نگاهی به تمثیل براساس گزاره های معقول و محسوس در اشعار فخرالدین عراقی
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسیشیرین کبیری 1 * , جواد استاد محمدی 2
1 - مدرس گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد اصفهان (خوراسگان)، دانشگاه آزاد اسلامی، اصفهان (خوراسگان)، ایران
2 - استادیار گروه فلسفه و کلام اسلامی، واحد دهاقان، دانشگاه آزاد اسلامی، دهاقان، ایران.
کلید واژه: فخرالدین عراقی, تمثیل, پیوند شباهت, علت, اثبات دعوی,
چکیده مقاله :
آنچه که شعر و نوشته یک هنرمند را از باقی شاعران و نویسندگان متمایز می کند و او را دارای سبک می نماید، تأکید بر نوع خاصّی از اصول بلاغت است. برای مثال شاعری چون حافظ؛ با ایهام های منحصربه-فرد خود شهره گشته و شاعری دیگر در به کار بردن تشبیه و استعاره و باقی صـناعات ادبی. تمثیل یکی از مقوله های گسترده و پرکاربرد در اشعار شاعران دوره های مختلف است که در اکثر آثار انواع آن را مـشاهده می کنیم. عراقی که یکی از شاعران بلندآوازه و صاحب سبک قرن هفتم هجری می باشد به مبحث تمثیل دیدی عمیق و ژرف داشته و از آن استفاده های منحصر به فردی در اشعارش داشته است. این مقاله با مطالعه کلّیات دیوان عراقی، سعی کرده تا تمثیل را ازطریق آوردن شاهد مثال تحلیل نماید. یافته‌های تحقیق نشان داده است که عراقی با بهره از آرایه‌های رایج عهد خود بیشترین بسامد و تنوّع مضامین و ساختار را در تمثیل داشته که ثابت می‌کند او در آوردن تمثیلات، علاوه بر حافظه و مطالعه، خلاقیت هم داشته؛ چراکه تنها تمثیلات مشهور را استفاده نکرده؛ بلکه تمثیلاتی خاص خود هم دارد که ازطریق گذاره های معقول و محسوس؛ پیوند شباهت، علت و اثبات دعوی را برقرار کرده است. با بررسی اشعار عراقی این حقیقت آشکار می شود که وی مانند بسیاری از شاعران عارف مسلک، بیشتر تمثیلاتش جنبه عرفانی و نظری دارد و به همین دلیل می توان وجه مشترکی بین شاعران عارف مثل: سنایی، مولوی، نظامی، عطار و حافظ با عراقی در مضامین عرفانی پیدا کرد.
What distinguishes an artist's poetry and writing from other poets and writers and makes him lightweight is the emphasis on a certain kind of rhetorical principle. For example, a poet like Hafiz has become a city with his own unique ideas, and another poet has used metaphors and other literary industries. Allegory is one of the most widely used categories in the poetry of poets of different periods, which we see in most of its works. Iraq, one of the most famous poets of the seventh century AH, has a deep and profound view of the allegory and has had unique uses in its poems. This article aims to examine the entire Iraqi court, trying to analyze the allegory by bringing an example witness. The findings of the study showed that the Iraqi used the common arrays of his covenant to have the greatest extent and diversity of themes and structures in the allegory, which proves that he was creative in bringing the allegory, in addition to memory and study, because he did not only use the famous allegory; but also in his own allegory, which he established through reasonable and tangible assignments, the connection of similarity, cause and proof of the lawsuit.
قرآن کریم
پورنامداریان، تقی.(1375). رمز و داستان¬های رمزی در ادب فارسی، تهران، علمی فرهنگی
حکمت، علی اکبر.(1361). امثال قرآن، تهران، معرفت
دهخدا، علی¬اکبر.(1377). امثال الحکم، تهران، امیرکبیر
...........................(1333). لغتنامه، تهران، دانشگاه تهران
شفیعی کدکنی، محمذضا.(1370). صور خیال در شعر فارسی، تهران، آگاه
شمیسا، سیروس.(1381). بیان، تهران، فردوسی
عراقی، فخرالدین.(1389). کلیات، تصحیح سعید نفیسی، تهران، سنایی
علی¬زاده، علیرضا؛ سهراب¬نیا، سهراب؛ حسین¬پور، عرفان.(1402). بررسی کنایات در 10 قصیده ابتدایی دیوان فخرالدین عراقی، همایش پژوهش¬های مدیریت و علوم انسانی در ایران
..........................................................................................(1402). بررسی تلمیح در 15 قصیده ابتدایی فخرالدین عراقی، همایش پژوهش¬های مدیریت و علوم انسانی در ایران
مسلمی¬زاده، محبوبه.(1396). رویکردی به شگردهای اسلوب معادله و تشبیه تمثیلی در دیوان عراقی، فصلنامه تحقیقات تمثیلی در زبان و ادب فارسی، شماره 31، ص157-138
محمدی افشار، هوشنگ.(1400). تحلیل ساختاری شیوه¬های داستان¬پردازی فخرالدین عراقی در غزل، فصلنامه سبک¬شناسی نظم و نثر فارسی، ص184-166
میرصادقی، جمال.(1385). عناصر داستان، تهران، سخن
نصرالله منشی، ابوالمعالی.(1373). کلیله و دمنه، ترجمه مینوی تهرانی، مجتبی، تهران، نگاه