بررسی شدت، مدت و نوع توفان‌های تندری سیلاب‌ساز در آذربایجان شرقی با استفاده از تصاویر رادار تبریز
محورهای موضوعی : فیزیک دریا
فروزان ارکیان
1
(گروه هواشناسی، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
مهناز کریم‌خانی
2
(گروه هواشناسی، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
پری‌سیما کتیرائی بروجردی
3
(گروه هواشناسی، دانشکده علوم و فنون دریایی، دانشگاه آزاد اسلامی واحد تهران شمال)
کلید واژه: آذربایجان شرقی, سیل, توفان تندری, رادار هواشناسی, شاخص های ناپایداری,
چکیده مقاله :
توفان های تندری سیلاب ساز در نواحی شمال غربی ایران خصوصا استان آذربایجان شرقی در سال های اخیر سبب جاری شدن سیل در این مناطق شده و خسارت شدیدی از نظر جانی و مالی در این منطقه ایجاد کرده است. در این پژوهش سعی بر آن شده که روش های نوین و دقیق تری جهت آگاهی از نوع این توفان ها بدست آید. با توجه به گزارش های هواشناسی، پنج مورد بارش سیل آسا که مجموعا شامل بیست سلول بارشی در مناطق تحت پوشش رادار تبریز بودند، استخراج گردید. برای تشخیص نوع، مدت و شدت توفان تندری از تصاویر بیشینه بازتاب راداری و سطح مقطع قائم آن استفاده شد. علاوه بر آن، با استفاده از داده های بدست آمده جو بالا از گمانه زنی ها و داده های GFS با قدرت تفکیک پذیری نیم درجه، شاخص های ناپایداری مناسب برای تشخیص توفان های تندری از قبیل، شاخصK، شاخص شوآلتر، شاخص مجموع مجموعه ها، انرژی پتانسیلی در دسترس همرفتی، آب بارش شو، عدد ریچاردسون توده‌ای، شاخص هلیسیتی ، شاخص انرژی- هلیسیتی و چینش قائم باد نیز مورد ارزیابی قرار گرفتند. بررسی ها نشان داد که اکثر توفان های تندری سیلاب ساز در منطقه تحت پوشش رادار تبریز در آذربایجان شرقی از نوع تک سلولی و چند سلولی می باشند که پس از حرکت و ادغام با یک دیگر تشکیل سلول های پیچیده را می دهند.
In recent years, flood producing thunderstorms have caused flood with severe human and financial damage in northwestern Iran, especially eastern Azarbaijan. In this research, we tried to obtain new and more accurate methods for acquiring knowledge about thunderstorms types. According to the weather reports, the data set containing five flood cases with twenty precipitable cells have been extracted in the area covered by Tabriz radar. Radar maximum reflectivity and its vertical cut products are used for detecting type, duration and intensity of thunderstorms. In addition, by using upper air data from sounding and General Forecast System (GFS) data with resolution of 0.5° × 0.5°, some instability indices such as K index, Showalter index, Total-Total index, Convective Available Potential Energy (CAPE), Bulk Richardson Number (BRN), Helicity, Energy – Helicity index, Vertical wind shear and precipitable water have been investigated. Results showed that the most flood producing thunderstorms were Single cell or Multi cells which after their movement and merging together, formed complex cells.