جغرافیای طبیعی: 4 (53)

دسترسی آزاد مقاله

1 - ارزیابی تغییرات دمای هوا و بارش در منطقه پربارش نیمه غربی ایران تحت شرایط تغییر اقلیم
سعدی عبدلی قاسم عزیزی رضا برنا

20.1001.1.20085656.1400.14.53.6.7

پدیده تغییر اقلیم یکی از مسائل حیاتی برای بشر امروزی محسوب می شود. بررسی وضعیت دمای هوا و بارش در دومین منطقه پربارش کشور یعنی نیمه غربی؛ حائز اهمیت است. در تحقیق حاضر از داده های مشاهداتی 51 ایستگاه هواشناسی منطقه به عنوان داده مبنا استفاده شد. برای دوره آینده تا افق 2 چکیده کامل

پدیده تغییر اقلیم یکی از مسائل حیاتی برای بشر امروزی محسوب می شود. بررسی وضعیت دمای هوا و بارش در دومین منطقه پربارش کشور یعنی نیمه غربی؛ حائز اهمیت است. در تحقیق حاضر از داده های مشاهداتی 51 ایستگاه هواشناسی منطقه به عنوان داده مبنا استفاده شد. برای دوره آینده تا افق 2061 از برونداد مدلهای شبیه سازی کننده در گزارش پنجم تغییر اقلیم در دو الگوی واداشتی حد بالا و حد وسط، به صورت داده ریزمقیاس شده استفاده شد. برای بررسی روند تغییرات سری دمای هوا و بارش از آزمون ناپارامتری من –کندال استفاده شد. نتایج نشان داد که در دوره مبنا براساس آمار مشاهداتی، در بیشتر مناطق در سری و الگوی دمای هوای، روند افزایشی معنی داری وجود دارد. برای بارش نیز روند کاهشی معنی دار در بیشتر مناطق و شیب منفی در تمامی ایستگاهها مشاهده گردید. ارزیابی برونداد مدلها در مقایسه با دوره مبنا نشان داد که در مناطق غربی و زاگرسی کشور، کمینه و بیشینه های دمای هوا در دهه های آتی در الگوی حد بالا و حد وسط به ترتیب، 1/3 و 1/1 درجه سانتیگراد افزایش خواهد داشت. بارش در بعضی از ایستگاهها در ماههای فصل بهار به طور ناچیز افزایش خواهد یافت، اما در الگوی سالانه در بیشتر مناطق وضعیت بارش نسبت به دوره مبنا یا پایه کاهشی خواهد بود. بنابراین منطقه پربارش نیمه غربی در منطقه زاگرس ایران، با افزایش دمای هوا و کاهش بارش همراه خواهد بود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

2 - بررسی تغییرات اقلیمی حوضه دز با استفاده از ریزمقیاس نمایی دینامیکی
سیما رحیمی بندرآبادی مسعود گودرزی طیب رضیئی

20.1001.1.20085656.1400.14.53.1.2

در این مطالعه، به بررسی تغییر آب و هوا در حوضه دز، به عنوان یکی از مهم ترین حوضه &lrm;های کشور از لحاظ آورد آبی و کشاورزی، پرداخته شده است. برای این منظور، از مدل ریزمقیاس نمایی&lrm; دینامیکی PRECIS، برای برآورد بارش و دما در دوره 2070 تا 2100 و تحت دو سناریوی A2 و B2 چکیده کامل

در این مطالعه، به بررسی تغییر آب و هوا در حوضه دز، به عنوان یکی از مهم ترین حوضه &lrm;های کشور از لحاظ آورد آبی و کشاورزی، پرداخته شده است. برای این منظور، از مدل ریزمقیاس نمایی&lrm; دینامیکی PRECIS، برای برآورد بارش و دما در دوره 2070 تا 2100 و تحت دو سناریوی A2 و B2 استفاده شده است&lrm;. نتایج نشان می دهد که مقدار بارندگی مشاهده ای طی دوره پایه، دارای روند منفی و دما دارای روند مثبت است. نتایج ارزیابی مدل PRECIS نشان می دهد که به&lrm; طورکلی، این مدل می&lrm;تواند برآورد مناسبی از بارش و دما در منطقه داشته باشد. بررسی تغییرات آب و هوایی در حوضه دز نشان داد که تحت سناریوی A2، مقدار بارش حدود 22 درصد کاهش و میانگین دمای حداقل و حداکثر، حدود 5 درجه افزایش خواهند داشت. برای سناریوی B2، مقدار بارش حدود 33 درصد کاهش و مقدار میانگین دمای حداقل و حداکثر، حدود 3 درجه افزایش خواهند داشت. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

3 - مدلسازی و پیش‌بینی عناصر اقلیمی دما و بارش (مطالعه موردی: ایستگاه سینوپتیک اهر)
شهرام لطفی قرانچای علیرضا شکیبا آمنه دشت بزرگی فاطمه ربانی طیبه اکبری ازیرانی

20.1001.1.20085656.1400.14.53.3.4

امروزه تغییر اقلیم از چالش‌های جدی جوامع بشری و محیط زیست تلقی شده و سبب ایجاد ناهنجاری در سیستم اقلیم کره زمین گردیده است. بر اساس ارزیابی دانشمندان افزایش میانگین دمای جهانی امری اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش به بررسی عناصر اقلیمی دما و بارش ایستگاه سینوپتیک اهر برا چکیده کامل

امروزه تغییر اقلیم از چالش‌های جدی جوامع بشری و محیط زیست تلقی شده و سبب ایجاد ناهنجاری در سیستم اقلیم کره زمین گردیده است. بر اساس ارزیابی دانشمندان افزایش میانگین دمای جهانی امری اجتناب ناپذیر است. در این پژوهش به بررسی عناصر اقلیمی دما و بارش ایستگاه سینوپتیک اهر برای دوره‌های آینده نزدیک (2026-2045)، آینده میانی (2046-2065) و آینده دور (2066-2085) با استفاده از خروجی‌های مدل تغییر اقلیم CanESM2 بر پایه RCP2.6, RCP4.5 و RCP8.5 با مدل ریزمقیاس نمایی SDSM و نیز به بررسی روند سالانه این تغییرات با استفاده از آزمون من _ کندال پرداخته شد. براساس خروجی مدل مشخص شد که در آینده نزدیک بارش در ماه‌های فوریه و نوامبر و در دو دوره آینده میانی و دور در ماه‌ اکتبر بیشترین میزان کاهش و برای ماه‌های آوریل، می و آگوست افزایش بارش اتفاق خواهد افتاد. به طور میانگین دمای کمینه 38/0 درجه سلسیوس، دمای متوسط 52/0 درجه سلسیوس و دمای بیشینه 82/0 درجه سلسیوس افزایش خواهد یافت. براساس نتایج آزمون من_کندال روند سالانه بارش در آینده کاهشی، دمای متوسط در سه سناریو دارای روند افزایشی و معنادار و عناصر دمایی (دمای کمینه، متوسط و بیشینه) در RCP8.5 افزایشی و معنادار خواهد بود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

4 - بررسی پراکنش زمانی ـ مکانی اختلاف دمای شبانه روزی در استان فارس
حکیمه اژدرنیا اشرف اسدی

20.1001.1.20085656.1400.14.53.4.5

اختلاف دمای شبانه روزی یک نمایه‌ی مهم برای شناسایی تغییرات آب و هواست. هدف این پژوهش تحلیل و بررسی روند فصلی و سالانه اختلاف دمای شبانه روزی و تغییرات آن در طی دوره آماری 20 ساله از 1380 تا 1399 در استان فارس می باشد. بدین جهت داده های دمای کمینه و بیشینه ماهانه که از م چکیده کامل

اختلاف دمای شبانه روزی یک نمایه‌ی مهم برای شناسایی تغییرات آب و هواست. هدف این پژوهش تحلیل و بررسی روند فصلی و سالانه اختلاف دمای شبانه روزی و تغییرات آن در طی دوره آماری 20 ساله از 1380 تا 1399 در استان فارس می باشد. بدین جهت داده های دمای کمینه و بیشینه ماهانه که از مهم ترین پارامترهای مرتبط با تغییر اقلیم و اثرگذار بر فعالیت های اکولوژیکی می باشند در 26 ایستگاه استان از سازمان هواشناسی اخذ گردید. از بین ایستگاه های استان تنها 13 ایستگاه دارای طول آماری بیش از 20 سال بود که به دلیل دوره مشترک جهت بررسی و مقایسه برای این پژوهش انتخاب شد و نمایه مورد نظر برای ایستگا ه های منتخب محاسبه گردید. پس از انجام آزمون همگنی ران تست بر روی داده ها، آزمون آماری و گرافیکی من ـ کندال جهت تعیین روند و آزمون شیب سن جهت تعیین نرخ شیب روند استفاده شد. بیشترین نرخ روند و تغییرات از نظر زمانی در فصل تابستان و کمترین در فصل پاییز مشاهده شد. در برآورد شیب سن برای تعیین جهت روند نمایه آشکار گردید که برخی ایستگاه ها تغییرات افزایشی بیش از 2 درجه سانتیگراد را تجربه نموده اند. نقشه های نوع روند و مقدار تغییرات نیز ترسیم گردید و نشان داد نیمه غربی استان بیشتر روند افزایشی و بیشترین نرخ تغییرات را تجربه کرده است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

5 - طبقه بندی تغییرات طول دوره های خشک وابسته به بارش در ایران
سید کرامت هاشمی عنا

20.1001.1.20085656.1400.14.53.2.3

جهت بررسی رفتار طول دوره های خشک از داده‌های بارش در مقیاس روزانه برای 45 ایستگاه سینوپتیک ایران(1985 تا 2017) استفاده شد. به منظور توزیع فضایی دوره‌های خشک از توالی های10، 20، 30 و بیش‌تر از30 روزه استفاده و به پهنه تبدیل شدند. نتایج نشان داد که بیشترین رخداد فراوانی د چکیده کامل

جهت بررسی رفتار طول دوره های خشک از داده‌های بارش در مقیاس روزانه برای 45 ایستگاه سینوپتیک ایران(1985 تا 2017) استفاده شد. به منظور توزیع فضایی دوره‌های خشک از توالی های10، 20، 30 و بیش‌تر از30 روزه استفاده و به پهنه تبدیل شدند. نتایج نشان داد که بیشترین رخداد فراوانی دوره های خشک بلندمدت(30 روز و بیشتر)، با 86 رخداد مربوط به پهنه ی جنوب-شرق ایران و ایستگاه ایرانشهر است. کمترین فراوانی نیز با 3 مورد متعلق به ایستگاه رشت در کرانه جنوب‌غربی دریای خزر در شمال ایران بوده است. برای ارزیابی نوع توزیع دوره های خشک، تداوم بازگشت و احتمال وقوع آنها از توزیع احتمالاتی مارکوف مرتبه دوم استفاده شد. ماتریس احتمال و دوره‌ی بازگشت برای تداوم های 10، 20 و 30 روزه در مقیاس ماهانه محاسبه و مشخص گردید که ماههای خرداد و فروردین کوتاهترین دوره بازگشت دوره های خشک(18 روزه) در مناطق خشک مرکزی و شرقی کشور با بیشترین احتمال رخداد(89 درصد) و طولانی‌ترین دوره بازگشت مربوط به ماههای مهر و آبان در پهنه های مرطوب نوار ساحلی شمال و شمال‌غرب کشور با (338روزه) و کمترین احتمال رخداد(28درصد) است. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

6 - ارزیابی روش توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی و الکترومغناطیس با بسامد بسیار پایین در شناسایی کارست مدفون در ناهمواری‌های شاهو (غار قوری‌قلعه)
روناک شوکتی امجد ملکی فرزاد شیرزادی تبار

20.1001.1.20085656.1400.14.53.5.6

کارست و حفره‌های کارستی یکی از چالش برانگیزترین موضوعات می‌باشد. با توجه به اینکه مناطق کارستی تقریباً 20% از مساحت زمین را پوشش می‌دهند، شناسایی و بررسی موقعیت حفره‌های کارستی می‌تواند در حوزه‌های گوناگونی مانند توسعه گردشگری، جلوگیری از فرونشست و منابع آب کارستی مفید چکیده کامل

کارست و حفره‌های کارستی یکی از چالش برانگیزترین موضوعات می‌باشد. با توجه به اینکه مناطق کارستی تقریباً 20% از مساحت زمین را پوشش می‌دهند، شناسایی و بررسی موقعیت حفره‌های کارستی می‌تواند در حوزه‌های گوناگونی مانند توسعه گردشگری، جلوگیری از فرونشست و منابع آب کارستی مفید باشد. در ناهمواری‌های شاهو واقع در استان کرمانشاه لندفرم‌های کارستی از جمله غارها و حفره‌های مدفون به‌خوبی توسعه‌یافته‌اند. این پژوهش با هدف شناسایی سریع و اولیه حفره‌های کارستی مدفون با استفاده از یک روش آسان و کم‌هزینه در مطالعات ژئومورفولوژی، بررسی مورفولوژی و برآورد ابعاد این حفره‌ها انجام شده است. بدین منظور در ناهمواری‌های شاهو (غار قوری قلعه و محیط اطراف آن)، دو روش ژئوفیزیکی توموگرافی مقاومت ویژه الکتریکی (ERT) و الکترومغناطیس با بسامد بسیار پایین (VLF) مورد استفاده و مقایسه با هم قرار گرفت. ابتدا با تعیین موقعیت غار در سطح زمین، مسیر برداشت پروفیل‌ها به‌صورت عمود بر مسیر غار نیز طراحی نیز گردید. سپس 5 پروفیل به روش VLF و 4 پروفیل به روش ERT برداشت شد. 4 پروفیل ERT عمود بر پروفیل‌های شماره 4،2 و 5 VLF برداشت و در نهایت نتایج حاصل از دو روش ژئوفیزیکی مذکور باهم مقایسه شدند. نتایج حاصل از هر دو روش علاوه بر تعیین موقعیت دقیق غار، بی‌هنجاری‌های را خارج از محدوده‌ غار نیز شناسایی کردند که می‌تواند حاکی از گسترش غار یا وجود حفره‌های احتمالی دیگر در اطراف آن باشد. از دیگر یافته‌های تحقیق می‌توان به امکان دستیابی سریع به نتایج و ارزان بودن استفاده از روش VLF نسبت به سایرروش‌های شناسایی اشاره نمود. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

7 - بررسی و مقایسه عملکرد شاخص‌های استخراج عوارض آبی و پوشش برف/یخ (SCG)
صیاد اصغری سراسکانرود الهام ملانوری شیوا صفری احسان قلعه

20.1001.1.20085656.1400.14.53.8.9

با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش عنصر بارش به عنوان یکی از اجزای اصلی آن، به‌ویژه در مناطق کوهستانی شمال غرب ایران، مطالعه و بررسی دقیق پدیده مهم آب و همچنین برف به‌دلیل اهمیت ذخیره‌گاه‌های برفی در تغذیه ذخائر آبی حائز اهمیت می‌باشد. با توجه به اهمیت شاخص‌های طیفی در سن چکیده کامل

با توجه به تغییرات اقلیمی و کاهش عنصر بارش به عنوان یکی از اجزای اصلی آن، به‌ویژه در مناطق کوهستانی شمال غرب ایران، مطالعه و بررسی دقیق پدیده مهم آب و همچنین برف به‌دلیل اهمیت ذخیره‌گاه‌های برفی در تغذیه ذخائر آبی حائز اهمیت می‌باشد. با توجه به اهمیت شاخص‌های طیفی در سنجش‌ازدور و شباهت طیفی دو پدیده برف و آب، در مطالعه حاضر از شاخص‌های تفاضلی نرمال شده آب و برف و همچنین شاخص‌های تفاضلی نرمال شده، بدون پس زمینه برف/یخ و آب و روش آستانه گذاری Otsuبر روی تصویر لندست 8 با انتخاب قسمتی از کوهستان سبلان و دریای خزر به ‌عنوان منطقه مورد مطالعه، استفاده ‌شده است. نتایج پژوهش حاضر نشان داد، با توجه به هیستوگرام و واریانس باندها، شاخص‌های نرمال شده تفاضلی آب بدون برف و برف بدون آب، به ترتیب با صحت کلی ۱۰۰ درصد و ۹۷ درصد دقت بالایی در استخراج و تفکیک پدیده‌های آب و پوشش برفی نشان دادند. نتایج حاصل از اجرای الگوریتم باینری Otsu نیز این موضوع را تایید کرده و توانایی بالای شاخص های مورد نظر را در استخراج پدیده های برف و آب نشان داد. پرونده مقاله

دسترسی آزاد مقاله

8 - استخراج وسعت پهنه‌های آب سطحی دریاچه فصلی جازموریان با استفاده از شاخص‌های سنجش از دور
مجتبی سلیمانی ساردو زهره ابراهیمی مهدی زارعی

20.1001.1.20085656.1400.14.53.7.8

منابع آبی یکی از مهم‌ترین مولفه‌های حیات سرزمین و توسعه پایدار به شمار می‌روند. در پژوهش حاضر، بررسی تغییرات سری زمانی مساحت پهنه‌های آبی پلایای جازموریان، به کمک داده‌های بازتابش سطحی ماهواره لندست 8 از سال 2013 تا 2019 مدنظر قرار گرفت و شاخص اصلاح شده اختلاف آب نرمال چکیده کامل

منابع آبی یکی از مهم‌ترین مولفه‌های حیات سرزمین و توسعه پایدار به شمار می‌روند. در پژوهش حاضر، بررسی تغییرات سری زمانی مساحت پهنه‌های آبی پلایای جازموریان، به کمک داده‌های بازتابش سطحی ماهواره لندست 8 از سال 2013 تا 2019 مدنظر قرار گرفت و شاخص اصلاح شده اختلاف آب نرمال شده (MNDWI) به منظور جدا کردن پهنه‌های آبی بر تصاویر موردنظر اعمال و سپس روند تغییرات مساحتی پهنه‌های آبی برآورد شد. کلیه فرایندهای مزبور و آنالیز تصاویر ماهواره‌ای در محیط نرم افزار Google Earth Engine انجام شد که یک سامانه تحت وب و متن باز جهت انجام آنالیزهای طیفی و رادیومتریک بر تصاویر ماهواره‌ای است، همچنین نرم افزار ArcGIS 10.5 نیز به منظور تهیه نقشه‌های مکانی مورد استفاده قرار گرفت. یافته های پژوهش نشان داد که وسعت پهنه آبی دریاچه فصلی جازموریان براساس شاخص MNDWIحدود Km21426 و بر اساس شاخص استخراج آب خودکار (AWEI)، قریب Km21512 و بر اساس شاخص نسبت جذب آب (WRI) حدود Km2 1610 تخمین زده شده است. از سوی دیگر، تحلیل تولیدات آب سطحی تصاویر لندست نشان داد که بیشترین میزان تغییرات مربوط به پهنه‌های آبی فصلی موقت و فصلی جدید بوده است، به طوری که تغییرات پهنه‌های فصلی موقت مساحتی قریب Km21145 و پهنه‌های فصلی جدید سطحی حدود km2355 را به خود اختصاص داده است. آبگیری پلایای جازموریان به وقوع سیلاب های فصلی و افزایش بارندگی ها در حوضه ارتباط دارد، به طوری که همبستگی بالایی (89/0R2=) میان بارندگی سالانه حوضه و افزایش وسعت پهنه‌های آبی حاصل از شاخص MNDWI مشاهده شده است. پرونده مقاله

XML

فهرست مقالات