مقایسه گفتمان اخوان المسلمین و داعش از اسلام سیاسی و تاثیرآن بر تحولات خاورمیانه

محورهای موضوعی : فصلنامه مطالعات سیاسی

سید عباس حسینی ¹ , سعید اسلامی ² , انوش جعفری ³

1 - دانشجوی دکتری علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران.
2 - دانشیار گروه علوم سیاسی، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران
3 - استادیار گروه روابط بین الملل، واحد چالوس، دانشگاه آزاد اسلامی، چالوس، ایران

تاریخ دریافت : 1399/12/11 تاریخ پذیرش : 1400/06/05 تاریخ انتشار : 1400/03/01

کلید واژه: خاورمیانه, داعش, اسلام سیاسی, اخوان المسلمین,

چکیده مقاله :

خاورمیانه ازجمله‌پرکشمکش‌ترین ناحیه جهان، از لحاظ اهمیت استراتژیکی و اقتصادی ویکی از عمده‌ترین مراکز نفوذ ابرقدرت‌ها قلمداد می‌گردد. با توجه به تنش‌های ناشی از گرایش‌های اخوان-المسلمین و همچنین با وصف قدرت‌بابی داعش و عوارض جنگ‌های توسعه‌یافته آن که سبب ظهور مناسبات نوین قدرت در این منطقه شد، لزوم شناخت صحیح مبتنی بر واقعیت این گروه و بررسی صحیح مساله برای دست‌یابی به راه‌حلی جهت برون‌رفت از بحران خاورمیانه ضروری می‌نماید. از این‌رو هدف اصلی مقاله حاضر مقایسه اسلام سیاسی متاثر از اخوان‌المسلمین و داعش درخاورمیانه می‌باشد. این تحقیق از نظر هدف، کاربردی و با توجه به ماهیت نظری آن، کیفی مبتنی‌بر رویکرد توصیفی- تحلیلی بوده که در آن با بهره‌گیری از نظریه تحلیل گفتمان سیاسی به بررسی و واکاوی موضوع پرداخته شده است. در این پژوهش چنین نتیجه‌گیری شد که، اسلام سیاسی داعش، دستورالعمل سیاسی، متکی برجهاد بوده، لیکن اسلام سیاسی اخوان‌المسلمین از گفتمان احیاء جنبش خلافت و حکومت اسلامی به تدریج به گفتمان دموکراتیک و سکولار و از حیث عمل سیاسی از آرمان‌گرایی به عمل‌گرایی تحول یافته است. تاسیس دولت- ملت‌های نو نتیجه واکاوی آینده اسلام سیاسی در خاورمیانه می باشد. همچنین گفتمان سیاسی داعش از اسلام سیاسی شامل سلفی‌گری، با تکیه برمفاهیمی چون شریعت، رهبری، جهاد، بازگشت به سلف و تقابل با سکولاریسم برای ایجاد هویت‌های به ظاهر مقاوم درخاورمیانه است وگفتمان سیاسی اخوان نقش مهمی در تحریک و ساماندهی گروه‌های سنی به خصوص سنی‌های فعال در جریان سلفی ضد دولت مرکزی این کشور و دامن زدن به بحران خاورمیانه ایفای نقش نموده است.

چکیده انگلیسی:

The Middle East is one of the most conflict-ridden regions in the world, and is considered one of the major centers of influence of the superpowers in terms of strategic and economic importance.Given the tensions caused by the tendencies of the Muslim Brotherhood, as well as the description of the rise of ISIL and the effects of its expanded wars, which led to the emergence of new power relations in the region, the need for a correct understanding based on the reality of this groupAnd a proper study of the issue is necessary to find a solution to the Middle East crisis.Therefore, the main purpose of this article is to compare political Islam influenced by the Muslim Brotherhood and ISIS in the Middle East.This research is applied in terms of purpose and according to its theoretical nature, it is qualitatively based on a descriptive-analytical approach in which the issue has been studied and analyzed using the theory of political discourse analysis.In this study, it was concluded that the political Islam of ISIL, the political instruction, is based on jihad, but the political Islam of the Muslim Brotherhood from the discourse of reviving the caliphate movement and the Islamic government gradually to the democratic and secular discourse and in terms of political action from the ideal.Orientalism has evolved into pragmatism.The establishment of new nation-states is the result of exploring the future of political Islam in the Middle