حماسه در شعر رودکی
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
1 - استادیار گروه زبان و ادبیات فارسی دانشگاه اصفهان
کلید واژه: اسطوره, حماسه, جنگ, رودکی, لحن, Myth, accent, story, description, توصیف, Epics, Roodaki,
چکیده مقاله :
بدون تردید، قرن چهارم یعنی دورۀ حکومت سامانیان را باید نقطۀ اوج تمدّن ایرانی ، اسلامی دانست. در این برهه از تاریخ ایران، به دلیل فراهم شدن شرایط سیاسی ، اجتماعی ، فرهنگی و ... علوم و فنون مختلف پیشرفت چشمگیری پیدا می کند و به تبع آن، شعر و ادبیّات فارسی نیز تحت تأثیر این فضا قرار می گیرد. یکی از موضوعات مهمّی که در ادبیّات این عصر مورد توجّه واقع می شود، حماسه و حماسه سرایی است. برجسته ترین شاعر این دوره، رودکی است، اگر چه سروده های وی در دایرۀ ادبیّات غنایی و بعضا تعلیمی جای می گیرد، امّا اندکی تأمّل در شعر او نشان می دهد که وی از داستان ها و موضوعات حماسی، به خوبی آگاهی داشته و با استادی و مهارت تمام توانسته است این مسأله را در شعر خود بازتاب دهد. جدا از این، شعر رودکی نشان دهندۀ فضا و حال و هوای حماسی است که بر جامعۀ آن روزگار سایه افکنده بود. رودکی اغلب در توصیفات غنایی از عنصر حماسه بهره برده و بدین وسیله به شعر خود صلابت و فخامت ویژه ای بخشیده است. در این مقاله، جلوه های حماسه در شعر رودکی در زیر پنج عنوان کلّی تقسیم بندی و تبیین شده است.
Undoubtedly the 4th century i.e. samanian governance should be recognized as peak of Islamic and Iranian civilization. In this era of Iranian history den to providing cultural, social, political etc and different technologies and sciences finds considerable progress and so Persian literature and poem is impressed by this medium, one of the important issues considered in literature of this era is epics and writing epic poems. The most famous poet of this era is Roodaki although is poems in lyrical literature and also learning takes place, but a little thinking in his poems shows that he was quite awarded of sterile and epic issues and cold by complete skill reflects this problem in his poem, and also poems of Roodaki shows epic medium that had covered on society of those days. Roodaki often has used in lyrical descriptions from element of epics, and thus has given special horror to his poems. In this article, epic appearances in Roodaki poem has been divided and defined under five general titles.
1- صفا، دکتر ذبیح الله، تاریخ ادبیّات در ایران، چاپ هشتم، انتشارات فردوس، تهران، 1367 .
2- اسلامی ندوشن، دکتر محمّدعلی، جام جهان بین، چاپ ششم، انتشارات جامی، تهران، 1374 .
3- صفا، دکتر ذبیح الله، حماسه سرایی در ایران، چاپ پنجم، انتشارات امیر کبیر، تهران، 1369 .
4- شمیسا، دکتر سیروس، سبک شناسی شعر، چاپ ششم، انتشارات فردوس، تهران، 1379 .
5- شفیعی کدکنی، محمّدرضا، صور خیال در شعر فارسی، چاپ سوم، انتشارات آگاه، تهران، 1369.
6- نفیسی، سعید، محیط زندگی و احوال و اشعار رودکی، چاپ چهارم، انتشارات امیر کبیر، تهران، 1382 .