«تمثیل های ﻭﺣﺪﺕ ﻭﺟﻮﺩ» در آثار ﺍﺳﻴﺮﻱ ﻻﻫﻴﺠﻲ
محورهای موضوعی : تمثیل در زبان و ادب فارسی
فاطمه میر
1
,
مصطفی سالاری
2
,
بهروز رومیانی
3
1 - دانشجوی دکتری گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
2 - گروه زبان و ادبیات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
3 - استادیار گروه زبان و ادبیّات فارسی، واحد زاهدان، دانشگاه آزاد اسلامی، زاهدان، ایران.
کلید واژه: اسیری لاهیجی, تمثیل, وحدت, کثرت, وحدت وجود.,
چکیده مقاله :
از مهمترین اندیشه های عرفانی که در میان عرفا از دیرباز رایج بوده و به شکلهای مختلف به بیان آن پرداخته اند، مبحث وحدت وجود است. این اندیشه از آغاز در کلام عرفا وجود داشته است و رگههایی از این نوع تفکر را در متون نظم و نثر عرفانی می توان مشاهده کرد. در آثار ابن عربی این مبحث تبدیل به نظریه ای میشود تحت عنوان «وحدت وجود». این مبحث با اصطلاحاتی مانند «وحدت»، «کثرت»، «وحدت در کثرت»، «کثرت در وحدت»، «وحدت شهود»، در آثار عرفانی بعد از ابن عربی به طور گسترده ای مطرح شده-است. عرفا و شاعران پیرو اندیشه های ابن عربی، بعد از او کوشیده¬اند این مسأله را در آثار خود شرح دهند و برای توضیح این مبحث به تمثیل روی آورده¬اند. اسیری لاهیجی یکی از شارحان اندیشه های ابن عربی است. وحدت وجود یکی از مهمترین مضامین آثار اوست. وی برای توضیح اندیشه های وحدت وجودی خود از تمثیلهای مختلفی استفاده کرده است. در این پژوهش برآنیم با روش توصیفی-تحلیلی و ابزار کتابخانه¬ای به تحلیل تمثیلهای وحدت وجود در آثار اسیری لاهیجی بپردازیم. هدف از پژوهش آن است که به این پرسش پاسخ بدهیم که وحدت وجود در اندیشۀ اسیری چگونه بیان شده است و برای بیان این اندیشه از چه تمثیلهایی استفاده میکند. یافتههای تحقیق نشان میدهد که اسیری از تمثیل هایی مانند تصویر و آینه، عدد واحد و سایر اعداد، دریا و جلوهای گوناگون آن و چندین تمثیل دیگر برای بیان این اندیشه استفاده کرده است.
Abstract One of the most important mystical ideas that have been common among mystics for a long time and have been expressed in different ways is the subject of the unity of existence. This idea of monotheism, influenced by Muslims' belief in the oneness of God, has existed in the words of mystics since the beginning, and traces of this type of thinking can be seen in the texts of mystic poetry and prose. In the works of Ibn Arabi, this topic becomes a theory under the title of "unity of existence". In his works, Ibn Arabi explained the theory of the unity of existence and explained and expanded it. This subject has been widely discussed in mystical works after Ibn Arabi with terms such as "unity", "multiplicity", "unity in plurality", "multiplicity in unity", "unity of intuition" etc. Mystics and poets following Ibn Arabi's ideas, after him, have tried to explain this issue in their works and have turned to allegory to explain this topic. Asiri Lahiji is one of the commentators of Ibn Arabi's thoughts. The unity of existence is one of the most important themes of his works. He has used various similes to explain his thoughts of existential unity. In this research, we intend to analyze the allegories of the unity of existence in the works of Asiri Lahiji with the descriptive-analytical method and library tools. The purpose of the research is to answer the question of how the unity of existence is expressed in Asiri's thought .
فهرست منابع
کتاب¬ها
اسیری لاهیجی، شمس¬الدین محمد بن یحیی، (1357)، دیوان اشعار و رسائل، به اهتمام برات زنجانی، تهران: دانشگاه تهران، مؤسسه مطالعات اسلامی دانشگاه مک گیل.
ــــــــــــــــــــــ، (1368)، مثنوی اسرارالشهود، تهران: مطالعات و تحقیقات فرهنگی.
امینی نژاد، علی (1390)، آشنایی با مجموعه عرفان اسلامی، ناشر: موسسه آموزشی و پژوهشی امام خمینی.
انوشه، حسن، (1376)، فرهنگ‌نامه ادب فارسي (جلد دوم دانش‌نامه ادب فارسي)، تهران، سازمان چاپ و انتشارات.
پورنامداریان، تقی، (1389)، رمز و داستان¬های رمزی در ادب فارسی، چ هفتم، تهران، انتشارات علمی و فرهنگی.
جهانگیری، محسن، (1359)، محیی الدّین بن عربی (چهرۀ برجستۀ عرفان اسلامی)، تهران، مؤسّسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
حکمت، نصرالله، (1385)، متافیزیک خیال در گلشن راز شبستری، تهران، فرهنگستان هنر.
دهخدا، علی¬اکبر، (1377)، لغت¬نامه، ج پنجم، چاپ دوم، تهران، موسسۀ انتشارات و چاپ دانشگاه تهران.
سجادی، سید جعفر، 1380، فرهنگ معارف اسلامی، تهران: دانشگاه تهران.
شمیسا، سیروس، (1386)، بیان، چاپ سوم، تهران، نشر میترا.
لاهیجی، محمدبن‌یحیی، (1387)، مفاتیح الاعجاز فی شرح گلشن راز، تهران، سنایی.
معین، محمد، (1379)، فرهنگ فارسی، چاپ پانزدهم، تهران: انتشارات امیرکبیر.
مقدادي، بهرام، (1378)، فرهنگ اصطلاحات نقد ادبي، تهران، فكر روز.
مقالات
افراسیاب¬پور، علی¬اکبر و زهرا کاشانی‌ها، (1396)، جايگاه وحدت وجود در عرفان جامي، فصلنامه عرفان اسلامي، سال چهاردهم، شماره 53، پاييز 96.
حکمت، نصرالله، (1385)، «فلسفه تمثیل ازنظر ابن‌ترکه»، پژوهشنامه دانشکده ادبیات و علوم انسانی، شماره 49، صص 108-85.
قدردان قراملکی، محمدحسن، (1396) توحید وجودی و نظریۀ وحدت وجود، فصل¬نامه علمی- پژوهشی اندیشۀ نوین دینی، سال سیزدهم، شمارۀ 48، بهار 1396.
کاکایی، قاسم، (1380)، وحدت وجود: تجربه، تعبیر، تمثیل، فصلنامۀ اندیشۀ دینی دانشگاه شیراز، دورۀ دوم، شماره چهارم، ص 79- 112، تابستان و پاییز 1380.
محمدی، هاشم، (1388)، وحدت وجود از نگاه شمس مغربي، فصلنامۀ تخصصي عرفان، سال پنجم، شمارۀ 19، بهار 88.
مظاهري، عبدالرضا (1389)، وحدت اديان از ديدگاه مولانا، نيمسالنامة تخصصيِ پژوهشنامة اديان، سال چهارم، شمارة هشتم.
References
Books
Asiri Lahiji, Shams-al-Din Mohammad Bin Yahya, (1357), Divan of Poems and treatises, by Barat Zanjani, Tehran: University of Tehran, Institute of Islamic Studies, McGill University.
, (1368),.................................... Masnavi Asrar al-Shood, Tehran: Cultural Studies and Research.
Amininejad, Ali (1390), Getting to know the collection of Islamic mysticism, Publisher: Imam Khomeini Educational and Research Institute.
Anoushe, Hassan, (1376), Dictionary of Persian Literature (the second volume of the Encyclopedia of Persian Literature), Tehran, Printing and Publishing Organization.
Pournamdarian, Taghi, (1389), Code and secret stories in Persian literature, 7th edition, Tehran, Scientific and Cultural Publications.
Jahangiri, Mohsen, (1359), Mohai al-Din bin Arabi (a prominent figure of Islamic mysticism), Tehran, University of Tehran Publishing and Printing Institute.
Hekmat, Nasrullah, (1385), Metaphysics of Illusion in Golshan Raz Shabestri, Tehran, Art Academy.
Dehkhoda, Ali-Akbar, (1377), Dictionary, 5th volume, 2nd edition, Tehran, University of Tehran Publishing and Printing Institute.
Sajjadi, Seyyed Jafar, 1380, Culture of Islamic Studies, Tehran: University of Tehran.
Shamisa, Siros, (1386), Bayan, third edition, Tehran, Mitra Publishing.
Lahiji, Mohammad Bin Yahya, (1387), Mufatih al-Ijaz fi Sharh Golshan Raz, Tehran, Sanai.
Moin, Mohammad, (1379), Farhang Farsi, 15th edition, Tehran: Amir Kabir Publications.
Moqdadi, Bahram, (1378), Dictionary of Literary Criticism Terms, Tehran, Fikr Roz.
Articles
Afrasiabpour, Ali Akbar and Zahra Kashaniha, (2016), The place of unity of existence in Jami mysticism, Islamic Mysticism Quarterly, 14th year, number 53, Fall 2016.
Hekmat, Nasrullah, (1385), "Philosophy of allegory according to Ibn Tarkeh", Research Journal of the Faculty of Literature and Human Sciences, No. 49, pp. 85-108.
Ghoradan Qaramalki, Mohammad Hassan, (2016) Existential Monotheism and the Theory of Unity of Existence, Scientific-Research Quarterly of New Religious Thought, Year 13, Number 48, Spring 2016.
Kakai, Qasim, (2010), Unity of Existence: Experience, Interpretation, Allegory, Quarterly Journal of Religious Thought of Shiraz University, second term, number 4, pp. 112-79, summer and fall of 2010.
Mohammadi, Hashem, (2008), the unity of existence from the perspective of Shams Maghrib, Irfan Specialized Quarterly, Year 5, Number 19, Spring 2008.
Mazaheri, Abdul Reza (1389), The Unity of Religions from Rumi's Point of View, Semi-Annual Specialized Research of Religions, Year 4, Number 8.