تاثیر سرمایه اجتماعی برابعاد هویت ملی جوانان شرق استان گلستان

ابوالفضل حسینی نیا ¹ ( دانشجوی دکتری جامعه شناسی مسایل اجتماعی ایران ، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر،ایران )
آذر اسکندری ² ( دانشگاه آزاد اسلامی، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر،ایران )
شهرزاد بذرافشان ³ ( استادیار گروه جامعه شناسی ، واحد آزادشهر، دانشگاه آزاد اسلامی، آزادشهر،ایران )
رحمت اله امیراحمدی ⁴ ( عضو هیات علمی گروه جامعه شناسی دانشگاه آزاد اسلامی واحد آزادشهر،گلستان،ایران )

تاریخ ارسال : 1401/09/17 تاریخ تایید : 1401/12/07

کلید واژه: سرمایه اجتماعی, جوانان, استان گلستان, ابعادهویت ملی,

چکیده مقاله :

مفهوم هویت به عنوان یک مقوله اجتماعی مهم ترین نیازهای روانی انسان و پیش نیاز هرگونه زندگی اجتماعی است که دارای ابعاد و سطوح مختلفی ازجمله ملی، فرهنگی ،اجتماعی،دینی تمدنی و غیره میباشد بعد هویت ملی به دلیل ایجاد انسجام و همبستگی ملی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.این پزوهش با هدف مطالعه تاثیر سرمایه اجتماعی برابعاد هویت ملی جوانان شرق استان گلستان با جامعه اماری 280 هزارنفر ی،از جوانان 18تا30 ساله ساکنین شرق استان گلستان ، با استفاده از جدول گرجسی مورگان با حجم نمونه 390 نفر توسط ابزار پرسشنامه و روش پیمایشی مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد میانگین سرمایه اجتماعی در جامعه مورد مطالعه 3 از 5 است که نشان از سرمایه اجتماعی بالاتر از متوسط است .نتایج حاصل از آزمون های آماری نشان می دهد بین سرمایه اجتماعی و ابعاد هویت ملی جوانان رابطه وجود دارد . رابطه سرمایه اجتماعی با ا بعاد "ملی، قومی ،مدرن و دینی "هویت اجتماعی جوانان، متوسط و مثبت است اما رابطه آن با بعد قومی هویت اجتماعی جوانان قوی تر و مثبت تر است.نتایج آزمون تحلیل مسیر نیز نشان داد ،ابعاد سرمایه اجتماعی رابطه مستقیم و معناداری با هویت اجتماعی پاسخگویان دارد. باتوجه به یافته های تحقیق می توان نتیجه گرفت، سرمایه اجتماعی نقش کلیدی در تقویت هویت ملی دارد و از طریق بهبود سرمایه اجتماعی می توان بنیان های هویت ملی جوانان ساکن در مناطق شرق استان گلستان را تقویت نمود.

چکیده انگلیسی :

The concept of identity as a social category is the most important psychological needs of human beings and the prerequisite of any social life, which has different dimensions and levels, including national, cultural, social, religious, civilizational, etc. This thesis aims to study the impact of social capital on the dimensions of national identity of the youth of eastern Golestan province with a statistical population of 280 thousand people, 18-30 years old residents of eastern Golestan province, using the Georgian Morgan table with a sample size of 390 people by means of a questionnaire and The survey method has been studied. The findings of the research show that the average social capital in the studied community is 3 out of 5, which indicates that the social capital is higher than average. The results of the statistical tests show that there is a relationship between the social capital and the national identity dimensions of the youth. The relationship between social capital and the "national, ethnic, modern and religious" dimensions of youth social identity is medium and positive, but its relationship with the ethnic dimension of youth social identity is stronger and more positive. The results of the path analysis test also showed that the dimensions of social capital It has a direct and significant relationship with the respondents' social identity. According to the findings of the research, it can be concluded that social capital plays a key role in strengthening national identity,

متن کامل:



تاثیر سرمایه اجتماعی برابعاد هویت ملی جوانان شرق استان گلستان

 

چکیده:

مفهوم  هویت به عنوان یک مقوله اجتماعی مهم ترین نیازهای روانی انسان و پیش نیاز هرگونه زندگی اجتماعی است که دارای  ابعاد  و سطوح مختلفی ازجمله ملی، فرهنگی ،اجتماعی،دینی تمدنی و غیره میباشد  بعد هویت ملی به دلیل ایجاد انسجام و همبستگی ملی از جایگاه ویژه ای برخوردار است.این پزوهش با هدف مطالعه تاثیر سرمایه اجتماعی برابعاد هویت ملی جوانان شرق استان گلستان با جامعه اماری 280 هزارنفر ی،از جوانان 18تا30 ساله ساکنین شرق استان گلستان ، با استفاده از جدول گرجسی مورگان با حجم نمونه 390 نفر توسط ابزار پرسشنامه و  روش پیمایشی مورد مطالعه قرار گرفته است. یافته های پژوهش نشان می دهد میانگین سرمایه اجتماعی در جامعه مورد مطالعه 3 از 5 است که نشان از سرمایه اجتماعی بالاتر از متوسط است .نتایج حاصل از آزمون های آماری نشان می دهد بین سرمایه اجتماعی و ابعاد هویت ملی جوانان رابطه وجود دارد .  رابطه سرمایه اجتماعی  با ا بعاد "ملی، قومی ،مدرن و دینی "هویت اجتماعی جوانان، متوسط و مثبت است اما رابطه آن  با بعد قومی هویت اجتماعی جوانان قوی تر و مثبت تر است.نتایج آزمون تحلیل مسیر نیز نشان داد ،ابعاد سرمایه اجتماعی رابطه مستقیم و معناداری با هویت اجتماعی پاسخگویان دارد. باتوجه به یافته های تحقیق می توان نتیجه گرفت، سرمایه اجتماعی نقش کلیدی در تقویت هویت ملی دارد و از طریق بهبود سرمایه اجتماعی می توان بنیان های هویت ملی جوانان ساکن در مناطق شرق استان گلستان را تقویت نمود.

واژگان کلیدی:سرمایه اجتماعی،ابعادهویت ملی، جوانان، استان گلستان

 

 

 

 

 

 

 

 

 

The impact of social capital on the dimensions of national identity of the

youth of eastern Golestan province

 

Abstract:

 

The concept of identity as a social category is the most important psychological needs of human beings and the prerequisite of any social life, which has different dimensions and levels, including national, cultural, social, religious, civilizational, etc. This thesis aims to study the impact of social capital on the dimensions of national identity of the youth of eastern Golestan province with a statistical population of 280 thousand people, 18-30 years old residents of eastern Golestan province, using the Georgian Morgan table with a sample size of 390 people by means of a questionnaire and The survey method has been studied. The findings of the research show that the average social capital in the studied community is 3 out of 5, which indicates that the social capital is higher than average. The results of the statistical tests show that there is a relationship between the social capital and the national identity dimensions of the youth. The relationship between social capital and the "national, ethnic, modern and religious" dimensions of youth social identity is medium and positive, but its relationship with the ethnic dimension of youth social identity is stronger and more positive. The results of the path analysis test also showed that the dimensions of social capital It has a direct and significant relationship with the respondents' social identity. According to the findings of the research, it can be concluded that social capital plays a key role in strengthening national identity, and through improving social capital, the foundations of national identity of young people living in the eastern regions of Golestan province can be strengthened.

 

Keywords: social capital, dimensions of national identity, youth, Golestan province

 

 

 

 

 

 

 

 

مقدمه

 

هویت رامی توان  مجموعه خصوصیات اجتماعی، فرهنگی، روانی، زیستی و تاریخی همسان، که به رسایی و روایی، بر ماهیت یا ذات گروه به معنای یگانگی یا همانندی اعضای آن با یکدیگر دلالت کند، دانست و آنان را در یک ظرف زمانی و مکانی معین، به طور مشخص و قابل قبول و آگاهانه از سایر گروه‌ها و افراد متعلق به آن‌ها متمایز سازد (الطایی،1378 :139). در بین سطوح و ابعاد هویت ، بدون شک عام ترین سطح آن یعنی هویت ملی از جایگاه خاصی بر خوردار است  و می تواند علاوه بر ایجاد انسجام و همبستگی افراد جامعه ، مسیر و هدف جمعی آن ها رو نیز مشخص نماید. هویت ملی، شناسه آن گروه یا حوزه اجتماعی است که شخص بدان تعلق داشته و با آن خود را معرفی می کند و در زندگی اجتماعی، خود را نسبت به آن ملتزم، متعهد و وفادار می داند..هویت ملی  دارای ابعاد گوناگون تاریخی، جغرافیایی،فرهنگی، سیاسی و اجتماعی است که در این بین ابعاد  ملی، قومی، دینی و مدرن از اهمیت زیادی بر خوردار است. شکل گیری هویت ملی تحت تاثیر عوامل گوناگونی است که از جمله آن می توان به سرمایه اجتماعی اشاره کرد. سرمایه اجتماعی مجموع منابع حقیقی یا مجازی در دسترس یک فرد یا گروه است که این افراد به واسطه برخورداری از شبکه ای بادوام از روابط و فهم و درک متقابل و کم و بیش نهادینه شده، آن را به دست میآورند (فیلد، 2003 به نقل از شیانی، 257:1396 ) سرمایه اجتماعی از طریق هنجارهاي دستوري همانند تقویت روحيه گروهی، همکاري، تعاون، رقابت سالم، برقراري کنش ها و تعاملات اجتماعی مبتنی براعتماد، صداقت و احترام متقابل و از بين بردن تعارضات و خصومت ها ميان افراد، به تقویت حس همبستگی و وفاق ملّی و در نهایت به تشکل و تداوم هویّت ملّی افراد کمك می کند (جهانگيري،41:1390)

از انجا که مساله هویت ملی در بین افراد  مختلف هر جامعه اهمیت خاصی دارد اما در بین جوانان هرجامعه ای اهمیت ویزه  دارد ، چون جوانان هرجامعه ای به لحاظ برخورداري از توان و انرژي فراوان قادرند تأثير تعيين كننده اي بـر آینده جامعه بگذارند در جامعه ما ایران  که (30درصد) جمعیت را قشر جوان  ان تشكيل مي دهند پرداختن به وضعیت هویت ملی جوانان و عوامل تاثیر گذار بر آن بویژه سرمایه اجتماعی اهميتي دو چندان مي يابد .این اهمیت زمانی مضاعف می شود که دریابیم امروزه کشور ما  با چالش های  داخلی وتهدیدات  خارجی فراوانی روبروست که وفاق و انسجام اجتماعی کشور را نشانه رفته اند،پس شناخت وضعیت هویت ملی و عوامل تقویت کننده بنیان های آن ازجمله سرمایه اجتماعی ضرورتی اساسی است. ايران جامعه اي در حال گذر يا در حال توسعه مي باشد. در چنين جامعه اي ساختار موقیعیت  روستايي بشدت  دچار تغییر  و گسترش شهرنشينی ، تعاملات بين فرهنگ ها، اقوام و ملل مختلف، جوانان را در برابر الگوهاي محلي، ملي و جهاني متفاوت و متعارضي قرار داده است در چنين شرايطي است که نابساماني اجتماعي زمينه لازم را براي پيدايش بحران هويت، سرخوردگي هاي رواني، فردگرايي هاي خودخواهانه، جمع گرايي خاص گرايانه، بي مسئوليتي، فساد اخلاقي، هنجارشكني و اختلال در نظم و کنترل اجتماعي، تخريب منابع و پايمال شدن منافع ملي،خشونت و احساس عدم امنيت، نارضايتي و برون گرايي پديد مي آورد (عبداللهی،65:1374)به عبارت دیگر سرعت زیاد تغییر و تحولات در جامعه ایران ،نوسان فرهنگ ملی و غربی و تهاجم فرهنگی، آشفتگی موجود در نظام هنجاری جامعه و شکسته شدن هویت های سنتی موجب اهمیت بحث هویت در جامعه ایران بویژه در بین نسل جوان کشور شده است.در این بین  یکی از مهمترین مناطق مناسب برای مطالعه وضع هویت ملی و بررسی رابطه آن با سرمایه اجتماعی مناطق شرق استان گلستان  میباشد. استان گلستان معروف به رنگین کمان اقوام همچون ترکمن، سیستانی، فارس، آذری، ترک های بومی منطقه موسوم به قزلباش و حتی کرد و بلوچ در شرق استان گلستان  است با ظرفیت  هفت شهرستان "گنبدکاووس، رامیان، آزادشهر، مینودشت، گالیکش، کلاله و مراوه‌تپه" که بررسی تاثیر سرمایه اجتماعی برابعاد هویت ملی جوانان  مساله مهم اجتماعی است که این مقاله به دنبال تبیین این مهم می باشد. 

مبانی نظری:

سرمایه اجتماعی

سرماية اجتماعي اگرچه مفهوم جدید در عرصة مطالعات اجتماعي است، اما اين مفهوم ريشه در روابط اجتماعي نوع بشر دارد. این مفهوم به پیوندها وارتباطات میان اعضای یک شبکه به عنوان منبع باارزش اشاره دارد که با خلق هنجارها و اعتماد متقابل موجب تحقق اهداف اعضا می شود.ریشه های بحث سرمایه اجتماعی را می توان در کارهای جامعه شناسان کلاسیک قرن نوزدهم یعنی دورکیم ، مارکس وبر ، کارل مارکس و جورج زیمل پیدا کرد (عبدالهی و موسوی ، 1386 ؛ ماجدی و لهاسایی زاده 1385). مضمون سرمایه اجتماعی در بعد عینی و ساختاری و در سطح کلان مورد توجه دورکیم ، بعد ذهنی آن و در سطح خرد مورد نظر وبر و بعد ارتباطی و کلامی آن مورد عنایت زیمل (1950،wolfبه نقل از طاهری و موسوی ) قرار گرفته است. واژه سرمایه اجتماعی، اولین بار در سال 1916 توسط هنیفن که یک اصلاحگر امور مدرسه بود، مطرح گردید اما آنچه که امروزه با عنوان سرمایه اجتماعی در حوزه جامعه شناسی و برنامه ریزی شهری رواج یافته است، حاصل کوشش های جیمز کلمن سپس، تلاش پی یر بوردیو و سپس رابرت پاتنام در دهه 1990 برای مطالعه نهادهای دموکراتیک در ایتالیا بود .

جیمز کلمن، جامعه شناس آمریکایی، سرمایة اجتماعی را نشان دهندة یک منبع می داند که متضمن شبکه های مبتنی بر  اعتماد و  ارزش های مشترک است (فیلد، 38:1388) وی درعین حال که سرمایه اجتماعی رابه عنوان دارایی فرد در نظر می گیرد، اما آ نرا ساخته منابع ساختاری اجتماعی می داند( Coleman, 1994, p.302) 

پی یر بوردیو دیگر نظریه پرداز مهم سرمایه اجتماعی است که در دهه 1970 تا 1980 مفهوم سرمايه اجتماعي را توسعه داد. يكي از سنگ بناهاي نظري جامعه شناسي بورديو در نظر گرفتن جامعه به مثابه تكثري از حوزه‌هاي اجتماعي است. شكل‌هاي سرمايه اقتصادي، فرهنگي، و اجتماعي عواملي اساسي‌اند كه تعريف كننده موقعيت‌ها و امكانات كنش‌گران گوناگون در هر حوزه‌اي به شمار مي‌روند. از نظر او سرمايه در سه شكل بنيادي امكان بروز مي‌يابد، به شكل سرمايه اقتصادي كه قابليت تبديل شدن به پول را دارد و ممكن است در شكل حقوق مالكيت نهادينه شود؛ به شكل سرمايه فرهنگي كه در شرايط معين، قابليت تبديل شدن به سرمايه اقتصادي را دارد و ممكن است به شكل كيفيت‌هاي آموزشي نهادينه شود؛ و به شكل سرمايه اجتماعي كه از الزامات اجتماعي (ارتباطات) ساخته شده است و در شرايط معين، قابليت تبديل شدن به سرمايه اقتصادي را دارد و ممكن است به عنوان اشرافي يا اصالت خانوادگي نهادينه شود.او ایجاد و شکل گیری سرمایة اجتماعی را به عضویت در یک گروه اجتماعی، وابسته می داند (عبداللهی وموسوی، 9:1386 )و به همین جهت است که معتقد است سرمایه اجتماعی هرفرد بسته به شبکه ارتباطات می تواند تغییر یابد. در واقع از نظر بوردیو سرمایه اجتماعی، سازوکاری است که از طریق روابط و پیوستگی های اجتماعی امکان دسترسی به منابع را موجب میشود در نتیجه حجم سرمایه اجتماعی مورد تملک یک فرد به اندازه شبکه پیوندهایی بستگی دارد که او می تواند به شیوه ای مؤثر بسیج کند .

رابرت پاتنام  و فرانسیس فوکویاما از نظریه پردازان جدید سرمایه اجتماعی هستند که نظریات آن ها امروزه بسیار مورد توجه قرار گرفته است .پاتنام در تعریف سرمایه اجتماعی می گویدمنظور من از سرمایه اجتماعی ، آن دسته از ویژگی های زندگی اجتماعی، شبکه ها،هنجارها و اعتماد است که مشارکت کنندگان  را وادار     می کند تا به شیوه ای موثرتر  ، اهداف مشترک خود را تعریف کنند" در نظر پاتنام، سرمایه اجتماعی آن دسته از ویژگی های سازمان اجتماعی است که هماهنگی و همکاری را برای منفعت متقابل تسهیل می کند. به نظر او، سرمایه اجتماعی به ویژگی های سازمان اجتماعی از قبیل، شبکه ها، هنجارها و اعتماد اشاره دارد که هماهنگی و همکاری برای کسب سود متقابل را تسهیل می کنند. در جامعه ای که از نعمت سرمایه اجتماعی چشم گیر برخوردار است، همکاری آسان تر است(پاتنام، 1384: 95).

فوکویاما مفهوم سرمایة اجتماعی را مجموعة هنجارهای موجود در سیستم های اجتماعی تعریف می کند که موجب ارتقای سطح همکاری اعضای آن جامعه شده و موجب پایین آمدن  سطح هزینه های تبادلات و ارتباطات می شود                                (  .(Fukuyama,1999 وی معتقد است سرمایه اجتماعی را به سادگی می توان به عنوان وجود مجموعه معینی از هنجارها یا ارزش های غیررسمی تعریف کرد که اعضای گروهی که همکاری و تعاون میانشان مجاز است در آن سهیم اند

جیمز کلمن، رابرت پاتنام و فوکویاما در سرمایه اجتماعی قائل به سه عنصر اساسی هستند که عبارت است از "آگاهی، اعتماد و مشارکت "که ترکیب سه عنصر سرمایه اجتماعی را تشکیل می دهد و میزان و شدت سرمایه اجتماعی بر میزان این سه عنصر در هر جامعه ای بستگی دارد (بیات، 1383: 74 - 75). 

هویت ملی

هویّت ملی، نوعی احساس تعهد افراد نسبت به اجتماع ملّی میباشد   که حکم ابز اري رادارد جهت  رسيدن به وفاق اجتماعی و انسجام عام ازميان تمایز یافتگی ها و تفاوت هايی که در درون جامعه ساخته و پرداخته شده است. این نوع هویّت ملی که بالاترین سطح هویّت در جامعه است، از یك طرف در درون جامعه و از طرف دیگر جامعه را به عنوان یك کل از جوامع دیگر متمایز می سازد. (رضایی و احمد لو،10:1384)

اصطلاح هویّت ملّی به عنوان یك پدیده اجتماعی و سياسی، مولود عصر مدرن اروپا است که از قرن هفده آغاز میشود. این مفهوم از اواخر قرن نوزده و بویژه بعد از جنگ جهان دوم به کشورهاي جهان سوم و تازه استقلال یافته راه پيدا کرده است(اشرف،8:1372)

از نظر جامعه شناختی هویت ملی به این لحاظ اهمیت دارد که یکی از عوامل مهم انسجام اجتماعی و وفاق ملی در هر جامعه تلقی میشود . هر اندازه یک ملت از هو یت محکم تر و منسجم تری  برخوردار باشد، به همان اندازه در تحکیم پایه های همبستگی و وفاق اجتماعی موفق تر خواهد بود.

هویت ملی، پدیده ای چندبعدی اعم از ابعاد اجتماعی، تاریخی ، جغرافیایی،سیاسی،دینی و فرهنگی است  ولی اکثر محققان در بررسی این مقوله، بر حسب علاقه خود ، فقط به یک یا چند بعد خاص آن پرداخته اند. در پژاهش حاضر فقط چهار بعد «ملی»، «قومی»،دینی»و «مدرن» آ ن مورد مطالعه قرار گرفته است.

روش شناسی:

این مطالعه با رویکرد کمی و به روش پیمایش با بهره گیری از ابزار پرسشنامه الکترونیکی انجام شده است. برای سنجش سرمایه اجتماعی از پرسشنامه سرمایه اجتماعی اونیکس و بولن با 8 بعد(مشارکت در اجتماع محلی، فعالیت در متن اجتماع،احساس اعتماد و امنیت،ارتباطات همسایگی، مراودات و رابطه با دوستان و فامیل، مدارا کردن با تنوع ارزش زندگی،روابط و پیوند کاری ) و36 گویه  استفاده شده که ضریب پایایی (الفای کرونباخ) این پرسشنامه بر اساس مقاله افتخاریان و همکاران به عنوان روایی و پایایی نسخه فارسی پرسشنامه سرمایه اجتماعی اونیکس بالای 91/. درصد گزارش و روایی ان تایید شده است .پرسشنامه هویت ملی سلگی و همکاران 1394با سه حوزه هویت ملی، قومی و جهانی و دارای 4 بعد (آگاهی، تعهد ، تعلق و تحمل )با 141 گویه مورد استفاده قرار گرفتند.که در پزوهش سلگی و همکاران روایی محتوی و صوری . ملکی این پرسشنامه مناسب ارزیابی شده ضریب پایایی الفای کرونباخ 95/.درصد نشان از پایایی بالاست.

جامعه آماری تحقیق شامل کلیه جوانان 18 تا 30 ساله ساکن مناطق شرق استان گلستان بود ند که تعداد آن ها بالغ بر 280 نفر با استفاده از فرمول گرچیسی مورگان 390 نفربه عنوان حجم نمونه با روش نمونه گیری دسترس انتخاب و مورد مطالعه قرار گرفتند و نتایج حاصل از داده های جمع آوری شده با استفاده از نرم افزار spss  و امار ه های توصیفی (جداول یک بعدی،فراوانی ،میانگین) و استنباطی(ضرایب  همبستگی ،آنوا،تحلیل مسیر)مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفتند.

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

 

یافته های تحقیق:

آزمودنی های این پژوهش شامل 390 نفر از جوانان شرق استان گلستان بودندکه  53% آنان مرد و 44% زن بودند.از لحاظ تحصیلی 10درصد مدرک دیپلم و پایین تر،18 درصد فوق دیپلم، 47 درصد لیسانس و 23 درصد بالاتر از فوق لیسانس داشته اند.32 درصد مجرد و 68 درصد متاهل بوده اند.69 درصد شاغل و 31 درصد بیکار بوده اند.80درصد ساکن شهر و 20درصد ساکن روستا بوده اند .از نظر قومیتی 49 درصد فارس، 11% ترکمن، 5% ترک، 15% سیستانی، 14% بلوچ و درنهایت 6% قومیت خود را عنوان نکرده اند.

جدول (1): توزیع فراوانی نمونه بر اساس میانگین سرمایه اجتماعی و ابعاد آن

سرمایه اجتماعی	تعداد نمونه	تعداد سوالات	حداقل امتیاز	حداکثر امتیاز	میانگین
مشارکت در جامعه محلی	390	7	1	5	2.86
عاملیت اجتماعی	390	7	1	5	3.29
احساس امنیت	390	5	1	5	3.89
تعامل با همسایگان	390	5	1	5	1.81
تعامل با خانواده و دوستان	390	3	1	5	1.42
تحمل تنوع	390	2	1	5	3.22
ارزش زندگی	390	2	1	5	3.37
تعاملات شغلی	390	3	1	5	3.43
میانگین کل	390	36	1	5	3

 

 

مطابق جدول فوق میانگین مشارکت در جامعه محلی 2.89، عاملیت اجتماعی 3.29، احساس امنیت 3.89، تعامل با همسایگان 1.81، تعامل با خانواده و دوستان 1.42، تحمل تنوع 3.22، ارزش زندگی 3.37 و درنهایت میانگین تعاملات شغلی 3.43 گزارش شده است. همچنین میانگین کل سرمایه اجتماعی از عدد 5 امتیاز 3 بدست آمده است.

 

جدول (2): توزیع فراوانی نمونه بر اساس میانگین هویت اجتماعی و ابعاد آن

هویت اجتماعی	تعداد نمونه	تعداد سوالات	حداقل امتیاز	حداکثر امتیاز	میانگین
هویت ملی	390	45	1	4	3.46
هویت قومی	390	33	1	4	3.19
هویت مدرن	390	29	1	4	3.06
هویت دینی	390	34	1	4	2.97
کل	390	141	1	4	18/3

 

 

مطابق موارد مندرج در جدول بالا  میانگین هویت ملی 3.46، میانگین هویت قومی 3.19، میانگین هویت مدرن 3.06 و درنهایت میانگین هویت دینی 2.97 گزارش شده است. همچنین میانگین کل هویت اجتماعی 3.18 بدست آمده است. بیشترین گرایش هویتی مربوط به بعد ملی و کمترین گرایش مربوط به بعد دینی گزارش شده است.

بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با ابعاد هویت ملی

هویت ملی پاسخگویان دارای 4 بعد ملی، قومی، دینی و مدرن می باشد که در این بخش رابطه سرمایه اجتماعی با هریک از ابعاد مذکور مورد بررسی و آزمون قرار می گیرد. با توجه به نرمال بودن توزیع داده ها و سطح سنجش فاصله ای، جهت بررسی رابطه متغیرهای مذکور از آزمون همبستگی پیرسون استفاده می شود.

1- بین سرمایه اجتماعی با بعد ملی هویت اجتماعی جوانان همبستگی معناداری وجود دارد.

Descriptive Statistics
	Mean	Std. Deviation	N
سرمایه اجتماعی	3.1453	.63654	390
بعد ملی هویت اجتماعی	3.4652	.51238	390

 

 

 

 

 

Correlations
		بعد ملی هویت اجتماعی	سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی	Pearson Correlation	1	.554
	Sig. (2-tailed)		.000
	Sum of Squares and Cross-products	149.109	62.892
	Covariance	.405	.171
	N	390	390
بعد ملی هویت اجتماعی	Pearson Correlation	.554	1
	Sig. (2-tailed)	.000
	Sum of Squares and Cross-products	62.892	102.125
	Covariance	.171	.263
	N	390	390
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

 

طبق اطلاعات بدست آمده مشخص شده است که بین سرمایه اجتماعی و بعد ملی هویت اجتماعی جوانان همبستگی معناداری وجود دارد. با توجه به سطح معناداری کمتر از 5% فرضیه فوق تایید می شود. همچنین بین سرمایه اجتماعی با بعد ملی هویت اجتماعی به میزان 0.554 همبستگی وجود دارد که نشان از یک همبستگی متوسط و مثبت می باشد، به این معنا که با افزایش سرمایه اجتماعی، بعد ملی هویت اجتماعی جوانان تقویت می شود.

 

2- بین سرمایه اجتماعی با بعد قومی هویت اجتماعی جوانان همبستگی معناداری وجود دارد.

 

Descriptive Statistics
	Mean	Std. Deviation	N
سرمایه اجتماعی	3.1453	.63654	390
بعد قومی هویت اجتماعی	3.1911	.47380	390

 

 

 

 

Correlations
		بعد قومی هویت اجتماعی	سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی	Pearson Correlation	1	.592
	Sig. (2-tailed)		.000
	Sum of Squares and Cross-products	149.109	63.711
	Covariance	.405	.173
	N	390	390
بعد قومی هویت اجتماعی	Pearson Correlation	.592	1
	Sig. (2-tailed)	.000
	Sum of Squares and Cross-products	63.711	87.326
	Covariance	.173	.224
	N	390	390
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

 

طبق اطلاعات بدست آمده مشخص شده است که بین سرمایه اجتماعی و بعد قومی هویت اجتماعی جوانان همبستگی معناداری وجود دارد. با توجه به سطح معناداری کمتر از 5% فرضیه فوق تایید می شود. همچنین بین سرمایه اجتماعی با بعد قومی هویت اجتماعی به میزان 0.592 همبستگی وجود دارد که نشان از یک همبستگی قوی و مثبت می باشد، به این معنا که با افزایش سرمایه اجتماعی، بعد قومی هویت اجتماعی جوانان تقویت می شود.

 

 

 

3- بین سرمایه اجتماعی با بعد مدرن هویت اجتماعی جوانان همبستگی معناداری وجود دارد.

 

Descriptive Statistics
	Mean	Std. Deviation	N
سرمایه اجتماعی	3.1453	.63654	390
بعد مدرن هویت اجتماعی	3.0640	.35008	390

 

 

Correlations
		بعد مدرن هویت اجتماعی	سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی	Pearson Correlation	1	.480
	Sig. (2-tailed)		.000
	Sum of Squares and Cross-products	149.109	38.224
	Covariance	.405	.104
	N	390	369
بعد مدرن هویت اجتماعی	Pearson Correlation	.480	1
	Sig. (2-tailed)	.000
	Sum of Squares and Cross-products	38.224	47.674
	Covariance	.104	.123
	N	390	390
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

 

 

طبق اطلاعات بدست آمده مشخص شده است که بین سرمایه اجتماعی و بعد مدرن هویت اجتماعی جوانان همبستگی معناداری وجود دارد. با توجه به سطح معناداری کمتر از 5% فرضیه فوق تایید می شود. همچنین بین سرمایه اجتماعی با بعد مدرن هویت اجتماعی به میزان 0.480 همبستگی وجود دارد که نشان از یک همبستگی متوسط و مثبت می باشد، به این معنا که با افزایش سرمایه اجتماعی، بعد مدرن هویت اجتماعی جوانان تقویت می شود.

 

 

4- بین سرمایه اجتماعی با بعد دینی هویت اجتماعی جوانان همبستگی معناداری وجود دارد.

 

Descriptive Statistics
	Mean	Std. Deviation	N
سرمایه اجتماعی	3.1453	.63654	390
بعد دینی هویت اجتماعی	2.9767	.58266	390

 

 

Correlations
		بعد دینی هویت اجتماعی	سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی	Pearson Correlation	1	.410
	Sig. (2-tailed)		.000
	Sum of Squares and Cross-products	149.109	56.359
	Covariance	.405	.153
	N	390	390
بعد دینی هویت اجتماعی	Pearson Correlation	.410	1
	Sig. (2-tailed)	.000
	Sum of Squares and Cross-products	56.359	132.062
	Covariance	.153	.339
	N	390	390
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

 

 

طبق اطلاعات بدست آمده مشخص شده است که بین سرمایه اجتماعی و بعد دینی هویت اجتماعی جوانان همبستگی معناداری وجود دارد. با توجه به سطح معناداری کمتر از 5% فرضیه فوق تایید می شود. همچنین بین سرمایه اجتماعی با بعد دینی هویت اجتماعی به میزان 0.410 همبستگی وجود دارد که نشان از یک همبستگی متوسط و مثبت می باشد، به این معنا که با افزایش سرمایه اجتماعی، بعد دینی هویت اجتماعی جوانان تقویت می شود.

 

بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با ابعاد هویت ملی

برای بررسی رابطه سرمایه اجتماعی با هویت ملی آزمون همبستگی پیرسون انجام شد که نتایج آن نشان می دهد بین سرمایه اجتماعی با بعد ملی هویت اجتماعی جوانان همبستگی معناداری وجود دارد. همچنین بین سرمایه اجتماعی با بعد ملی هویت اجتماعی به میزان 0.554 همبستگی وجود دارد که نشان از یک همبستگی متوسط و مثبت می باشد، به این معنا که با افزایش سرمایه اجتماعی، بعد ملی هویت اجتماعی جوانان تقویت می شود.

 

 

Descriptive Statistics
	Mean	Std. Deviation	N
سرمایه اجتماعی	3.1453	.63654	390
بعد ملی هویت اجتماعی	3.4652	.51238	390

 

 

Correlations
		بعد ملی هویت اجتماعی	سرمایه اجتماعی
سرمایه اجتماعی	Pearson Correlation	1	.554
	Sig. (2-tailed)		.000
	Sum of Squares and Cross-products	149.109	62.892
	Covariance	.405	.171
	N	390	390
بعد ملی هویت اجتماعی	Pearson Correlation	.554	1
	Sig. (2-tailed)	.000
	Sum of Squares and Cross-products	62.892	102.125
	Covariance	.171	.263
	N	390	390
**. Correlation is significant at the 0.01 level (2-tailed).

 

 

 

 

 

نتیجه گیری

 یافته های تحقیق نشان داد در مجموع میزان سرمایه اجتماعی جوانان مورد مطالعه میانگین 3 از 5 است که  متوسط به بالاست.همچنین نتایج این پژوهش  نشان می دهد که میانگین کل هویت اجتماعی 3.18 است که وضعیت بالاتر از متوسط است و در وضعیت  نسبتا خوبی است.وضع هویت اجتماعی درابعاد چهارگانه نیز نشان داد هویت ملی  بامیانگین 3.46بهترین وضعیت را نسبت به سایر ابعاد دارد و در مراتب بعدی هویت قومی با میانگین 3.19، هویت مدرن با میانگین 3.06 و درنهایت هویت دینی با میانگین 2.97 قرار دارند که بدین ترتیب بیشترین گرایش هویتی مربوط به بعد ملی و کمترین گرایش هویتی مربوط به بعد دینی گزارش شده است.

نتایج حاصل از سنجش رابطه سرمایه اجتماعی با هویت ملی مبتنی بر آزمون همبستگی پیرسون نشان داد که بین سرمایه اجتماعی با بعد ملی هویت اجتماعی جوانان همبستگی معناداری وجود دارد..این همبستگی متوسط و مثبت است و بدین معناست که با افزایش سرمایه اجتماعی، بعد ملی هویت اجتماعی جوانان تقویت می شود. نتایج آزمون تحلیل مسیر نیز نشان داد ابعاد سرمایه اجتماعی رابطه مستقیم و معناداری با هویت اجتماعی پاسخگویان دارد.

 باتوجه به یافته های تحقیق می توان نتیجه گرفت، سرمایه اجتماعی نقش کلیدی در تقویت هویت ملی دارد و تا زمانی که ارتباطات بین افراد یک جامعه -که ارتباط مستقیمی با سرمایه اجتماعی دارد شکل نگیرد زمینه ها و بنیان های  هویت ملی تقویت نمی شود. ارتباطات، تعاملات و اعتماد اجتماعی منشا شکل گیری و تقویت هویت ملی در یک جامعه می باشند .البته زمانی که هویت های قومی از تنوع بالایی برخوردار باشند، نقش مولفه های سرمایه اجتماعی در تقویت هویت ملی جوانان کلیدی و حیاتی تر خواهد بود. این مساله در  استان گلستان به دلیل ، تنوع قومی فراوان  اهمیت مضاعفی دارد. موضوع مهم دیگر که باید در بررسی و نتیجه گیری مورد توجه قرار بگیرد، بحث تقسیم سرمایه اجتماعی به ابعاد برون گروهی و درون گروهی می باشد، قطعا اگر تنوع قومی بالا باشد به تبع آن، سرمایه اجتماعی درون گروهی تقویت می شود و این مسئله آسیب جدی به هویت ملی جوانان وارد خواهد کرد. به تعبیر پاتنام و همچنین فوکویاما سرمایه اجتماعی درون گروهی پیامدمنفی برای یک جامعه خواهد داشت وبین گروه های قومی مختلف شکاف و فاصله ایجاد می شود. در طرفی دیگر پس از جهانی شدن، عمدتا هویت ملی جوامع دستخوش تغییرات زیادی شده است و مهم ترین برآیند آن کاهش وفاق اجتماعی، افزایش فردگرایی و سردرگمی هویت در بین گروه سنی جوانان بوده است. در همین راستا در حوزه برنامه ریزی فرهنگی و مدیریت مسائل اجتماعی در استان گلستان، بهتر است با استفاده از ظرفیت سازمان های مردم نهاد و توسعه مکان های سوم، زمینه و بستر تقویت سرمایه اجتماعی بین گروه های مختلف قومی فراهم شود تا شاهد تقویت و گرایش بیشتر جوانان به هویت ملی باشیم.

در یک جمع بندی کلی می توان گفت توجه بیشتر به شاخص های سرمایه اجتماعی و تقویت متغیرهای تاثیر گذار بر این شاخص می تواند موجبات تقویت هویت ملی جوانان را فراهم آورد که در این بین توجه بیشتر به فراهم سازی بسترهای مناسب کنشگری اجتماعی برای جوانان به عنوان مهمترین عاملیت های اجتماعی، تقویت احساس امنیت و از همه مهمتر اعتماد سازی بیشتر که منطبق بر نظریه گیدنز می باشد می تواند بسیار مفید فایده باشد.

 

فهرست منابع:

 

(1): اشرف، احمد (1378 )هویت ایرانی در بین ایرانیان خارج از کشور، جلد دوم سنت و تجدد، بولتن فرهنگی معاونت امور بین الملل وزرات فرهنگ وارشاد اسلامی . تهران

(2):الطایی، علی. (1378) بحران هویت قومی در ایران، تهران: چاپ شادگان.

(3):پاتنام،رابرت(1384)، جامعه برخوردار- سرمایه اجتماعی و زندگی عمومی به کوشش کیان تاجبخش، تهران: انتشارات شیرازه

(4):جهانگیری، ج و معینی، م. (1389). بررسی رابطه سرمایه اجتماعی و هویت ملی:نمونه مطالعه: دانشجویان دانشگاه شیراز. مجلة علوم اجتماعی . دانشکده ادبیات و علوم انسانی فردوسی مشهد

(5):شیانی، ملیحه. موسوی، میرطاهر. مدنی قهقرخی، سعید (1389)، سرمایه اجتماعی جوانان کشور ، مجله جامعه شناسی ایران،دوره دهم ،شماره 3،پاییز 1388

(6):عبداللهی،محمدو میرطاهر موسوی(1386)،سرمایه اجتماعی در ایران؛وضعیت موجود،دورنمای آینده و امکان شناسی گذار،رفاه اجتماعی ،سال ششم ،شماره 25

(7):فوکویاما، فرانسیس( 1379)پایان نظم (سرمایة اجتماعی و حفظ آن). ترجمة غلامعباس توسلی، تهرا ن: نشر جامعة ایرانیان.

(8):فیلد،جان(1385)، سرمایه اجتماعی(ترجمه جلال متقی)،تهران: موسسه عالی پژوهش تامین اجتماعی 

(9):گيدنز، آنتوني (1384" )،پيامدهاي مدرنيت "، ترجمه: محسن ثلاثي، تهران: نشر مركز.

(10):رضایی احمد و احمد لو حبیب(1384).نقش سرمایه اجتماعی در روابط بین قومی و هویت ملی.فصلنامه مطالعات ملی.سال ششم.شماره24.

:(11)Grootaert, Christiaan & Deepa Narayan & Veronica Nyhan Jones & Michael Woolcock (2004) “ Measuring Social Capital An Integrated Questionnaire”, United States of America: The

International Bank for Reconstruction and Development , The World Bank

 

:(12)Putnam, Robert. “ Social Capital: Measurement and Consequences”, Kennedy School of Government, Harvard University

 

:(13)Coleman, J. (1994). Fondation of social theory. Combridye: Harward universitypress.

 

:(14)Bourdieu, P. (1986), The Forms of Capital, in Richardson, J. (ed), Handbook of Theory and Research for the Sociology of Education, Green Wood Press, Westport, CT.

:(15)Putnam, R. (1993), Making Democracy Work: Civic Traditions in Modern Italy. Princeton, NJ: Princeton University Press.

 

:(16)Putnam, Robert. (2000), Bowling alone: The Collapse and Revival of American Community, New York: Simon and Schuster

 

---