و راهبردی آن غلظت پیدا می‌کند. رنگ سیاسی لایۀ اندرونی تمثیل یادشده است.
The 'dialogue democracy' is a 20th century theory claimed by German philosopher and sociologist Jurgen Habermas. This dialog is formed in a 'general domain' with the 'free participation of talented citizens'. Its interaction toll is 'general communicative language', and it is conducted to arrive at 'understanding' or 'acceptance of better argumentation'. Habermas' theory has gained its reputation as the 'communicative act' in the contemporary political literature. In the figurative story of 'Lion and Nakhjiran', Molavi outlines a negotiation which is comparable with that theory. As such, the present article, first deals briefly with concepts such as 'critical theory of Habermas', 'general domain' , as well as the 'general communicative language'. Then, through the analysis of the negotiations made in the story of Lion and Nakhjiran, it concludes that; the first negotiation is more compatible with Habermas' dialog democracy, and as the story goes ahead, its communicative act decreases and its political and strategic shades become stronger. The political shade is an internal layer of the studies figurative story.