بررسی و اندازه گیری فلزات سنگین (مس و روی) در رسوب وکفزیان رودخانه نمرود در استان تهران

محورهای موضوعی : بیولوژی دریا

مریم شاپوری ¹ , مینو رضایی ² , ابولقاسم کمالی ³

1 - گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد سوادکوه
2 - گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات تهران
3 - گروه منابع طبیعی، دانشگاه آزاد اسلامی ، واحد علوم و تحقیقات تهران

تاریخ دریافت : 1392/12/19 تاریخ پذیرش : 1394/05/25 تاریخ انتشار : 1394/09/30

کلید واژه: مس, روی, استان تهران, Gammarus pulex, Chironomidae, رودخانه نمرود,

چکیده مقاله :

جامعه موجودات کفزی به عنوان مهم ترین منبع غذایی آبزیان به منظور ارزیابی شرایط آب رودخانه و محیط زیست مورد توجه قراردارد. در این مطالعه اثر صنایع و کارگاه های پرورشی موجود در اطراف رودخانه نمرود بر کیفیت آب یا رسوب و جوامع کفزی مورد بررسی قرار گرفته است.در تحقیق حاضر، سه ایستگاه برای نمونه برداری در نظر گرفته شد. ایستگاه شاهد در بخش بالادست رودخانه نمرود و سپس با فاصله 30 کیلومتر از هم، دو ایستگاه یکی در بخش ابتدایی (بالا دست) و دیگری در بخش پایینی (پایین دست ) رودخانه انتخاب گردید. نمونه برداری در دو فصل سرد و گرم سال( اواسط اسفند ماه و اواسط خردادماه سال 1388) از رسوبات و کفزیان مهم رودخانه( Chironomidae و Gammarus pluex) انجام گردید و غلظت فلزهای روی و مس با دستگاه جذب اتمی شعله ای مورد ارزیابی قرار گرفت. نتایج حاصل نشان داد که میزان غلظت مس از ppm 170/0 تا ppm 966/0 در نمونه های کفزی متغیر بوده و میزان غلظت روی در کفزیان از ppm 187/0 تا ppm 846/3بدست آمد. نتایج به دست آمده نشان می دهد رسوبات ایستگاه بالا دست در فصل سرد وگرم دارای بیشترین میزان مس در بین نمونه ها می باشد و فلز روی بیشترین میانگین غلظت را در رسوبات ایستگاه بالادست در فصل سرد دارا می باشد.مقایسه میانگین غلظت عناصرمورد ارزیابی در رسوب و کفزیان با مقادیراستاندارد سازمان بهداشت جهانی،بیانگرمقادیر کمتر ازحداستاندارد برای عناصر مس و روی بود.

چکیده انگلیسی:

Benthic macroinvertebrate communities are one of the key biological components considered for the assessment of benthic integrity in the context of the Water Framework Directive. The effect of industrial and agricultural wastewater effluent on water quality, habitat quality, and benthic macroinvertebrates of an urban stream in Namrood River located in Firoozkooh (Tehran province, Iran) was investigated in this study. The Namrood River is situated by the main road and is being polluted by pollutants from tourism industry and recreational centers, gas stations, sewage from villages, agricultural wastewater and fish culture effluent.  In the present study, three stations were selected, one station as blank and two stations, up and downstream were selected to sample the sediments and Chironomidae and Gammarus pluex in both cold and warm seasons of the year. The copper and zinc levels were measured in sediment and benthos. The results showed that copper and zinc concentration range in benthos were 0.170-0.966 and 0.187-3.846 ppm, respectively.  Sediments of the upstream station had the highest copper concentration among the samples in both cold and warm seasons of the year and the highest concentration of Zn was observed in sediments of upstream station in cold season.Comparing the average concentration of studied elements with WHO permissible limits showed concentrations lower than standard for Copper and Zinc element in sediment and benthos.‌

منابع و مأخذ:

امیری، م. 1394. شناسایی کفزیان رودخانه نمرود در استان تهران پایان نامه کارشناسی ارشد دانشگاه آزاد اسلامی، واحد سوادکوه، ایران.

باقری،ح.،درویش بسطامی،ک.،شارمند،ت.،وباقری،ز. 1391. ارزیابی پراکنش آلودگی فلزات سنگین درخلیج گرگان، مجله اقیانوس­شناسی، 11(3):72-65.

حیدرپور، ف. 1392. ارزیابی غلظت فلزات سنگین در آب و رسوبات سطحی رودخانه حبله‌رود (از سرشاخه نمرود تا دلیچای) در استان سمنان پایان نامه کارشناسی ارشد، دانشگاه صنعتی شاهرود، ایران.

خراسانی،ن.،شایگان،ج.،وکریمیشهری،ن. 1384. بررسیغلظتفلزات سنگین روی،مس،آهن،کروم وسرب در رسوبات سطحی سواحل بندرعباس، مجله منابع طبیعی ایران، 58: 869-861.

خراط صادقی،م. و کرباسی،ع. 1385. بررسی غلظت و منشأ عناصرسنگین دررسوبات بستر رودخانه شیرود. فصلنامه علوم وتکنولوژی محیط زیست، 8: 51- 43.

شاپوری، م .و ذوالریاستین، ن.1390. هیدروبیولوژی. انتشارات حافظ برتر اندیش. ایران.

Banata, K. M., Howari, F. M. & Al-Hamada, A. A. 2005. Heavy metals in urban soils of Central Jordan: Should we worry about their environmental risks? Environmental Research, 97: 258–273.

Buccolieri, A., Buccolieri, G., Cardellicchio, N., Dell'Atti, A., Di Leo, A. & Maci, A. 2006. Heavy metals in marine sediments of Taranto Gulf (Ionian Sea, southern Italy). Marine chemistry, 99(1): 227-235.

Buchman, M. F. 2008. NOAA screening quick reference tables. NOAA Office of response and restoration division (OR and R), Report 08-1. National Oceanic and Atmospheric Administration, Seattle. USA.

Cheggour, M., Chafik, A., Langston, W. J., Burt, G. R., Benbrahim, S. & Texier, H. 2001. Metals in sediments and the edible cockle Cerastoderma edule from two Moroccan Atlantic lagoons: Moulay Bou Selham and Sidi Moussa. Environmental Pollution, 115(2): 149-160.

Clark, R B. 1992. Marin pollution. third edition. Clarendon Press. Oxford.

EPA. 2006. Environmental Protection Agency, Method for chemical analysis of water and wastes. EPA, Ohio. USA.

Gerbersmann, C., Heisterkamp, M., Adams, F. C. & Broekaert, J.1997. Two methods for the speciation analysis of mercury infish involving microwave-assisted digestion and gas chromatography-atomic emission spectrometry. Analytica Chimica Acta, 350(3): 273-85.

Maccafferty, P. & Provonsha, A. 1981. Aquatic Entomology. The fishers and ecologists illustrated guide to insect and their relatives. Jones and Bartlett publishers. London.

MOOPAM. 1999. Manual of Oceanographic Observations and Pollutant Analysis Methods. ROPME. Kuwait.

Pennak, R. W. 1978. Fresh water invertebrates of United States. Second edition. John Wiley & Sons. USA.

Qadir, A. & Malik, R. N. 2011. Heavy metals in eight edible fish species from two polluted tributaries (Aik and Palkhu) of the River Chenab, Pakistan. Biological trace element research, 143(3): 1524-1540.

Takarina, N. & Adiwibowo, A. 2011. Impact of heavy metals contamination on the biodiversity of marine benthic organisms in Jakarta bay. Journal of Coastal Development, 14:168-171.

Takarina, N.D., Sunardi, Y. & Reza, A. 2008. Spesiasi logam beratdi sedimen muara dan perairan Teluk Jakarta. Journal Kimia Lingkungan, 9(2): 153-160.

Yabanli, M., Yozukmaz, A., Alparsian, Y. & Acar, U. 2014. Evaluation of heavy metals and selenium contents in the muscle tissues of Rainbow Trout Oncorhynthus mykiss (Walbaum, 1792) in western Anatolia. Journal of Food, Agriculture andEnvironments (JFAE), 9 (2): 165-168.